Przejdź do zawartości

Biblioteka Narodowa Nowej Zelandii: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017
drobne redakcyjne
 
Linia 26: Linia 26:


== Historia ==
== Historia ==
Historia Biblioteki Narodowej sięga 1858 roku, kiedy utworzono Bibliotekę Zgromadzenia Ogólnego, która służyła posłom do Parlamentu<ref name=":0">[https://natlib.govt.nz/about-us/media/reopening-molesworth-street Reopening Molesworth Street], National Library, Nowa Zelandia [dostęp 15.12.2017]</ref>. Biblioteka Narodowa powstała w 1965 roku kiedy Alexander Turnbull Library, General Assembly i National Library Service połączyły się na mocy ustawy ''National Library Act''<ref>[http://www.nzlii.org/nz/legis/hist_act/nla19651965n136204/ National Library Act 1965 (1965 No 136)] New Zealand Acts As Enacted, Nowa Zelania [dostęp 16.12.2017]</ref>. W 1980 roku [[Douglas Lilburn]] zaproponował, by bibliotekę połączyć z Archive of New Zealand Music. W 1985 roku General Assembly odłączyło się od biblioteki. W sierpniu 1987 roku został otwarty nowy budynek Biblioteki Narodowej przy Molesworth Street. Wtedy też przeniesiono zbiory i personel biblioteki z 14 obiektów do nowego budynku<ref name=":0" />. W 1988 roku Biblioteka Narodowa stała się samodzielnym departamentem rządowym i nie podlegała już Departamentowi Edukacji. Wtedy też przyjęło maoryską nazwę ''Te Puna Mātauranga o Aotearoa,'' co oznacza źródło wiedzy<ref name=":0" />. W 2003 roku Zgromadzenie Narodowe uchwaliło Ustawę o Bibliotece Narodowej Nowej Zelandii<ref>[http://www.legislation.govt.nz/act/public/2003/0019/latest/DLM191962.html?search=ts_act_national+library_resel&p=1 National Library of New Zealand (''Te Puna Mātauranga o Aotearoa'') Act 2003], New Zeeland Legislation, Reprint as at 5 August 2013 [dostęp 15.11.2017]</ref>. W 2011 roku Biblioteka Narodowa została włączona do Departamentu Spraw Wewnętrznych<ref>[https://natlib.govt.nz/about-us/media/reopening-molesworth-street Reopening Molesworth Street] , National Library, Nowa Zelandia [dostęp 15.12.2017]</ref>. Obecnie jest częścią Wydziału Informacji i Wiedzy Departamentu Spraw Wewnętrznych<ref>[https://natlib.govt.nz/about-us/structure-of-the-library Structure of the Library] National Library, Nowa Zelandia [dostęp 15.12.2017]</ref>.
Historia Biblioteki Narodowej sięga 1858 roku, kiedy utworzono Bibliotekę Zgromadzenia Ogólnego, która służyła posłom Parlamentu<ref name=":0">[https://natlib.govt.nz/about-us/media/reopening-molesworth-street Reopening Molesworth Street], National Library, Nowa Zelandia [dostęp 15.12.2017]</ref>. Biblioteka Narodowa powstała w 1965 roku kiedy Alexander Turnbull Library, General Assembly i National Library Service połączyły się na mocy ustawy ''National Library Act''<ref>[http://www.nzlii.org/nz/legis/hist_act/nla19651965n136204/ National Library Act 1965 (1965 No 136)] New Zealand Acts As Enacted, Nowa Zelania [dostęp 16.12.2017]</ref>. W 1980 roku [[Douglas Lilburn]] zaproponował, by bibliotekę połączyć z Archive of New Zealand Music. W 1985 roku General Assembly odłączyło się od biblioteki. W sierpniu 1987 roku został otwarty nowy budynek Biblioteki Narodowej przy Molesworth Street. Wtedy też przeniesiono zbiory i personel biblioteki z 14 obiektów do nowego budynku<ref name=":0" />. W 1988 roku Biblioteka Narodowa stała się samodzielnym departamentem rządowym i nie podlegała już Departamentowi Edukacji. Wtedy też przyjęło maoryską nazwę ''Te Puna Mātauranga o Aotearoa,'' co oznacza źródło wiedzy<ref name=":0" />. W 2003 roku Zgromadzenie Narodowe uchwaliło Ustawę o Bibliotece Narodowej Nowej Zelandii<ref>[http://www.legislation.govt.nz/act/public/2003/0019/latest/DLM191962.html?search=ts_act_national+library_resel&p=1 National Library of New Zealand (''Te Puna Mātauranga o Aotearoa'') Act 2003], New Zeeland Legislation, Reprint as at 5 August 2013 [dostęp 15.11.2017]</ref>. W 2011 roku Biblioteka Narodowa została włączona do Departamentu Spraw Wewnętrznych<ref>[https://natlib.govt.nz/about-us/media/reopening-molesworth-street Reopening Molesworth Street] , National Library, Nowa Zelandia [dostęp 15.12.2017]</ref>. Obecnie jest częścią Wydziału Informacji i Wiedzy Departamentu Spraw Wewnętrznych<ref>[https://natlib.govt.nz/about-us/structure-of-the-library Structure of the Library] National Library, Nowa Zelandia [dostęp 15.12.2017]</ref>.


