Przejdź do zawartości

Józef Lach: Różnice pomiędzy wersjami

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m WP:SK, drobne techniczne
m drobne techniczne
Linia 28: Linia 28:
W 1951 antykwariat został znacjonalizowany, Lach nie przyjął posady pomocnika księgarskiego i przez pewien czas prowadził kiosk [[Ruch (przedsiębiorstwo)|Ruchu]], w którym bez pozwolenia sprzedawał również książki. Po rozwiązaniu przez Ruch umowy przeprowadził się na Śląsk, pracując kolejno jako pracownik fizyczny w [[Huta Baildon|hucie Baildon]], potem w MHD, wreszcie jako zaopatrzeniowiec w Przedsiębiorstwie Budowy Kopalń w Łęczyckim Zagłębiu Rud Żelaza<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.geoturysta.pl/2013/04/kopalnia-zelaza-w-eczycy.html |tytuł=Kopalnia żelaza w Łęczycy |data dostępu=2014-04-02}}</ref>. W [[Łęczyca|Łęczycy]] był współorganizatorem powstałego na fali [[Odwilż gomułkowska|odwilży]] Klubu Młodej Inteligencji<ref>{{Cytuj pismo |autor= Włodzimierz S. Marek |tytuł= O majteczki na pośladku łęczyckiej dziewki... |rok=1958 |czasopismo= Odgłosy |doi= |wydanie= |wolumin=8 |miesiąc= |data=1958-04-27 |pmid= |strony=2}}</ref>. Popadawszy w konflikt z dyrekcją przedsiębiorstwa z powodów politycznych<ref>{{Cytuj pismo |autor= W. Piotrowski. |tytuł=Z Plenum Komitetu Zakładowego P.Z.P.R |rok=1956 |czasopismo= Zagłębie Łęczyckie |doi= |wydanie= |wolumin= |miesiąc= 24 grudnia |pmid= |strony=2}}</ref>, wrócił na Śląsk, gdzie od 1957 przy ulicy Miarki 2 w Zabrzu założył antykwariat, w 1961 przeniósł swą firmę do Katowic do sutereny przy ulicy [[Ulica Gliwicka w Katowicach|Gliwickiej]] 3<ref>{{cytuj stronę |url= http://coronaradiata.blog.onet.pl/2011/09/05/antykwariusz-z-ulicy-gliwickiej/ |tytuł= Antykwariusz z ulicy Gliwickiej |data dostępu=2014-01-01}}</ref>, gdzie prowadził ją do swojej śmierci<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Waniek | imię = Henryk | tytuł = Katowice-blues czyli Kattowitzer-Polka | data = 2010 | wydawca = „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Katowice | isbn = 978-83-7164-613-3 | strony = 126-127}}</ref>.
W 1951 antykwariat został znacjonalizowany, Lach nie przyjął posady pomocnika księgarskiego i przez pewien czas prowadził kiosk [[Ruch (przedsiębiorstwo)|Ruchu]], w którym bez pozwolenia sprzedawał również książki. Po rozwiązaniu przez Ruch umowy przeprowadził się na Śląsk, pracując kolejno jako pracownik fizyczny w [[Huta Baildon|hucie Baildon]], potem w MHD, wreszcie jako zaopatrzeniowiec w Przedsiębiorstwie Budowy Kopalń w Łęczyckim Zagłębiu Rud Żelaza<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.geoturysta.pl/2013/04/kopalnia-zelaza-w-eczycy.html |tytuł=Kopalnia żelaza w Łęczycy |data dostępu=2014-04-02}}</ref>. W [[Łęczyca|Łęczycy]] był współorganizatorem powstałego na fali [[Odwilż gomułkowska|odwilży]] Klubu Młodej Inteligencji<ref>{{Cytuj pismo |autor= Włodzimierz S. Marek |tytuł= O majteczki na pośladku łęczyckiej dziewki... |rok=1958 |czasopismo= Odgłosy |doi= |wydanie= |wolumin=8 |miesiąc= |data=1958-04-27 |pmid= |strony=2}}</ref>. Popadawszy w konflikt z dyrekcją przedsiębiorstwa z powodów politycznych<ref>{{Cytuj pismo |autor= W. Piotrowski. |tytuł=Z Plenum Komitetu Zakładowego P.Z.P.R |rok=1956 |czasopismo= Zagłębie Łęczyckie |doi= |wydanie= |wolumin= |miesiąc= 24 grudnia |pmid= |strony=2}}</ref>, wrócił na Śląsk, gdzie od 1957 przy ulicy Miarki 2 w Zabrzu założył antykwariat, w 1961 przeniósł swą firmę do Katowic do sutereny przy ulicy [[Ulica Gliwicka w Katowicach|Gliwickiej]] 3<ref>{{cytuj stronę |url= http://coronaradiata.blog.onet.pl/2011/09/05/antykwariusz-z-ulicy-gliwickiej/ |tytuł= Antykwariusz z ulicy Gliwickiej |data dostępu=2014-01-01}}</ref>, gdzie prowadził ją do swojej śmierci<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Waniek | imię = Henryk | tytuł = Katowice-blues czyli Kattowitzer-Polka | data = 2010 | wydawca = „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Katowice | isbn = 978-83-7164-613-3 | strony = 126-127}}</ref>.


