Isdud: Różnice pomiędzy wersjami
31°45′26″N 34°39′28″E/31,757222 34,657778| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Zmiana nazwy kategorii + drobne redakcyjne |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Poprawa linkowań i typografii |
||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Miejscowość infobox |
{{Miejscowość infobox |
||
|nazwa = Isdud |
|nazwa = Isdud |
||
|nazwa oryginalna = إسدود |
|nazwa oryginalna = {{k|ar|إسدود}} |
||
|zdjęcie = Areal View Of Isdud Pre 1935.jpg |
|zdjęcie = Areal View Of Isdud Pre 1935.jpg |
||
|opis zdjęcia = Widok z powietrza na wieś Isdud, 1935 |
|opis zdjęcia = Widok z powietrza na wieś Isdud, 1935 |
||
| Linia 17: | Linia 17: | ||
|kod pocztowy = |
|kod pocztowy = |
||
|tablice rejestracyjne = |
|tablice rejestracyjne = |
||
|data zniszczenia = 28 października |
|data zniszczenia = 28 października 1948 |
||
|powód zniszczenia = atak [[Siły Obronne Izraela|Sił Obronnych Izraela]] |
|powód zniszczenia = atak [[Siły Obronne Izraela|Sił Obronnych Izraela]] |
||
|obecnie = [[Sede Uzzijjahu]], [[Szetulim]], [[Bet Ezra]] |
|obecnie = [[Sede Uzzijjahu]], [[Szetulim]], [[Bet Ezra]] |
||
| Linia 77: | Linia 77: | ||
[[Plik:General view, Matson Collection (Before 1914).jpg|thumb|left|160px|Mieszkańcy wsi Isdud, przed 1914]] |
[[Plik:General view, Matson Collection (Before 1914).jpg|thumb|left|160px|Mieszkańcy wsi Isdud, przed 1914]] |
||
[[Plik:Court Yard Of A Village House In 1945.jpg|thumb|left|160px|Wiejski dom w Isdud, przed 1945]] |
[[Plik:Court Yard Of A Village House In 1945.jpg|thumb|left|160px|Wiejski dom w Isdud, przed 1945]] |
||
Początki wsi Isdud sięgają czasów [[Palestyna pod panowaniem Arabów|panowania Arabów nad Palestyną]] w [[VII wiek]]u. Arabski geograf Ibn Khordadbeh nazwał ją „Azdud” i opisał jako stację pocztową położoną pomiędzy miastami [[Ramla|al-Ramla]] i [[Gaza ( |
Początki wsi Isdud sięgają czasów [[Palestyna pod panowaniem Arabów|panowania Arabów nad Palestyną]] w [[VII wiek]]u. Arabski geograf Ibn Khordadbeh nazwał ją „Azdud” i opisał jako stację pocztową położoną pomiędzy miastami [[Ramla|al-Ramla]] i [[Gaza (miasto)|Gazą]]<ref>{{cytuj książkę | autor = Walid Chalidi | tytuł = All That Remains | wydawca = Institute for Palestine Studies | miejsce = Washington D.C. | rok = 1992 | strony = 110 | isbn = 0887282245}}</ref>. Pod [[Palestyna w Imperium Osmańskim|panowaniem Osmańskim]] w 1596 wieś Isdud liczyła 413 mieszkańców, którzy płacili podatki pszenicą, jęczmieniem, sezamem, owocami, a także kozami i miodem pszczelim<ref>{{cytuj książkę | autor = |
||
Hütteroth Wolf-Dieter | autor2= Kamal Abdulfattah | tytuł = Historical Geography of Palestine, Transjordan and Southern Syria in the Late 16th Century. Erlanger Geographische Arbeiten | wydawca = Vorstand der Fränkischen Geographischen Gesellschaft | miejsce = Germany | rok = 1977 | strony = 143 | isbn = }}</ref>. |
Hütteroth Wolf-Dieter | autor2= Kamal Abdulfattah | tytuł = Historical Geography of Palestine, Transjordan and Southern Syria in the Late 16th Century. Erlanger Geographische Arbeiten | wydawca = Vorstand der Fränkischen Geographischen Gesellschaft | miejsce = Germany | rok = 1977 | strony = 143 | isbn = }}</ref>. |
||