== Budynek ==
== Budynek ==
Główny budynek Biblioteki Narodowej znajduje się na rogu Molesworth Street i Aitken w Wellington<ref>[https://www.govt.nz/organisations/national-library-of-new-zealand/ National Library of New Zealand] Department of Internal Affairs, Nowa Zelandia [dostęp 15.12.2017]</ref>. Został zaprojektowany w latach 70. XX wieku w nowym [[Brutalizm|brutalistycznym]] stylu architektonicznym przez Warren i Mahoney i zbudowana w latach 80. XX wieku. W 2009 roku rozpoczęła się przebudowa budynku Biblioteki, aby zapewnić bezpieczeństwo zbiorów i stworzyć przestrzeń magazynową wystarczającą do 2030 roku. Budynek został ponownie otwarty 6 sierpnia 2012<ref>Bill Macnaught, [https://www.ifla.org/news/a-new-look-new-services-new-programmes-re-opening-of-national-library-of-new-zealand-in A New Look, New Services, New Programmes – Re-opening of National Library of New Zealand in Wellington], Ifla, 2013 [dostęp 15.12.2017]</ref>. Po remoncie otwarto nową czytelnię na pierwszym piętrze budynku<ref>[https://teara.govt.nz/en/photograph/41632/reading-room-national-library-2013 Reading room, National Library, 2013] W: Terra. The Encyclopedia of New Zealand [dostęp 15.12.2017]</ref>, a na parter przeniesiono galerię i uruchomiono kawiarnię<ref>Federico Monsalve [http://urbismagazine.com/articles/national-library-of-wellington/ National Library of Wellington], Urbis, 2013 [dostęp 15.11.2017]</ref>. Projekt przebudowy wykonała firma Warren and Mahoney<ref>Justine Harvey [http://architecturenow.co.nz/articles/national-library-of-new-zealand-te-puna-matauranga-o-aotearoa/ National Library of New Zealand Te Puna Matauranga o Aotearoa] Architecturenow, 2013 [dostęp 15.12.2017]</ref>.
Główny budynek Biblioteki Narodowej znajduje się na rogu Molesworth Street i Aitken w Wellington<ref>[https://www.govt.nz/organisations/national-library-of-new-zealand/ National Library of New Zealand] Department of Internal Affairs, Nowa Zelandia [dostęp 15.12.2017]</ref>. Został zaprojektowany w latach 70. XX wieku w nowym [[Brutalizm|brutalistycznym]] stylu architektonicznym przez Warren i Mahoney i zbudowany w latach 80. XX wieku. W 2009 roku rozpoczęła się przebudowa budynku Biblioteki, aby podnieść bezpieczeństwo zbiorów i stworzyć przestrzeń magazynową wystarczającą do 2030 roku. Budynek został ponownie otwarty 6 sierpnia 2012<ref>Bill Macnaught, [https://www.ifla.org/news/a-new-look-new-services-new-programmes-re-opening-of-national-library-of-new-zealand-in A New Look, New Services, New Programmes – Re-opening of National Library of New Zealand in Wellington], Ifla, 2013 [dostęp 15.12.2017]</ref>. Po remoncie otwarto nową czytelnię na pierwszym piętrze budynku<ref>[https://teara.govt.nz/en/photograph/41632/reading-room-national-library-2013 Reading room, National Library, 2013] W: Terra. The Encyclopedia of New Zealand [dostęp 15.12.2017]</ref>, a na parter przeniesiono galerię i uruchomiono kawiarnię<ref>Federico Monsalve [http://urbismagazine.com/articles/national-library-of-wellington/ National Library of Wellington], Urbis, 2013 [dostęp 15.11.2017]</ref>. Projekt przebudowy wykonała firma Warren and Mahoney<ref>Justine Harvey [http://architecturenow.co.nz/articles/national-library-of-new-zealand-te-puna-matauranga-o-aotearoa/ National Library of New Zealand Te Puna Matauranga o Aotearoa] Architecturenow, 2013 [dostęp 15.12.2017]</ref>.