Oprócz miłośników książek miał też klientów z pobliskiej szkoły muzycznej przy ul. [[Ulica Dąbrówki w Katowicach|Dąbrówki]], dla których sprowadzał nuty, a także [[numizmatyka|numizmatyków]], [[Filumenistyka|filumenistów]], [[Filatelistyka|filatelistów]], zbieraczy [[ekslibris]]ów, medali, odznak, dzwonków, widokówek, a nawet antyków pośledniejszego gatunku<ref>{{Cytuj pismo |autor= Mikrowywiad |tytuł= W królestwie staroci |rok=1967 |czasopismo= Panorama (śląska) |doi= |wydanie= |wolumin=46 |miesiąc= |pmid= |strony=3}}</ref>. Jedną ze specjalizacji antykwariatu były silesiaki, zaopatrywała się w nie między innymi [[Biblioteka Śląska]]<ref>{{Cytuj książkę | autor = [[Jan Kantyka]] (red.) | tytuł= Biblioteka Śląska 1922-1972 | data=1973 | wydawca=Śląski Instytut Naukowy : „Śląsk” | miejsce= Katowice | strony = 193 | isbn= | język=}}</ref>. Od państwowych antykwariatów zakład Lacha odróżniał się profesjonalnym<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Mikulski | imię = Tadeusz | tytuł = Temat Wrocław: szkice śląskie | data = 1961 | wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich | miejsce = Wrocław | isbn = | strony = 273}}</ref>, kupieckim<ref>{{Cytuj pismo |autor= (czb) |tytuł= Spacerkiem po Katowicach |rok=1961 |czasopismo= Księgarz |doi= |wydanie= |wolumin=13/14 |miesiąc= |pmid= |strony=22}}</ref> podejściem do handlu. Podobnie, jak wcześniej we Wrocławiu<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Pawłowiczowa (red) | imię = Maria | tytuł = Książka na Śląsku w latach 1956-1989: zarys problematyki | data = 1999 | wydawca = „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Katowice | isbn = | strony = 306}}</ref>, również w Katowicach<ref>{{Cytuj pismo |autor= Maciej Szczawiński |tytuł= Holon |czasopismo= Nasze Katowice (bezpłatny informator miejski) |doi= |wydanie= |wolumin= 8 (58) |rok=2013 |miesiąc= sierpień |pmid= |ISSN = 1899-9530 |strony=8}}</ref>, antykwariat stał się miejscem spotkań miejscowych artystów i uczonych.
Oprócz miłośników książek miał też klientów z pobliskiej szkoły muzycznej przy ul. [[Ulica Dąbrówki w Katowicach|Dąbrówki]], dla których sprowadzał nuty, a także [[numizmatyka|numizmatyków]], [[Filumenistyka|filumenistów]], [[Filatelistyka|filatelistów]], zbieraczy [[ekslibris]]ów, medali, odznak, dzwonków, widokówek, a nawet antyków pośledniejszego gatunku<ref>{{Cytuj pismo |autor= Mikrowywiad |tytuł= W królestwie staroci |rok=1967 |czasopismo= Panorama (śląska) |doi= |wydanie= |wolumin=46 |miesiąc= |pmid= |strony=3}}</ref>. Jedną ze specjalizacji antykwariatu były silesiaki, zaopatrywała się w nie między innymi [[Biblioteka Śląska]]<ref>{{Cytuj książkę | autor = [[Jan Kantyka]] (red.) | tytuł= Biblioteka Śląska 1922-1972 | data=1973 | wydawca=Śląski Instytut Naukowy : „Śląsk” | miejsce= Katowice | strony = 193 | isbn= | język=}}</ref>. Od państwowych antykwariatów zakład Lacha odróżniał się profesjonalnym<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Mikulski | imię = Tadeusz | tytuł = Temat Wrocław: szkice śląskie | data = 1961 | wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich | miejsce = Wrocław | isbn = | strony = 273}}</ref>, kupieckim<ref>{{Cytuj pismo |autor= (czb) |tytuł= Spacerkiem po Katowicach |rok=1961 |czasopismo= Księgarz |doi= |wydanie= |wolumin=13/14 |miesiąc= |pmid= |strony=22}}</ref> podejściem do handlu. Podobnie, jak wcześniej we Wrocławiu<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Pawłowiczowa (red) | imię = Maria | tytuł = Książka na Śląsku w latach 1956-1989: zarys problematyki | data = 1999 | wydawca = „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Katowice | isbn = | strony = 306}}</ref>, również w Katowicach<ref>{{Cytuj pismo |autor= Maciej Szczawiński |tytuł= Holon |czasopismo= Nasze Katowice (bezpłatny informator miejski) |doi= |wolumin= 8 |numer=58 |rok=2013 |miesiąc= sierpień |pmid= |issn= 1899-9530 |strony=8}}</ref>, antykwariat stał się miejscem spotkań miejscowych artystów i uczonych.