Pod koniec [[XIX wiek]]u Isdud została opisana jako wieś położona na wschodnim zboczu wzgórza porośniętego niskimi ogrodami. Zabudowa wioski składała się parterowych ceglanych domów otoczonych murami. Na południowy zachód od wsi znajdowały się ruiny [[karawanseraj]]a. Wieś posiadała dwa źródła wody. Otoczona była gajami palmowymi i figowcami<ref>{{cytuj książkę | autor= Claude Reignier | autor2= H.H. Kitchener | tytuł = The Survey of Western Palestine: memoirs of the topography, orography, hydrography, and archaeology | url = http://www.archive.org/stream/surveyofwesternp02conduoft#page/409/mode/1up | wydanie = | wydawca = Committee of the Palestine Exploration Fund. | miejsce = London | data = 1881| rok = | miesiąc = | strony = 409| rozdział = | adres rozdziału = | nazwisko r = | imię r = | autor r link = | tom = | tytuł tomu = | część = | tytuł części = | seria = | id = | isbn = | oclc = | doi = | cytat = | język = en| data dostępu = 2011-04-24}}</ref>. |
Pod koniec [[XIX wiek]]u Isdud została opisana jako wieś położona na wschodnim zboczu wzgórza porośniętego niskimi ogrodami. Zabudowa wioski składała się parterowych ceglanych domów otoczonych murami. Na południowy zachód od wsi znajdowały się ruiny [[karawanseraj]]a. Wieś posiadała dwa źródła wody. Otoczona była gajami palmowymi i figowcami<ref>{{cytuj książkę | autor= Claude Reignier | autor2= H.H. Kitchener | tytuł = The Survey of Western Palestine: memoirs of the topography, orography, hydrography, and archaeology | url = http://www.archive.org/stream/surveyofwesternp02conduoft#page/409/mode/1up | wydanie = | wydawca = Committee of the Palestine Exploration Fund. | miejsce = London | data = 1881| rok = | miesiąc = | strony = 409| rozdział = | adres rozdziału = | nazwisko r = | imię r = | autor r link = | tom = | tytuł tomu = | część = | tytuł części = | seria = | id = | isbn = | oclc = | doi = | cytat = | język = en| data dostępu = 2011-04-24}}</ref>. |
||
W okresie [[Palestyna pod panowaniem Brytyjczyków|panowania Brytyjczyków]] we wsi Isdud otworzono dwie szkoły podstawowe: dla chłopców otworzona w 1922, i dla dziewcząt otworzona w 1942. W połowie lat 40. w szkole dla chłopców uczyło się 371 uczniów, a w szkole dla dziewcząt było 74 uczennic. We wsi istniały dwa [[meczet]]y i trzy grobowce (Salman al-Farisi, Al-Shaykh al-Matbuli i Ahmad Abu al-Iqbal)<ref name="isdud"/>. [[Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181]] określiła, że wieś Isdud będzie znajdować się w arabskim państwie w Palestynie. |
W okresie [[Palestyna pod panowaniem Brytyjczyków|panowania Brytyjczyków]] we wsi Isdud otworzono dwie szkoły podstawowe: dla chłopców otworzona w 1922, i dla dziewcząt otworzona w 1942. W połowie lat 40. w szkole dla chłopców uczyło się 371 uczniów, a w szkole dla dziewcząt było 74 uczennic. We wsi istniały dwa [[meczet]]y i trzy grobowce (Salman al-Farisi, Al-Shaykh al-Matbuli i Ahmad Abu al-Iqbal)<ref name="isdud" />. [[Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181]] określiła, że wieś Isdud będzie znajdować się w arabskim państwie w Palestynie. |
||
<timeline> |
<timeline> |
||
| Linia 110: | Linia 110: | ||
</timeline> |
</timeline> |
||
Podczas [[I wojna izraelsko-arabska|wojny o niepodległość]] w dniu 29 maja |
