Adolfo Suárez

Adolfo Suárez
Pełne imię i nazwisko	Adolfo Suárez González
Data i miejsce urodzenia	25 września 1932 ; Cebreros
Data i miejsce śmierci	23 marca 2014 ; Madryt
	Premier Hiszpanii
Okres	od 3 lipca 1976; do 25 lutego 1981
Przynależność polityczna	Unia Demokratycznego Centrum
Poprzednik	Carlos Arias Navarro
Następca	Leopoldo Calvo-Sotelo
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Adolfo Suárez González, książę Suarez (ur. 25 września 1932 w Cebreros, zm. 23 marca 2014 w Madrycie^[1]) – hiszpański polityk i prawnik, w latach 1976–1981 premier Hiszpanii, parlamentarzysta, lider ugrupowań UCD i CDS. Jedna z głównych postaci hiszpańskiego procesu demokratyzacji.

Życiorys

Urodził się w prowincji Ávila jako syn Hipólita Suáreza Guerry i Herminii González Prados. Był najstarszym z pięciorga ich dzieci^[2]. Ukończył prawo na Uniwersytecie w Salamance (1954)^[2]^[3]. Doktoryzował się później z tej samej dziedziny na Uniwersytecie Complutense w Madrycie^[1].

Początkowo pracował w administracji rządowej w rodzinnej prowincji. Został aktywnym działaczem frankistowskiego ruchu Movimiento Nacional (politycznej reprezentacji jedynej legalnie działającej w okresie dyktatury partii FET y de las JONS). W 1958 został zatrudniony w sekretariacie generalnym tej organizacji, m.in. kierował gabinetem zastępcy jej sekretarza generalnego. W 1965 objął dyrektorskie stanowisko w strukturze RTVE, a w 1967 otrzymał nominację w skład frankistowskiego parlamentu. W latach 1968–1969 kierował administracją prowincji Segowia. Następnie do 1973 był dyrektorem generalnym państwowego radia i telewizji RTVE^[1]^[2]. Później kierował państwową agencją turystyczną Entursa i pełnił funkcję zastępcy sekretarza generalnego Movimiento Nacional. W grudniu 1975 stanął na czele tej organizacji jako jej sekretarz generalny, wchodząc z urzędu jako minister w skład rządu Carlosa Ariasa Navarro^[2]. Funkcję tę pełnił przez kilka miesięcy^[1].

Jego nominacja zbiegła się z początkiem zmian w Hiszpanii. W listopadzie 1975 zmarł generał Francisco Franco, na tron wstąpił wówczas Jan Karol I. Król okazał się zwolennikiem demokratyzacji kraju. Jego główny doradca, Torcuato Fernández-Miranda, przedstawił mu kandydatów na nowego premiera, wśród nich Adolfa Suáreza^[1]. Polityk zwrócił na siebie uwagę, gdy w czerwcu 1976 w parlamencie bronił projektu ustawy o stowarzyszeniach liberalizującej przepisy w tym zakresie^[3]. 3 lipca 1976 Adolfo Suárez objął urząd premiera^[1], co wywołało protesty konserwatywnych frankistów. Nowy premier stał się głównym orędownikiem reform politycznych, kilka dni po nominacji zapowiedział dążenie do demokratyzacji ustroju, zobowiązał się także w ciągu roku przeprowadzić wolne wybory. W sierpniu ogłosił zwolnienie więźniów politycznych (w tym komunistów), zaczął też konsultacje z przywódcami nadal nielegalnej opozycji. Wkrótce pozbył się z rządu wicepremiera, generała Fernanda de Santiago, zapobiegając podejmowanej przez tegoż próbie przeciągnięcia wojska na stronę przeciwników reform. W listopadzie premier i przewodniczący parlamentu doprowadzili do rozpisania ogólnokrajowego referendum na temat reform, dla których poparcie zadeklarowało 94% głosujących^[3].

W kwietniu 1977 rozwiązany został Movimiento Nacional^[3]. W tym samym miesiącu zalegalizowana została ostatecznie Komunistyczna Partia Hiszpanii^[2]. Do zaplanowanych na czerwiec wyborów do konstytuanty stanął zaś na czele koalicji partii centroprawicowych pod nazwą Unia Demokratycznego Centrum (UCD)^[1]. Uzyskał wówczas mandat poselski^[4], a kierowane przez niego ugrupowanie wygrało wybory, uzyskując 165 mandatów^[1]. Unia przekształciła się w tym samym roku w partię z urzędującym premierem na czele. W lipcu 1977 Adolfo Suárez stworzył swój kolejny gabinet – pierwszy w pełni demokratyczny rząd od czasu Drugiej Republiki Hiszpańskiej^[2]. W grudniu 1978 w referendum zaakceptowany został przygotowany projekt konstytucji, ustanawiającej monarchię, swobody obywatelskie, działalność partii i związków, samorządy regionalne^[2].

