Przejdź do zawartości

Tablice rejestracyjne w Polsce

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Kotek20 (dyskusja | edycje) o 13:19, 27 mar 2014. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Tablice rejestracyjne używane w Polsce
u góry: wzór wydawany od 1 maja 2006
u dołu: wydawane od 1 maja 2000 do 30 kwietnia 2006

Polskie tablice rejestracyjne – obecnie używane tablice rejestracyjne zostały wprowadzone 31 marca 2000 r., po ostatniej reformie podziału administracyjnego kraju w 1999 r., a wydawane są od 1 maja 2000 r. Zastąpiły one tablice starszego typu, czarne z białymi znakami, które były mniej czytelne w nocy. Nowe tablice pokryte są substancją silnie odbijającą światło. Obecny wzór tablic określa rozporządzenie Ministerstwa Infrastruktury z 22 lipca 2002 r.[1]

Oznaczenia tablic rejestracyjnych według województw
Oznaczenia tablic rejestracyjnych według powiatów

Opis systemu tablic rejestracyjnych w Polsce

Wyróżnia ono 6 rodzajów tablic rejestracyjnych:

  • zwyczajne
  • tymczasowe
  • indywidualne
  • zabytkowe
  • dyplomatyczne
  • służb specjalnych

Pierwsza litera oznacza województwo, a jedna lub dwie następne – powiat. Jeżeli jest to jedna litera, jest to miasto na prawach powiatu (lub dzielnica Warszawy), jeżeli dwie – powiat, ale istnieją odstępstwa od tej reguły. Po wyróżniku powiatu następuje wyróżnik pojazdu. Nie można w nim jednak stosować liter B, D, I, O, Z[2], zbyt podobnych do cyfr 8, 0, 1, 0, 2. Według rozporządzenia z 22 lipca 2002, litery M i W mają teraz nieco inne kształty. Numery są zapisywane krojem pisma podobnym do DIN 1451.

Pod koniec 2003 roku nowe tablice miała już ponad połowa pojazdów poruszających się po polskich drogach. Tablice wz. 1976 tracą ważność po zmianie właściciela pojazdu wyposażonego w takie tablice, zmianie miejsca zamieszkania właściciela lub sprzedaży pojazdu do innego powiatu. Nie ma jednak terminu ani obowiązku zmiany tablic na białe, gdyż z czasem prawie wszystkie pojazdy będą mieć nowe.

Niektóre powiaty, a także miasta na prawach powiatu, stosują rejonizację tablic. Zdaniem niektórych pasjonatów tablic, jest to najlepszy sposób na wykorzystywanie pojemności rejestracyjnej, ułatwia także rejestrowanie pojazdów.

1 maja 2006 roku wprowadzono unijny (Euroband) wzór tablic rejestracyjnych, gdzie 12 gwiazdek Unii Europejskiej zastąpiło polską flagę[3]. Istnieje możliwość wymiany tablic z polską flagą na tablice z gwiazdkami UE przy zachowaniu starego numeru.

Nalepki

Nalepka legalizacyjna składa się z 3 części: 2 hologramowych nalepek naklejanych na tablice (30×20 mm) oraz jednej, wklejanej do dowodu rejestracyjnego (30×10 mm). Jeżeli pojazd ma tylko jedną tablicę, drugą nalepkę na tablicę umieszcza się w dowodzie. Na wszystkich nalepkach znajduje się taki sam numer legalizacyjny. Nalepki legalizacyjne umieszcza się na wszystkich tablicach, oprócz tymczasowych.

Nalepka ważności tablicy tymczasowej ma kształt koła (średnica – 44 mm). Do września 2002 r. była koloru czerwonego z białymi cyframi, natomiast od września 2002 r. jest przezroczysta, z czerwonymi cyframi. Na nalepce pośrodku znajdują się cyfry oznaczające rok, a po zewnętrznej stronie – liczby oznaczające miesiąc ważności tablicy.

Nalepka kontrolna na szybę ma kształt prostokąta (50×100 mm). Nalepka jest wydawana do tablic zwyczajnych, indywidualnych i zabytkowych (tylko dla samochodów). Pełni rolę trzeciej tablicy. Znajduje się na niej:

  • numer rejestracyjny pojazdu,
  • litery PL,
  • flaga Polski.

Właściciel pojazdu powinien umieścić nalepkę kontrolną w prawym dolnym rogu przedniej szyby. Pomimo że obowiązujące obecnie tablice rejestracyjne mają zamiast polskiej flagi 12 gwiazdek Unii Europejskiej, to wzoru nalepki nie zmieniono – znajduje się na niej nadal polska flaga.

Wymiary tablic

  • samochodowe (także dla przyczep) jednorzędowe – 520×114 mm
  • samochodowe dwurzędowe (tylko jako tylne) – 305×214 mm
  • motocyklowe (także dla ciągników rolniczych) – 190×150 mm
  • motorowerowe – 140×114 mm

Zasoby numerów

Powiaty z wyróżnikiem dwuliterowym

  • I zasób – 2 litery + 5 cyfr – 99 999 kombinacji (np. XY 12345)
  • II zasób – 2 litery + 4 cyfry + 1 litera – 199 980 kombinacji (np. XY 1234A)
  • III zasób – 2 litery + 3 cyfry + 2 litery – 399 600 kombinacji (np. XY 123AC)
  • IV zasób – 2 litery + 1 cyfra + 1 litera + 3 cyfry – 179 820 kombinacji (np. XY 1A234)
  • V zasób – 2 litery + 1 cyfra + 2 litery + 2 cyfry – 356 400 kombinacji (np. XY 1AC23)

Łączna pojemność rejestracyjna – 1 235 799 kombinacji dla każdego z dwuliterowych wyróżników

Powiaty z wyróżnikiem trzyliterowym

  • I zasób – 3 litery + 1 litera + 3 cyfry – 19 980 kombinacji (np. XYZ A123)
  • II zasób – 3 litery + 2 cyfry + 2 litery – 39 600 kombinacji (np. XYZ 12AC)
  • III zasób – 3 litery + 1 cyfra + 1 litera + 2 cyfry – 17 820 kombinacji (np. XYZ 1A23)
    Pierwszą cyfrą nie może być 0.
  • IV zasób – 3 litery + 2 cyfry + 1 litera + 1 cyfra – 17 820 kombinacji (np. XYZ 12A3)
    Ostatnią cyfrą nie może być 0.
  • V zasób – 3 litery + 1 cyfra + 2 litery + 1 cyfra – 32 400 kombinacji (np. XYZ 1AC2)
    Żadną z cyfr nie może być 0.
  • VI zasób – 3 litery + 2 litery + 2 cyfry – 39 600 kombinacji (np. XYZ AC12)
  • VII zasób – 3 litery + 5 cyfr – 99 999 kombinacji (np. XYZ 12345)
  • VIII zasób – 3 litery + 4 cyfry + 1 litera – 199 980 kombinacji (np. XYZ 1234A)
  • IX zasób – 3 litery + 3 cyfry + 2 litery – 399 600 kombinacji (np. XYZ 123AC)
  • X zasób – 3 litery + 1 litera + 2 cyfry + 1 litera – 39 600 kombinacji (np. XYZ A12C)
  • XI zasób – 3 litery + 1 litera + 1 cyfra + 2 litery – 72 000 kombinacji (np. XYZ A1CE)
    Cyfrą nie może być 0.

Łączna pojemność rejestracyjna – 978 399 kombinacji dla każdego z trzyliterowych wyróżników.

Na tablicach dla motocykli, ciągników i motorowerów nie można użyć zasobów VII, VIII i IX, zaś zasoby X i XI są przeznaczone tylko na te tablice.

Zasoby nie muszą być wykorzystywane kolejno (najpierw I, potem II, III itd.) Np.:

nie wykorzystawszy jeszcze do końca zasobów od I do VI stosują już zasób VII – trzy litery i pięć cyfr.

Wyróżniki województw

Tablice zwyczajne i zabytkowe

Większość wyróżników województw znalazła zastosowanie w oznaczeniach operacyjnych samochodów Państwowej Straży Pożarnej.

Tablice tymczasowe i indywidualne

  • B0-B9 – podlaskie
  • C0-C9 – kujawsko-pomorskie
  • D0-D9 – dolnośląskie
  • E0-E9 – łódzkie
  • F0-F9 – lubuskie
  • G0-G9 – pomorskie
  • K0-K9 – małopolskie
  • L0-L9 – lubelskie
  • N0-N9 – warmińsko-mazurskie
  • O0-O9 – opolskie
  • P0-P9 – wielkopolskie
  • R0-R9 – podkarpackie
  • S0-S9 – śląskie
  • T0-T9 – świętokrzyskie
  • W0-W9 – mazowieckie
  • Z0-Z9 – zachodniopomorskie

Wykaz tablic

Wikiźródła Polskie tablice rejestracyjne

Inne typy tablic

Zwyczajne motocyklowe i motorowerowe

tablica motocyklowa z Wrocławia

Tablice zwyczajne motocyklowe i motorowerowe w miastach na prawach powiatu mają 6 znaków, a w powiatach – 7 znaków. Zasoby numerów wyglądają następująco:

  • Powiaty z wyróżnikiem dwuliterowym:
    • I zasób – 2 litery + 4 cyfry – 9 999 kombinacji
    • II zasób – 2 litery + 3 cyfry + 1 litera – 24 975 kombinacji
  • Powiaty z wyróżnikiem trzyliterowym:

Tak jak na tablicach samochodowych od I do VI zasobu oraz zasoby X i XI.

Do września 2002 r. na tablicach motorowerowych były dopuszczone tylko układy 2 litery + 4 cyfry i 3 litery + 1 litera + 3 cyfry.

Tablice tymczasowe

Tablica tymczasowa (2000 - 2004)
Tablica tymczasowa od 2004
  • Tablice tymczasowe mają białe tło i czerwone znaki i są wydawane dla pojazdów rejestrowanych czasowo. Do września 2002 r. były obowiązkowe przy zmianie właściciela pojazdu. Obecnie wydaje się je tylko na wniosek właściciela.
Tablica tymczasowa badawcza
  • Tablice tymczasowe badawcze są wydawane dla pojazdów testowanych, np. w celu badań homologacyjnych. Oprócz tablic badawczych pojazd musi posiadać z przodu i z tyłu czerwone tabliczki z napisem Jazda próbna.

Na tablicach tymczasowych pierwsza litera i cyfra są wyróżnikiem województwa. Układ znaków może być dwojaki:

  • I zasób – 1 litera + 1 cyfra + 4 cyfry
  • II zasób – 1 litera + 1 cyfra + 3 cyfry + 1 litera (ostatnia litera B – tablice badawcze)

Tablice indywidualne

Tablica indywidualna z woj. wielkopolskiego

Tablice indywidualne mogą być wydane na wniosek właściciela pojazdu, zamiast tablic zwyczajnych (za dopłatą). Właściciel sam ustala treść wyróżnika pojazdu. Indywidualny wyróżnik pojazdu nie może zawierać treści obraźliwych lub niezgodnych z zasadami współżycia społecznego. Numer składa się z litery i cyfry oznaczających województwo oraz wyróżnika pojazdu w postaci 3, 4 lub 5 liter, z czego maksymalnie 2 ostatnie mogą być zastąpione cyframi.


Tablice zabytkowe

Tablica zabytkowa z Zabrza
Tablica zabytkowa (wersja od 2006 r.) z Wrocławia

Tablice zabytkowe są wydawane do samochodów i motocykli, które mają ponad 25 lat, nie są produkowane od co najmniej 15 lat i są wpisane do rejestru dóbr kultury. Mogą również zostać wydane na młodszy pojazd prototypowy, który nie wszedł do produkcji seryjnej. Mają żółte tło, a po prawej stronie symbol pojazdu zabytkowego (samochodu lub motocykla), czyli tzw. „dryndę”.

