Partie polityczne na Białorusi

Partie polityczne na Białorusi – ugrupowania polityczne działające na Białorusi. Artykuł przedstawia podmioty istniejące w 2016 oraz wybrane partie, których działalność ustała.

Ramy prawne funkcjonowania partii politycznych i organizacji społecznych

Historia

Pierwszą zarejestrowaną organizacją społeczną był Białoruski Socjalno-Ekologiczny Związek "Czarnobyl" (data rejestracji – 16 listopada 1990)^[1]. W październiku 1994 roku było zarejestrowanych 616 organizacji społecznych o znaczeniu krajowym, w tym 21 partii politycznych^[2]. W 1995 roku rozpoczęła się ponowna rejestracja (przeszło ją nieco ponad 56% organizacji społecznych) i do stycznia 1999 zarejestrowano 43 partie polityczne, 45 związków zawodowych i 1173 innych organizacji społecznych. W 1999 roku przeprowadzono ponownie nową rejestrację, po której zarejestrowano 759 organizacji społecznych o wymiarze krajowym i międzynarodowym (ponowną rejestracją również przeszło nieco ponad 56% organizacji)^[2]. 1 lipca 2014 na Białorusi było zarejestrowanych 15 partii politycznych, 37 związków zawodowych, 2567 organizacji społecznych o zasięgu lokalnym, krajowym i międzynarodowym oraz 148 funduszy^[2].

Rejestracja

Od 2014 roku wszystkie organizacje pozarządowe mają przechodzić zgłoszeniową rejestrację (w praktyce w latach 2000. trwało to od miesiąca do 1,5 roku, średnio pół roku). Działalność bez rejestracji wiąże się z zagrożeniem karą do dwóch lat więzienia.

Finansowanie organizacji społecznych

Dekret prezydenta Aleksandra Łukaszenki z 2001 roku ustanowił państwową kontrolę nad otrzymywaniem i korzystaniem z zagranicznej pomocy finansowej przez organizacje społeczne^[3]. W 2005 roku wprowadzono przepisy mówiące, że organizacje społeczne mogą prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie niezbędnym dla osiągnięcia statutowych celów tych organizacji i tylko dla celów edukacyjnych organizacji komercyjnych^[3]. W 2011 roku do Kodeksu Karnego Republiki Białorusi dodano artykuł 369.2, który przewiduje odpowiedzialność karną za nieodpłatne otrzymanie finansowej pomocy z zagranicy. Od 2011 roku organizacje non-profit zajmujące się statutowo działalnością edukacyjną, nie mogły posiadać rachunków w zagranicznych bankach^[4].

Republikańskie organizacje państwowo-społeczne

Ta forma osobowości prawnej została określona w 2003 roku jako organizacja non-profit utworzona z udziałem władz dla realizacji zleconych jej istotnych zadań państwowych^[5]. W 2014 roku na Białorusi było 7 takich organizacji: "Ochotnicze towarzystwo współpracy z armią, siłami powietrznymi i flotą Republiki Białorusi", Białoruskie Towarzystwo Fizyczno-Sportowe "Dynamo", "Białoruskie Republikańskie Towarzystwo Ratownictwa Wodnego", "Prezydencki Klub Sportowy", "Białoruskie Towarzystwo Myśliwych i Rybaków", "Białoruskie Ochotnicze Towarzystwo Pożarnicze", Białoruskie Towarzystwo "Wiedza"^[5].

Przedstawicielstwo w organach władzy

Partie polityczne Republiki prawie nie są reprezentowane w organach władzy. Sprzyja temu fakt, iż wybory na wszystkich poziomach odbywają się w okręgach jednomandatowych, a nie według list partyjnych. Normą jest (w 2014 roku), że zarejestrowana partia polityczna może bez zbierania podpisów wysunąć swojego kandydata^[6]. Jednak ta zasada jest ograniczona terytorialnym zakresem – do rady obwodowej może wysuwać kandydatów tylko obwodowa organizacja partyjna, a do rady rejonowej – rejonowa^[6]. Ponadto wprowadzono zakaz rejestracji grup inicjatywnych zbierających podpisy na tego samego kandydata naraz w kilku okręgach [sprawdzić tłumaczenie]^[6]. Często, szczególnie w wyborach do rad lokalnych, partie nie wysuwają swoich kandydatów. Na przykład, w wyborach do rad lokalnych w 2014 roku, kandydaci partii politycznych stanowili poniżej 3% ogólnej liczby kandydatów^[6]. Nawet Komunistyczna Partia Białorusi wysunęła tylko 276 kandydatów, mimo iż wybiera się ponad 10 tysięcy deputatów^[6]. Pozostałe partie wysunęły jeszcze mniej kandydatów.

Ugrupowania istniejące

W wykazie podkreślono 15 zarejestrowanych partii politycznych.