== Zadania biblioteki ==
== Zadania biblioteki ==

Aktualna wersja na dzień 18:29, 28 maj 2024

Biblioteka Narodowa Nowej Zelandii
National Library of New Zealand
Te Puna Mātauranga o Aotearoa
Ilustracja
Budynek biblioteki
Państwo

 Nowa Zelandia

Miejscowość

Wellington

Adres

Molesworth Street, Thorndon, Wellington

Dyrektor

Penny Carnaby

Data założenia

1965

Wielkość zbiorów

1 515 172 (zbiór główny) + 5 333 500 (Alexander Turnbull Library)

Położenie na mapie Nowej Zelandii
Mapa konturowa Nowej Zelandii, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Biblioteka Narodowa Nowej Zelandii”
Położenie na mapie Wellington
Mapa konturowa Wellington, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Biblioteka Narodowa Nowej Zelandii”
Ziemia41°16′35,8″S 174°46′42,1″E/-41,276611 174,778361
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Biblioteka Narodowa Nowej Zelandii (National Library of New Zealand, mao. Te Puna Mātauranga o Aotearoa) – nowozelandzka biblioteka narodowa, znajdująca się w dwóch budynkach w Wellington.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Historia Biblioteki Narodowej sięga 1858 roku, kiedy utworzono Bibliotekę Zgromadzenia Ogólnego, która służyła posłom Parlamentu[1]. Biblioteka Narodowa powstała w 1965 roku kiedy Alexander Turnbull Library, General Assembly i National Library Service połączyły się na mocy ustawy National Library Act[2]. W 1980 roku Douglas Lilburn zaproponował, by bibliotekę połączyć z Archive of New Zealand Music. W 1985 roku General Assembly odłączyło się od biblioteki. W sierpniu 1987 roku został otwarty nowy budynek Biblioteki Narodowej przy Molesworth Street. Wtedy też przeniesiono zbiory i personel biblioteki z 14 obiektów do nowego budynku[1]. W 1988 roku Biblioteka Narodowa stała się samodzielnym departamentem rządowym i nie podlegała już Departamentowi Edukacji. Wtedy też przyjęło maoryską nazwę Te Puna Mātauranga o Aotearoa, co oznacza źródło wiedzy[1]. W 2003 roku Zgromadzenie Narodowe uchwaliło Ustawę o Bibliotece Narodowej Nowej Zelandii[3]. W 2011 roku Biblioteka Narodowa została włączona do Departamentu Spraw Wewnętrznych[4]. Obecnie jest częścią Wydziału Informacji i Wiedzy Departamentu Spraw Wewnętrznych[5].