Na tablicach zabytkowych miejsce rejestracji jest oznaczane tak samo, jak na tablicach zwyczajnych. Numer może mieć postać:

  • w powiatach z wyróżnikiem dwuliterowym:
    • 2 litery + 2 cyfry + 1 litera
    • 2 litery + 3 cyfry[4]
  • w powiatach z wyróżnikiem trzyliterowym:
    • 3 litery + 1 cyfra + 1 litera
    • 3 litery + 2 cyfry[4]
    • 3 litery + 1 litera + 1 cyfra[4]


Tablice dyplomatyczne

tablica pojazdu należącego do ambasady Niemiec (pierwsze trzy cyfry 005)

Tablice dyplomatyczne są wydawane dla pojazdów przedstawicielstw i misji dyplomatycznych i konsularnych państw obcych i organizacji narodowych w Polsce oraz ich personelu, korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Jako jedyne nie mają eurobandu. Ewidencję tych tablic prowadzi wojewoda mazowiecki. Numer składa się[5] z litery oznaczającej województwo (w praktyce używana jest tylko W) i 6 cyfr, z których pierwsze 3 są wyróżnikiem państwa lub organizacji, następne 3 określają przeznaczenie pojazdu.

Kody na tablicach dyplomatycznych określające państwo lub organizację (pierwsza trójka cyfr):

  • 001 USA
  • 002 Wielka Brytania
  • 003 Francja
  • 004 Kanada
  • 005 Niemcy
  • 006 Holandia
  • 007 Włochy
  • 008 Austria
  • 009 Japonia
  • 010 Turcja
  • 011 Belgia
  • 012 Dania
  • 013 Norwegia
  • 014 Grecja
  • 015 Australia
  • 016 Algieria
  • 017 Afganistan
  • 018 Argentyna
  • 019 Brazylia
  • 020 Bangladesz
  • 021 Egipt
  • 022 Ekwador
  • 023 Finlandia
  • 024 Hiszpania
  • 025 Irak
  • 026 Iran
  • 027 Indie
  • 028 Indonezja
  • 029 Kolumbia
  • 030 Malezja
  • 031 Libia
  • 032 Maroko
  • 033 Meksyk
  • 034 Nigeria
  • 035 Pakistan
  • 036 Portugalia
  • 037 Palestyna
  • 038 Syria
  • 039 Szwecja
  • 040 Szwajcaria
  • 041 Tunezja
  • 042 Tajlandia
  • 043 Wenezuela
  • 044 Urugwaj
  • 045 Peru
  • 046 Jemen
  • 047 Kostaryka
  • 048 Kongo
  • 049 Izrael
  • 050 Nikaragua
  • 051 Chile
  • 052 Watykan
  • 053 Korea Południowa
  • 054 Przedstawicielstwo Komisji Wspólnot Europejskich
  • 055 Irlandia
  • 056 Bank Światowy
  • 057 Międzynarodowy Fundusz Walutowy
  • 058 Filipiny
  • 059 Międzynarodowa Korporacja Finansowa
  • 060 RPA
  • 061 Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE
  • 062 Cypr
  • 063 Kuwejt
  • 064 Organizacja Narodów Zjednoczonych
  • 065 Rosja
  • 066 Słowacja
  • 067 Czechy
  • 068 Bułgaria
  • 069 Węgry
  • 070 Rumunia
  • 071 Wietnam
  • 072 Serbia
  • 073 Korea Północna
  • 074 Kuba
  • 075 Albania
  • 076 Chiny
  • 077 Mongolia
  • 078 Międzynarodowa Organizacja Pracy
  • 079 Organizacja Kooperacyjna ds. Kolei
  • 080 Klub Dyplomatyczny
  • 081 Laos
  • 082 Angola
  • 083 Ukraina
  • 084 Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
  • 085 Litwa
  • 086 Białoruś
  • 087 Łotwa
  • 088 Chorwacja
  • 089 Liban
  • 090 Słowenia
  • 091 Gwatemala
  • 092 Estonia
  • 093 Macedonia
  • 094 Mołdawia
  • 095 Izrael
  • 096 Armenia
  • 097 Sri Lanka
  • 098 Kazachstan
  • 099 Arabia Saudyjska
  • 100 Gruzja
  • 101 Uzbekistan
  • 102 UN-HABITAT
  • 103 Nowa Zelandia
  • 104 Azerbejdżan
  • 105 Suwerenny Wojskowy Zakon Maltański
  • 106 Kambodża
  • 107 Frontex
  • 108 Luksemburg
  • 109 Bośnia i Hercegowina
  • 110 Panama
  • 111 Katar
  • 112 Malta

Kody na tablicach dyplomatycznych określające przeznaczenie pojazdu (druga trójka cyfr):

  • 001-099 – prywatne pojazdy personelu dyplomatycznego
  • 200-299 – prywatne pojazdy attaché wojskowego
  • 300-399 – prywatne pojazdy personelu niedyplomatycznego
  • 501 – służbowy pojazd ambasadora
  • 500-599, 700-799 – służbowe pojazdy ambasady
  • 801 - służbowy pojazd konsula
  • 800-999 – pojazdy personelu konsularnego

Tablice wojskowe

Tablica wojskowa
BRDM-2 z namalowaną tablicą rejestracyjną

Na tablicach wojskowych numer składa się z 2 liter i 5 cyfr (samochodowe – 99 999 kombinacji) oraz od kwietnia 2005 z 2 liter i 4 cyfr (motocyklowe – 9 999 kombinacji). Pierwszą literą jest zawsze U, następna określa przeznaczenie pojazdu. Jako druga litera nie mogą być użyte litery O i U. Dodatkowo, ostatnią literą numeru pojazdów gąsienicowych jest T. Numer wojskowych pojazdów gąsienicowych, transporterów kołowych oraz samochodów opancerzonych może być wykonany bezpośrednio na pojeździe (namalowany lub wykonany jako naklejka).

Podział pomiędzy rodzaje pojazdów na tablicach wojskowych (w latach 2000-2011):

  • UA – samochody osobowe, osobowo-terenowe oraz specjalne na podwoziu osobowym (osobowo-terenowym)
  • UB – pojazdy bojowe
  • UC – samochody osobowo-ciężarowe (dostawcze)
  • UD – autobusy
  • UE – samochody ciężarowe i ciężarowo-terenowe o przeznaczeniu transportowym
  • UG – pojazdy specjalne na podwoziu ciężarowym (ciężarowo-terenowym)
  • UI – przyczepy transportowe
  • UJ – przyczepy specjalne
  • UK – motocykle
  • UL - pojazdy przyjmowane z gospodarki narodowej podczas mobilizacji (pojazdy posiadające obecnie "cywilne" numery rejestracje)

Od 2012 roku Szefostwo Transportu i Ruchu Wojsk odstąpiło od tego systemu wydając dla większości pojazdów numery z wyróżnikiem UA.

Tablice instytucji strzegących bezpieczeństwa, porządku publicznego itp.

Tablica policyjna
Tablica Straży Granicznej

Na tablicach służb pierwszą literą jest zawsze H. Druga litera jest wyróżnikiem służby:

Dawniej także:

  • HN – GROM i b. Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe MSW – GROM od 1999 r. przeszedł do MON, a NJW zostały rozwiązane w 2000/2001 r.

Trzecia litera oznacza:

  • na tablicach pojazdów Policji – jednostkę rejestrującą,
  • na tablicach pojazdów Służby Celnej – izbę celną,
  • na tablicach pojazdów kontroli skarbowej – województwo;
  • na tablicach pojazdów pozostałych służb – część wyróżnika pojazdu.

Istnieją 2 zasoby, z których tworzone są numery pojazdów służb specjalnych:

  • I zasób – 3 litery (pierwsza H) + 1 litera + 3 cyfry
  • II zasób – 3 litery (pierwsza H) + 2 cyfry + 2 litery

Litery B, D, I, O, Z mogą być użyte jako seryjne.

Pojazdy nieoznakowane służb mogą mieć zamiast tablic specjalnych tablice zwyczajne.

Opłaty za wydanie tablic[6][7]

  • samochodowe – 80 zł
  • motocyklowe – 40 zł
  • motorowerowe – 30 zł
  • indywidualne – 500 zł za sztukę (potrzeba dwie dla samochodu, jedną dla motocykla)
  • zabytkowe samochodowe – 100 zł
  • zabytkowe motocyklowe – 50 zł
  • tymczasowe samochodowe – 30 zł
  • tymczasowe motocyklowe – 12 zł
  • tymczasowe motorowerowe – 12 zł

Opłaty dodatkowe:

  • znaki legalizacyjne – 12,50 zł
  • nalepka na szybę pojazdu – 18,50 zł
  • dowód rejestracyjny tymczasowy (z urzędu) – 13,50 zł
  • dowód rejestracyjny – 54 zł

Opłaty ewidencyjne za wydanie:

  • dowodu rejestracyjnego – 0,50 zł
  • pozwolenia czasowego – 0,50 zł
  • zalegalizowanych tablic (tablicy) rejestracyjnych – 0,50 zł
  • nalepki kontrolnej – 0,50 zł
  • karty pojazdu – 0,50 zł

Odstępstwa od zasad oznaczania powiatów

Miasta na prawach powiatu z wyróżnikami trzyliterowymi

Wcześniej wyróżniki trzyliterowe miały też Konin (PKO) i Ruda Śląska (SRS), jednak w grudniu 2001 r. Konin dostał wyróżnik PN, a Ruda Śląska SL.

Powiaty z wyróżnikami dwuliterowymi

Wydające jednocześnie 2 różne wyróżniki

PZ - Na samochody
POZ - Na pozostałe pojazdy oraz samochody zabytkowe.

PO - Wszystkie pojazdy oprócz Motocykli
PY - Motocykle

Historyczne tablice rejestracyjne

Podział II Rzeczypospolitej na województwa

Przed 1922

W latach 1918-1922 wszystkie pojazdy (tj. cywilne i wojskowe) były rejestrowane przez centralne władze wojskowe i tablica miała postać czarnego numeru na białym tle.

1922-1928

6 lipca 1922 r. Minister Robót Publicznych oraz Minister Spraw Wewnętrznych wydali rozporządzenie wprowadzające pierwszy w Polsce system tablic rejestracyjnych w miejsce systemów państw zaborczych[8].

Tablice miały białe tło i czarną obwódkę oraz czerwone litery i czarne cyfry, oddzielone na tablicach przednich czerwoną kreską. Z przodu pojazdu umieszczano zawsze tablicę jednorzędową o wymiarach 490×145 mm, a z tyłu zawsze dwurzędową o wymiarach 375×245 mm. Na motocyklach bez wózka tablicę w kształcie łuku (bez określonych wymiarów) umieszczano z przodu, równolegle do osi pojazdu. Na motocyklach z wózkiem umieszczano dodatkowo z tyłu tablicę dwurzędową o wymiarach tablicy samochodowej. Na ostatniej przyczepie (samochód mógł wówczas ciągnąć nieograniczoną liczbę przyczep) umieszczano tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego.

Do roku 1928 na samochodach tylna tablica mogła być zastąpiona tzw. tablicą świetlną, tj. mogła być namalowana na ściance lampy i musiała odpowiadać wyglądzie i wymiarom tylnej tablicy rejestracyjnej.

Litery były wyróżnikiem województwa. Wyróżnik województwa składał się z dwóch pierwszych spółgłosek jego nazwy (wyjątkiem były województwo wileńskie i miasto stołeczne Warszawa), przy czym dozwolone było stosowanie polskich znaków. Liczba cyfr w numerze nie była określona w rozporządzeniu (numer mógł mieć najwyżej 5 cyfr). Ponadto każde województwo miało przedział cyfrowy, w którym mogły być wydawane numery. W województwie śląskim, ze względu na jego autonomię, wydawano numery od 1 w górę, niezależnie od pozostałych województw.