Partie popierające prezydenta

Posiadające deputowanych przynajmniej w jednej z izb Zgromadzenia Narodowego

Komunistyczna Partia Białorusi (Камуністы́чная па́ртыя Белару́сі)
Republikańska Partia Pracy i Sprawiedliwości (Рэспубліканская партыя працы і справядлівасьці)
Białoruska Partia Agrarna (Аграрная партыя)

Pozostałe

Białoruska Partia Socjalno-Sportowa (Белару́ская сацыя́льна-спарты́ўная па́ртыя)
Partia Liberalno-Demokratyczna (Лібэральна-дэмакратычная партыя)
Biała Ruś (Белая Русь) (organizacja pozarządowa)
Partia Republikańska (Рэспубліканская партыя, РП)
Białoruska Partia Patriotyczna (Белару́ская патрыяты́чная па́ртыя)

Partie opozycyjne

Białoruski Blok Niepodległościowy (Беларускі незалежніцкі блёк)
- Białoruski Front Ludowy (Беларускі Народны Фронт, БНФ)
- Białoruska Chrześcijańska Demokracja (Беларуская хрысціянская дэмакратыя, БХД)
- Za Wolność (За Свабоду) (ruch)
- Młody Front (Малады Фронт) (ruch)
- Prawy Alians (Правы альянс, ПА)
- Razem
- Młoda Białoruś (Маладая Беларусь) (ruch)
- Młodzieżowy Chrześcijańsko-Społeczny Związek "Młodzi Demokraci" (Моладзевы хрысціянска-сацыяльны звяз Маладыя Дэмакраты) (ruch)
Zjednoczone Siły Demokratyczne (Аб’яднаныя дэмакратычныя сілы Беларусі, АДС)
- Białoruska Partia Lewicy „Sprawiedliwy Świat” (Беларуская партыя левых «Справядлівы свет»)
- Zjednoczona Partia Obywatelska (Аб'яднаная грамадзянская партыя, АГП)
- Białoruska Socjaldemokratyczna Partia (Hramada) (Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Грамада), БСДП)
- Białoruski Front Ludowy (Беларускі Народны Фронт, БНФ)
- Za Wolność (За Свабоду) (ruch)
Białoruska Socjaldemokratyczna Hramada (Беларуская сацыял-дэмакратычная Грамада)
Białoruska Socjaldemokratyczna Partia (Ludowa Hramada) (Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Народная Грамада), БСДП (НГ))
Białoruska Partia Liberalna Wolności i Rozwoju (Партыя свабоды і прагрэсу, ПСП)
Konserwatywno-Chrześcijańska Partia Białoruski Front Ludowy (Кансэрватыўна-Хрысціянская Партыя – БНФ)
Socjaldemokratyczna Partia Zgody Ludowej (Сацыял-дэмакратычная партыя Народнай Згоды, СДПНЗ)
Białoruska Partia „Zieloni” (Беларуская партыя «Зялёныя», БПЗ)
Alternatywa Socjalistyczna (Социалистическая Альтернатива, СНД)
Europejska Koalicja Wolna Białoruś (Эўрапейская кааліцыя Свабодная Беларусь)
Partia Narodowo-Bolszewicka (Национал-большевисткая партия, РБ)
Białoruska Partia Demokratyczna
Zjednoczona Partia Socjaldemokratyczna
Białoruski Ruch Oporu „Żubr” (Беларускі Рух Супраціву „ЗУБР”) (ruch)
Mów prawdę! (Гавары праўду) (kampania społeczna)

Ugrupowania nieistniejące

Imperium Rosyjskie

Bund (1897-1921)

Białoruska Socjalistyczna Gromada (Беларуская Сацыялістычная Грамада), 1904-1918
Związek Polski Demokratyczny na Białej Rusi (Польскі дэмакратычны саюз Беларусі), 1907
Stronnictwo Krajowe Litwy i Białorusi (Краёвая партыя Літвы і Беларусі), 1907-1908

II Rzeczpospolita

Białoruska Chrześcijańska Demokracja (Беларуская хрысціянская дэмакратыя), (1917-1940)
Białoruska Partia Narodowo-Socjalistyczna (Беларуская Нацыянал-Сацыялiстычная Партыя, БНСП)
Białoruska Partia Niezależnych Socjalistów (Беларуская партыя незалежных сацыялістаў, БПНС), (1922-1925)
Białoruska Partia Socjalistów-Rewolucjonistów (Беларуская партыя сацыялістаў-рэвалюцыянераў, БПСР), (1918-1924)
Komunistyczna Partia Zachodniej Białorusi (Камуністычная партыя Заходняй Беларусі, КПЗБ), (1923-1938)

ZSRR

Białoruska Partia Niepodległościowa (Беларуская Незалежніцкая Партыя, БНП), (1942-?)
Białoruska Partia Socjalistów-Rewolucjonistów (Беларуская Незалежніцкая Партыя, БНП), (1942-?)

