Szara pleśń: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
m drobne redakcyjne |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Aardbei Lambada vruchtrot Botrytis cinerea.jpg|thumb|180px|[[Truskawka]] zarażona [[ |
[[Plik:Aardbei Lambada vruchtrot Botrytis cinerea.jpg|thumb|180px|[[Truskawka]] zarażona [[gronowiec szary|gronowcem szarym]] ''Botrytis cinerea'']] |
||
'''Szara pleśń''' – [[Grzybowe choroby roślin|grzybowa choroba]] wielu roślin, wywoływana głównie przez [[gronowiec szary|gronowca szarego]]<ref>{{cytuj książkę|autor=Andrzej Grzywacz (red.)|tytuł=Choroby drzew leśnych. Szara pleśń |miejsce=Poznań |rok=1992 |wydawca=PWRiL oddział w Poznaniu}}</ref> (''Botrytis cinerea'' Pers), [[Grzyby|grzyba]] z klasy [[Grzyby workowe|workowców]]. [[Patogen]] atakuje różne rośliny: od [[Rośliny pokojowe|doniczkowych]] poprzez ogrodowe, polne do [[las|leśnych]] [[drzewo|drzew]]; w różnych fazach rozwojowych i różne ich części: od [[Nasiono|nasion]] po [[owoc]]e i dorosłe osobniki. |
'''Szara pleśń''' – [[Grzybowe choroby roślin|grzybowa choroba]] wielu roślin, wywoływana głównie przez [[gronowiec szary|gronowca szarego]]<ref>{{cytuj książkę|autor=Andrzej Grzywacz (red.)|tytuł=Choroby drzew leśnych. Szara pleśń |miejsce=Poznań |rok=1992 |wydawca=PWRiL oddział w Poznaniu}}</ref> (''Botrytis cinerea'' Pers), [[Grzyby|grzyba]] z klasy [[Grzyby workowe|workowców]]. [[Patogen]] atakuje różne rośliny: od [[Rośliny pokojowe|doniczkowych]] poprzez ogrodowe, polne do [[las|leśnych]] [[drzewo|drzew]]; w różnych fazach rozwojowych i różne ich części: od [[Nasiono|nasion]] po [[owoc]]e i dorosłe osobniki. |
||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
== Charakterystyka choroby == |
== Charakterystyka choroby == |
||
[[Plik:Stamboon met Grauwe schimmel (Phaseolus vulgaris Botrytis cinerea).jpg|thumb |
[[Plik:Stamboon met Grauwe schimmel (Phaseolus vulgaris Botrytis cinerea).jpg|thumb|Strąk fasoli porażony ''[[Botrytis vulgaris]]'']] |
||
Najbardziej charakterystycznym objawem występowania szarej pleśni są ślady pylącego nalotu i przebarwienia (plamy). Na siewkach wielu roślin objawem porażenia jest zbrunatnienie łodyg. Porażone pąki kwiatowe stają się brunatne i zamierają. Na roślinach wyrośniętych i ich owocach występują plamy brunatne, potem gnijące. Miejsca chore pokrywają się szarym pylącym nalotem, wśród którego tworzą się czarne, okrągłe i twarde owocniki grzyba ([[strzępka|skleroty]]). |
|||
Źródłem rozprzestrzeniania się choroby są martwe części roślin (np. pod korą), na których grzyb zimuje (w postaci [[przetrwalnik]]ów lub [[grzybnia|grzybni]]). Wiosną warunkami szczególnie sprzyjającymi rozwojowi choroby są wzrost [[temperatura|temperatury]] (optimum w zależności od innych warunków przy 15-24 °C) i [[Wilgotność powietrza|wilgotności]] powietrza (powyżej 90%) wskutek długotrwałych opadów. W mniej sprzyjających warunkach choroba może rozwijać się w formie utajonej. ''Botrytis cinerea'' może być [[Pasożytnictwo|pasożytem]] lub [[Saprotrof|saprofitem]], w związku z czym pleśń można obserwować zarówno na roślinach żywych jak i ich martwych organach. |