Wyróżniki województw:

Zakresy liczbowe dla poszczególnych województw:

  • 1-25 – w latach 1922-1925 woj. łódzkie, od 1925 r. – Kolumna Zamkowa
  • 1-1500 – łódzkie
  • 1501-3000 – kieleckie
  • 3001-4000 – lubelskie
  • 4001-4500 – białostockie
  • 4501-7000 – krakowskie
  • 7001-9000 – lwowskie
  • 9001-9200 – tarnopolskie
  • 9201-9400 – stanisławowskie
  • 9401-9600 – nowogródzkie
  • 9601-9800 – poleskie
  • 9801-10000 – wołyńskie
  • 10001-12500 – poznańskie
  • 12501-14000 – pomorskie
  • 14001-14500 – wileńskie
  • 14501-15500 – warszawskie
  • 15501-20000 – miasto stołeczne Warszawa

1928-1937

Polski Fiat 508 I z rejestracją z województwa kieleckiego, 1934
Tablica rejestracyjna na samochodzie Fiat z woj. krakowskiego, ok. 1935

Wydane 27 stycznia 1928 r. rozporządzenie ministerstw Robót Publicznych, Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych znowelizowało system. Zmieniono wymiary tablic samochodowych; tablica przednia miała teraz wymiary 555×145 mm, a tylna 440×245 mm. Wprowadzono tablicę tylną motocyklową o wymiarach 300×190 mm. Zniesiono tablicę świetlną.

15 stycznia 1933 r., na podstawie rozporządzenia ministerstw: Komunikacji, Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych wprowadzono numery ewidencyjne przyczep. Numer musiał być namalowany po lewej stronie przedniej części przyczepy ciemnoniebieską farbą na żółtym tle. Składał się z 2 liter oznaczających województwo, cyfr oraz liter WP oznaczających „wóz przyczepny”.

Dodatkowe zakresy liczbowe dla poszczególnych województw wprowadzone w 1929 r.:

  • 20001-30000 – miasto stołeczne Warszawa
  • 36001-37000 – tarnopolskie
  • 37001-38000 – poleskie
  • 38001-40000 – wileńskie
  • 40001-50000 – poznańskie
  • 50001-60000 – pomorskie
  • 60001-62000 – stanisławowskie
  • 62001-70000 – warszawskie
  • 70001-71000 – wołyńskie
  • 71001-74000 – kieleckie
  • 74001-77000 – lubelskie
  • 77001-79000 – białostockie
  • 79001-80000 – nowogródzkie
  • 80001-90000 – łódzkie
  • 90001-95000 – lwowskie
  • 95001-99000 – krakowskie

Inne typy tablic

  • Tablice próbne w latach 1922-1928 nie miały wyróżnika województwa; miały 1-3 cyfry i litery PR. Istniał też drugi zasób: litery PR i 1-3 cyfry. Numery przydzielano osobno w każdym województwie. Od 1928 r. numer próbny składał się z dwuliterowego wyróżnika województwa, 1-3 cyfr i liter PR.
  • Tablice Kolumny Zamkowej, czyli Kancelarii Prezydenta, wprowadzono w 1925 r. Numer składał się z liter WZK i liczby w przedziale od 1 do 25. Na tablicach jednorzędowych pomiędzy literami a cyframi znajdowała się czerwona pozioma kreska.
  • Tablice wojskowe miały czarne tło i białe znaki. Numer składał się z 4 cyfr. Na samochodach i motocyklach wojskowych umieszczano z przodu i z tyłu dwie tablice jednorzędowe. Numer mógł być też namalowany z przodu i z tyłu bezpośrednio na pojeździe.

1937-1944

W 1937 r. ogłoszono zarządzenie Ministra Komunikacji z 26 stycznia 1937 r.[9], oraz zarządzenie Ministra Komunikacji, Spraw Wewnętrznych i Wojskowych z 27 października 1937 r.[10], wprowadzające nowy system tablic rejestracyjnych. Składały się z 6 białych znaków (1 litera + 5 cyfr) umieszczonych na czarnej tablicy o wymiarach dla samochodów: 350×125 mm., oraz dla motocykli: z przodu tablica w kształcie łuku 250 na 65 mm, z tyłu tablica dwurzędowa motocyklowa o wym. 170 na 170 mm. Oznaczenia te przetrwały w praktyce w zasadzie jedynie do wybuchu wojny we wrześniu 1939 r. Po wybuchu II wojny światowej większość ówczesnych samochodów i motocykli została skonfiskowana albo przez Wojsko Polskie (częstokroć wraz z ewakuowanym wojskiem znalazła się na Węgrzech lub w Rumunii) lub przez okupantów, albo uległa zniszczeniu w wojennej zawierusze.

Litera oznaczała przeznaczenie pojazdu:

  • T – taksówki
  • A, B, C, D, E, H, K, L, X, Y, Z – pozostałe
  • M, N, P, R, S, U – motocykle

Dwie pierwsze cyfry oznaczały województwo. Warszawa miała oddzielny zakres cyfr. Tablice o trzech literach i trzech cyfrach:

  • AZK – tablice Kolumny Zamkowej (Kancelarii Prezydenta)
  • ?PR – tablice próbne („?” oznacza zastosowanie pojazdu)

Wyróżniki województw w latach 1937-1944/w praktyce do IX.1939:

  • 00-19 – miasto stołeczne Warszawa
  • 20-24 – białostockie
  • 25-29 – kieleckie
  • 30-34 – krakowskie
  • 35-39 – lubelskie
  • 40-44 – lwowskie
  • 45-49 – łódzkie
  • 50-54 – nowogródzkie
  • 55-59 – poleskie
  • 60-64 – pomorskie
  • 65-69 – poznańskie
  • 70-74 – stanisławowskie
  • 75-79 – śląskie
  • 80-84 – tarnopolskie
  • 85-89 – warszawskie
  • 90-94 – wileńskie
  • 95-99 – wołyńskie

W czasie II wojny światowej na terenie okupowanej Polski stosowane następujące tablice rejestracyjne pojazdów mechanicznych:

- Na terenach Polski włączonych do Niemiec, ZSRR, Litwy, Słowacji stosowano tablice tych państw.

- Na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa wprowadzono od lutego 1940 r. tablice odpowiadające wymiarami, barwami, wzorem i krojem czcionki tablicom niemieckim. Stosowane były dla samochodów (w tym nielicznych traktorów) i motocykli. Miały tło białe, znaki i obramowanie czarne.

Budowa: od lutego 1940 do 31.12.1942 r.: litery Ost + cyfry (4, 5 lub 6 cyfr); pierwsza cyfra oznaczająca dystrykt. Jedynie pojazdy należące do rządu GG miały od 1 do 3 cyfr. od 1.01.1943 r. do lata 1944/stycznia 1945 r. tj. do końca okupacji niemieckiej: rzymska cyfra od I do V oznaczająca dystrykt, litery Ost + cyfry (4, 5, lub 6 cyfr). Jedynie pojazdy należące do rządu GG miały od 1 do 3 cyfr.

- Od 1941 r. na terenach Kresów Wschodnich okupowanych w latach 1939-1941 przez ZSRR, a od 1941 r. okupowanych przez Niemcy wprowadzono tablice odpowiadające wymiarami, barwami, wzorem i krojem czcionki niemieckim z białym tłem i czarnymi znakami i obramowaniem: Komisariat Rzeszy Wschód: litery RO + 5 cyfr. Komisariat Rzeszy Ukraina: litery RU + 6 cyfr. Jedynie pojazdy należące do Komisariatu Rzeszy Ukraina miały od 1 do 3 cyfr.

W czasie wojny na terenach okupacji niemieckiej (w tym w Generalnym Gubernatorstwie) każdy samochód i motocykl dopuszczony do ruchu przez Niemców musiał mieć na rejestracji przybite czerwone V.

Przedziały cyfrowe dla dystryktów:

- 1.02.1940 r. - 31.12.1942 r.:

  • Ost 1-999 - pojazdy służbowe Generalnego Gubernatora i jego urzędu
  • Ost 1000-2999 - dystrykt krakowski
  • Ost 3000-4999 - dystrykt lubelski
  • Ost 5000-6999 - dystrykt radomski
  • Ost 7000-9999 - dystrykt warszawski

Brak danych co do dalszego podziału przedziałów cyfrowych na powiaty. W/w przedziały wprowadzono w grudniu 1939 r. z mocą obowiązującą od 1.02.1940 r.

Jednakże w 1940 lub 1941 wprowadzono dalsze przedziały, niestety co do nich brak danych. Jedynie wiadomo, że przedział tablic:

  • Ost 112 000-112 999 - dystrykt Galicja z siedzibą we Lwowie

natomiast

  • Ost 12100-12199 - prawdopodobnie dystrykt krakowski


- 1.01.1943 r. - lato 1944/styczeń 1945 tj. koniec niemieckiej okupacji:

  • I Ost - dystrykt krakowski
  • II Ost - dystrykt lubelski
  • III Ost - dystrykt radomski
  • IV Ost - dystrykt warszawski
  • V Ost - dystrykt Galicja z siedzibą we Lwowie

Podział przedziałów cyfrowych tablic Ost pomiędzy powiaty w okresie 1.01.1943 r. - koniec niemieckiej okupacji znajduje się na stronie: wptr.pl


Jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej wprowadzono pierwsze powojenne polskie tablice rejestracyjne. Zmodyfikowano system z roku 1937. 11 września 1944 r. Kierownik Resortu Komunikacji, Poczt i Telegrafów wydał Zarządzenie w sprawie znakowania pojazdów mechanicznych i sposobu wykonania tablic rejestracyjnych.

Zasady tworzenia numeru były prostą transformacją ustaleń z roku 1937: Tablice z 1944 r. składały się z 1 litery i 6 cyfr (w odróżnieniu od tablic z 1937r., które miały 5 cyfr, gdyż wojnę i okupację przetrwały ukryte przed okupantami pojazdy z polskimi przedwojennymi tablicami rejestracyjnymi) w kolorze białym na czarnym tle. Dziesięciu województwom i m. st. Warszawie przydzielono określone wyróżniki (tyle, że trzycyfrowe), pozostawiając niezmienione kody przeznaczenia pojazdu. Wymiary tablic samochodowych i motocyklowych pozostały takie same jak tablic z 1937 r. Z uwagi na nieuregulowaną jeszcze sprawę zachodniej granicy Polski poniższy rozdzielnik numerów nie obejmował tzw. Ziem Odzyskanych.

Wyróżniki województw od roku 1944:

  • 001-029 – miasto stołeczne Warszawa
  • 030-034 – białostockie
  • 035-044 – kieleckie
  • 045-054 – krakowskie
  • 055-064 – lubelskie
  • 065-074 – rzeszowskie
  • 075-084 – łódzkie
  • 085-094 – pomorskie
  • 095-104 – poznańskie
  • 105-124 – śląskie
  • 125-144 – warszawskie

Inne typy tablic

  • Tablice próbne w latach 1937-1944 miały 3 litery i 3 cyfry. Pierwsza litera oznaczała przeznaczenie pojazdu (kody takie same jak na tablicach zwyczajnych), następne były zawsze PR. Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Od roku 1944 miały 3 litery i 3 lub 4 cyfry. Pierwsza litera oznaczała przeznaczenie pojazdu (kody takie same jak na tablicach zwyczajnych), następne były zawsze PR. Wyróżniki województw były takie same jak na tablicach zwyczajnych, z tym, że województwa, których wyróżniki zaczynały się na 0, miały dwucyfrowe wyróżniki – bez zera na początku.
  • Tablice Kolumny Zamkowej (Kancelarii Prezydenta) miały litery AZK i 3 cyfry (od 100 do 999).
  • Nowy wzór tablic wojskowych wprowadzono w 1938 r. W latach 1938-1944 miały literę W i 5 cyfr. Od roku 1944 miały literę W, cyfry rzymskie i 3 cyfry arabskie. Na wojskowych samochodach umieszczano dwie jednorzędowe tablice samochodowe, natomiast na motocyklach – dwie motocyklowe (przednią w kształcie łuku i tylną dwurzędową).

