Przejdź do zawartości

Obraz Matki Boskiej Opolskiej

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez RadLes (dyskusja | edycje) o 15:12, 23 cze 2019. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 23 cze 2019, była oparta na tej wersji.
Obraz Matki Boskiej Opolskiej
Ilustracja
Miejsca kultu

Opole

Sanktuarium

Katedra Świętego Krzyża w Opolu

Początek kultu

1659

Czas powstania wizerunku

ok. 1480,
(Czechy)

Patronka

Diecezji opolskiej,
Opola

Data wspomnienia

21 czerwca

Autor

nieznany (L M)

Technika wykonania

tempera

Rozmiar

(129 × 92) cm

Styl

gotyk

Koronowany

21 czerwca 1983
na Górze Świętej Anny
przez Jana Pawła II

Multimedia w Wikimedia Commons

Obraz Matki Boskiej Opolskiej – wizerunek przedstawiający Maryję z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii, znajdujący się w katedrze Świętego Krzyża w Opolu. Obraz otoczony jest kultem religijnym i uważany za cudowny. Matka Boża z tego wizerunku jest uważana za patronkę diecezji opolskiej oraz miasta Opola.

Historia

Obraz w Piekarach Śląskich

Pierwsze wzmianki o obrazie Matki Bożej Opolskiej pochodzą z 1659, kiedy to został odnaleziony przez proboszcza ks. Jakuba Roczkowskiego w bocznym ołtarzu bazyliki Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich, zaraz po przejściu fali protestantyzmu przez Śląsk[1]. W 1678 paulini z Jasnej Góry sprowadzili do Piekar Śląskich specjalną komisję, która miała zbadać podstawy kultu obrazu[2]. W rezultacie ks. Roczkowskiego aresztowano na miesiąc za fałszywe szerzenie kultu obrazu, a obraz schowano w zakrystii[2]. Po buncie ludności piekarskiej obraz znowu umieszczono w ołtarzu głównym, lecz zakazano jego kultywowania[2].

W 1680 Czechy nawiedziła zaraza[2]. Cesarz Leopold I nakazał sprowadzić obraz z Piekar Śląskich[2]. Wizerunek sprowadzony przez o. Wacława Schwertfera TJ umieszczono na kilka tygodni w kolegiacie św. Klemensa w Pradze, następnie 15 marca tegoż roku w uroczystej procesji przeniesiono go do katedry św. Wita[3]. Gdy zaraza ustąpiła, wtedy arcybiskup praski Jan Fryderyk oficjalnie orzekł, że obraz jest cudowny[4]. Obraz wywieziono z powrotem do Piekar Śląskich[4]. W drodze orszak zatrzymał się w miejscowości Hradec Králové, gdzie wykonano kopię obrazu[4]. Do Piekar Śląskich obraz dotarł 25 marca 1680[4].

 Osobny artykuł: Obraz Matki Boskiej Piekarskiej.

Gdy Europę najechały wojska tureckie, obraz wywieziono do Opola[4]. Udający się na odsiecz Wiednia, król Jan III Sobieski modlił się przed kopią wizerunku wykonaną w miejscowości Hradec Králové, a wystawioną w Piekarach Śląskich o zwycięstwo[4]. Kiedy wracał po wygranej bitwie pod Wiedniem, nakazał ze zdobytego srebra wykonać sukienkę dla postaci obrazu[4]. Wizerunek wrócił do Piekar Śląskich[4]. W XVIII wieku, gdy Karol XII zwyciężył w bitwie pod Narwą i przekroczył granicę Polski w 1702, wizerunek ponownie wywieziono do Opola, skąd już nigdy nie wrócił do Piekar Śląskich[4].