[[Plik:Lach nagrobek.jpg|thumb|Nagrobek Józefa Lacha, [[Cmentarz przy ul. Gliwickiej w Katowicach]], 2014.01.02]]
[[Plik:Lach nagrobek.jpg|thumb|Nagrobek Józefa Lacha, [[Cmentarz przy ul. Gliwickiej w Katowicach]], 2014.01.02]]

Wersja z 12:14, 3 gru 2018

Józef Lach
Data i miejsce urodzenia

4 sierpnia 1919
Zgierz

Data i miejsce śmierci

5 września 1990
Katowice

Zawód, zajęcie

księgarz

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Lach (ur. 4 sierpnia 1919 w Zgierzu, zm. 5 września 1990 w Katowicach) – polski księgarz-antykwariusz, bibliofil[1].

Syn Aleksandra i Heleny z domu Janisiewicz. Uczył się w Państwowym Liceum Handlowym w Łodzi. Do zawodu księgarza przygotowywał się, pomagając ojcu w prowadzeniu jego firmy księgarskiej. W 1940-41 pracował w księgarni Waldemara Böse w Łodzi.

W 1942 został wywieziony na roboty do Niemiec, skierowany do fabryki maszyn drukarskich Hogenforst[2] w Lipsku[3], gdzie nawiązał kontakt z prof. [[{{{1}}}|Gerhardem Menzem]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]], uznawanym za jeden z najwybitniejszych autorytetów niemieckiego księgarstwa[4], naukowym doradcą [[{{{1}}}|Börsenverein des Deutschen Buchhandels]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]]. Pod kierunkiem Menza, jako samouk, przez trzy lata studiował księgarstwo, jego historię, ekonomikę i zasady handlu książkami[5].

W końcu 1944 redagował i wydawał pisemko konspiracyjne, które rozprowadzał wśród tamtejszych Polaków. Współpracował z komunistami niemieckimi, był współzałożycielem Związku Robotników Polskich w Niemczech i twórcą Niezależnego Komitetu Powrotu Polaków do Ojczyzny. W roku 1945 był w Lipsku sekretarzem Polskiego Komitetu Opiekuńczego i organizował repatriację Polaków do kraju[6].