IV.1946 - XI.1946

W kwietniu 1946 różnymi n/w okólnikami wydano kolejne regulację dot. tablic. Opublikowane one zostały w organie Automobilklubu Polskiego "Motoryzacja". Centralny Zarząd Motoryzacji był instytucją powołaną wewnątrz Ministerstwa komunikacji i regulował tuż po wojnie sprawy motoryzacji, a rejestracje pojazdów w latach 1945-46 prowadziły na szczeblu województw Okręgowe Urzędy Samochodowe, które mogły powierzając sprawy rejestracji pojazdów Rejonowym Urzędom Samochodowy istniejącym na szczeblu powiatów. Ówczesne przepisy dopuszczały do chwili kiedy będą produkowane tablice tłoczone samodzielne wykonanie przez właściciela pojazdu tablicy rejestracyjnej z nadanym numerem.

RODZAJE TABLIC:

- TABLICE ZWYKŁE:

Regulował je okólnik nr 69 z 3.04.1946 r. opublikowany w organie Automobilklubu Polskiego "Motoryzacja" Nr ???

Barwy: Tablice zwykłe miały tło czarne, znaki białe

Wymiary: jak tablice z lat 1937 i 1944

Budowa: jedna litera + pięć cyfr z czego dwie pierwsze oznaczały województwo - szczegóły patrz wyróżniki Wyróżniki województw były określane wyróżnikiem cyfrowym

Znaczenie liter (rodzaje pojazdów): A, B - samochody osobowe, dostawcze, jeepy nie będące taksówkami C - samochody ciężarowe, autobusy M,N - motocykle T - taksówki

Uwagi: 1. Dla pojazdów dyplomatycznych państw obcych zarezerwowano przedział 00001-00999 przeznaczony dla M. Warszawy dzieląc go na poszczególne państwa (regulował tą materię okólnik Nr 68 opublikowany w organie Automobilklubu Polskiego "Motoryzacja Nr 1/1946") (szczegóły patrz wyróżniki). 2. Zdarzały się w praktyce tablice zwykłe samochodowe o białym tle i czarnych znakach. 3. Zdarzały się w praktyce tablice tylne zwykłe samochodowe w formie dwurzędowej o ściętych rogach oraz tablice motocyklowe tylne o ściętych rogach.

- TABLICE PRÓBNE:

Regulowały je okólniki nr 59 (tablice próbne, próbne "warsztatowe" z literą W) oraz nr 62 (tablice próbne "handlowe" z literą S) opublikowane w organie Automobilklubu Polskiego "Motoryzacja Nr 1/1946".

Barwy: Miały tło czarne, znaki żółte,

Wymiary: jak tablice z lat 1937 i 1944

Budowa: litery PR + cztery cyfry, z czego dwie pierwsze oznaczały województwo - szczegóły patrz wyróżniki. Wyróżniki województw były określane wyróżnikiem cyfrowym

- TABLICE PRÓBNE SPECJALNE:

Były wydawane dla przedsiębiorstw i warsztatów trudniących się zbytem i naprawą pojazdów

Barwy: Miały tło czarne, znaki żółte

Wymiary: jak tablice z lat 1937 i 1944

Budowa: litery PR + 4 cyfry + 1 litera (S lub W)

Rozdzielnik cyfrowy pomiędzy te przedsiębiorstwa i warsztaty - patrz wyróżniki

* WYRÓŻNIKI NA TABLICACH Z KWIETNIA 1946 R.

- TABLICE ZWYKŁE:

Literowe oznaczenia pojazdów:

  • A, B - samochody osobowe, dostawcze, jeepy nie będące taksówkami
  • C- samochody ciężarowe, autobusy
  • M,N - motocykle
  • T - taksówki

Wyróżniki województw:

Rozdzielnik cyfrowy:

  • 00001-09999 - M. Warszawa i woj. warszawskie

(najprawdopodobniej podział 00001-04999 - M. Warszawa, 05000-09999 - woj. warszawskie)

  • 10000-14999 - woj. białostockie
  • 15000-19999 - woj. gdańskie
  • 20000-24999 - woj. kieleckie
  • 25000-29999 - woj. krakowskie
  • 30000-34999 - woj. lubelskie
  • 35000-44999 - woj. łódzkie
  • 45000-49999 - patrz poniżej
  • 50000-54999 - woj. pomorskie z/s w Bydgoszczy
  • 55000-59999 - woj. poznańskie
  • 60000-64999 - woj. rzeszowskie
  • 65000-74999 - woj. Śląsko-Dąbrowskie z/s w Katowicach
  • 75000-79999 - woj. Dolnośląskie z/s we Wrocławiu
  • 80000-84999 - woj. Zachodniopomorskie z/s w Koszalinie
  • 85000-89999 - woj. Mazurskie z/s w Olsztynie

Wyróżniano też nr specjalne dla niektórych instytucji:

  • 45000-49999 - Okręgowy Urząd Samochodowy w Warszawie
  • 90000-94999 - Okręgowy Urząd Samochodowy w Łodzi
  • 95000-99999 - Centralny Komitet Odbudowy w Gdyni

Uwaga: dla pojazdów dyplomatycznych państw obcych zarezerwowano przedział 00001-00999 przeznaczony dla M. Warszawy dzieląc go na (regulował tą materię okólnik Nr 68 opublikowany w organie Centralnego Zarządu Motoryzacji "Motoryzacja Nr 1/1946"):

  • 00001-00299 - samochody i motocykle osobowe członków ciała dyplomatycznego w Warszawie opatrzone dodatkowo owalną tablicą C.D. z przodu i z tyłu pojazdu
  • 00300-00399 - samochody i motocykle osobowe ciała konsularnego w Warszawie opatrzone dodatkowo owalną tablicą C.C. z przodu i z tyłu pojazdu.
  • 00400-00799 - samochody i motocykle osobowe cudzoziemców, którzy są urzędnikami obcych przedstawicielstw dyplomatycznych lub konsularnych oraz samochody ciężarowe obcych przedstawicielstw dyplomatycznych lub konsularnych z tym, że te ostanie musiały być zaopatrzone z boku w tabliczkę z nazwą przedstawicielstwa, do którego należą
  • 00800-00999 - pozostawiono do dalszych zarządzeń dla poj. dyplomatycznych

- TABLICE PRÓBNE:

Wyróżniki województw

Rozdzielnik cyfrowy przeznaczony dla pojazdów udających się do i z przeglądu technicznego, rejestracji:

  • 0501-0799 - M. Warszawa
  • 0900-0999- woj. warszawskie
  • 1000-1099 - woj. białostockie
  • 1500-1699 - woj. gdańskie
  • 2000-2199 - woj. kieleckie
  • 2500-2699 - woj. krakowskie *3000-3099 - woj. lubelskie
  • 3500-3799 - woj. łódzkie
  • 5000-5199 - woj. pomorskie z/s w Bydgoszczy
  • 5500-5699 - woj. poznańskie
  • 6000-6099 - woj. rzeszowskie
  • 6500-6799 - woj. Śląsko-Dąbrowskie z/s w Katowicach
  • 7500-7699 - woj. Dolnośląskie z/s we Wrocławiu
  • 8000-8199 - woj. Zachodniopomorskie z/s w Koszalinie
  • 8500-8599 - woj. Mazurskie z/s w Olsztynie

Numery próbne przeznaczone dla pojazdów wydane wskutek ważnych interesów państwowych:

  • 0001-0399 - M. Warszawa

- TABLICE PRÓBNE SPECJALNE: wydawane dla przedsiębiorstw i warsztatów trudniących się zbytem i naprawą pojazdów

Rozdzielnik cyfrowy pomiędzy te przedsiębiorstwa i warsztaty:

- dla celów przeprowadzenia pojazdów przeznaczonych do sprzedaży do miejsca zbytu (PR + 4 cyfry + S):

  • PR 0461S-0499S

- dla Punktów Zbytu i Składnic Okręgowych Urzędów Samochodowych:

  • PR 0400S - PR 0404S - Warszawa I
  • PR 0405S - PR 0407S - Warszawa II
  • PR 0408S - PR 0410S - Warszawa III
  • PR 0411S - PR 0412S - Białystok
  • PR 0413S - Gdańsk-Oliwa
  • PR 0414S - PR 0417S - Kielce "Autokomers"
  • PR 0418S - PR 0419S - Częstochowa
  • PR 0424S - PR 0427S - Kraków
  • PR 0428S - PR 0429S - Lublin
  • PR 0430S - PR 0439S - Łódź C. Z. Mot.
  • PR 0440S - PR 0442S - Łódź II
  • PR 0443S - Olsztyn
  • PR 0445S - Toruń
  • PR 0446S - Inowrocław P.W. Sam.
  • PR 0447S - PR 0450S - Poznań Fabryka "Zagórski"
  • PR 0451S - PR 0452S - Poznań "Fabryka Jabłoński"
  • PR 0454S - Rzeszów
  • PR 0455S - Wrocław "Automotor"
  • PR 0456S - Jelenia Góra
  • PR 0457S - Koszalin
  • PR 0458S - PR 0460S - Składnica Tranzytowa Bydgoszcz PKS

- na okres max. 1 miesiąca dla Państwowych Zakładów Samochodowych (trudniącymi się naprawami pojazdów) (PR + 4 cyfry + W):

  • 9001W-9049W - M. Warszawa
  • 9050W-9074W - woj. warszawskie
  • 9075W-9099W - woj. białostockie
  • 9100W-9124W - woj. gdańskie
  • 9125W-9149W - woj. kieleckie
  • 9150W-9199W - woj. krakowskie
  • 9200W-9224W - woj. lubelskie
  • 9225W-9274W - woj. łódzkie
  • 9275W-9299W - woj. pomorskie z/s w Bydgoszczy
  • 9300W-9324W - woj. poznańskie
  • 9325W-9349W - woj. rzeszowskie
  • 9350W-9399W - woj. Śląsko-Dąbrowskie z/s w Katowicach
  • 9400W-9449W - woj. Dolnośląskie z/s we Wrocławiu
  • 9450W-9474W - woj. Zachodniopomorskie z/s w Koszalinie
  • 9475W-9499W - woj. Mazurskie z/s w Olsztynie


- POJAZDY MILICYJNE otrzymywały rejestracje jak pojazdy cywilne.


- TABLICE WOJSKOWE (tak jak tablice wojskowe 1944):

Barwy:Tło czarne; obramówka, litery, cyfry białe tłoczone.

Budowa:Litera W (oznaczająca wojsko), rzymska cyfra w przedziale od I do III, 3 cyfry arabskie.

XI.1946-1956

25 listopada 1946 r. Minister Komunikacji w porozumieniu z Ministrem Administracji Ziem Odzyskanych wydał Zarządzenie w sprawie znaków rejestracyjnych pojazdów mechanicznych, wprowadzające nowy system rejestracji pojazdów. Wzorowany był on na systemie z 1937 r.

Tablice posiadały niezmienioną kolorystykę, były jednak nieco większe od poprzednich (tablice samochodowe mierzyły 350×140 mm). Na wszystkich tablicach, oprócz przednich motocyklowych i pojazdów PKS-u, na dole znajdowała się pełna nazwa stolicy województwa, w którym pojazd był zarejestrowany.

Litera oznaczała przeznaczenie pojazdu:

W latach 1946-1950:

  • A, B, C, D, E, G – państwowe niezarobkowe
  • T, U, X, Z – zarobkowe (wszystkie)
  • H, K, L, M – pozostałe pojazdy
  • ?PR – tablice próbne

Od roku 1950:

  • A, B, C, E – państwowe niezarobkowe
  • P,S – spółdzielni i partii nie przeznaczone do użytku publicznego
  • H, L – prywatne nie przeznaczone do użytku publicznego
  • T, X – do zarobkowego przewozu osób i przedmiotów (oprócz PKS-u)
  • PKS – PKS
  • PR – tablice próbne

Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Oddzielne wyróżniki miały Łódź i Warszawa.