Źródłem rozprzestrzeniania się choroby są martwe części roślin (np. pod korą), na których grzyb zimuje (w postaci [[przetrwalnik]]ów lub [[grzybnia|grzybni]]). Wiosną warunkami szczególnie sprzyjającymi rozwojowi choroby są wzrost [[temperatura|temperatury]] (optimum w zależności od innych warunków przy 15-24 °C) i [[Wilgotność powietrza|wilgotności]] powietrza (powyżej 90%) wskutek długotrwałych opadów. W mniej sprzyjających warunkach choroba może rozwijać się w formie utajonej. ''Botrytis cinerea'' może być [[Pasożytnictwo|pasożytem]] lub [[Saprotrof|saprofitem]], w związku z czym pleśń można obserwować zarówno na roślinach żywych jak i ich martwych organach. |
||
| Linia 14: | Linia 15: | ||
U gatunków liściastych, zależnie od rodzaju porażonego organu i fazy choroby, na roślinach występują objawy w postaci brunatnych plam, lokalnej zgorzeli lub obumierania całych organów oraz zgnilizny i typowych oznak etiologicznych – szarej grzybni, ''trzonków [[Konidium|konidialnych]]'' i czarnych sklerot. |
U gatunków liściastych, zależnie od rodzaju porażonego organu i fazy choroby, na roślinach występują objawy w postaci brunatnych plam, lokalnej zgorzeli lub obumierania całych organów oraz zgnilizny i typowych oznak etiologicznych – szarej grzybni, ''trzonków [[Konidium|konidialnych]]'' i czarnych sklerot. |
||
[[Plik:Botrytis conidiophores 3.5X.png|thumb| |
[[Plik:Botrytis conidiophores 3.5X.png|thumb|''[[Botrytis conidiophores]]'']] |
||
Gronowiec szary jest również sprawcą uszkodzeń nasion i owoców drzew leśnych<ref name=Nasionka>{{cytuj książkę|imię=Teresa |nazwisko=Stocka |tytuł=Biblioteczka leśniczego. Grzyby występujące na owocach i nasionach drzew leśnych |miejsce=Warszawa |rok=1999 |wydawca=ŚWIAT}}</ref>. Pojawienie się jego grzybni na materiale nasiennym zapowiada zawsze wyraźne obniżenie zdolności kiełkowania nasion. Do najczęściej atakowanych gatunków należą: [[dąb]], [[buk]], [[lipa]], [[olsza]], [[brzoza]], [[Klon jawor|jawor]], [[jesion]], i [[grab]]. Wysoką patogeniczność stwierdzono również na nasionach [[sosna|sosny]], mniejszą na nasionach [[świerk]]a. Rozwój patogenu w szczególnych warunkach magazynowych możliwy jest przy temperaturze zbliżonej do 0 °C. Zaatakowane nasiona pokrywają się ciemną grzybnią. Wśród strzępków wyraźnie widoczne są trzonki konidialne zawierające skupienia zarodników. |
Gronowiec szary jest również sprawcą uszkodzeń nasion i owoców drzew leśnych<ref name=Nasionka>{{cytuj książkę|imię=Teresa |nazwisko=Stocka |tytuł=Biblioteczka leśniczego. Grzyby występujące na owocach i nasionach drzew leśnych |miejsce=Warszawa |rok=1999 |wydawca=ŚWIAT}}</ref>. Pojawienie się jego grzybni na materiale nasiennym zapowiada zawsze wyraźne obniżenie zdolności kiełkowania nasion. Do najczęściej atakowanych gatunków należą: [[dąb]], [[buk]], [[lipa]], [[olsza]], [[brzoza]], [[Klon jawor|jawor]], [[jesion]], i [[grab]]. Wysoką patogeniczność stwierdzono również na nasionach [[sosna|sosny]], mniejszą na nasionach [[świerk]]a. Rozwój patogenu w szczególnych warunkach magazynowych możliwy jest przy temperaturze zbliżonej do 0 °C. Zaatakowane nasiona pokrywają się ciemną grzybnią. Wśród strzępków wyraźnie widoczne są trzonki konidialne zawierające skupienia zarodników. |
||
== Winiarstwo == |
== Winiarstwo == |
||
[[Plik:Botrytis riesling.jpg|thumb |
[[Plik:Botrytis riesling.jpg|thumb|Zaatakowane grono winorośli]] |