Podczas [[I wojna izraelsko-arabska|wojny o niepodległość]] w dniu 29 maja 1948 wieś zajęły [[Egipt|egipskie]] oddziały. Wieś i pobliski [[most Ad Halom]] były najdalej na północ wysuniętymi punktami zajętymi przez egipskie siły podczas tej wojny. [[Izrael]]skie oddziały przeprowadziły w tym rejonie [[operacja Filistia|operację Filistia]] (29 maja - 3 czerwca 1948), podczas której powstrzymano natarcie egipskiej kolumny zmechanizowanej liczącej około 2-3 tys. żołnierzy i około 1,3 tys. pojazdów, w tym czołgów, bojowych wozów opancerzonych i artylerii<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Ayalon |imię= Avraham |tytuł= Givati Brigade against the Egyptian Invader |wydawca= Ma'arakhot Publishing |miejsce= Israel |rok= 1963 |strony= 99-101 |id= |isbn=}}</ref>. Chociaż Izraelczycy ponieśli klęskę nie realizując głównych założeń taktycznych operacji Filistia, to jednak osiągnięto strategiczne zwycięstwo zmuszając Egipcjan do rezygnacji z działań ofensywnych i zajęcie pozycji obronnych. Spowolniło to egipskie natarcie, które nie było już realizowane w kierunku północnym na Tel Awiw. Wynikiem bitwy było ustalenie linii frontu na wsiach Isdud i moście Ad Halom. |
||
[[Plik: |
[[Plik:שרידי העיירה הערבית איסדוד, 2008.jpg|thumb|240px|Ruiny wioski Isdud]] |
||
Pozycje w rejonie wioski Isdud były punktem wyjścia egipskich sił podczas [[bitwa o Niccanim|bitwy o kibuc Niccanim]] (6-10 czerwca 1948). Podczas [[operacja Jo’aw|operacji Jo’aw]] (15-22 października 1948) wieś znalazła się pod izraelskim ostrzałem artyleryjskim. W dniu 28 października Egipcjanie w obawie przed okrążeniem, wycofali się z Isdud. Razem z nimi uciekła większość arabskich mieszkańców. Opuszczoną wieś zajęli żołnierze [[Brygada Giwati|Brygady Giwati]]. Około 300 mieszkańców poddało się machając białymi flagami. Po krótkim czasie zostali przymusowo wysiedleni w rejon miasta Gaza (egipska strefa okupacyjna Palestyny). |
Pozycje w rejonie wioski Isdud były punktem wyjścia egipskich sił podczas [[bitwa o Niccanim|bitwy o kibuc Niccanim]] (6-10 czerwca 1948). Podczas [[operacja Jo’aw|operacji Jo’aw]] (15-22 października 1948) wieś znalazła się pod izraelskim ostrzałem artyleryjskim. W dniu 28 października Egipcjanie w obawie przed okrążeniem, wycofali się z Isdud. Razem z nimi uciekła większość arabskich mieszkańców. Opuszczoną wieś zajęli żołnierze [[Brygada Giwati|Brygady Giwati]]. Około 300 mieszkańców poddało się machając białymi flagami. Po krótkim czasie zostali przymusowo wysiedleni w rejon miasta Gaza (egipska strefa okupacyjna Palestyny). |
||
| Linia 118: | Linia 118: | ||
Na gruntach należących do Isdud powstały w 1950 moszawy [[Sede Uzzijjahu]], [[Szetulim]] i [[Bet Ezra]]. W 1956 na północy powstało miasto Aszdod. |
Na gruntach należących do Isdud powstały w 1950 moszawy [[Sede Uzzijjahu]], [[Szetulim]] i [[Bet Ezra]]. W 1956 na północy powstało miasto Aszdod. |
||
Palestyński historyk [[Walid Chalidi]], tak opisał pozostałości wioski Isdud: „Większość domów została zniszczona; gruz ten pokrywa teren porośnięty trawami i cierniami. Na południe od miejsca centrum są odróżniające się ruiny meczetu. Jego rozpadające się filary jeszcze stoją, a łukowate wejście i okna nadal zachowują swoje kształty. Około 200 metrów na południowy zachód znajdują się dwa opuszczone i zaniedbane budynki szkolne”<ref name="isdud"/>. |