Budynek

[edytuj | edytuj kod]

Główny budynek Biblioteki Narodowej znajduje się na rogu Molesworth Street i Aitken w Wellington[6]. Został zaprojektowany w latach 70. XX wieku w nowym brutalistycznym stylu architektonicznym przez Warren i Mahoney i zbudowany w latach 80. XX wieku. W 2009 roku rozpoczęła się przebudowa budynku Biblioteki, aby podnieść bezpieczeństwo zbiorów i stworzyć przestrzeń magazynową wystarczającą do 2030 roku. Budynek został ponownie otwarty 6 sierpnia 2012[7]. Po remoncie otwarto nową czytelnię na pierwszym piętrze budynku[8], a na parter przeniesiono galerię i uruchomiono kawiarnię[9]. Projekt przebudowy wykonała firma Warren and Mahoney[10].

Zadania biblioteki

[edytuj | edytuj kod]

Do zadań Biblioteki należy opracowywanie, gromadzenie i udostępnianie dokumentów, w tym szczególnie dokumentów dotyczących Nowej Zelandii i mieszkańców Nowej Zelandii.

Struktura

[edytuj | edytuj kod]
  • Biblioteka Alexandra Turnbulla (ATL)
  • Content Services
  • Literacy, Learning and Public Programmes
  • Cyfrowa Nowa Zelandia (Digital New Zealand - DNZ)

Biblioteka Narodowa zatrudnia 299 osób [dane na dzień 30 czerwca 2013 r.].

Biblioteka Alexandra Turnbulla

[edytuj | edytuj kod]

To "biblioteka w bibliotece". Powstała 1920 roku dwa lata po tym, jak Alexander Horsburgh Turnbull ofiarował swoją kolekcję narodowi, jej zbiory znajdują się obecnie w budynku Biblioteki Narodowej[11].

Content Services

[edytuj | edytuj kod]

Dział ten zajmuje się pozyskiwaniem i opracowaniem zbiorów, ochroną zasobów cyfrowych (archiwizacja Internetu) i usługami dla bibliotek, autorów i wydawców. W ramach usług dla autorów i wydawców Biblioteka Narodowa przyznaje numery ISBN, ISSN i ISMN[12].

Cataloging in Publication

[edytuj | edytuj kod]

W ramach programu Cataloging in Publication (CiP) Biblioteka Narodowa na podstawie danych od wydawcy przygotowuje opis katalogowy, który jest umieszczany w bibliografii Nowej Zelandii "Publications New Zealand". Zapis obejmuje: tytuł, autora, serię, temat, klasyfikację Deweya i proponowaną datę publikacji. Wydawca zamieszcza w książce informację, że opis tej książki jest dostępny w Bibliotece Narodowej Nowej Zelandii[13].

Gromadzenie (Legal deposit)

[edytuj | edytuj kod]

W Nowej Zelandii każdy wydawca ma obowiązek przekazać w formie "depozytu prawnego" 2 egzemplarze wydawnictw (także bezpłatnych) do Biblioteki Narodowej. Pierwszy trafia do Biblioteki Turnbulla (można z nich korzystać na miejscu, w czytelni), a drugi do zbioru ogólnego i jest udostępniany[14] (także w formie wypożyczeń do bibliotek na terenie Nowej Zelandii)[15]. Obowiązek ten obejmuje również publikacje elektroniczne, które należy przesłać mailem na adres Biblioteki[14]. Nieprzestrzeganie tego obowiązku jest zagrożone karą grzywny do 5000 USD[16].

Public lending right

[edytuj | edytuj kod]

Nowozelandzcy autorzy, ilustratorzy i redaktorzy od 2008 roku mają prawo do wynagrodzenia jeśli ich książki są udostępniane w bibliotekach. Przysługuje ono autorom zarejestrowanym w programie (w danym roku). Otrzymują oni prawo do wynagrodzenia na podstawie liczby kopii ich tytułu przechowywanych w bibliotekach nowozelandzkich. Jest ona ustalana na podstawie regularnych ankiet[17]. W 2017 roku zarejestrowanych było 1764 autorów, a średnie wynagrodzenie za książkę wyniosło 3,39 USD[18].