Wyróżniki województw w latach 1946-1950:

  • 00-04 – białostockie
  • 05-09 – gdańskie
  • 10-14 – kieleckie
  • 15-19 – krakowskie
  • 20-24 – lubelskie
  • 25-29 – miasto Łódź
  • 30-34 – łódzkie
  • 35-39 – olsztyńskie
  • 40-44 – pomorskie
  • 45-54 – poznańskie
  • 55-59 – rzeszowskie
  • 60-69 – śląskie
  • 70-74 – szczecińskie
  • 75-84 – miasto stołeczne Warszawa
  • 85-89 – warszawskie
  • 90-99 – wrocławskie

W 1950 r. utworzono województwa zielonogórskie, koszalińskie i opolskie, zwiększając tym samym liczbę województw do 17 i przydzielono im wyróżniki.

Przemianowano również województwo pomorskie na województwo bydgoskie i województwo śląskie na województwo katowickie.

Wyróżniki województw od roku 1950 (po nowym podziale administracyjnym):

  • 00-04 – białostockie
  • 05-09 – gdańskie
  • 10-14 – kieleckie
  • 15-19 – krakowskie
  • 20-24 – lubelskie
  • 25-29 – miasto Łódź
  • 30-34 – łódzkie
  • 35-39 – olsztyńskie
  • 40-44 – bydgoskie
  • 45-52 – poznańskie
  • 53-54 – zielonogórskie
  • 55-59 – rzeszowskie
  • 60-69 – katowickie
  • 70-72 – szczecińskie
  • 73-74 – koszalińskie
  • 75-84 – miasto stołeczne Warszawa
  • 85-89 – warszawskie
  • 90-96 – wrocławskie
  • 97-99 – opolskie

Tablice motocyklowe przednie (w kształcie łuku) miały wymiary 260×70 mm (większy promień 520 mm), a motocyklowe tylne – 170×170 mm.

W latach 1946-1950 na tablicach motocyklowych stosowano układ 1 litera + 4 cyfry. Litera oznaczała przeznaczenie pojazdu (kody takie jak na tablicach samochodowych), a dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. W latach 1950-1956 na tablicach motocyklowych stosowano układ 2 litery + 4 cyfry. Dwie pierwsze cyfry stanowiły wyróżnik województwa. Litery były tylko częścią wyróżnika pojazdu, nie oznaczały już przeznaczenia motocykla. Dopuszczone były następujące pary liter: EG EJ EL EM EN EP ER ES ET EW EZ GE GJ GL GM GN GR GS GT GW GZ JL JM JN JP JS JT JW JZ LM LN LP LR LS LW LZ MN MP MR MS MT MW NP NR NS NT NW PS PT PW RS RT RW. W praktyce jednak tłoczono I zamiast J. Pod numerem na tylnej tablicy widniała nazwa stolicy województwa.

Tablice dla przyczep miały 5 cyfr. Tak jak na tablicach samochodowych i motocyklowych, dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa.

Inne typy tablic

  • Tablice próbne w latach 1946-1950 miały czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Od 1950 r. miały one inny wygląd: białe tło, czerwone znaki i obwódkę. W latach 1946-1950 pierwsza litera oznaczała zastosowanie pojazdu (kody te same, jak na tablicach zwyczajnych), następne były zawsze PR. Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Od 1950 r. pierwsza litera mogła być A, B, C, H lub X, następne były zawsze PR. Na tablicach motocyklowych stosowano układ litery PR + 3 cyfry lub litery PR + 3 cyfry + 2 litery.
  • Tablice wojskowe miały literę U (samochody ciężarowe) lub D (samochody osobowe) i 6 cyfr. W prawym górnym rogu tablicy znajdował się biały orzeł w białym otoku.
  • Tablice cudzoziemskie wprowadzono w 1950 r. Tablice miały żółte znaki i obwódkę. Na tablicach samochodowych numer składał się z litery Z i 5 cyfr (dwie pierwsze były wyróżnikiem województwa). Tablice motocyklowe miały litery ZM i 4 cyfry. Wydawano je cudzoziemcom zamieszkałym w Polsce oraz pracownikom personelu dyplomatycznego.

1956-1976

Tablica rejestracyjna z Warszawy-Mokotowa z lat 1956-1976 (I zasób)
Tablica rejestracyjna z Wrocławia, rok 1966
Samochód marki Mercedes-Benz z tablicą warszawską (WW-9598), rok 1970
Wartburg 1000 z tablicą wrocławską (XW-8711), rok 1962
Polski Fiat 125p 1300 z tablicą z województwa gdańskiego podczas filmowania jednej ze scen filmu Czarny czwartek.

19 czerwca 1956 r., pomimo iż nie zmieniano podziału administracyjnego kraju, Minister Transportu Drogowego i Lotniczego wydał Rozporządzenie w sprawie zasad rejestracji pojazdów i wyglądu tablic rejestracyjnych, które wprowadziło rewolucyjną zmianę w zasadach oznaczania miejsca rejestracji – wyróżniki literowe zamiast cyfrowych.

Tablice samochodowe miały wymiary 375×120 mm (w 1964 r. wprowadzono tablice dwurzędowe o wymiarach 290×230 mm). Numer składał się z 2 liter i 4 cyfr. Wydawane przez odpowiednie wydziały komunikacji tablice były stalowe, a znaki były w nich wytłaczane, a następnie malowane: same tablice były czarne, a znaki malowane były na biało. Krój liter i cyfr był nieco „kanciasty” – zob. grafika i fotografie obok.

Pierwsza litera oznaczała województwo (lub służbę państwową), a druga powiat lub grupę powiatów (w przypadku miasta Łodzi i miasta stołecznego Warszawy – dzielnicę miasta). Od 1957 r. miastami wydzielonymi były także Poznań, Wrocław i Kraków, jednak nie otrzymały one oddzielnych wyróżników. Wyróżniki powiatów nie były określone centralnym zarządzeniem – były ustalane przez lokalne władze. Drugą literą nie mogły być D, J, Ł, U, Ż (o innych polskich literach nie wspominano, ale też ich nie stosowano), a od 1964 r. również N i Y.

Do 1964 r. na motocyklach umieszczano dwie tablice – przednią i tylną. W 1964 r. wycofano tablicę przednią[11] i od tego czasu numer rejestracyjny motocykla musiał być namalowany z obu stron przedniego błotnika. Na przyczepach umieszczano tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego. Od 1968 r. przyczepy o ciężarze całkowitym powyżej 750 kg oraz przyczepy przeznaczone do ciągnięcia przez ciągnik jednoosiowy musiały mieć osobne tablice. Na ciągnikach rolniczych umieszczano dwie tablice samochodowe (z przodu i z tyłu). Przyczepy samowyładowawcze musiały mieć numer rejestracyjny namalowany na tylnej burcie.

Tablice motorowerowe wprowadzono w 1959 r. Miały wymiary 120×100 mm oraz białe tło i czarne znaki. W latach 1959-1964 miały w górnym rzędzie 2 litery i cyfrę, a w dolnym 3 cyfry. Od roku 1964 r. miały układ 3 litery + 3 cyfry.

W połowie lat 60. pojemność rejestracyjna wyczerpywała się i 13 maja 1964 wprowadzono nowy układ polegający na odwrotnej kolejności (4 cyfry + 2 litery). W niektórych powiatach wydawano tylko numery, natomiast tablice rejestracyjne właściciel pojazdu musiał wykonać samodzielnie.

Numery ewidencyjne przyczep wprowadzono w 1964 r. Numer składał się z 1 litery oznaczającej województwo i 5 cyfr i musiał być namalowany na prawej burcie w odległości 1 m od przedniego obrysu przyczepy, na czarnym polu z białymi znakami, o wymiarach 375×120 mm (czyli takich samych, co wymiary tablic samochodowych). W przypadku przyczep dłużycowych musiała być wykonana tablica z numerem ewidencyjnym o takich samych wymiarach, w miejscu do tego przeznaczonym.

Numeru ewidencyjnego nie umieszczano na przyczepach jednoosiowych przeznaczonych do przewozu bagażu lub sprzętu turystycznego, ciągniętych przez samochody osobowe, motocykle i autobusy.

Według informacji użytkowników forum Wortalu Polskie Tablice Rejestracyjne, tablice te są nadal spotykane, głównie na wysypiskach (np. w Magurskim Parku Narodowym za niemal każdym domem jest wysypisko, gdzie znajdują się wraki samochodów z tablicami z lat 1956-1976).

Wyróżniki województw:

  • A – białostockie
  • B – bydgoskie
  • C – kieleckie
  • E – koszalińskie
  • F – łódzkie
  • G – gdańskie
  • H – opolskie
  • I – miasto Łódź
  • K – krakowskie
  • L – lubelskie
  • M – szczecińskie
  • O – olsztyńskie
  • P – poznańskie
  • R – rzeszowskie
  • S – katowickie (do 1957 r. stalinogrodzkie)[12]
  • T – warszawskie
  • W – miasto stołeczne Warszawa
  • X – wrocławskie
  • Z – zielonogórskie

Wyróżniki przydzielone poszczególnym powiatom znajdują się na stronie: wptr.pl

Wyróżniki służb specjalnych:

Inne typy tablic

  • Wprowadzono wyróżnienie dla pojazdów cudzoziemców (druga litera zawsze Z) oraz dyplomatów (wyróżnik miasta stołecznego Warszawy i litera Z, żółte znaki).
  • Tablice próbne miały białe tło i czerwone znaki. Składały się z 1 litery będącej wyróżnikiem województwa (wyróżniki takie same, jak na tablicach zwyczajnych), 3 cyfr i liter PR. W 1964 r. wprowadzono II zasób: 3 litery (pierwsza litera była wyróżnikiem województwa - wyróżniki takie same, jak na tablicach zwyczajnych, następnie litery PR) + 3 cyfry oraz III zasób: 3 cyfry + 3 litery (pierwsza litera była wyróżnikiem województwa - wyróżniki takie same, jak na tablicach zwyczajnych, następnie litery PR)
  • Tablice specjalne wydawano dla pojazdów Wojska Polskiego, Wojsk Ochrony Pogranicza i Milicji Obywatelskiej; wzorzec numeru był taki sam, jak na tablicach zwyczajnych. Jednakże początkowo od 1956 r. do około 1963 r. tablice specjalne składały się z jednej litery będącej wyróżnikiem służby i 4 cyfr.

1976-2000

Tablica jednorzędowa z woj. zielonogórskiego z okresu 1976-2000
Tablica dwurzędowa z woj. zielonogórskiego z okresu 1976-2000
Przykładowa pieczątka legalizacyjna

W roku 1975 po raz kolejny zmieniono podział administracyjny kraju, ustanawiając 49 województw i likwidując powiaty. W ślad za ową reformą administracyjną, 15 marca 1976 r. Minister Komunikacji wydał Zarządzenie w sprawie oznaczania pojazdów samochodowych i przyczep, wprowadzające nowy system rejestracji pojazdów.

Nowe tablice były nadal czarne z białymi znakami, ale były większe od poprzednich (tablice samochodowe miały wymiary 520×120 mm). Zastosowano też całkowicie nowy, bardziej czytelny, specyficznie polski krój pisma, stosowany z niewielkimi zmianami do dziś.

Przywrócono 7 znakową długość numeru stosowaną w latach 1922-1937 i 1944-1946. Wprowadzono układ 3 litery + 4 cyfry dla pojazdów prywatnych. 2 pierwsze litery były wyróżnikiem województwa (każde województwo otrzymało po 2 wyróżniki – nowe wyróżniki sukcesywnie wprowadzano w 1980, 1993 i 1997 r.). Trzecia litera była częścią wyróżnika pojazdu, stosowaną zazwyczaj w celu rejonizacji według gmin/ich zespołów (rejonów) lub dzielnic.