||
Słynne [[wino|wina]]: ''Sauternes'', ''Cecube'' i ''[[Tokaj (wino)|tokaje]]'' powstają w specyficznych warunkach klimatycznych i wilgotnościowych z gron [[cibeba]] przy dużym udziale ''"szlachetnej pleśni"'' – wywołanej przez ''Botrytis cinerea''<ref name=kurdesz>{{cytuj stronę|url=http://www.kurdesz.com/main.php?artId=54|tytuł=Szara pleśń. Choroby winorośli – choroby grzybowe|data dostępu=3 kwietnia 2010|język=pl}}</ref>. Także [[wino lodowe]] jest produkowane z zamarzniętych (na krzewie) winogron z nalotem pleśni, które następnie są wyciskane przed rozmarznięciem<ref name="Dominede458-459"> |
Słynne [[wino|wina]]: ''Sauternes'', ''Cecube'' i ''[[Tokaj (wino)|tokaje]]'' powstają w specyficznych warunkach klimatycznych i wilgotnościowych z gron [[cibeba]] przy dużym udziale ''"szlachetnej pleśni"'' – wywołanej przez ''Botrytis cinerea''<ref name=kurdesz>{{cytuj stronę|url=http://www.kurdesz.com/main.php?artId=54|tytuł=Szara pleśń. Choroby winorośli – choroby grzybowe|data dostępu=3 kwietnia 2010|język=pl}}</ref>. Także [[wino lodowe]] jest produkowane z zamarzniętych (na krzewie) winogron z nalotem pleśni, które następnie są wyciskane przed rozmarznięciem<ref name="Dominede458-459"> |
||
{{Cytuj książkę | nazwisko = Dominé | imię = André | tytuł = Wino | wydanie = 2 | wydawca = Wydawnictwo Olesiejuk | miejsce = Ożarów Mazowiecki | rok = 2009 | język = pl | isbn = 978-83-7626-712-8 | strony = 458-459 | rozdział = Niemcy | nazwisko r = Supp | imię r = Eckhard}}</ref>. |
{{Cytuj książkę | nazwisko = Dominé | imię = André | tytuł = Wino | wydanie = 2 | wydawca = Wydawnictwo Olesiejuk | miejsce = Ożarów Mazowiecki | rok = 2009 | język = pl | isbn = 978-83-7626-712-8 | strony = 458-459 | rozdział = Niemcy | nazwisko r = Supp | imię r = Eckhard}}</ref>. |
||
Wersja z 10:44, 17 kwi 2017
Szara pleśń – grzybowa choroba wielu roślin, wywoływana głównie przez gronowca szarego[1] (Botrytis cinerea Pers), grzyba z klasy workowców. Patogen atakuje różne rośliny: od doniczkowych poprzez ogrodowe, polne do leśnych drzew; w różnych fazach rozwojowych i różne ich części: od nasion po owoce i dorosłe osobniki.
Występowanie
Gronowiec szary spośród roślin warzywnych atakuje: fasolę, pomidory, sałatę, z sadowniczych: porzeczki, maliny, winorośl, występuje pospolicie na owocach truskawek, gdzie może obniżyć plony o 30–60%. Może infekować prawie wszystkie owoce w czasie ich przechowywania w chłodni[2]. Występuje również na roślinach ozdobnych: cyklamenach, daliach, goździkach, różach, znana jest też z atakowania roślin leczniczych: estragonu i majeranku. Kiełki, siewki a nawet sadzonki młodych roślin drzewiastych uszkadzane są najczęściej w tunelach foliowych, inspektach czy szklarniach znajdujących się na szkółkach.
Charakterystyka choroby
.jpg)
Najbardziej charakterystycznym objawem występowania szarej pleśni są ślady pylącego nalotu i przebarwienia (plamy). Na siewkach wielu roślin objawem porażenia jest zbrunatnienie łodyg. Porażone pąki kwiatowe stają się brunatne i zamierają. Na roślinach wyrośniętych i ich owocach występują plamy brunatne, potem gnijące. Miejsca chore pokrywają się szarym pylącym nalotem, wśród którego tworzą się czarne, okrągłe i twarde owocniki grzyba (skleroty).