Obraz w Opolu

Obraz Matki Boskiej Opolskiej w ujęciu ołtarzowym, prawej kaplicy maryjnej katedry Świętego Krzyża w Opolu

Na początku obraz umieszczono 15 sierpnia 1702 na miejscu kopii wizerunku jasnogórskiego w ołtarzu głównym kościoła Świętej Trójcy, wybudowanym na miejscu Zamku Piastowskiego, należącym do jezuitów[5]. Na początku XIX wieku, ze zniszczonego już kościoła malowidło wyniesiono do kaplicy urządzonej na miejscu seminarium, służącej tylko nabożeństwom szkolnym[6]. Po sekularyzacji klasztoru dominikanów, obraz przeniesiono w 1810 do kościoła Matki Bożej Bolesnej i św. Wojciecha (na Górce), do ołtarza głównego[7]. Tam wisiał do 1813, kiedy to w obawie przed wojskami rosyjskimi obraz ukryto w czytelni gimnazjum[7].

Ponieważ ludność opolska żądała dostępu do obrazu, podjęto decyzję o przeniesieniu obrazu 17 grudnia 1813 do kolegiaty św. Krzyża[8]. Kanonik Franciszek Paul pisał wówczas[8]:

Nie można było wymyślić gorszego rozwiązania. Czyż wierni nie mają już prawa do spokojnego nabożeństwa i modlitwy? Nie należy ludzi obrażać: ludność polska nie może korzystać ze swego nabożeństwa w kościele na Górce, do którego ma szczególne zamiłowanie.

Mała liczba kapłanów nie pozwalała organizować pielgrzymek[9]. Kościół w tym czasie służył katolikom i protestantom[9]. Ostatecznie ks. Paul umieścił obraz w przykościelnej kaplicy Matki Bożej Szkaplerznej służącej bractwu MB Szkaplerznej[10].

Kult obrazu został odnowiony, kiedy proboszczem został ks. Herman Gleich[9]. Wybudowano i poświęcono nowy ołtarz, który później podniesiono do rangi ołtarza uprzywilejowanego[11]. Jednak całe życie religijne miasta zamarło w czasie tzw. kulturkampfu[11]. Z tego okresu pochodzi dokument, ukryty pod ozdobną koroną obrazu, w którym m.in. czytamy[12]:

Dnia 6 maja 1879 obraz ten został wydobyty z ołtarza, który był pokryty kurzem i pajęczyną (...) Wiele parafii jest osieroconych. W okręgu Strzelec Opolskich jest trzech proboszczów państwowych. Lud ich unika. Zakony są rozwiązane. Siostry Magdalenki z Czarnowąs wyjechały do Holandii, Siostry Szkolne z Opola są w Austrii, Ojcowie z Góry Św. Anny przenieśli się do Holandii. Nasz biskup Foerster jest urzędowo usunięty i przebywa w Jaworniku. Duchowieństwo jest mu wierne.

Od 1895 nastąpiło ożywienie czci obrazu[12]. Wybudowano w 1899 dwie wielkie wieże przy kościele, jako wotum dla Matki Bożej[12]. Za księdza prałata Józefa Kubisa sprowadzono ołtarz z kościoła w Jeleniej Górze w miejsce starego[13]. W 1927 obraz odnowiono, a w 1936 zakończono konserwację[14]. W czasie II wojny światowej wizerunek ukryto w zakładzie św. Józefa w Prószkowie, a w miejsce oryginału wstawiono kopię (dziś eksponowaną w Muzeum Diecezjalnym)[15]. Po zakończeniu wojny obraz ponownie został umieszczony w lipcu 1945 przez ks. Reinholda Brauna w kościele[16]. 17 lipca 1945 roku odbył się pierwszy powojenny odpust ku czci Matki Bożej Opolskiej[16]. Miesiąc później kolegiatę podniesiono do rangi prokatedry[16].

Jubileusz 250-lecia pobytu obrazu w Opolu

W lutym 1946 red. P. Pawlikiewicz, przy okazji transmisji nabożeństwa w Piekarach Śląskich, ogłosił w radiu, że obraz zostanie wywieziony do Piekar z okazji stulecia istnienia tego kościoła i pozostanie tam na stałe[17]. Informację tę potwierdził proboszcz piekarski, ks. Henryk Ligoń[17]. Administrator Apostolski Bolesław Kominek, zaprotestował i ogłosił, że w 1952 odbędzie się jubileusz 250-lecia pobytu obrazu w Opolu, przez co obraz na te uroczystości pozostanie[17]. Na jubileusz ten zaprosił prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego[18]. Z okazji jubileuszu wizerunek przeniesiono 6 grudnia 1952 do ołtarza głównego, a główna uroczystość odbyła się 14 grudnia[18].