Palestyński historyk [[Walid Chalidi]], tak opisał pozostałości wioski Isdud: „Większość domów została zniszczona; gruz ten pokrywa teren porośnięty trawami i cierniami. Na południe od miejsca centrum są odróżniające się ruiny meczetu. Jego rozpadające się filary jeszcze stoją, a łukowate wejście i okna nadal zachowują swoje kształty. Około 200 metrów na południowy zachód znajdują się dwa opuszczone i zaniedbane budynki szkolne”<ref name="isdud" />. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
| Linia 124: | Linia 124: | ||
{{Wsie arabskie w Palestynie wyludnione w 1948 roku}} |
{{Wsie arabskie w Palestynie wyludnione w 1948 roku}} |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Wsie arabskie w Palestynie wyludnione w 1948 roku (I wojna izraelsko-arabska)]] |
[[Kategoria:Wsie arabskie w Palestynie wyludnione w 1948 roku (I wojna izraelsko-arabska)]] |
||
Aktualna wersja na dzień 02:22, 12 lis 2024
 Widok z powietrza na wieś Isdud, 1935 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Dystrykt |
Dystrykt Gazy |
| Wysokość |
35 m n.p.m. |
| Populacja (1945) • liczba ludności |
|
| Data zniszczenia |
28 października 1948 |
| Powód zniszczenia | |
| Obecnie | |
Położenie na mapie Mandatu Palestyny  | |
| 31°45′26″N 34°39′28″E/31,757222 34,657778
| |
| Strona internetowa | |
Isdud (arab. إسدود; hebr. איסדוד) – nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Gazy w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona i zniszczona podczas I wojny izraelsko arabskiej (al-Nakba), po ataku Sił Obronnych Izraela w dniu 28 października 1948.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Isdud leżała w południowej części równiny nadmorskiej Palestyny, w odległości około 3 km na południowy wschód od dzisiejszego miasta Aszdod. Według danych z 1945 do wsi należały ziemie o powierzchni 47 871 ha. We wsi mieszkało wówczas 4 910 osób, w tym 290 Żydów[1].
| własność gruntów | powierzchnia gruntów (hektary) |
|---|---|
| Arabowie | 32 905 |
| Żydzi | 2 487 |
| publiczne | 12 479 |
| Razem | 47 871 |
| Rodzaj użytkowanych gruntów | Arabowie (hektary) | Żydzi (hektary) |
|---|---|---|
| sady cytrusowe | 1 921 | 1 356 |
| uprawy nawadniane | 8 322 | 5 |
| uprawy zbóż | 22 636 | 1 126 |
| nieużytki | 12 374 | 0 |
| zabudowane | 131 | 0 |
Historia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Początki wsi Isdud sięgają czasów panowania Arabów nad Palestyną w VII wieku. Arabski geograf Ibn Khordadbeh nazwał ją „Azdud” i opisał jako stację pocztową położoną pomiędzy miastami al-Ramla i Gazą[2]. Pod panowaniem Osmańskim w 1596 wieś Isdud liczyła 413 mieszkańców, którzy płacili podatki pszenicą, jęczmieniem, sezamem, owocami, a także kozami i miodem pszczelim[3].
Pod koniec XIX wieku Isdud została opisana jako wieś położona na wschodnim zboczu wzgórza porośniętego niskimi ogrodami. Zabudowa wioski składała się parterowych ceglanych domów otoczonych murami. Na południowy zachód od wsi znajdowały się ruiny karawanseraja. Wieś posiadała dwa źródła wody. Otoczona była gajami palmowymi i figowcami[4].
