Izopropanol

Izopropanol
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	propan-2-ol
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	Alcohol isopropylicus
inne	2-propanol (nazwa systematyczna według ACS), alkohol izopropylowy
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C3H7OH
Inne wzory	(CH3)2CHOH
Masa molowa	60,10 g/mol
Wygląd	przezroczysta, bezbarwna, łatwopalna ciecz
	Identyfikacja
Numer CAS	67-63-0
PubChem	3776
DrugBank	DB02325
SMILES
	CC(C)O
InChI
	InChI=1S/C3H8O/c1-3(2)4/h3-4H,1-2H3
	InChIKey
	KFZMGEQAYNKOFK-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,7809 g/cm³; ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	bez ograniczeń
	w innych rozpuszczalnikach
	etanol: bez ograniczeń
Temperatura topnienia	−87,9 °C
Temperatura wrzenia	82,3 °C
Punkt krytyczny	235,2 °C; 4,764 MPa
Kwasowość (pKa)	16,5
Lepkość	2,038 mPa·s
Napięcie powierzchniowe	20,93 mN/m
Budowa
Moment dipolowy	1,58 ± 0,03 D
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2015-03-27]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Zwroty H	H225, H319, H336
Zwroty P	P210, P261, P305+P351+P338
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Łatwopalny; (F)	Drażniący; (Xi)
Zwroty R	R11, R36, R67
Zwroty S	S2, S7, S16, S24/25, S26
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	3 2 1
Temperatura zapłonu	12 °C
Temperatura samozapłonu	399 °C
Numer RTECS	NT8050000
Dawka śmiertelna	LD50 5045 mg/kg (szczur, doustnie)
	Podobne związki
Podobne związki	n-propanol, etanol, izobutanol
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	D08 AX05
Farmakokinetyka
Działanie	antyseptyczne
	Multimedia w Wikimedia Commons

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 5 kwi 2020, była oparta na tej wersji.

Izopropanol (propan-2-ol, alkohol izopropylowy) – organiczny związek chemiczny z grupy alkoholi alifatycznych. Jest najprostszym alkoholem drugorzędowym. Ma jeden izomer podstawnikowy, propan-1-ol.

Otrzymywanie

Otrzymywany w przemyśle przez hydratację propylenu:

C₃H₆ + H₂O → (CH₃)₂CHOH

Poprzez odwodornienie izopropanolu uzyskuje się aceton:

(CH₃)₂CHOH → (CH₃)₂CO + H₂↑

Zastosowanie

Stosowany jako łagodny rozpuszczalnik organiczny, a także jako rozpuszczalnik i nośnik do chromatografii HPLC oraz w syntezie chemicznej jako odczynnik do wprowadzania grupy izopropylowej i izopropoksylowej.

70% wodny roztwór stosowany jest jako płyn antyseptyczny.

Znajduje zastosowanie w poligrafii w druku offsetowym jako środek stosowany w roztworach nawilżających w stężeniu do 12%.

Jest stosowany jako tańszy zamiennik etanolu lub metanolu, w sytuacjach gdy czystość zwykłego spirytusu skażonego (denaturatu) jest niewystarczająca, np. do czyszczenia precyzyjnych układów optycznych. Ze względu na to, że izopropanol jest obojętny dla większości powszechnie używanych tworzyw sztucznych, dostępne są jego różne preparaty do zastosowania technicznego (czyszczenia urządzeń optycznych, głowic magnetycznych, napędów dyskowych, rolek gumowych, urządzeń mechaniki precyzyjnej czy do usuwania żywiczejących środków smarnych i tuszów wodoodpornych).

Ze względu na mieszalność z wodą stosowany jest jako dodatek do paliw w celu zwiększenia rozpuszczalności w nich wody i zapobiegania powstawaniu korków lodowych w przewodach paliwowych.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne: Farmakopea Polska X. Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276. ISBN 978-83-63724-47-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Lide 2009 ↓, s. 3–442.
↑ Lide 2009 ↓, s. 6–67.
↑ Lide 2009 ↓, s. 6–176.
↑ Lide 2009 ↓, s. 6–128.
↑ Lide 2009 ↓, s. 9–53.
↑ ^a ^b Izopropanol, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-03-27] (ang.).
↑ Izopropanol (nr 34965) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2015-03-27]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b Lide 2009 ↓, s. 15–20.

Bibliografia

David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[FPX-1] Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne: Farmakopea Polska X. Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276. ISBN 978-83-63724-47-4.

[CITEREFLide20093–442-2] Lide 2009 ↓, s. 3–442.

[CITEREFLide20096–67-3] Lide 2009 ↓, s. 6–67.

[CITEREFLide20096–176-4] Lide 2009 ↓, s. 6–176.

[CITEREFLide20096–128-5] Lide 2009 ↓, s. 6–128.

[CITEREFLide20099–53-6] Lide 2009 ↓, s. 9–53.

[CLI-7] Izopropanol, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-03-27] (ang.).

[SA-US-8] Izopropanol (nr 34965) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2015-03-27]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[CITEREFLide200915–20-9] Lide 2009 ↓, s. 15–20.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]