Literacy, Learning and Public Programmes

[edytuj | edytuj kod]

Dział ten opiekuje się bibliotekami szkolnymi. Nie tylko wspomaga bibliotekarzy i nauczycieli, ale również udostępnia zbiory do wypożyczenia. Szkolny koordynator (może nim być bibliotekarz lub nauczyciel) po rejestracji w systemie, może zamówić książki z kolekcji School Lending Collection (dla dzieci 1-13 lat) i Biblioteki Alexandra Turnbulla. Książki są wypożyczane bezpłatnie, na 1 semestr, a szkoła ponosi tylko koszty zwrotu książek[19][20].

Archiwum Narodowego Dziedzictwa Cyfrowego

[edytuj | edytuj kod]

Na mocy National Library of New Zealand Act (2003) jednym z zadań Biblioteki Narodowej Nowej Zelandii jest archiwizacja Internetu. Archiwum internetowe jest częścią kolekcji Biblioteki Aleksandra Turnbulla[21].

Biblioteka zaczęła archiwizację stron internetowych w 1999 roku. Są archiwizowane strony internetowe obejmujące różnorodne tematy, w tym ważne wydarzenia. W tym strony: rządowe, związane z polityką, w tym blogi oraz dotyczące wyborów, dotyczące Maorysów, społeczności i grup etnicznych, muzyki, sportu, sztuki i środowiska[21].

Pierwszą akcję archiwizacji nowozelandzkiego internetu zorganizowano w październiku 2008 roku. Zebrano treści z ponad 106 milionów adresów (URL) o łącznej objętości 4.6 terabajta. Jak zaznaczają przedstawiciele Biblioteki, pozyskane zasoby udostępniane będą użytkownikom po ostatecznym opracowaniu kwestii prawnych. Strony archiwizowane są zazwyczaj jeden raz w ciągu roku, a niektóre rozwijające się dynamicznie, częściej[22].

Biblioteka cyfrowa "Papers Past"

[edytuj | edytuj kod]

W 2001 roku Biblioteka Narodowa uruchomiła bibliotekę cyfrową "Papers Past" (Dokumenty Przeszłości). Zawierała ona 250 000 stron nowozelandzkich gazet[23]. Początkowa wersja nie miała jednak przeglądarki, która pozwalałaby na wyszukiwanie pełnotekstowe, dostęp do artykułów i tworzenie zestawień. W 2014 roku zawierała ponad 3,5 miliona zdigitalizowanych stron z ponad 90 tytułów prasowych opublikowanych w Nowej Zelandii w latach 1839-1945. W Nowej Zelandii prawo chroni prawa autora do 50 lat po jego śmierci.

Udostępnione zostały:

  • gazety codzienne (Newspapers) z Nowej Zelandii i Pacyfiku z XIX i XX wieku. Zbiór obejmuje lata 1839-1945[24].
  • magazyny i czasopisma (Magazines and Journals)[25].
  • pamiętniki i listy (Letters and Diaries)[26].
  • dokumenty parlamentarne (Parliamentary Papers)[27].

Oprogramowanie

[edytuj | edytuj kod]

Ponieważ korzystanie z biblioteki cyfrowej było skomplikowane, ze względu na brak dobrej wyszukiwarki w 2007 roku w ramach projektu New Zealand Digital Library Project Uniwersytetu Waikato (Hamilton, Nowa Zelandia) we współpracy z UNESCO oraz Human Info NGO na potrzeby biblioteki powstało oprogramowanie Greenstone Digital Library[28].