Opis obrazu

Obraz namalowany został techniką temperową na desce lipowej o wymiarach (129 × 92) cm, w typie Hodegetrii italsko-bizantyjskiej, w postaci półfigury, około 1480 na terenie Czech[19]. U podstawy obrazu widnieje miniaturowa główka gołąbka, a także dwie litery: „L M” dyskretnie wplecione w ozdobne obramowanie, które najprawdopodobniej oznaczają anonimowego twórcę wizerunku[20].

Matka Boża

Głowa Maryi o twarzy karnacji żółtawej z lekkim rumieńcem, jest nieznacznie pochylona ku Dzieciątku, podtrzymywanym na jej lewym ręku[21]. W prawej ręce Madonny wyciągniętej ku niemu, trzyma żółto-czerwone jabłko[21]. Maryja okryta jest ciemno szmaragdowym płaszczem w typie bizantyjskiego maforionu, z wąziutką złotą lamówką[21]. Spod tej szaty na głowie Maryi wychyla się zwisający na czoło rąbek białej tkaniny[21]. Podszewka jest koloru czerwono-brunatnego o winnym odcieniu[21]. Pod płaszczem (spiętym żółtą zaponą), w drobnych partiach, przebłyskuje żółta suknia z brokatowym wzorem[21]. Można zauważyć silne łamanie gdzieniegdzie fałdów płaszcza, tworzących na rękawie krótkie zygzaki[20].

Jezus Chrystus

Dzieciątko o głowie silnie modelowanej, podniesionej nieco w lewo ku górze i włosach lekko kręconych w kolorze ciemny-blond jest zwrócone ku Maryi[21]. Prawą ręką błogosławi, a lewą opiera na księdze, która zastępuje dawny zwój Pisma Świętego[21]. Księga ta opiera się na lewej jego nodze. Ubrane jest w brązowo-fioletową sukienkę, mocno drapowaną.

Koronacja obrazu

W dniu 25 marca 1983 bp. ordynariusz Alfons Nossol wysłał do papieża Jana Pawła II dokumentację dotyczącą historii kultu i cudów razem z prośbą o koronację wizerunku, z okazji drugiej pielgrzymki do Polski. Obraz poddano konserwacji. Nie nałożono ponownie srebrnych sukienek i pierwszych koron ofiarowanych przez króla Jana III Sobieskiego, które później podarowano Muzeum Diecezjalnemu[22]. Koronacja wizerunku odbyła się 21 czerwca 1983 na Górze Świętej Anny, podczas uroczystych nieszporów na specjalnie przygotowanym ołtarzu polowym, na którym zawieszono sprowadzony z Opola wizerunek Matki Boskiej Opolskiej, z udziałem głównego koronatora, papieża Jana Pawła II, który w homilii powiedział m.in.[23]:

Z radością gromadzimy się tutaj pod koniec dnia, aby sprawować ofiarę wieczornej modlitwy, a także, by dokonać uroczystej koronacji Chrystusa i Jego Matki, Matki Bożej Opolskiej. Dla tych, którzy rozumieją wewnętrzny sens tego obrzędu, będzie to niejako lekcja owej ewangelicznej nauki, wedle której więksi są w królestwie niebieskim ci, co okazali się pierwsi w służbie i świadczeniu miłości. Sam nasz Pan, który przyszedł nie po to, aby Mu służono, ale by służyć, kiedy został wywyższony ponad ziemię, wszystko pociągnął ku sobie i z drzewa krzyża zapanował mocą miłości i dobroci. Święta Maryja zaś, której chwałę dzisiaj głosimy, na ziemi była pokorną Służebnicą Pańską; całkowicie oddana Synowi, współpracowała z samą tajemnicą i w tajemnicy Odkupienia; zabrana do niebieskiej chwały nie zaniechała zbawczej opieki nad braćmi Chrystusa, ale troszcząc się o ich wieczne zbawienie pozostaje Szafarką miłosierdzia i Królową miłości.