W marcu 1979 centryści ponownie wygrali wybory^[2], a ich lider został członkiem Kongresu Deputowanych I kadencji^[4]. W kwietniu tegoż roku ponownie stanął na czele rządu^[2]. Wkrótce Unia Demokratycznego Centrum zaczęła tracić poparcie, które zyskiwały ugrupowania socjalistów i ludowców^[3]. W styczniu 1981 po utracie pozycji w swojej partii podał się do dymisji^[2]. 23 lutego, gdy powołany na nowego premiera miał zostać Leopoldo Calvo-Sotelo, doszło do próby zamachu stanu ze strony grupy wojskowych (23-F). Grupa ta, pod wodzą Antonia Tejero, wtargnęła do siedziby parlamentu, strzelając na postrach w powietrze. Opór puczystom stawili wówczas wicepremier i generał Manuel Gutiérrez Mellado oraz Adolfo Suárez, spierając się z przywódcą puczu. W tym czasie król Jan Karol I odbywał telefoniczne rozmowy z dowódcami oddziałów, których przekonywał do odcięcia się do zamachowców. Ostatecznie następnego dnia pucz upadł^[2]^[3]. Dwa dni później Adolfo Suárez zakończył pełnienie funkcji premiera.

W 1981 ustąpił z przywództwa w UCD, a w 1982 wystąpił z partii, zakładając wówczas Centrum Demokratyczne i Społeczne (CDS), którym kierował do 1991^[2]^[1]. Partia nie odnosiła większych sukcesów w wyborach krajowych. Były premier uzyskiwał poselską reelekcję z jej ramienia w 1982, 1986 i 1989, rezygnując ostatecznie z mandatu deputowanego w 1991^[4]. Na początku lat 80. król nadał mu tytuł księcia Suárez. W latach 90. polityk zajmował się działalnością doradczą^[1].

Życie prywatne

Jego żoną była María Amparo Illana Elórtegui, która zmarła w 2001. Miał pięcioro dzieci: Maríę Amparo, Adolfa, Laurę, Sonsoles i Javiera^[1].

W 2005 jego syn Adolfo Suárez Illana poinformował w hiszpańskiej telewizji, że ojciec cierpi na chorobę Alzheimera^[2]. Były premier zmarł 23 marca 2014^[1].

Odznaczenia

Hiszpańskie

Komandoria Orderu Cywilnego Alfonsa X Mądrego (1967)^[5]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Cywilnej (1969)^[6]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Wojskowej (1970)^[7]
Krzyż Wielki Orderu Cywilnego Alfonsa X Mądrego (1971)^[8]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Morskiej (1972)^[9]
Krzyż Wielki Orderu Cisneros (1972)^[10]
Krzyż Wielki Orderu Izabeli Katolickiej (1973)^[11]
Krzyż Wielki Orderu Imperialnego Jarzma i Strzał (1975)^[12]
Krzyż Wielki Orderu Karola III (1978)^[13]
Łańcuch Orderu Złotego Runa (2007)^[14]
Łańcuch Orderu Karola III (pośmiertnie, 2014)^[15]^[16]

