Artur Lundkvist

Artur Lundkvist

Artur Lundkvist w 1952 roku.
Data i miejsce urodzenia	3 marca 1906 Hagstad
Data i miejsce śmierci	11 grudnia 1991 Solna
Narodowość	szwedzka
Język	szwedzki
Dziedzina sztuki	proza, poezja, powieść
Odznaczenia

Artur Lundkvist, właściwie Artur Nils Lundkvist (ur. 3 marca 1906 w Hagstad, zm. 11 grudnia 1991 w Solnie) – szwedzki pisarz, prozaik, poeta i krytyk literacki. Członek Akademii Szwedzkiej.

Życiorys

Artur Lundkvist, urodził się w biednej rodzinie włościańskiej na południu Szwecji w Hagstad w Oderljunga, które obecnie znajduje się w gminie Perstorp. W wieku trzech lat rodzina przeniosła się do Toarp. W dzieciństwie Lundkvist bardzo dużo czytał. Często też spacerował po lasach otaczających jego rodzinny dom. W jego późniejszej literackiej twórczości wyraźnie widać ślady zainteresowania przyrodą. Lundkvist ukończył sześcioletnią szkołę podstawową, a następnie Birkagårdens Folkhögskola w Sztokholmie. Bardzo szybko odkrył, że nie ma zamiłowania do uprawy roli i ponieważ uwielbiał czytać książki – postanowił, że zostanie pisarzem. Często wysyłał swoje prace do różnych wydawnictw i gazet. Czasem coś przyjmowano, a nawet nagradzano.

Dość wcześnie wyprowadził się z rodzinnego domu i dużo podróżował po kraju. Gdy Arthur miał 18 lat, przeniósł się do Tyringe.

W 1926, w wieku dwudziestu lat, Lundkvist przeniósł się do Sztokholmu gdzie zetknął się z grupą młodych pisarzy którzy już zaczęli być znani jak: Harry Martinson, Ivar Lo-Johansson, Karin Boye, Sven Stolpe i Eyvind Johnson.

Zadebiutował w 1928 książką pod tytułem Glöd (Żar). Rok później wraz z czterema innymi młodymi pisarzami (Harrym Martinsonem, Gustavem Sandgrenem, Erikem Asklundem i Josefem Kjellgrenem) wydał antologię Fem unga (Pięciu młodych). Obie prace miały wielkie znaczenie dla literackiego modernizmu w Szwecji.

Na własną rękę przy pomocy słowników, Lundkvist nauczył się czytać i mówić po angielsku, francusku i hiszpańsku. Tłumaczył dzieła wielu nowych pisarzy z Hiszpanii, Ameryki Łacińskiej, Ameryki Południowej oraz wielu innych krajów. Lundkvist także napisał pierwszy poważny artykuł na temat surrealizmu w języku szwedzkim. Pisał m.in. dla następujących gazet: „Stockholms-Tidningen”, „Dagens Nyheter”, „Ord och Bild” i „BLM”.

W 1936 ożenił się z Marią Wine, która z czasem stała się znaczącą poetką i jego wierną towarzyszką podróży po całym świecie. Byli między innymi w Egipcie, Hiszpanii i Ameryce Południowej. Wszystkie podróże zaowocowały nowymi dziełami literackimi. W 1960 Artur i Maria Lundkvist przeżyli w Agadirze trzęsienie ziemi. Gazety i czasopisma z całego świata proponowały Lundkvistowi duże kwoty za napisanie reportażu o trzęsieniu ziemi, ale pisarz stwierdził, że nie będzie zarabiał na klęskach żywiołowych. Swoje doświadczenia opisał natomiast w utworze Agadir. W 1997 roku z inicjatywy Uniwersytetu w Agadirze zorganizowano seminarium dla uczczenia pamięci ofiar trzęsienia ziemi oraz Artura Lundkvista.

Lundkvist był bardzo płodnym pisarzem. Oprócz poezji i książek opisujących podróże pisał także powieści i opowiadania. W sumie napisał około 80 książek i artykułów w gazetach i czasopismach. Pisał szybko, nazywał siebie „człowiekiem czasowników”. Jego prace zostały przetłumaczone na trzydzieści języków.

Artur Lundkvist zmarł 11 grudnia 1991 w Solnie, gdzie mieszkał przez większą część swojego dorosłego życia. Przez wiele lat mieszkał w bloku przy Råsundavägen 156, gdzie za budynkiem znajduje się park, który nosi obecnie nazwę parku Lundkvista. Kilka przecznic dalej przy ulicy Råsundavägen jest również park nazwany na cześć Marii Wine.

