Józef Lach: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Redukuję wywołanie Szablon:Przypisy i dodaję nagłówek |
Kobrabones (dyskusja | edycje) kat. |
||
| Linia 45: | Linia 45: | ||
[[Kategoria:Ludzie związani z Katowicami]] |
[[Kategoria:Ludzie związani z Katowicami]] |
||
[[Kategoria:Wrocławscy księgarze]] |
[[Kategoria:Wrocławscy księgarze]] |
||
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Zgierzu]] |
|||
[[Kategoria:Urodzeni w 1919]] |
[[Kategoria:Urodzeni w 1919]] |
||
[[Kategoria:Zmarli w 1990]] |
[[Kategoria:Zmarli w 1990]] |
||
Wersja z 01:20, 1 lut 2018
| Data i miejsce urodzenia |
4 sierpnia 1919 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 września 1990 |
| Zawód, zajęcie |
księgarz |
| Odznaczenia | |
| |
Józef Lach (ur. 4 sierpnia 1919 w Zgierzu, zm. 5 września 1990 w Katowicach) – polski księgarz-antykwariusz, bibliofil[1].
Syn Aleksandra i Heleny z domu Janisiewicz. Uczył się w Państwowym Liceum Handlowym w Łodzi. Do zawodu księgarza przygotowywał się, pomagając ojcu w prowadzeniu jego firmy księgarskiej. W 1940-41 pracował w księgarni Waldemara Böse w Łodzi.
W 1942 został wywieziony na roboty do Niemiec, skierowany do fabryki maszyn drukarskich Hogenforst[2] w Lipsku[3], gdzie nawiązał kontakt z prof. [[{{{1}}}|Gerhardem Menzem]], uznawanym za jeden z najwybitniejszych autorytetów niemieckiego księgarstwa[4], naukowym doradcą [[{{{1}}}|Börsenverein des Deutschen Buchhandels]]. Pod kierunkiem Menza, jako samouk, przez trzy lata studiował księgarstwo, jego historię, ekonomikę i zasady handlu książkami[5].
W końcu 1944 redagował i wydawał pisemko konspiracyjne, które rozprowadzał wśród tamtejszych Polaków. Współpracował z komunistami niemieckimi, był współzałożycielem Związku Robotników Polskich w Niemczech i twórcą Niezależnego Komitetu Powrotu Polaków do Ojczyzny. W roku 1945 był w Lipsku sekretarzem Polskiego Komitetu Opiekuńczego i organizował repatriację Polaków do kraju[6].
Po powrocie do Polski zdał maturę i z początkiem roku 1946 rozpoczął pracę w Łodzi, jako starszy instruktor księgarski w wydawnictwie „Książka”. W lutym 1946 otworzył we Wrocławiu przy ulicy Kuźniczej 36/38[7] Księgarnię-Antykwariat[8], specjalizujący się w sprzedaży wydawnictw naukowych. Nawiązał kontakty z PAU, Poznańskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk, Towarzystwem Warszawskim Naukowym, sprzedając ich wydawnictwa we Wrocławiu. Z zagranicy sprowadzał książki i czasopisma dla profesorów i studentów Uniwersytetu Wrocławskiego[9]. W księgarni spotykali się uczeni i artyści wrocławscy, odbywały się tam też m.in. zebrania Koła Dolnośląskiego Związku Księgarzy Polskich, którego Lach był sekretarzem[10]. W 1950 roku otrzymał z Naczelnej Rady Zrzeszeń Kupieckich świadectwo stwierdzające pełne kwalifikacje w detalicznym i hurtowym handlu zagranicznym w branży księgarskiej.
4 czerwca 1948 ożenił się z poznaną w Lipsku, gdzie obydwoje byli skierowani na roboty, Wiktorią Kaizer, pochodzącą z Górnego Śląska córką Wojciecha Króla, przed drugą wojną sołtysa wsi Rudno[11]. 1 marca 1951 urodziła się z tego związku córka.
W 1951 antykwariat został znacjonalizowany, Lach nie przyjął posady pomocnika księgarskiego i przez pewien czas prowadził kiosk Ruchu, w którym bez pozwolenia sprzedawał również książki. Po rozwiązaniu przez Ruch umowy przeprowadził się na Śląsk, pracując kolejno jako pracownik fizyczny w hucie Baildon, potem w MHD, wreszcie jako zaopatrzeniowiec w Przedsiębiorstwie Budowy Kopalń w Łęczyckim Zagłębiu Rud Żelaza[12]. W Łęczycy był współorganizatorem powstałego na fali odwilży Klubu Młodej Inteligencji[13]. Popadawszy w konflikt z dyrekcją przedsiębiorstwa z powodów politycznych[14], wrócił na Śląsk, gdzie od 1957 przy ulicy Miarki 2 w Zabrzu założył antykwariat, w 1961 przeniósł swą firmę do Katowic do sutereny przy ulicy Gliwickiej 3[15], gdzie prowadził ją do swojej śmierci[16].