Zagraniczne

Krzyż Wielki Orderu Chrystusa (Portugalia, 1978)^[17]
Krzyż Wielki Orderu Wolności (Portugalia, 1996)^[17]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Suárez González, Adolfo. mcnbiografias.com. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Adolfo Suárez 1932–2014. elpais.com. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Maciej Stasiński: Grabarze Hiszpanii generała Franco. wyborcza.pl, 7 kwietnia 2014. [dostęp 2022-01-09].
↑ ^a ^b ^c Suárez González, Adolfo. congreso.es. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ Orden de 1 de abril de 1967 por la que se concede el ingreso en la Orden Civil de Alfonso X el Sabio a don Adolfo Suárez González. boe.es, 1 maja 1971. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ Decreto 1892/1969, de 18 de julio, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden del Mérito Civil a don Adolfo Suárez González. boe.es, 13 września 1969. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ Decreto 2535/1970, de 14 de septiembre, por el que se concede a don Adolfo Suárez González la Gran Cruz de la Orden del Mérito Militar, con distintivo blanco. boe.es, 15 września 1970. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ Decreto 603/1971, de 1 de abril, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden Civil de Alfonso X el Sabio a don Adolfo Suárez González. boe.es, 1 kwietnia 1971. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ Decreto 755/1972, de 14 de septiembre, por el que se concede a don Adolfo Suárez González la Gran Cruz de la Orden del Mérito Naval, con distintivo blanco. boe.es, 1 kwietnia 1972. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ Decreto1966/1972, de 18 de julio, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden de Cisneros a don Adolfo Suárez González. boe.es, 18 lipca 1972. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ Decreto 2347/1973, de 29 de septiembre, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden de Isabel la Católica a don Adolfo Suárez González. boe.es, 3 października 1973. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ Decreto 1471/1975, de 4 de julio, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden Imperial del Yugo y las Flechas a don Adolfo Suárez González. boe.es, 5 lipca 1975. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ Real Decreto 1468/1978, de 23 de junio, por el que se concede la Gran Cruz de la Real y Muy Distinguida Orden de Carlos III al excelentísimo señor don Adolfo Suárez González, Presidente del Gobierno. boe.es, 28 czerwca 1978. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ Real Decreto 726/2007, de 8 de junio, por el que se concede el Collar de la Insigne Orden del Toisón de Oro a don Adolfo Suárez González, Duque de Suárez. boe.es, 9 czerwca 2007. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ Real Decreto 209/2014, de 24 de marzo, por el que se concede, a título póstumo, el Collar de la Real y Distinguida Orden Española de Carlos III al excelentísimo señor don Adolfo Suárez González, Presidente del Gobierno y duque de Suárez. boe.es, 24 marca 2014. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ El Rey concede al expresidente el collar de la Real Orden de Carlos III como muestra de su „real aprecio”. europapress.es, 24 marca 2014. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).
↑ ^a ^b Cidadãos Estrangeiros Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2017-09-06]. (port.).

Linki zewnętrzne

Paul Preston: Adolfo Suárez obituary. theguardian.com, 23 marca 2014. [dostęp 2014-03-24]. (ang.).
Raphael Minder: Adolfo Suárez Dies at 81; Led Spain Back to Democracy. nytimes.com, 23 marca 2014. [dostęp 2014-03-24]. (ang.).
Alasdair Fotheringham: Adolfo Suarez: Spain’s first democratically elected Prime Minister who oversaw the transition from the country’s Franco years. independent.co.uk, 24 marca 2014. [dostęp 2014-03-24]. (ang.).

[mcn-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Suárez González, Adolfo. mcnbiografias.com. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[elp-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Adolfo Suárez 1932–2014. elpais.com. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[ah0704-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Maciej Stasiński: Grabarze Hiszpanii generała Franco. wyborcza.pl, 7 kwietnia 2014. [dostęp 2022-01-09].

[con-4] Suárez González, Adolfo. congreso.es. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[5] Orden de 1 de abril de 1967 por la que se concede el ingreso en la Orden Civil de Alfonso X el Sabio a don Adolfo Suárez González. boe.es, 1 maja 1971. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[6] Decreto 1892/1969, de 18 de julio, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden del Mérito Civil a don Adolfo Suárez González. boe.es, 13 września 1969. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[7] Decreto 2535/1970, de 14 de septiembre, por el que se concede a don Adolfo Suárez González la Gran Cruz de la Orden del Mérito Militar, con distintivo blanco. boe.es, 15 września 1970. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[8] Decreto 603/1971, de 1 de abril, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden Civil de Alfonso X el Sabio a don Adolfo Suárez González. boe.es, 1 kwietnia 1971. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[9] Decreto 755/1972, de 14 de septiembre, por el que se concede a don Adolfo Suárez González la Gran Cruz de la Orden del Mérito Naval, con distintivo blanco. boe.es, 1 kwietnia 1972. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[10] Decreto1966/1972, de 18 de julio, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden de Cisneros a don Adolfo Suárez González. boe.es, 18 lipca 1972. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[11] Decreto 2347/1973, de 29 de septiembre, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden de Isabel la Católica a don Adolfo Suárez González. boe.es, 3 października 1973. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[12] Decreto 1471/1975, de 4 de julio, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden Imperial del Yugo y las Flechas a don Adolfo Suárez González. boe.es, 5 lipca 1975. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[13] Real Decreto 1468/1978, de 23 de junio, por el que se concede la Gran Cruz de la Real y Muy Distinguida Orden de Carlos III al excelentísimo señor don Adolfo Suárez González, Presidente del Gobierno. boe.es, 28 czerwca 1978. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[14] Real Decreto 726/2007, de 8 de junio, por el que se concede el Collar de la Insigne Orden del Toisón de Oro a don Adolfo Suárez González, Duque de Suárez. boe.es, 9 czerwca 2007. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[15] Real Decreto 209/2014, de 24 de marzo, por el que se concede, a título póstumo, el Collar de la Real y Distinguida Orden Española de Carlos III al excelentísimo señor don Adolfo Suárez González, Presidente del Gobierno y duque de Suárez. boe.es, 24 marca 2014. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[16] El Rey concede al expresidente el collar de la Real Orden de Carlos III como muestra de su „real aprecio”. europapress.es, 24 marca 2014. [dostęp 2017-09-06]. (hiszp.).

