Arbuskula

Arbuskula (Arbuscula, fl. 54 p.n.e.) – popularna rzymska aktorka mimiczna, poświadczona przez Cycerona [ad Att. IV 15, 6], a także Horacego [Sat. I 10, 76].

Choć Cyceron wypowiada się bardzo pochwalnie o jej grze, z przekazu Horacego wypływa, że choć raz została wygwizdana na scenie. Arbuskulę wygwizdał tłum, oklaskiwał ją jednak jeden z ekwitów: "śmiała" aktorka chwaliła się tym faktem przed publicznością. Horacy przywołuje to zdarzenie dając wyraz upodobaniu dla wąskiej, elitarnej publiczności i niechęci dla gustów popularnych. Cyceron widział Arbuskulę w czasie ludi Apollinares w 54 p.n.e. Relacjonuje je Attykowi, wypowiedź o Arbuskuli ujmuje w formie odpowiedzi na jego bezpośrednie pytanie o nią (quaeris nunc de Arbuscula. valde placuit. ludi magnifici et grati). W przekazie Horacego nie jest jasne, czy chodzi o jednego ekwitę, czy ich grupę - gramatyczne singularis equitem mogło tu być synekdochą, oznaczać sekcję teatru, w której zasiadali ekwici - w takim przypadku Arbuskulę oklaskiwało wielu ekwitów; mogło jednak też być rzeczywistą liczbą pojedynczą - w takim przypadku można widzieć w owym ekwicie samego Mecenasa (określenie go jako "ekwity" wypływać może stąd, że był on znany z odrzucenia zaszczytów senatorskich), który podobnie jak dla Arbuskuli żywi upodobanie dla elitarniej twórczości Horacego .

Ponadto wymieniają ją scholia. Pseudo-Akron w komentarzu do Horacego podaje dwa różne warianty anegdoty. Według pierwszej gdy wygwizdywali ją widzowie, podczas gdy tylko nieliczni ekwici oklaskiwali, zakrzyknęła: contenta sum his prudentibus quamvis pauci videantur esse fautores. Według drugiej: equitum Romanorum plausu contenta sum. Według komentarza Porfiriusza do Satyr zakrzyknęła: se contentam esse honestorum testimonio. Wzmiankuje ją jeszcze ponadto Serwiusz w komentarzu do Bukolik Wergilusza (X 6), wraz z Cytheris i Origo, innymi aktorkami tego czasu. Imię Arbuscula zachowują także inskrypcje.

Postać Arbuskuli przywoływała także literatura późniejsza, np. Olimpia Morata w młodzieńczych wykładach o Cyceronie i Ferenc Kazinczy, który poświęcił jej osobny epigramat, zamieszczony w zbiorze Tövisek és virágok (1813).

Bibliografia

• Randall L.B. McNeill, Horace. Image, Identity and Audience, The Johns Hopkins University Press, 1970
• Pauly-Wissowa, Band II,1, Sp. 421; Supp. Band X, Sp. 40