Po powrocie do Polski zdał maturę i z początkiem roku 1946 rozpoczął pracę w Łodzi, jako starszy instruktor księgarski w wydawnictwie „Książka”. W lutym 1946 otworzył we Wrocławiu przy ulicy Kuźniczej 36/38[7] Księgarnię-Antykwariat[8], specjalizujący się w sprzedaży wydawnictw naukowych. Nawiązał kontakty z PAU, Poznańskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk, Towarzystwem Warszawskim Naukowym, sprzedając ich wydawnictwa we Wrocławiu. Z zagranicy sprowadzał książki i czasopisma dla profesorów i studentów Uniwersytetu Wrocławskiego[9]. W księgarni spotykali się uczeni i artyści wrocławscy, odbywały się tam też m.in. zebrania Koła Dolnośląskiego Związku Księgarzy Polskich, którego Lach był sekretarzem[10]. W 1950 roku otrzymał z Naczelnej Rady Zrzeszeń Kupieckich świadectwo stwierdzające pełne kwalifikacje w detalicznym i hurtowym handlu zagranicznym w branży księgarskiej.

4 czerwca 1948 ożenił się z poznaną w Lipsku, gdzie obydwoje byli skierowani na roboty, Wiktorią Kaizer, pochodzącą z Górnego Śląska córką Wojciecha Króla, przed drugą wojną sołtysa wsi Rudno[11]. 1 marca 1951 urodziła się z tego związku córka.

W 1951 antykwariat został znacjonalizowany, Lach nie przyjął posady pomocnika księgarskiego i przez pewien czas prowadził kiosk Ruchu, w którym bez pozwolenia sprzedawał również książki. Po rozwiązaniu przez Ruch umowy przeprowadził się na Śląsk, pracując kolejno jako pracownik fizyczny w hucie Baildon, potem w MHD, wreszcie jako zaopatrzeniowiec w Przedsiębiorstwie Budowy Kopalń w Łęczyckim Zagłębiu Rud Żelaza[12]. W Łęczycy był współorganizatorem powstałego na fali odwilży Klubu Młodej Inteligencji[13]. Popadawszy w konflikt z dyrekcją przedsiębiorstwa z powodów politycznych[14], wrócił na Śląsk, gdzie od 1957 przy ulicy Miarki 2 w Zabrzu założył antykwariat, w 1961 przeniósł swą firmę do Katowic do sutereny przy ulicy Gliwickiej 3[15], gdzie prowadził ją do swojej śmierci[16].

Oprócz miłośników książek miał też klientów z pobliskiej szkoły muzycznej przy ul. Dąbrówki, dla których sprowadzał nuty, a także numizmatyków, filumenistów, filatelistów, zbieraczy ekslibrisów, medali, odznak, dzwonków, widokówek, a nawet antyków pośledniejszego gatunku[17]. Jedną ze specjalizacji antykwariatu były silesiaki, zaopatrywała się w nie między innymi Biblioteka Śląska[18]. Od państwowych antykwariatów zakład Lacha odróżniał się profesjonalnym[19], kupieckim[20] podejściem do handlu. Podobnie, jak wcześniej we Wrocławiu[21], również w Katowicach[22], antykwariat stał się miejscem spotkań miejscowych artystów i uczonych.

Nagrobek Józefa Lacha, Cmentarz przy ul. Gliwickiej w Katowicach, 2014.01.02

W 1979 wystąpił z propozycją zorganizowania wspólnoty, której członkowie w zamian za przekazanie zbędnych wydawnictw lub prace społeczne mogliby otrzymywać poszukiwane publikacje[23]. Otrzymawszy zezwolenie i lokalizację, ustawił w Katowicach przy ul. Sobieskiego 25 autobus będący Ruchomym Punktem Wymiany Książek, przeznaczył dlań pewną część książek z własnego zasobu, ale po niepowodzeniu inicjatywy (wyprzedziła realia o trzydzieści lat i jeden ustrój) zrezygnował z jej kontynuacji[24].

Pochowany jest na Cmentarzu przy ul. Gliwickiej w Katowicach.

