Eurazjatyzm
Eurazjatyzm (ros. евразийство, jewrazijstwo) – ruch polityczny, pierwotnie powstały na początku XX wieku w środowisku rosyjskich „białych emigrantów“. Współczesnie do poglądów euroazjatów nawiązuje Aleksandr Dugin.
Eurazjatyzm w latach 20. XX wieku
Termin „eurazjatyzm“ został ukuty w 1915 roku przez geografa rosyjskiego Wienamina Siemionowa Tien-Szańskiego, używającego w swoich publikacjach terminu „Eurazja rosyjska” (Russkaja Ewrazja). Jako doktryna polityczna pierwotnie został stworzony na początku lat 20. XX wieku w środowisku „białej emigrcji“. Ruch zakładał, że cywilizacja rosyjska nie stanowi części europejskiej cywilizacji zachodniej (nieco zapożyczeń ze słowianofilskich idei Konstantina Leontjewa), a bolszewicka rewolucja październikowa była konieczną reakcją na szybką modernizację rosyjskiego społeczeństwa. Jewrazijcy wierzyli, że reżim sowiecki jest zdolny do porzucenia maski proletariackiego internacjonalizmu i wojującego ateizmu (któremu Jewrazijcy byli od początku całkowicie przeciwni), i przekształcenia się w nowy, nacjonalistyczny nieeuropejski prawosławny rząd.
Jewrazijcy krytykowali antybolszewickią działalność organizacji, takich jak Rosyjski Związek Ogólnowojskowy – twierdzili oni, że energię społeczności emigracyjnej lepiej skoncentrować na wspieraniu wspomnianych przemian, co do których mieli nadzieję że nastąpią. Z kolei ich przeciwnicy na emigracji twierdzili, że Jewrazijcy wzywający do kompromisu, a nawet wsparcia reżimu bolszewickiego, usprawiedliwiając jego bezwzględną politykę (jak prześladowanie Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego) jako „przejściowe problemy“ nieuchronne w procesie rewolucyjnym.
Kluczowymi postaciami euroazjatyzmu byli Nikołaj Trubieckoj, P.N. Savitsky, P.P. Suvchinskiy, D.S. Mirsky, K. Čcheidze, P. Arapov, and S. Efron. Filozof Gieorgij Florowski początkowo wspierał euroazjatów, ale później wycofał się twierdząc że „zadają właściwe pytania“, ale "stawiają złe odpowiedzi". Znaczące wpływy doktryny euroazjatów można znaleźć w pracy Nikołaja Bierdiajewa pt. „Źródła i sens komunizmu rosyjskiego“.
Kilka organizacji podobych w duchu do euroazjatów wyrosło w społeczności emigracyjnej mniej więcej w tym samym czasie, jak np. monarchistyczni Młodorosjanie.
W dzisiejszych czasach najbardziej znaną organizacją, która czerpie ideały z ruchu jest Narodowa Partia Bolszewicka, Eduarda Limonowa.
Bibliografia
- dr Leszek Nowak – Euroazjatyzm jako rosyjskie kontroświecenie
- Teresa Matusiak: Putin planuje Unię Euroazjatycką. UniaEuropejska.org, 2011-10-06. [dostęp 2011-10-11]. (pol.).