Banda (grupa etniczna)
Banda – grupa ludów z Afryki Środkowej. Zamieszkują głównie Republikę Środkowoafrykańską gdzie są największą grupą, ale także Demokratyczną Republikę Konga, Kamerun i Sudan Południowy[1].
Charakterystyka
Ich populacja szacowana jest na 1,5 mln[2] i obejmuje kilka podgrup, takich jak: Linda, Kreich, Langba, Yakpa, N'Gao, Togbo, N'Diri i Dakpa[3]. Posługują się językami banda z podgrupy języków adamawa-ubangi[4].
W Banda obowiązuje patrylinearny system pokrewieństwa. Żyją w wioskach z rozproszonymi domostwami pod lokalnym zarządem naczelnika. Wiejska ludność uprawia kukurydzę, maniok, orzeszki ziemne, słodkie ziemniaki, ignam i tytoń[4].
Mężczyźni polują i łowią ryby, a kobiety zbierają dziką żywność i uprawiają rośliny. Rzemieślnicy Banda wytwarzają drewniane rzeźby rytualne i przedmioty użytkowe. Najbardziej znani ze swoich dużych bębnów rzeźbionych na kształt zwierząt[4].
Większość Banda to chrześcijanie protestanccy (51,6%) lub katoliccy (38%), ale niewielka mniejszość to muzułmanie. W przeszłości rytuały inicjacji dla mężczyzn i kobiet były bardzo ważnymi wydarzeniami w życiu plemienia[5].
Ngakola był mitycznym przodkiem, czczonym przez wielu Banda i Manza. Według niektórych relacji Ngakola miał moc dawania i odbierania życia. Ngakola był przedstawiany w figurkach, którym składano ofiary w nadziei otrzymania jego błogosławieństwa[5].
Historia
Ich własne tradycje, potwierdzone badaniami etnologicznymi i archeologicznymi, wskazują na początki w górach Darfuru. W XIX wieku migrowali do swoich obecnych miejsc w Republice Środkowoafrykańskiej, głównie dlatego, że odmówili poddania się władzy sułtanów Wadaj i Darfuru. Podczas migracji walczyli z Sabangami i Mandijami. Dopiero przybycie Belgów w 1892 r. i Francuzów w 1901 r. przywróciło pokój w regionie, w którym osiedlili się Banda[3].
Galeria
-
Bęben szczelinowy ludu Yangere. -
Bęben szczelinowy ludu Yangere. -
Łyżka ludu Togbo. -
Tarcza ludu Mbugbu.
Przypisy
- ↑ People Cluster - Adamawa-Ubangi [online], Joshua Project [dostęp 2020-04-19].
- ↑ Anthony Appiah, Henry Louis Gates, Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience, str. 351, Oxford University Press, 2005, ISBN 978-0-19-517055-9 [dostęp 2020-04-19] (ang.).
- ↑ a b James Stuart Olson, Charles Meur, The Peoples of Africa: An Ethnohistorical Dictionary, Greenwood Publishing Group, 1996, ISBN 978-0-313-27918-8 [dostęp 2020-04-19] (ang.).
- ↑ a b c Banda - people [online], Encyclopedia Britannica [dostęp 2020-04-19] (ang.).
- ↑ a b Richard Bradshaw, Juan Fandos-Rius, Historical Dictionary of the Central African Republic, Rowman & Littlefield, 27 maja 2016, ISBN 978-0-8108-7992-8 [dostęp 2020-04-19] (ang.).