Córka Lacha, Urszula od 1981 roku pracuje w najstarszej i największej norweskiej bibliotece publicznej Deichmanske Bibliotek, gdzie prowadzi dział polskiej książki. W kwietniu 2015 roku została nagrodzona nagrodą Wybitnego Polaka w Norwegii w kategorii kultura[25], zainicjowaną przez Fundację Polskiego Godła Promocyjnego „Teraz Polska”[26].

Przypisy

  1. ↑ red. Hanna Tadeusiewicz: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement 2. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich,, 2000, s. 94. ISBN 83-87629-45-6.
  2. ↑ Maszyny Hogenforst
  3. ↑ Józef Lach. Jak Schmidt stał się znów Kowarzem (Odnalezienie zgubionego brata. Ze wspomnień z Lipska). „Naprzód Dolnośląski”. 153 (179), s. 2, 15-16 sierpnia 1946. 
  4. ↑ Gerhard Menz: Der deutsche Buchhandel. Gotha: Justus Perthes, 1942, s. 187F.
  5. ↑ Józef Lach. Zawód biedny, ale piękny.. „Księgarz”. 4, s. 55-68, 1986. 
  6. ↑ Wilhelm Szewczyk. Śmierć antykwariusza. „Dziennik Zachodni”, s. 4, 14-16 września 1990. 
  7. ↑ Józef Lach: Księgarnia-Antykwariat we Wrocławiu 1946-1951. Katowice: nakład własny autora, 1986.
  8. ↑ Jerzy Mikke. Humanistyka ofensywna. „Odra”. 10, s. 3, 1975. 
  9. ↑ Józef Lach. Jednodniówka z okazji 75-lecia Księgarni-Antykwariatu Aleksandra Lacha, Józefa Lacha, Marii Lach. , 3 sierpnia 1983. 
  10. ↑ Zbigniew Kubikowski: Wrocław literacki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1962, s. 47,69.
  11. ↑ Urszula Lach Córka Jozefa Lacha i Wiktorii Kaizer. Wspomnienie. Oslo, marzec 2014
  12. ↑ Kopalnia żelaza w Łęczycy. [dostęp 2014-04-02].
  13. ↑ Włodzimierz S. Marek. O majteczki na pośladku łęczyckiej dziewki.... „Odgłosy”. 8, s. 2, 1958-04-27. 
  14. ↑ W. Piotrowski.. Z Plenum Komitetu Zakładowego P.Z.P.R. „Zagłębie Łęczyckie”, s. 2, 24 grudnia 1956. 
  15. ↑ Antykwariusz z ulicy Gliwickiej. [dostęp 2014-01-01].
  16. ↑ Henryk Waniek: Katowice-blues czyli Kattowitzer-Polka. Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, 2010, s. 126-127. ISBN 978-83-7164-613-3.
  17. ↑ Mikrowywiad. W królestwie staroci. „Panorama (śląska)”. 46, s. 3, 1967. 
  18. ↑ Jan Kantyka (red.): Biblioteka Śląska 1922-1972. Katowice: Śląski Instytut Naukowy : „Śląsk”, 1973, s. 193.
  19. ↑ Tadeusz Mikulski: Temat Wrocław: szkice śląskie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1961, s. 273.
  20. ↑ (czb). Spacerkiem po Katowicach. „Księgarz”. 13/14, s. 22, 1961. 
  21. ↑ Maria Pawłowiczowa (red): Książka na Śląsku w latach 1956-1989: zarys problematyki. Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, 1999, s. 306.
  22. ↑ Maciej Szczawiński. Holon. „Nasze Katowice (bezpłatny informator miejski)”. 8 (58), s. 8, sierpień 2013. ISSN 1899-9530. 
  23. ↑ Zbigniew Mentzel. Wspólnota. „Polityka”. 43(1182), s. 3, 27 września 1979. 
  24. ↑ Józef Lach: Ku nowym wspólnotom: (odpowiedź na listy i zapytania jak doszło do otworzenia Ruchomego Punktu Wymiany Książek). Katowice: nakład własny autora, 1979, s. 139.
  25. ↑ Utmerkelsen Årets Polakk innen kultur. [dostęp 2015-06-02]. (norw.).
  26. ↑ Gala Konkursu „Wybitny Polak” w Norwegii. [dostęp 2015-06-02].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Lach&oldid=55184062”