W 1991, fundacja Artura Lundkvista i Marii Wine kupiła gospodarstwo w którym urodził się Lundkvist (Hagstad). Po wyremontowaniu (1994–1995) utworzono tam ekspozycję stałą poświęconą pisarzowi.

Zaangażowanie polityczne

Artur Lundkvist należał do kręgów popierających tak zwane trzecie miejsce (kierunek szwedzkiej polityki zagranicznej lat 50.XX wieku oznaczający brak poparcia zarówno dla Stanów Zjednoczonych, jak i dla Związku Radzieckiego w zimnej wojnie). Udzielał się w Szwedzkim Komitecie Pokoju (szw. Svenska Fredskommittén). W 1950 został mianowany wiceprzewodniczącym Światowej Rady Pokoju, a kilka lat później (1958) otrzymał Międzynarodową Leninowską Nagrodę Pokoju.

Utwory (wybór)

W nawiasie podano tytuł oryginalny utworu i rok pierwszego wydania szwedzkiego.

• Glöd 1928 (poezje)
• Jordisk prosa 1930
• Svart stad 1930
• Vit man 1932
• Negerkust 1933 (odczyt)
• Floderna flyter mot havet 1934
• Nattens broar 1936
• Sirensång 1937
• Eldtema 1939 (poematy prozą)
• Ikarus’ flykt 1939 (eseje)
• Korsväg 1942 (zbiór wierszy)
• Skinn över sten 1947 (poezja)
• Fotspår i vattnet 1949
• Indiabrand 1950
• Vallmo från Taschkent 1952
• Malinga 1952
• Liv som gräs 1953
• Darunga albo Mleko wilczycy (Darunga, eller Varginnans spår, 1954) tłumaczenie polskie Irena Wyszomirska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1962
• Den förvandlade draken 1955
• Vindingeński walc (Vindingevals, 1956) tłumaczenie polskie Zygmunt Łanowski, Czytelnik, Warszawa, 1967
• Upadek Jerycha opowiadania (Berättelser för vilsekomna, 1961) tłumaczenie polskie Zygmunt Łanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 1964
• Så lever Kuba 1965
• Självporträtt av en drömmare med öppna ögon 1966
• Snapphanens liv och död 1968
• Wola nieba (Himlens vilja, 1970) tłumaczenie polskie Zygmunt Łanowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1986, ISBN 83-210-0530-6 (o Czyngis-chanie)
• Krigarens dikt 1976 (om Alexander den store)
• Färdas i drömmen och föreställningen 1984

Wydania polskie będące kompilacją oryginalnych wydań szwedzkich

W nawiasie podano tytuły oryginalnych utworów i rok pierwszego wydania szwedzkiego.

• Fryz życia Nowele i opowiadania (wybór z następujących tomów: Berget och svalorna (1957), Det talande trädet (1960), Breättelse för villsekomna (1961), Sida vid sida (1962), Drömnar i ovädrens tid (1963) tłumaczenie polskie Zygmunt Łanowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1966
• Konie nocy i inne opowieści o świecie, ludziach i mitach (wybór z następujących tomów: Berget och svalorna (1957), Det talande trädet (1960), Breättelse för villsekomna (1961), Sida vid sida (1962), Drömnar i ovädrens tid (1963), Sällsap för natten (1965), Mörkskogen (1967), Historier mellan åsarna (1969) tłumaczenie polskie Zygmunt Łanowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1975

Nagrody i wyróżnienia

• Nagroda Doblouga 1958
• Międzynarodowa Leninowska Nagroda Pokoju 1958
• Litteraturfrämjandets stora pris 1961
• Wielka Nagroda Dziewięciu - 1963
• Nagroda Belmana -1964
• Honorowy doktorat 1968 Uniwersytetu w Sztokholmie
• Nagroda Belmana - 1982

Zobacz też

• Lista szwedzkich nagród literackich
• Literatura szwedzkojęzyczna
• Lista członków Akademii Szwedzkiej

Bibliografia

• Aleksander Rogalski: Pod północnym niebem Sylwetki pisarzy skandynawskich. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1969. Brak numerów stron w książce
• Jan Balbierz. Dwóch modernistów szwedzkich. „Dekada Literacka”. 11/12, s. 13, 1996. Kraków. ISSN 0867-4094. 

Linki zewnętrzne

• Wiersze Artura Lundkvista w serwisie poezja.net