Jan Domagalski
| bosman | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1890–1892, 1918–1919 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
szef maszynowni, z-ca d-cy okrętu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
PKP, technik budowlany |
| Odznaczenia | |
| Srebrny Krzyż Zasługi | |
Jan Domagalski (ur. 22 czerwca 1871 w Krotoszynie, zm. 22 maja 1958 tamże[1]) – uczestnik I wojny światowej w stopniu bosman, podnaczelnik Straży Ludowej (obywatelskiej)[2] w czasie powstania wielkopolskiego w Krotoszynie. Patriota i działacz społeczny. Był budowniczym i twórcą tzw. małej architektury krotoszyńskiej oraz zastępcą w kole krotoszyńskim Związku Weteranów Powstań Narodowych (ZWPN)[1].
Rodzina
Pochodził z rodziny Laurentego Domagalskiego herbu Bończa i Marianny z Klimków (pochodzących z Kobierna). Rodzina miała patriotyczne korzenie.
Wśród przodków i krewnych Jana Domagalskiego, znajdują się: ppor. Jan Domagalski (1799–1854) – lekarz wojskowy 1 Dywizji Piechoty KK, uczestnik powstania listopadowego, ppor. Wawrzyniec Domagalski herbu Bończa (1801–1868), oficer 1 DP i również uczestnik powstania listopadowego, czy ppor. Lucjan Domagalski (1910–1983), oficer II Korpusu gen. Władysława Andersa, uczestnik bitwy pod Monte Cassino[3].
Syn Jana Domagalskiego – plut. Wenancjusz Domagalski, brał udział w II wojnie światowej, walcząc między innymi w 1939 roku w Bitwie nad Bzurą[4].
Żoną Jan Domagalskiego była Józefa z Cierniewskich (ślub w 1895 roku)[5]. Miał 6 dzieci: Wacława, Stanisławę (wyszła za Franciszka Lasockiego ze Strzelna), Czesława, Helenę (została zakonnicą o imieniu Chrystiana), Wenancjusza i Irenę. Irena Domagalska wyszła za Feliksa Nawrockiego[6] – brata stryjecznego Władysława Nawrockiego[7].
Udział w I wojnie światowej
W 1890 roku został przymusowo wcielony do Marynarki Wojennej Armii Pruskiej. Służbę zakończył w 1892 roku w stopniu mat. Posiadł wtedy duże doświadczenie wojskowe w służbie na okrętach wojennych. Był specjalistą, który nadzorował pracę techników wojskowych w maszynowniach okrętowych.
W czasie I wojny światowej Jan Domagalski służył w Marynarce Wojennej Cesarstwa Niemieckiego (Kriegsmarine Cesarstwa Niemieckiego). W 1916 roku został bosmanem. W latach 1914–1918 walczył na Morzu Północnym oraz w basenie Morza Śródziemnego[1].
Podnaczelnik w powstaniu wielkopolskim
W czasie powstania wielkopolskiego 1918–1919 Domagalski został wyznaczony podnaczelnikiem w sztabie komendanta Straży Ludowej dr. Władysława Bolewskiego. Sztab mieścił się w Hotelu Bazar w Krotoszynie. Brał udział w wyzwoleniu Krotoszyna i Zdun oraz w organizowaniu sztabu i zapór inżynieryjnych w rejonie Borownicy, Chachalnii, Rudy, a następnie w rejonie Perzyc.
Domagalski wspierał organizację szpitala polowego (SN Krotoszyn i szkoła w Perzycach), punktów medycznych oraz kuchni polowej w budynku Seminarium Nauczycielskiego w Krotoszynie.
Brał udział w bitwie pod Borownicą. Pomagał organizować małe elementy fortyfikacyjne jak: zasieki, rowy strzeleckie, stanowiska strzeleckie w rejonie Borownicy[8]. W czasie powstania wielkopolskiego Domagalski współpracował z późniejszym kapitanem i kawalerem Virtuti Militari Władysławem Nawrockim[9].
Działalność patriotyczna i społeczna
Po 1919 roku, oprócz pracy w zawodzie technika budowlanego, Domagalski pracował także na kolei. W latach 20. XX wieku był nadzorującym tzw. małą architekturę krotoszyńską. W tym czasie wybudował w Krotoszynie kilka kamienic na ulicach: Koźmińskiej, Farnej, Powstańców wielkopolskich, czy w rejonie Małego Rynku.
W 1927 roku Jan Domagalski rozpoczął działalność w krotoszyńskim Związku Weteranów Powstań Narodowych (ZWPN), gdzie w latach 1933–1939 był zastępcą w Zarządzie tego koła[10]. Siedzibą ZWPN był hotel „Pod Białym Orłem” w Krotoszynie.
W latach 1937–1939 trudna sytuacja rodziny, zmusiła Jana Domagalskiego do sprzedaży swoich dwóch kamienic na tzw. paście. Znaczną część własnych środków, w obliczu zbliżającej się wojny, przekazał w 1939 roku na Fundusz Obrony Narodowej (FON)[1]. W czasie okupacji, wspierał swoje dzieci oraz Krotoszynian.
Po II wojnie światowej już jako emeryt działał w tajnych organizacjach kościelnych. Nigdy nie pogodził się z wprowadzeniem systemu stalinowskiego w Polsce. Zmarł w Krotoszynie 22 maja 1958 roku.
Przypisy
- ↑ a b c d zduny.wordpress.com 2015-05-31
- ↑ Krotoszyn w Powstaniu Wielkopolskim 1918/1919, Odczyt w pierwszą rocznicę Powstania (rozszerzony), wyd. drukarnia St. Rowińskiego Ostrów Wlkp. 1920;
- ↑ Ł. Cichy, Rodzina o patriotycznych korzeniach cz. III, wyd. Wielkopolska Gazeta Lokalna Krotoszyn, 19 lutego 2015. [dostęp 2016-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 grudnia 2016)].
- ↑ W. Domagalski, Wenancjusz Domagalski, wyd. Odolanów 2009 (Praca zbiorowa, Śladami ludzkich łez. Doświadczenia świadka historii)
- ↑ Ł. Cichy, O tym jak budowniczy został powstańcem, Ale Historia, Życie Krotoszyna nr 4 z 26.01.2016 r.
- ↑ zduny.wordpress.com 2015-06-22
- ↑ zduny.wordpress.com 2015-04-18
- ↑ Ł. Cichy, Jan Domagalski, Życie Krotoszyna, nr 4/69, 2016-01-26, wyd. Polska Press Grupa
- ↑ zduny.wordpress.com 2015-04-22
- ↑ Ł.Cichy, Rodzina o patriotycznych korzeniach, wyd. VMeritum 2015
Bibliografia
- Kosiński Dionizy, Marciniak R, Krotoszyn – Historia, Tom II, wyd. Krotoszyn-Poznań 1996;
- Nawrocki A.,Krotoszyńskie echa, Muzeum Regionalne im. H. Ławniczaka w Krotoszynie, Krotoszyn 1976, sygn. 863;
- Sadkowski J., (W. Bolewski), Krotoszyn w powstaniu 1918/1919 roku, Ostrów 1936;
- Władysław Wawrzyniak, Zarys historii powstania w południowej części Księstwa Poznańskiego, „Wolność” 4, 5, 7/1922 Poznań.