Oznakowanie 3 litery + 3 cyfry + 1 litera było zastrzeżone dla pojazdów państwowych. Tak samo jak na tablicach pojazdów prywatnych, 2 pierwsze litery oznaczały województwo. Od 1983 r. ostatnią literą numeru pojazdów państwowych nie mogły być A, I, J, L, M, O, T, W – litery te pełniły funkcję „wyróżnika przynależności pojazdu”.

W 1980 r. wprowadzono nowe wyróżniki dla poszczególnych województw. Odtąd województwa bydgoskie, gdańskie, krakowskie, łódzkie, poznańskie i wrocławskie miały po 4 wyróżniki, województwo katowickie – 5; warszawskie – 6, a pozostałe województwa – po 3.

Na samochodach umieszczano dwie tablice – z przodu i z tyłu, natomiast na innych pojazdach – jedną, z tyłu. Do 1978 r. dla ciągników rolniczych wydawano dwie tablice samochodowe (tylna dwurzędowa o wymiarach 290×230 mm), natomiast od 1979 r. – jedną motocyklową (tylko na tył, o wymiarach 190×150 mm). Do 1983 r. na przyczepach o ciężarze powyżej 750 kg oraz przyczepach turystycznych umieszczano osobną tablicę, natomiast na przyczepach o ciężarze do 750 kg oraz motocyklowych – tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego. Od 1984 r. wszystkie przyczepy, oprócz motocyklowych, musiały mieć osobną tablicę. Do 1991 r. wszystkie motocykle musiały mieć namalowany numer rejestracyjny na przednim błotniku. Przyczepy i naczepy samowyładowawcze oprócz tablic musiały mieć namalowany numer rejestracyjny na tylnej burcie. Znaki musiały być białe lub kontrastować z kolorem burty. Przepis ten nie dotyczył przyczep, które nie miały burty w kształcie płaszczyzny.

Termin wymiany tablic rejestracyjnych wz. 1956 kilkakrotnie przesuwano, ostatecznie stare tablice straciły ważność 31 grudnia 1983 r.

Do 1993 r. tablice mogły być wykonane z materiałów innych niż blacha (np. z plastiku), a od 1993 r. musiały być odporne na pożar oraz posiadać znak legalizacyjny (grawerkę), określony obowiązującą normą. Tablice inne niż blaszane, zniesione w roku 1993 r., zachowały ważność do 31 grudnia 1995 r.

Dawna tablica motorowerowa z województwa kieleckiego

Tablice motorowerowe, wprowadzone w 1983 r., miały zielone tło, tak jak tablice cudzoziemskie i wymiary 140×115 mm. Do września 1996 r. numery rejestracyjne motorowerów mogły być wydawane tylko w układzie 3 litery + 4 cyfry.

Na początku lat 90., wskutek gwałtownego wzrostu liczby samochodów na polskich drogach, okazało się, że w kilku województwach pojemność rejestracyjna przyjętego systemu wyczerpuje się. W 1991 r. zniesiono więc podział na pojazdy prywatne i państwowe (tablice państwowe zachowały ważność do 31 grudnia 1993 r.), a w 1993 r. wprowadzono nowe wyróżniki dla województw z dużą liczbą samochodów (1 dla województwa katowickiego i 2 dla warszawskiego). W 1996 r. dopuszczono natomiast stosowanie układu 3 litery + 3 cyfry + 1 litera dla wszystkich pojazdów po wyczerpaniu pojemności rejestracyjnej układu 3 litery + 4 cyfry, zaś w 1997 r. wprowadzono 4 nowe wyróżniki dla województwa warszawskiego. W takim kształcie tablice te wydawano do 2000 r.

Po reformie administracyjnej kraju w 1999 r., a przed wprowadzeniem nowych tablic, do końca wydawania starych tablic mogły być stosowane wyróżniki tylko z tych starych województw, w których mieściły się stolice nowych województw. Wyróżniki pozostałych województw mogły być stosowane tylko do 30 czerwca 1999 r. (przepis ten nie był przestrzegany w niektórych województwach). Na tablicach tymczasowych mogły być stosowane wyróżniki ze wszystkich starych województw.

Tablice wz. 1976 pozostają ważne i nie ma wyznaczonego terminu ich obowiązkowej wymiany. Pojazdy z takimi tablicami będzie można spotkać na polskich drogach prawdopodobnie jeszcze przez wiele lat.

Oznaczenia tablic rejestracyjnych według starych województw

Wyróżniki województw: (stan na 31 grudnia 1998 r.)

  • bialskopodlaskie BP, BA, BS[14], tablice tymczasowe – A5-A9
  • białostockie BK, BT, BI, tablice tymczasowe – B0-B4
  • bielskie BB, BL, BO, tablice tymczasowe – B5-B9
  • bydgoskie BY, BG, BD, BC, tablice tymczasowe – C0-C4
  • chełmskie CH, CM, CU, tablice tymczasowe – C5-C9
  • ciechanowskie CI, CN, CA, tablice tymczasowe – D0-D4
  • częstochowskie CZ, CE, CO, tablice tymczasowe – D5-D9
  • elbląskie EL, EG, EB, tablice tymczasowe – E0-E4
  • gdańskie GD, GK, GA, GN, tablice tymczasowe – E5-E9
  • gorzowskie GO, GW, GR, tablice tymczasowe – F0-F4
  • jeleniogórskie JG, JE, JA, tablice tymczasowe – F5-F9
  • kaliskie KL, KZ, KP, tablice tymczasowe – G0-G4
  • katowickie KA, KT, KB, KC, KD, KX, tablice tymczasowe – G5-G9
  • kieleckie KI, KE, KJ, tablice tymczasowe – H0-H4
  • konińskie KN, KM, KF, tablice tymczasowe – H5-H9
  • koszalińskie KO, KG, KY, tablice tymczasowe – I0-I4
  • krakowskie KR, KK, KW, KV, tablice tymczasowe – I5-I9
  • krośnieńskie KS, KU, KH, tablice tymczasowe – J0-J4
  • legnickie LG, LC, LI, tablice tymczasowe – J5-J9
  • leszczyńskie LE, LS, LN, tablice tymczasowe – K0-K4
  • lubelskie LU, LL, LB, tablice tymczasowe – K5-K9
  • łomżyńskie LO, LM, LA, tablice tymczasowe – L0-L4
  • łódzkie LD, LZ, LF, LW, tablice tymczasowe – L5-L9
  • nowosądeckie NS, NO, NA, tablice tymczasowe – M0-M4
  • olsztyńskie OL, ON, OT, tablice tymczasowe – M5-M9
  • opolskie OP, OE, OD, tablice tymczasowe – N0-N4
  • ostrołęckie OS, OK, OR, tablice tymczasowe – N5-N9
  • pilskie PI, PA, PY, tablice tymczasowe – O0-O4
  • piotrkowskie PT, PK, PU, tablice tymczasowe – O5-O9
  • płockie PL, PC, PB, tablice tymczasowe – P0-P4
  • poznańskie PO, PN, PZ, PW, tablice tymczasowe – P5-P9
  • przemyskie PR, PM, PE, tablice tymczasowe – R0-R4
  • radomskie RA, RO, RD, tablice tymczasowe – R5-R9
  • rzeszowskie RZ, RE, RW, tablice tymczasowe – S0-S4
  • siedleckie SE, SD, ST, tablice tymczasowe – S5-S9
  • sieradzkie SI, SA, SB, tablice tymczasowe – T0-T4
  • skierniewickie SK, SN, SF, tablice tymczasowe – T5-T9
  • słupskie SL, SP, SG, tablice tymczasowe – U0-U4
  • suwalskie SU, SW, SO, tablice tymczasowe – U5-U9
  • szczecińskie SZ, SC, SM, tablice tymczasowe – V0-V4
  • tarnobrzeskie TG, TB, TE, tablice tymczasowe – V5-V9
  • tarnowskie TA, TN, TW, tablice tymczasowe – W0-W4
  • toruńskie TO, TU, TY, tablice tymczasowe – W5-W9
  • wałbrzyskie WB, WY, WH, tablice tymczasowe – X0-X4
  • warszawskie WA, WS, WI, WU, WG, WF, WX, WZ, WM, WT, WP, WV, tablice tymczasowe – A0-A4
  • włocławskie WL, WK, WE, tablice tymczasowe – X5-X9
  • wrocławskie WR, WO, WC, WW, tablice tymczasowe – Y0-Y4
  • zamojskie ZA, ZM, ZC, tablice tymczasowe – Y5-Y9
  • zielonogórskie ZG, ZE, ZN, tablice tymczasowe – Z0-Z4
Tablica Straży Granicznej
Mercedes-Benz Klasy G z 6. Brygady Desantowo-Szturmowej.

Wyróżniki służb specjalnych:

Inne typy tablic

  • Tablice tymczasowe wprowadzono w 1981 r. Miały żółte znaki. Numer składał się z litery i 6 cyfr – litera i pierwsza cyfra oznaczały województwo. Tablice tymczasowe w latach 1981-1983 były stosowane w celu przejazdu z miejsca zakupu pojazdu do miejsca zamieszkania właściciela lub wywozu pojazdu za granicę. Od roku 1984 stosowano je również do rejestracji czasowej i niezbędnych przejazdów w celu naprawy, przeglądu itp., a od 1999 r. także do celów eksploatacji pojazdu w ramach badań i prób.
  • Tablice próbne miały czerwone tło. Pierwszą literą była zawsze X, następne 2 były wyróżnikiem województwa. Tablice próbne w latach 1976-1983 były wydawane dla pojazdów czasowo dopuszczonych do ruchu, a od roku 1984 dla pojazdów eksploatowanych w ramach badań i prób przeprowadzanych przez właściwe przedsiębiorstwa lub placówki naukowo-badawcze. Wycofano je 31 grudnia 1998 r.
  • Tablice cudzoziemskie miały zielone tło i białe znaki. Pierwszą literą numeru była zawsze I, po niej następował wyróżnik województwa. Wydawano je cudzoziemcom zamieszkałym w Polsce i zagranicznym osobom prawnym, nie korzystającym z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Od 1984 r. wydawano je tylko cudzoziemcom bez karty stałego pobytu (cudzoziemcom z kartą wydawano tablice zwyczajne). Wycofano je 31 grudnia 1993 r., ale zachowały ważność do 31 grudnia 1995 r.
  • Tablice dyplomatyczne wydawano dla pojazdów przedstawicielstw i misji dyplomatycznych i konsularnych państw obcych i organizacji narodowych w Polsce oraz ich personelu, korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Litery były wyróżnikiem województwa warszawskiego (zawsze stosowano tylko WA). 2 pierwsze cyfry były kodem państwa, a 3 następne oznaczały przeznaczenie pojazdu. Tablice dwurzędowe dyplomatyczne miały wymiary 330×230 mm. Tablice motocyklowe wprowadzono 1 czerwca 1991 r.
  • Tablice specjalne były stosowane dla pojazdów Wojska Polskiego, Straży Granicznej, jednostek wojskowych MSWiA oraz Milicji Obywatelskiej (od 1990 r. – Policji). Numer ciężarówek wojskowych mógł być namalowany białą farbą na tylnej burcie pojazdu i na bocznych drzwiach. Na tablicach wojskowych stosowano kody: UA, UC, UE, UF, UG, UH, UK, UL, UN, UO, UR, US i UW. Na tablicach milicyjnych stosowano kody: MOA, MOF, MOK, MOP i MOS na tablicach samochodowych oraz MOR i MOT na tablicach motocyklowych.

Tablice rowerowe

Kiedyś obowiązkowi rejestracji w Polsce podlegały również rowery. Wydawano na nie tablice rowerowe.