Adres strony: https://paperspast.natlib.govt.nz/

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Reopening Molesworth Street, National Library, Nowa Zelandia [dostęp 15.12.2017]
  2. ↑ National Library Act 1965 (1965 No 136) New Zealand Acts As Enacted, Nowa Zelania [dostęp 16.12.2017]
  3. ↑ National Library of New Zealand (Te Puna Mātauranga o Aotearoa) Act 2003, New Zeeland Legislation, Reprint as at 5 August 2013 [dostęp 15.11.2017]
  4. ↑ Reopening Molesworth Street , National Library, Nowa Zelandia [dostęp 15.12.2017]
  5. ↑ Structure of the Library National Library, Nowa Zelandia [dostęp 15.12.2017]
  6. ↑ National Library of New Zealand Department of Internal Affairs, Nowa Zelandia [dostęp 15.12.2017]
  7. ↑ Bill Macnaught, A New Look, New Services, New Programmes – Re-opening of National Library of New Zealand in Wellington, Ifla, 2013 [dostęp 15.12.2017]
  8. ↑ Reading room, National Library, 2013 W: Terra. The Encyclopedia of New Zealand [dostęp 15.12.2017]
  9. ↑ Federico Monsalve National Library of Wellington, Urbis, 2013 [dostęp 15.11.2017]
  10. ↑ Justine Harvey National Library of New Zealand Te Puna Matauranga o Aotearoa Architecturenow, 2013 [dostęp 15.12.2017]
  11. ↑ Alexander Turnbull Library Collections [online], web.archive.org, 24 kwietnia 2019 [dostęp 2020-11-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-24].
  12. ↑ ISBNs, ISSNs, and ISMNs National Library, Nowa Zelandia [dostęp 16.12.2017]
  13. ↑ Cataloguing in Publication. Our services for publishers & authors. National Library of New Zealand [online], web.archive.org, 22 stycznia 2019 [dostęp 2020-11-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-22].
  14. ↑ a b Legal Deposit [online], natlib.govt.nz [dostęp 2020-11-17] (ang.).
  15. ↑ Interloaning from us. National Library Services. Our services for librarians. National Library of New Zealand [online], web.archive.org, 22 stycznia 2019 [dostęp 2020-11-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-22].
  16. ↑ National Library of New Zealand (Te Puna Mātauranga o Aotearoa) Act 2003 No 19 (as at 05 August 2013), Public Act Contents – New Zealand Legislation [online], www.legislation.govt.nz [dostęp 2020-11-17].
  17. ↑ Public Lending Right for New Zealand Authors. National Library of New Zealand [online], web.archive.org, 11 lipca 2019 [dostęp 2020-11-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-07-11].
  18. ↑ PLR Payment Statistics [online], web.archive.org, 24 stycznia 2019 [dostęp 2020-11-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-24].
  19. ↑ Services to Schools National Library, Nowa Zelandia [dostęp 12.12.2017]
  20. ↑ Lending service [online], natlib.govt.nz [dostęp 2020-11-17] (ang.).
  21. ↑ a b New Zealand Web Archive National Library, Nowa Zelandia [dostęp 15.11.2017]
  22. ↑ Frequently asked questions about archived websites (.pdf) W: New Zealand Web Archive, National Library, Nowa Zelandia [dostęp 16.12.2017]
  23. ↑ DIGITAL NEWSPAPERS YOUR ANCESTORS READ DigitalNZ National Library of NZ online Dostęp 15.12.2017
  24. ↑ Newspapers Paper Past, Nowa Zelandia [dostęp 14.12.2017]
  25. ↑ Magazines and Journals Paper Past, Nowa Zelania [dostęp 14.12.2017]
  26. ↑ Letters and Diaries. paperspast.natlib.govt.nz. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-26)]. Paper Past, Nowa Zelandia [dostęp 14.12.2017]
  27. ↑ Parliamentary Papers Paper Past, Nowa Zelandia [dostęp 14.12.2017]
  28. ↑ K. Calhoun Exploring Digital Libraries: Foundations, Practice, Prospects Facet Publishing 2014 s. 54 online Dostęp 15.12.2017
Wellington
Historia
Architektura
Transport i Gospodarka
Muzyka
Sport
Inne
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Biblioteka_Narodowa_Nowej_Zelandii&oldid=73874307”