Jako wotum dla wizerunku Matki Boskiej Opolskiej, papież Jan Paweł II ofiarował złożony na ręce bp. Alfonsa Nossola ozdobny różaniec z pereł połączonych złotym łańcuszkiem[24].

Patronat

Początkowo na dzień wspomnienia liturgicznego Matki Boskiej Opolskiej w jej wizerunku wyznaczono dzień 16 lipca[25]. Po koronacji tego wizerunku przez papieża Jana Pawła II na Górze Świętej Anny przeniesiono tę datę na podstawie dekretu Stolicy Apostolskiej z 18 lutego 1984, na dzień 21 czerwca[26].

Po ustanowieniu przez papieża Pawła VI w dniu 28 czerwca 1972, bullą łac. Episcoporum Poloniae coetus nowych diecezji w Polsce, w tym również diecezji opolskiej i mianowaniu pierwszego biskupa ordynariusza Franciszka Jopa, który objął ten urząd 16 lipca 1972, postać Maryi w jej opolskim wizerunku jest patronką diecezji opolskiej[27]. W liście pasterskim wydanym z tej okazji biskup napisał m.in.[27]:

Dzisiaj nasza wielka uroczystość diecezjalna schodzi się ze świętem Matki Bożej Opolskiej czczonej w Jej cudownym Obrazie. Matce Najświętszej oddaję w opiekę naszą nową diecezję. Umyślnie te dwie uroczystości połączyliśmy w tym dniu, aby oddać Diecezję Opolską w stałą opiekę Matki Bożej.

Następnie na prośbę tegoż biskupa, Kongregacja Kultu Bożego, Stolicy Apostolskiej, 16 października 1974 ustanowiła Matkę Bożą Opolską w jej wizerunku główną patronką miasta Opola[25].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 16.
  2. ↑ a b c d e Baldy 1983 ↓, s. 17.
  3. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 17–18.
  4. ↑ a b c d e f g h i Baldy 1983 ↓, s. 18.
  5. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 27.
  6. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 30.
  7. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 32.
  8. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 33.
  9. ↑ a b c Baldy 1983 ↓, s. 34.
  10. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 34–35.
  11. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 35.
  12. ↑ a b c Baldy 1983 ↓, s. 36.
  13. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 37.
  14. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 37–38.
  15. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 38.
  16. ↑ a b c Baldy 1983 ↓, s. 41.
  17. ↑ a b c Baldy 1983 ↓, s. 42.
  18. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 43.
  19. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 12, 14.
  20. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 14.
  21. ↑ a b c d e f g h Baldy 1983 ↓, s. 12.
  22. ↑ Abp Alfons Nossol: List pasterski Biskupa Opolskiego z okazji 25 rocznicy koronacji Obrazu Matki Bożej Opolskiej i pielgrzymki Sługi Bożego Jana Pawła II na Górę Świętej Anny (21.VI.1983). diecezja.opole.pl, 2008-04-28. [dostęp 2015-04-13].
  23. ↑ Jan Paweł II: Homilia w czasie nieszporów maryjnych. [w:] Zintegrowana baza tekstów papieskich [on-line]. nauczaniejp2.pl, 1983-06-21. [dostęp 2019-06-21].
  24. ↑ Hanich, Bujak 1987 ↓, s. 105.
  25. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 51.
  26. ↑ Matka Boska Opolska. [w:] Urząd Miasta Opola [on-line]. opole.pl. [dostęp 2019-06-23].
  27. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 50.

Bibliografia

  • Ks. Stefan Baldy: Matka Boska Opolska. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża w Opolu, 1983. OCLC 915817888.
  • Andrzej Hanich, Adam Bujak: Góra Świętej Anny. Sanktuarium Diecezji Opolskiej. Wyd. 2. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża, 1987. ISBN 83-85025-51-0. OCLC 749759301.
  • Ewa Morgunow: Madonny. Warszawa: Edipresse Polska, 2007, seria: Kolekcja „Przekroju” Malarze Polscy. ISBN 978-83-7477-220-4. OCLC 749861281.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Obraz_Matki_Boskiej_Opolskiej&oldid=56940192”