Przed II wś w Polsce zarejestrowano ponad 300 000 rowerów. W czasie, gdy cena nowego roweru wynosiła ok. 300-400 złotych[15], robotnik zarabiał średnio ok. 140 zł, a prezydent 5000 zł[16].

1920-1936

Nie istniało ogólnokrajowe zarządzenie dotyczące tablic rowerowych – każde województwo samo ustalało wygląd tablic rowerowych oraz zasady tworzenia numeru na nich.

1936-1937

Po raz pierwszy tablice rowerowe wprowadzone centralnym zarządzeniem wydawano od 15 września 1936 r. Tablice rowerowe były stosowane do rowerów i wózków poruszanych siłą nóg, a od 1937 r. również motocykli o pojemności silnika mniejszej niż 100 cm³. Tablicę należało umieścić z tyłu pod siodełkiem, prostopadle do osi roweru. Pod numerem znajdowały się cyfry oznaczające lata dwuletniego okresu rejestracji rowerów.

Tablice były żółte z czarnymi znakami i miały wymiary 120×76 mm. Numer składał się z litery i 5 cyfr. W numerze nie mogły być użyte litery F, G, J, O, Q, V.

Dwie pierwsze cyfry oznaczały województwo, chociaż stosowane wyróżniki różniły się od tych stosowanych na tablicach samochodowych.

Wyróżniki województw:

  • 01-05 – miasto stołeczne Warszawa
  • 06-08 – białostockie
  • 09-12 – kieleckie
  • 13-16 – krakowskie
  • 17-20 – lubelskie
  • 21-23 – lwowskie
  • 24-30 – łódzkie
  • 31-33 – nowogródzkie
  • 34-35 – poleskie
  • 36-47 – pomorskie
  • 48-83 – poznańskie
  • 84-85 – stanisławowskie
  • 86-87 – tarnopolskie
  • 88-93 – warszawskie
  • 94-96 – wileńskie
  • 97-99 – wołyńskie

Województwo śląskie samo ustaliło system tablic rowerowych. Co prawda, ich kolorystyka była taka sama, co w innych województwach, ale zasady tworzenia numeru były zupełnie inne. Na tablicy znajdowało się 6 cyfr, a numery wydawano od 100 100 w górę.

Podział zakresów cyfrowych pomiędzy powiaty woj. śląskiego:

  • 100 100 – 103 599 - powiat miejski Katowice
  • 110 100 – 113 099 - powiat miejski Chorzów
  • 120 100 – 121 099 - powiat miejski Bielsko
  • 125 100 – 137 099 - powiat katowicki
  • 150 100 – 158 099 - powiat świętochłowicki
  • 164 100 – 171 599 - powiat tarnogórski
  • 175 100 – 181 099 - powiat lubliniecki
  • 185 100 – 203 099 - powiat pszczyński
  • 220 100 – 224 599 - powiat bielski
  • 230 100 – 236 099 - powiat cieszyński
  • 240 100 – 270 599 - powiat rybnicki

1938-1939

15 listopada 1937 r. Minister Komunikacji wydał Zarządzenie w sprawie kształtu, barwy, i wymiarów tabliczek rowerowych na okres rejestracyjny 1938-1939. Tablice rowerowe wydawano dla rowerów i wózków poruszanych siłą nóg oraz motocykli o pojemności silnika mniejszej niż 100 cm³. Tablicę należało umieścić z tyłu pod siodełkiem, prostopadle do osi roweru.

Tablice miały czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Były nieco mniejsze od poprzednich – miały wymiary 105×105 mm.

Zachowano układ 1 litera + 5 cyfr. W górnym rzędzie znajdowała się litera i dwucyfrowy wyróżnik województwa, a w dolnym 3 cyfry. W numerze nie mogły być w nim użyte litery F, G, J, O, Q, V. Do lipca 1938 r. wyróżniki województw były te same, co na tablicach z lat 1936-1937 (z wyjątkiem M. Warszawy: 01000-04499 i woj. białostockiego: 04500-08999), chociaż część województw, a także m. st. Warszawa, zachowało dawne wyróżniki.

Wyróżniki województw od lipca 1938 r.

  • 01-05 – miasto stołeczne Warszawa
  • 06-08 – białostockie
  • 09-12 – kieleckie
  • 13-16 – krakowskie
  • 17-20 – lubelskie
  • 21-23 – lwowskie
  • 24-30 – łódzkie
  • 31-33 – nowogródzkie
  • 34-35 – poleskie
  • 36-47 – pomorskie
  • 48-76 – poznańskie
  • 77 – wołyńskie
  • 78 – białostockie
  • 79-80 – kieleckie
  • 81 – lubelskie
  • 82 – pomorskie
  • 83 – warszawskie
  • 84-85 – stanisławowskie
  • 86-87 – tarnopolskie
  • 88-93 – warszawskie
  • 94-96 – wileńskie
  • 97-99 – wołyńskie

Podobnie jak poprzednio, system tablic rowerowych w województwie śląskim wyglądał inaczej. Co prawda, kolorystyka tablic była taka sama, co w pozostałych województwach, zasady tworzenia numeru pozostały niezmienione, czyli numer składał się z 6 cyfr od 100 100 w górę.

Podział zakresów cyfrowych pomiędzy powiaty woj. śląskiego:

  • 100 100 – 109 099 - powiat miejski Katowice
  • 109 100 – 119 099 - powiat miejski Chorzów
  • 119 100 – 121 099 - powiat miejski Bielsko
  • 121 100 – 146 099 - powiat katowicki
  • 146 100 – 152 299 - powiat bielski
  • 152 300 – 172 299 - powiat świętochłowicki
  • 172 300 – 180 799 - powiat cieszyński
  • 180 800 – 230 799 - powiat rybnicki
  • 230 800 – 255 799 - powiat lszczyńśki
  • 255 800 – 266 299 - powiat tarnogórski
  • 266 300 – 273 599 - powiat lubliniecki

Inaczej wyglądały tablice rowerów wojskowych. Tło wprawdzie miały czarne, tak samo jak tablice rowerów cywilnych, ale znaki i obwódka miały kolor biały. Numer zaczynał się zawsze od litery W, a po nim następowało 5 cyfr (pierwsza była oddzielona od litery i pozostałych cyfr kreskami).


1939-1945

Dnia 1 września 1939 r. rozpoczęła się II wojna światowa. Po 35 dniach kampanii wrześniowej Polska przestała istnieć. Tereny II RP rozparcelowano głównie pomiędzy zaborców – Niemcy i ZSRR – ale nie tylko.

  • 1.Tereny przyłączone do Niemiec:

bezpośrednio do Niemiec włączono województwa śląskie, pomorskie, poznańskie oraz zachodnie fragmenty woj. kieleckiego (tj. Zagłębie Dąbrowskie i okolice), zachodnie fragmenty woj. krakowskiego, część woj. łódzkiego z Łodzią, północno-zachodnią część woj. warszawskiego oraz Suwałki z woj. białostockiego. Po ataku Niemiec na ZSRR do III Rzeszy przyłączono także dawne woj. białostockie. Na terenie III Rzeszy nie wydawano tablic rowerowych. Rowery musiały jedynie być zarejestrowane i wyposażone w „dowód rejestracyjny roweru” – jak byśmy to dzisiaj określili.

  • 2.Generalne Gubernatorstwo:

Z terenów województw lubelskiego, warszawskiego (bez północno-zachodniej części), kieleckiego (bez zachodnich fragmentów), krakowskiego (bez zachodnich fragmentów), wschodniej części łódzkiego, zachodniej części lwowskiego z Rzeszowem, Tarnobrzegiem, lewobrzeżnym Przemyślem utworzono Generalne Gubernatorstwo – twór administracyjny będący pod okupacją Niemiec, gdzie zachowano namiastki polskich przepisów i instytucji. Teren GG podzielono na cztery dystrykty (warszawski, krakowski, lubelski i radomski). Po ataku Niemiec na ZSRR w sierpniu 1941 r. utworzono dystrykt galicyjski z siedzibą we Lwowie. Na terenie GG od 1.09.1940 r. wszystkie rowery (także wózki rowerowe oraz riksze) musiały być wyposażone w nowe tabliczki. Niestety, nie udało się do tej pory dotrzeć do dokumentów, ale na podstawie zachowanych tabliczek można określić, jakie były reguły ich wydawania:

Lata 1940-41: tablice w kształcie przypominającym szkolną tarczę; tło czarne, znaki srebrne. Tabliczki te były aluminiowe, odlewane. Czasem zdarzały się tabliczki kwadratowe ze ściętymi rogami, ale z takim samym układem znaków. Numer składał się z wyróżnika literowego, pięciu cyfr (na górze litery, kropka i dwie cyfry, a na dole trzy cyfry), a pod cyframi był mały napis „1940-1” lub tylko „1941”. Rowery zarejestrowane w miastach będących siedzibami dystryktów miały jedną literę, a zarejestrowane w powiatach – 2 lub 3 litery, gdzie pierwsza oznaczała dystrykt, a po przełamaniu druga lub druga i trzecia – powiat.


  • K - dystrykt krakowski
  • L - dystrykt lubelski
  • R - dystrykt radomski
  • S - prawdopodobnie dystrykt galicyjski
  • W - dystrykt warszawski


Rok 1942: Tablice trójkątne, tło czarne, znaki srebrne. Tabliczki te były żeliwne, odlewane. Układ znaków i oznaczenie dystryktów i powiatów taki sam, jak na tablicach okresu 1940-41 – na górze litery, pod nimi dwie cyfry, a jeszcze niżej trzy cyfry. Rok wydania (1942) był zapisany na górze, koło liter oznaczających miejsce rejestracji („19” po lewej stronie, „42” po prawej stronie).

Lata 1943-44: Rozporządzenie Generalnego Gubernatora o dopuszczeniu pojazdów do ruchu drogowego z dnia 13.10.1942 r. uchylało z dniem 1.01.1943 r. Rozporządzenie o ruchu rowerów na drogach publicznych z 1937 r. 1.01.1943 r. odstąpiono od wydawania tablic rowerowych, jednakże nadal do 31.12.1943 r. rowery należało rejestrować i wydawano na ten fakt urzędowe poświadczenie taki „dowód rejestracyjny roweru”. (Dziennik Rozporządzeń dla GG Nr 85, rok 1942, str. 577).

Znane są również tablice rowerowe z 1942 r. (m. Częstochowa) z nazwą miasta numerem i rokiem wydania – kształt prostokątno-owalny. Również znane są podobne tablice z 1943 r. (pow. radomszczański), ale o nieco innym kształcie (owalny itp.), o których nie wiadomo, czy pochodzą z rowerów, czy z furmanek. Ponadto znane są tablice prostokątne z lat 1940-41 z żółtym tłem i czarnymi znakami. Na górze tłoczona nazwa powiatu (Tomaszów), pod nim malowane trzy cyfry lub litera, łącznik i dwie cyfry (np. S-94), a na dole tłoczone lata 1940-41. Również nie udało się ustalić znaczenia i zastosowania tych tablic – czy są to też tablice rowerowe, czy z innych pojazdów (np. furmanek czy dorożek). Ponadto na terenie Generalnego Gubernatorstwa rowery niemieckich sił zbrojnych, policyjnych, urzędów i instytucji nie podlegały rejestracji i, co za tym idzie, nie posiadały tablic rejestracyjnych.


