Eurazjatyzm
Eurazjatyzm (ros. евразийство, jewrazijstwo) – ruch polityczny powstały na początku XX wieku w środowisku rosyjskiej „białej emigracji“. Współcześnie do takich poglądów nawiązuje Aleksandr Dugin.
Eurazjatyzm w latach 20. XX wieku
Termin „eurazjatyzm“ został stworzony w 1915 roku przez geografa rosyjskiego Wieniamina Siemionowa-Tien-Szańskiego, używającego w swoich publikacjach terminu „Eurazja rosyjska” (Russkaja Ewrazja). Jako doktryna polityczna pierwotnie został stworzony na początku lat 20. XX wieku w środowisku „białej emigracji”. Ruch zakładał, że cywilizacja rosyjska nie stanowi części europejskiej cywilizacji zachodniej (nieco zapożyczeń ze słowianofilskich idei Konstantina Leontjewa), a bolszewicka rewolucja październikowa była konieczną reakcją na szybką modernizację rosyjskiego społeczeństwa. Jewrazijcy wierzyli, że reżim sowiecki jest zdolny do porzucenia maski proletariackiego internacjonalizmu i wojującego ateizmu (któremu jewrazijcy byli od początku całkowicie przeciwni), i przekształcenia się w nowy, nacjonalistyczny nieeuropejski prawosławny rząd.
Jewrazijcy krytykowali antybolszewicką działalność organizacji, takich jak Rosyjski Związek Ogólnowojskowy – twierdzili oni, że energię społeczności emigracyjnej lepiej skoncentrować na wspieraniu wspomnianych przemian, co do których mieli nadzieję, że nastąpią. Z kolei ich przeciwnicy na emigracji twierdzili, że jewrazijcy wzywający do kompromisu, a nawet wsparcia reżimu bolszewickiego, usprawiedliwiając jego bezwzględną politykę (jak prześladowanie Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego) jako „przejściowe problemy“ nieuchronne w procesie rewolucyjnym.
Kluczowymi postaciami euroazjatyzmu byli Nikołaj Trubieckoj, Piotr Sawickij, Piotr Suwczynskij, Dmitrij Światopełk-Mirski, Konstantin Czcheidze i Siergiej Efron. Z euroazjatyzmem sympatyzowali Gieorgij Wiernadski i Roman Jakobson. Filozof Gieorgij Florowski początkowo wspierał euroazjatów, ale później wycofał się twierdząc że „zadają właściwe pytania”, ale „stawiają złe odpowiedzi”. Znaczące wpływy doktryny euroazjatów można znaleźć w pracy Nikołaja Bierdiajewa pt. Źródła i sens komunizmu rosyjskiego.
Kilka organizacji podobnych w duchu do euroazjatów wyrosło w społeczności emigracyjnej mniej więcej w tym samym czasie, jak np. monarchistyczni Młodorosjanie.
W dzisiejszych czasach najbardziej znaną organizacją, która czerpie ideały z ruchu jest Narodowa Partia Bolszewicka Eduarda Limonowa.
Zobacz też
Bibliografia
- Leszek Nowak: Euroazjatyzm jako rosyjskie kontroświecenie
- Teresa Matusiak, Putin planuje Unię Euroazjatycką [online], UniaEuropejska.org, 6 października 2011 [dostęp 2011-10-11] (pol.).