Źródłem rozprzestrzeniania się choroby są martwe części roślin (np. pod korą), na których grzyb zimuje (w postaci przetrwalników lub grzybni). Wiosną warunkami szczególnie sprzyjającymi rozwojowi choroby są wzrost temperatury (optimum w zależności od innych warunków przy 15-24 °C) i wilgotności powietrza (powyżej 90%) wskutek długotrwałych opadów. W mniej sprzyjających warunkach choroba może rozwijać się w formie utajonej. Botrytis cinerea może być pasożytem lub saprofitem, w związku z czym pleśń można obserwować zarówno na roślinach żywych jak i ich martwych organach.
Skutki porażeń drzew leśnych
Siewki i sadzonki drzew iglastych reagują żółknięciem igieł, ich dość szybkim brązowieniem i zamieraniem. Często występuje zamieranie pączków i końców igieł, z dość charakterystycznym ich przegięciem w dół. Młode siewki szybko zamierają, następuje gnicie tkanek oraz występowanie oznak etiologicznych w postaci obfitego, szarego nalotu grzybni i pojawienia się czarnych sklerot. Na zwarzonych mrozem, zbrązowiałych, nowych przyrostach starszych jodeł i modrzewi obserwowane były masowe pojawy grzybni gronowca szarego. Porażone pędy później czernieją i wykruszają się.
U gatunków liściastych, zależnie od rodzaju porażonego organu i fazy choroby, na roślinach występują objawy w postaci brunatnych plam, lokalnej zgorzeli lub obumierania całych organów oraz zgnilizny i typowych oznak etiologicznych – szarej grzybni, trzonków konidialnych i czarnych sklerot.
Gronowiec szary jest również sprawcą uszkodzeń nasion i owoców drzew leśnych[3]. Pojawienie się jego grzybni na materiale nasiennym zapowiada zawsze wyraźne obniżenie zdolności kiełkowania nasion. Do najczęściej atakowanych gatunków należą: dąb, buk, lipa, olsza, brzoza, jawor, jesion, i grab. Wysoką patogeniczność stwierdzono również na nasionach sosny, mniejszą na nasionach świerka. Rozwój patogenu w szczególnych warunkach magazynowych możliwy jest przy temperaturze zbliżonej do 0 °C. Zaatakowane nasiona pokrywają się ciemną grzybnią. Wśród strzępków wyraźnie widoczne są trzonki konidialne zawierające skupienia zarodników.
Winiarstwo
Słynne wina: Sauternes, Cecube i tokaje powstają w specyficznych warunkach klimatycznych i wilgotnościowych z gron cibeba przy dużym udziale "szlachetnej pleśni" – wywołanej przez Botrytis cinerea[4]. Także wino lodowe jest produkowane z zamarzniętych (na krzewie) winogron z nalotem pleśni, które następnie są wyciskane przed rozmarznięciem[5].
Zobacz też
- ↑ Andrzej Grzywacz (red.): Choroby drzew leśnych. Szara pleśń. Poznań: PWRiL oddział w Poznaniu, 1992.
- ↑ Józef Kochman: Fitopatologia. Wyd. II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1973, s. 692.
- ↑ Teresa Stocka: Biblioteczka leśniczego. Grzyby występujące na owocach i nasionach drzew leśnych. Warszawa: ŚWIAT, 1999.
- ↑ Szara pleśń. Choroby winorośli – choroby grzybowe. [dostęp 3 kwietnia 2010]. (pol.).
- ↑ Eckhard Supp: Niemcy. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 458-459. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
Bibliografia
- Karol Mańka: Fitopatologia leśna. Warszawa: PWRiL, 1992. ISBN 83-09-01507-0.
- Hanna Masternak, Kazimierz Wiech: Jaki to szkodnik jaka to choroba. Warszawa: Polski Związek Działkowców Krajowa Rada w Warszawie, 1988. ISSN 0239-9024.