W okresie panowania Brytyjczyków we wsi Isdud otworzono dwie szkoły podstawowe: dla chłopców otworzona w 1922, i dla dziewcząt otworzona w 1942. W połowie lat 40. w szkole dla chłopców uczyło się 371 uczniów, a w szkole dla dziewcząt było 74 uczennic. We wsi istniały dwa meczety i trzy grobowce (Salman al-Farisi, Al-Shaykh al-Matbuli i Ahmad Abu al-Iqbal)[1]. Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 określiła, że wieś Isdud będzie znajdować się w arabskim państwie w Palestynie.
Podczas wojny o niepodległość w dniu 29 maja 1948 wieś zajęły egipskie oddziały. Wieś i pobliski most Ad Halom były najdalej na północ wysuniętymi punktami zajętymi przez egipskie siły podczas tej wojny. Izraelskie oddziały przeprowadziły w tym rejonie operację Filistia (29 maja - 3 czerwca 1948), podczas której powstrzymano natarcie egipskiej kolumny zmechanizowanej liczącej około 2-3 tys. żołnierzy i około 1,3 tys. pojazdów, w tym czołgów, bojowych wozów opancerzonych i artylerii[5]. Chociaż Izraelczycy ponieśli klęskę nie realizując głównych założeń taktycznych operacji Filistia, to jednak osiągnięto strategiczne zwycięstwo zmuszając Egipcjan do rezygnacji z działań ofensywnych i zajęcie pozycji obronnych. Spowolniło to egipskie natarcie, które nie było już realizowane w kierunku północnym na Tel Awiw. Wynikiem bitwy było ustalenie linii frontu na wsiach Isdud i moście Ad Halom.
Pozycje w rejonie wioski Isdud były punktem wyjścia egipskich sił podczas bitwy o kibuc Niccanim (6-10 czerwca 1948). Podczas operacji Jo’aw (15-22 października 1948) wieś znalazła się pod izraelskim ostrzałem artyleryjskim. W dniu 28 października Egipcjanie w obawie przed okrążeniem, wycofali się z Isdud. Razem z nimi uciekła większość arabskich mieszkańców. Opuszczoną wieś zajęli żołnierze Brygady Giwati. Około 300 mieszkańców poddało się machając białymi flagami. Po krótkim czasie zostali przymusowo wysiedleni w rejon miasta Gaza (egipska strefa okupacyjna Palestyny).
Miejsce obecnie
[edytuj | edytuj kod]Na gruntach należących do Isdud powstały w 1950 moszawy Sede Uzzijjahu, Szetulim i Bet Ezra. W 1956 na północy powstało miasto Aszdod.
Palestyński historyk Walid Chalidi, tak opisał pozostałości wioski Isdud: „Większość domów została zniszczona; gruz ten pokrywa teren porośnięty trawami i cierniami. Na południe od miejsca centrum są odróżniające się ruiny meczetu. Jego rozpadające się filary jeszcze stoją, a łukowate wejście i okna nadal zachowują swoje kształty. Około 200 metrów na południowy zachód znajdują się dwa opuszczone i zaniedbane budynki szkolne”[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Welcome To Isdud. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2011-04-24]. (ang.).
- ↑ Walid Chalidi: All That Remains. Washington D.C.: Institute for Palestine Studies, 1992, s. 110. ISBN 0-88728-224-5.
- ↑ Hütteroth Wolf-Dieter, Kamal Abdulfattah: Historical Geography of Palestine, Transjordan and Southern Syria in the Late 16th Century. Erlanger Geographische Arbeiten. Germany: Vorstand der Fränkischen Geographischen Gesellschaft, 1977, s. 143.
- ↑ Claude Reignier, H.H. Kitchener: The Survey of Western Palestine: memoirs of the topography, orography, hydrography, and archaeology. London: Committee of the Palestine Exploration Fund., 1881, s. 409. [dostęp 2011-04-24]. (ang.).
- ↑ Avraham Ayalon: Givati Brigade against the Egyptian Invader. Israel: Ma'arakhot Publishing, 1963, s. 99-101.