Republika Białorusi

Koalicja Demokratycznych Centrystów
- Republika
- Młoda Białoruś (Маладая Беларусь)
- Białoruska Partia Kobiet Nadzieja (Беларуская партыя жанчын «Надзея», БПЖ «Надзея»), 1994–2007
Partia Przyjaciół Piwa (Партыя Аматараў Піва, ПАП), 1993–1996
Białoruska Partia Pracy (Беларуская партыя працы), 1994–1995
Białoruska Partia Wolności (Беларуская Партыя Свабода, БПС), 1992–2003
Białoruskie Zjednoczenie Chrześcijańsko-Demokratyczne (Беларуская хрысціянска-дэмакратычная злучнасць, БХДЗ)
Polskie Zjednoczenie Demokratyczne, 1994–1995

Zobacz też

Ustrój polityczny Białorusi

Przypisy

↑ Гросс Е.Г.Е. П. Гросс Е.Г.Е., Институционализация общественных объединений Республики Беларусь (1991–2010 гг.), „ИЗВЕСТИЯ НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК БЕЛАРУСИ”, 2015, s. 47 .
↑ ^a ^b ^c Гросс Е.Г.Е. П. Гросс Е.Г.Е., Институционализация общественных объединений Республики Беларусь (1991–2010 гг.), „ИЗВЕСТИЯ НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК БЕЛАРУСИ”, 2015, s. 48 .
↑ ^a ^b Гросс Е.Г.Е. П. Гросс Е.Г.Е., Институционализация общественных объединений Республики Беларусь (1991–2010 гг.), „ИЗВЕСТИЯ НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК БЕЛАРУСИ”, 2015, s. 49 .
↑ Горбелева i inni, Некоммерческие организации в Республике Беларусь: особенности правового и фактического положения, „Известия Алтайского государственного университета”, 4 (80), 2013, ISSN 1561-9443 [dostęp 2016-05-12] .
↑ ^a ^b Гросс Е.Г.Е. П. Гросс Е.Г.Е., Институционализация общественных объединений Республики Беларусь (1991–2010 гг.), „ИЗВЕСТИЯ НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК БЕЛАРУСИ”, 2015, s. 50 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ФадеевФ. А.В ФадеевФ., Особенности выборов-2014 в местные советы Республики Беларусь // Постсоветский материк, № 2, 2014, s. 46 .

Bibliografia

В.К.Коршук, А.Г.Кохановский, И.Ф.Романовский, Политические партии Республики Беларусь. Материалы для самостоятельной работы студентов, Белгосуниверситет, Мінск, 2004

Linki zewnętrzne

Lista partii politycznych na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Białorusi

[d-1] Гросс Е.Г.Е. П. Гросс Е.Г.Е., Институционализация общественных объединений Республики Беларусь (1991–2010 гг.), „ИЗВЕСТИЯ НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК БЕЛАРУСИ”, 2015, s. 47 .

[a-2] Гросс Е.Г.Е. П. Гросс Е.Г.Е., Институционализация общественных объединений Республики Беларусь (1991–2010 гг.), „ИЗВЕСТИЯ НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК БЕЛАРУСИ”, 2015, s. 48 .

[b-3] Гросс Е.Г.Е. П. Гросс Е.Г.Е., Институционализация общественных объединений Республики Беларусь (1991–2010 гг.), „ИЗВЕСТИЯ НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК БЕЛАРУСИ”, 2015, s. 49 .

[4] Горбелева i inni, Некоммерческие организации в Республике Беларусь: особенности правового и фактического положения, „Известия Алтайского государственного университета”, 4 (80), 2013, ISSN 1561-9443 [dostęp 2016-05-12] .

[c-5] Гросс Е.Г.Е. П. Гросс Е.Г.Е., Институционализация общественных объединений Республики Беларусь (1991–2010 гг.), „ИЗВЕСТИЯ НАЦИОНАЛЬНОЙ АКАДЕМИИ НАУК БЕЛАРУСИ”, 2015, s. 50 .

[:0-6] ФадеевФ. А.В ФадеевФ., Особенности выборов-2014 в местные советы Республики Беларусь // Постсоветский материк, № 2, 2014, s. 46 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Ustrój	ustrój polityczny Białorusi konstytucja
Organy władzy	prezydent premier rząd Zgromadzenie Narodowe Izba Reprezentantów Rada Republiki wymiar sprawiedliwości Sąd Najwyższy Sąd Konstytucyjny
Finanse i kontrola	Narodowy Bank Republiki Białorusi Komitet Kontroli Państwowej
Samorząd	podział admnistracyjny samorząd terytorialny