Oprócz miłośników książek miał też klientów z pobliskiej szkoły muzycznej przy ul. Dąbrówki, dla których sprowadzał nuty, a także numizmatyków, filumenistów, filatelistów, zbieraczy ekslibrisów, medali, odznak, dzwonków, widokówek, a nawet antyków pośledniejszego gatunku[17]. Jedną ze specjalizacji antykwariatu były silesiaki, zaopatrywała się w nie między innymi Biblioteka Śląska[18]. Od państwowych antykwariatów zakład Lacha odróżniał się profesjonalnym[19], kupieckim[20] podejściem do handlu. Podobnie, jak wcześniej we Wrocławiu[21], również w Katowicach[22], antykwariat stał się miejscem spotkań miejscowych artystów i uczonych.
W 1979 wystąpił z propozycją zorganizowania wspólnoty, której członkowie w zamian za przekazanie zbędnych wydawnictw lub prace społeczne mogliby otrzymywać poszukiwane publikacje[23]. Otrzymawszy zezwolenie i lokalizację, ustawił w Katowicach przy ul. Sobieskiego 25 autobus będący Ruchomym Punktem Wymiany Książek, przeznaczył dlań pewną część książek z własnego zasobu, ale po niepowodzeniu inicjatywy (wyprzedziła realia o trzydzieści lat i jeden ustrój) zrezygnował z jej kontynuacji[24].
Pochowany jest na Cmentarzu przy ul. Gliwickiej w Katowicach.
Córka Lacha, Urszula od 1981 roku pracuje w najstarszej i największej norweskiej bibliotece publicznej Deichmanske Bibliotek, gdzie prowadzi dział polskiej książki. W kwietniu 2015 roku została nagrodzona nagrodą Wybitnego Polaka w Norwegii w kategorii kultura[25], zainicjowaną przez Fundację Polskiego Godła Promocyjnego „Teraz Polska”[26].
Przypisy
- ↑ red. Hanna Tadeusiewicz: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement 2. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich,, 2000, s. 94. ISBN 83-87629-45-6.
- ↑ Maszyny Hogenforst
- ↑ Józef Lach. Jak Schmidt stał się znów Kowarzem (Odnalezienie zgubionego brata. Ze wspomnień z Lipska). „Naprzód Dolnośląski”. 153 (179), s. 2, 15-16 sierpnia 1946.
- ↑ Gerhard Menz: Der deutsche Buchhandel. Gotha: Justus Perthes, 1942, s. 187F.
- ↑ Józef Lach. Zawód biedny, ale piękny.. „Księgarz”. 4, s. 55-68, 1986.
- ↑ Wilhelm Szewczyk. Śmierć antykwariusza. „Dziennik Zachodni”, s. 4, 14-16 września 1990.
- ↑ Józef Lach: Księgarnia-Antykwariat we Wrocławiu 1946-1951. Katowice: nakład własny autora, 1986.
- ↑ Jerzy Mikke. Humanistyka ofensywna. „Odra”. 10, s. 3, 1975.
- ↑ Józef Lach. Jednodniówka z okazji 75-lecia Księgarni-Antykwariatu Aleksandra Lacha, Józefa Lacha, Marii Lach. , 3 sierpnia 1983.
- ↑ Zbigniew Kubikowski: Wrocław literacki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1962, s. 47,69.
- ↑ Urszula Lach Córka Jozefa Lacha i Wiktorii Kaizer. Wspomnienie. Oslo, marzec 2014
- ↑ Kopalnia żelaza w Łęczycy. [dostęp 2014-04-02].
- ↑ Włodzimierz S. Marek. O majteczki na pośladku łęczyckiej dziewki.... „Odgłosy”. 8, s. 2, 1958.
- ↑ W. Piotrowski.. Z Plenum Komitetu Zakładowego P.Z.P.R. „Zagłębie Łęczyckie”, s. 2, 24 grudnia 1956.
- ↑ Antykwariusz z ulicy Gliwickiej. [dostęp 2014-01-01].
- ↑ Henryk Waniek: Katowice-blues czyli Kattowitzer-Polka. Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, 2010, s. 126-127. ISBN 978-83-7164-613-3.
- ↑ Mikrowywiad. W królestwie staroci. „Panorama (śląska)”. 46, s. 3, 1967.
- ↑ Jan Kantyka (red.): Biblioteka Śląska 1922-1972. Katowice: Śląski Instytut Naukowy : „Śląsk”, 1973, s. 193.
- ↑ Tadeusz Mikulski: Temat Wrocław: szkice śląskie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1961, s. 273.
- ↑ (czb). Spacerkiem po Katowicach. „Księgarz”. 13/14, s. 22, 1961.
- ↑ Maria Pawłowiczowa (red): Książka na Śląsku w latach 1956-1989: zarys problematyki. Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, 1999, s. 306.
- ↑ Maciej Szczawiński. Holon. „Nasze Katowice (bezpłatny informator miejski)”. 8 (58), s. 8, sierpień 2013.
- ↑ Zbigniew Mentzel. Wspólnota. „Polityka”. 43(1182), s. 3, 27 września 1979.
- ↑ Józef Lach: Ku nowym wspólnotom: (odpowiedź na listy i zapytania jak doszło do otworzenia Ruchomego Punktu Wymiany Książek). Katowice: nakład własny autora, 1979, s. 139.
- ↑ Utmerkelsen Årets Polakk innen kultur. [dostęp 2015-06-02]. (norw.).
- ↑ Gala Konkursu „Wybitny Polak” w Norwegii. [dostęp 2015-06-02].