  • 3.Tereny przyłączone do ZSRR:

Do ZSRR przyłączono tereny województw stanisławowskiego, tarnopolskiego, wołyńskiego, poleskiego, nowogródzkiego, wileńskiego (bez Wilna) i okolic, białostockiego (bez Suwałk), wschodnią część woj. lwowskiego ze Lwowem i prawobrzeżnym Przemyślem. W sierpniu 1940 do ZSRR włączono także Wileńszczyznę jako część Litewskiej SRR. Po ataku Niemiec na ZSRR wschodnią części woj. lwowskiego oraz woj. stanisławowskie i tarnopolskie włączono do GG jako dystrykt galicyjski, a województwa wołyńskie i poleskie stały się częścią Komisariatu Rzeszy Ukraina, a województwa wileńskie, nowogródzkie i poleskie stały się częścią Komisariatu Rzeszy Wschód. Na jednej z rosyjskojęzycznych stron na temat tablic rejestracyjnych można się dowiedzieć, że w ZSRR w tamtych latach istniały jakieś tablice rowerowe. Niestety, nie posiadamy bliższych danych na ich temat.

  • 4.Tereny przyłączone do Litwy:

Do Litwy przyłączono Wilno i okolice. W sierpniu 1940 Wilno, jak i cała Litwa, zostało włączone do ZSRR jako Litewska SRR. Nie posiadamy żadnych danych na temat występowania tablic rowerowych na tych terenach.

  • 5.Tereny przyłączone do Słowacji:

Do Słowacji przyłączono skrawki Podhala, Spiszu i Orawy. Nie posiadamy żadnych danych na temat występowania tablic rowerowych na tych terenach.

1945-1946

Podobnie jak w latach 1920-1936, nie istniało ogólnokrajowe zarządzenie dotyczące tablic rowerowych i każde województwo samo ustalało wygląd tablic rowerowych oraz zasady tworzenia numeru na nich.

1947-1948

U góry tablicy znajdowała się nazwa powiatu oraz napis ROK 1947/48.

Tablica miała czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Były dosyć małe – mierzyły tylko 88×78 mm. Numer składał się z 5 cyfr.

1949-1950/51

Tablice z okresu 1947-1948 były ważne do 30 września 1949 r.

Wymiary tablicy były te same, co w latach 1947-1948. Tablice miały czarne tło i białe znaki i obwódkę. Numer miał literę i 5 cyfr (poszczególne przedziały cyfrowe oznaczały województwo). W numerze nie mogły być użyte litery: J, O, Q, V.

Wyróżniki województw:

  • 00001-01499 – białostockie
  • 01500-06999 – gdańskie
  • 07000-11499 – kieleckie
  • 11500-18999 – krakowskie
  • 19000-21999 – lubelskie
  • 22000-22999 – miasto Łódź
  • 23000-30999 – łodzkie
  • 31000-33999 – olsztyńskie
  • 34000-41999 – pomorskie
  • 42000-59999 – poznańskie
  • 60000-62499 – rzeszowskie
  • 62500-76499 – śląskie
  • 76500-81499 – szczecińskie
  • 81500-82499 – miasto stołeczne Warszawa
  • 82500-86999 – warszawskie
  • 87000-92599 – wrocławskie

Dodatkowe wyróżniki województw wprowadzone w czerwcu 1950 r.:

  • 92600-95499 wrocławskie
  • 95500-99500 poznańskie
  • 99501-99855 pomorskie
  • 99856-99999 warszawskie
  • O 00001-60000 śląskie
  • O 60001-99999 pomorskie
  • J 00001-32250 białostockie
  • J 32251-43250 gdańskie
  • J 43251-63250 wrocławskie
  • J 63251-83250 rzeszowskie

1951

Tablice z okresu 1949-1950 mogły być wydawane jeszcze w 1951 r., aż do wyczerpania zasobów.

Wymiary tablicy i kolorystyka nadal pozostawały niezmienione.

Zmieniono układ numeru – od tej pory składał się z 2 liter i 3 cyfr. Pierwsza litera oznaczała województwo. Drugą literą nie mogły być B, D, I, J, O, V, z wyjątkiem województw katowickiego i wrocławskiego, gdzie była dopuszczona jako druga litera B.

Wyróżniki województw:

  • A – białostockie
  • C – bydgoskie
  • E – gdańskie
  • F – katowickie
  • G – kieleckie
  • H – koszalińskie
  • K – krakowskie
  • L – lubelskie
  • M – łódzkie
  • N – miasto Łódź
  • P – olsztyńskie
  • R – opolskie
  • S – rzeszowskie
  • T – poznańskie
  • U – szczecińskie
  • W – wrocławskie
  • X – zielonogórskie
  • Y – miasto stołeczne Warszawa
  • Z – warszawskie

1952-1954

Tablice miały kształt trójkąta z zaokrąglonymi rogami.

Długość podstawy wynosiła 70 mm, boków – 90 mm, a szerokość zaokrąglenia – 30 mm. Tło było czarne, a znaki i obwódka żółte. Numer składał się z litery i 5 cyfr (dwie pierwsze oznaczały województwo, wyróżniki były te same, co na tablicach samochodowych).

Jak dotąd nie udało się dotrzeć do dokumentów ustalających wyróżniki dla poszczególnych województw z tego okresu, aczkolwiek na stronie wptr.pl na forum "tablice rowerowe" znajduje się ich przypuszczalny podział ustalony na podstawie nielicznych zachowanych dowodów rejestracyjnych rowerów oraz miejsca znalezienia tych tablic.

Tablice rowerowe ostatecznie wycofano w Polsce w styczniu 1954. Jednak obowiązku rejestracji rowerów w Polsce nie zniesiono – przy rejestracji rowerów wydawano jedynie kartę rowerową (dowód rejestracyjny). Obowiązek rejestracji rowerów zniesiono w Polsce w 1964 roku.

Tablice rejestracyjne dorożek

Do lat 50. XX wieku również dorożki miały w Polsce tablice rejestracyjne. Określenie ich wzorów, wymiarów, barw, układu i tym podobnych leżało w gestii władz powiatowych albo miejskich (gminnych). Najczęściej widniał na nich rok wydania, nazwa powiatu albo miasta i numer kolejny. Tablice te każdego roku były zmieniane. Ich kształty były różne (koliste, kwadratowe i tym podobne). W latach 60. XX wieku w niektórych miastach w Polsce dorożki miały jedynie numery boczne, tak jak taksówki obecnie.

Tablice rejestracyjne wozów konnych (furmanek)

Były to tablice informacyjne zawierające jedynie imię i nazwisko właściciela i jego adres albo nazwę firmy i jej siedzibę. Musiał je wykonać właściciel wozu konnego i umieścić na jego prawej burcie. Od 1962 do 1983 obowiązywał przepis, w myśl którego wozy konne należące do jednego właściciela musiały mieć na tablicy dodatkowo numer porządkowy (numeracja zaczynała się od 1).

Prawdopodobnie do początku lat 50. XX wieku wozy konne w Polsce miały również tablice rejestracyjne zawierające rok wydania, nazwę województwa albo powiatu lub miasta i numer kolejny. Tablice te co 2 lata były zmieniane. Ich kształty były różne (koliste, kwadratowe i tym podobne), a określenie ich wzorów, wymiarów, barw, układu i tym podobnych leżało w gestii władz wojewódzkich, powiatowych albo miejskich (gminnych).

Przyszłość tablic rejestracyjnych w Polsce

W kwietniu 2011 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opracowało projekt ustawy o centralnej ewidencji samochodów i centralnej ewidencji kierowców. Jedną z propozycji ministerstwa jest załatwienie w jednym miejscu wszystkich niezbędnych formalności związanych z rejestracją samochodu. Wszystkie niezbędne dane zostaną przesłane do właściwych urzędów, tablice rejestracyjne będą widniały na samochodzie przez cały czas jego użytkowania (oznacza to, że nie trzeba będzie zmieniać tablicy rejestracyjnej nowo nabytego używanego samochodu), można będzie zarejestrować samochód u każdego starosty powiatowego (na podobnych zasadach możliwe będzie również uzyskanie prawa jazdy). Nowe przepisy nie obejmą w Polsce samochodów służb bezpieczeństwa i samochodów dyplomatycznych[17].

Liczba samochodów w Polsce na przestrzeni dziejów

Liczba samochodów w Polsce na przestrzeni dziejów

W Polsce w 1926 roku było ok. 16 554 samochodów, do tego rejestracji niewiele – np. w marcu 1927 r. w Warszawie zarejestrowano 92 samochody. Stosunkowo niewiele, nawet jak na tamte czasy, w 1926 w USA poruszały się po drogach 22 miliony samochodów (na jeden samochód w USA przypadało 5,4 mieszkańca), zaś pozostałe państwa na świecie, to nieco ponad 5 milionów. Mimo I wojny to druga w statystykach była Wielka Brytania z 984 tys. samochodów i 1 samochodem na 45,6 mieszkańców[18].

Polska zajmuje drugie miejsce na świecie w liczbie samochodów na gaz (2,5 mln aut)[19].

Ciekawostki o tablicach rejestracyjnych w Polsce

W 1985 roku w niektórych miastach wojewódzkich w Polsce wydawano osobne zestawy numerów rejestracyjnych dla taksówek. Cyfry były identyczne z numerem bocznym taksówki.

  • w Warszawie wszystkie prywatne taksówki otrzymały numery rejestracyjne WGT
  • we Wrocławiu – WRT
  • w Poznaniu – PZZ
  • w Toruniu – TOX
  • w Bydgoszczy – BGT
  • w Elblągu – ELT
  • w Częstochowie - CZT
  • w województwie gdańskim – GKT (jedynie w Sopocie cyfry były zgodne z numerami bocznymi taksówek)
  • w województwie opolskim – ODT
  1. ↑ Dz.U. z 2002 r. nr 133, poz. 1123 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów.
  2. ↑ Dz.U. z 2002 r. nr 133, poz. 1123 § 22 ust. 1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów.
  3. ↑ Dz.U. z 2006 r. nr 70, poz. 489 Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 20 kwietnia 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów, §1 pkt 13 oraz zał. nr 5.
  4. ↑ a b c Dz.U. z 2010 r. nr 14, poz. 72 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 grudnia 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów.
  5. ↑ wyróżniki tablic dyplomatycznych.
  6. ↑ Tablice rejestracyjne w Gazecie Podatnika.
  7. ↑ Aktualne opłaty za dokumenty rejestracyjne i opłaty skarbowe.
  8. ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 65, poz. 587
  9. ↑ Dz. Urz. MK 1937 nr 5 poz. 34.
  10. ↑ Dz. Urz. 1937 nr 85 poz. 616.
  11. ↑ Przednia tablica rejestracyjna na motocyklach była dwustronna i mocowana na błotniku, wzdłuż osi pojazdu. Taka konstrukcja stanowiła zagrożenie w razie wypadku drogowego z udziałem motocykla, przednia tablica w szczególnych przypadkach mogła działać jak nóż, powodujący dodatkowe obrażenia np. w przypadku zderzenia motocykla z pieszym.
  12. ↑ Z zasobów numeracyjnych województwa katowickiego po pewnym czasie wykluczono kombinację literową SS, pierwotnie przydzielaną Sosnowcowi, ze względu na skojarzenia z niemiecką formacją SS z czasów wojny.
  13. ↑ Do lat 60. pojazdy milicyjne nosiły numer rejestracyjny w postaci pojedynczej litery Y i czterech cyfr, dopiero potem dodano po „Y” drugą literę.
  14. ↑ W woj. bialskopodlaskim zdołano wykorzystać jedynie wyróżnik BP.
  15. ↑ Wiadomości TVP program z godziny 15.00 7 maja 2013
  16. ↑ http://praca.wp.pl/galeria.html?gid=14266274&title=To-byla-elita-narodu
  17. ↑ SuperAUTO24.pl – Szybciej zarejestrujemy auto.. 2011-04-14. [dostęp 2011-06-18]. (pol.).
  18. ↑ http://oldtimery.com/index.php?option=com_content&view=article&id=110:motoryzacj..
  19. ↑ http://forsal.pl/artykuly/565033,motoryzacja_polska_bije_rekordy_w_ilosci_samochodow_na_gaz.html


Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tablice_rejestracyjne_w_Polsce&oldid=39128283”