[por-17] Cidadãos Estrangeiros Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2017-09-06]. (port.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Królestwo Hiszpanii (1834–1873)	Francisco Martínez de la Rosa José María Queipo de Llano Miguel de Alava Juan Álvarez Mendizábal Francisco Javier de Istúriz y Montero José María Calatrava y Peinado Baldomero Espartero Eusebio Bardají y Azara Narciso Fernández de Heredia Bernardino Fernández de Velasco Isidro de Alaix Fábregas Evaristo Pérez de Castro y Brito Antonio González José Ramón Rodil Joaquín María López y López Álvaro Gómez Becerra Salustiano de Olózaga y Almandoz Luis González-Bravo y López de Arjona Ramón María Narváez Manuel de Pando Ramón María Narváez Carlos Martínez de Irujo Joaquín Francisco Pacheco y Gutiérrez-Calderón José de Salamanca Florencio García Goyena Ramón María Narváez Serafín María de Sotto Juan Bravo Murillo Federico de Roncali Francisco de Lersundi y Hormaechea Luis José Sartorius Luis José Sartorius Fernando Fernández de Córdova Ángel de Saavedra Baldomero Espartero Leopoldo O'Donnell Ramón María Narváez Francisco Armero Francisco Javier de Istúriz y Montero Leopoldo O'Donnell Lorenzo Arrazola y García Alejandro Mon y Menéndez Ramón María Narváez Leopoldo O'Donnell Ramón María Narváez Luis González-Bravo y López de Arjona José Gutiérrez de la Concha Pascual Madoz Francisco Serrano Juan Prim Juan Bautista Topete Francisco Serrano Manuel Ruiz Zorrilla José Malcampo Práxedes Mateo Sagasta Juan Bautista Topete Francisco Serrano Fernando Fernández de Córdova Manuel Ruiz Zorrilla
Pierwsza Republika Hiszpańska (1873–1874)	Estanislao Figueras Francesc Pi i Margall Nicolás Salmerón y Alonso Emilio Castelar Francisco Serrano Juan de Zavala Práxedes Mateo Sagasta
Królestwo Hiszpanii (1874–1931)	Antonio Cánovas del Castillo Joaquín Jovellar y Soler Arsenio Martínez-Campos y Antón Práxedes Mateo Sagasta José Posada Herrera Marcelo Azcárraga Palmero Francisco Silvela Raimundo Fernández-Villaverde Antonio Maura Eugenio Montero Ríos Segismundo Moret José López Domínguez Antonio González de Aguilar José Canalejas Manuel García-Prieto Álvaro de Figueroa Eduardo Dato e Iradier Joaquín Sánchez de Toca Gabino Bugallal Araújo Manuel Allendesalazar José Sánchez-Guerra y Martínez Miguel Primo de Rivera Dámaso Berenguer Juan Bautista Aznar-Cabañas
Druga Republika Hiszpańska (1931–1939)	Niceto Alcalá-Zamora Manuel Azaña Alejandro Lerroux Diego Martínez Barrio Alejandro Lerroux Ricardo Samper Alejandro Lerroux Joaquín Chapaprieta Manuel Portela Manuel Azaña Augusto Barcia Trelles Santiago Casares Quiroga Diego Martínez Barrio José Giral Francisco Largo Caballero Juan Negrín
Państwo Hiszpańskie (1939–1975)	Francisco Franco Luis Carrero Blanco Torcuato Fernández-Miranda Carlos Arias Navarro
Królestwo Hiszpanii (od 1975)	Adolfo Suárez Leopoldo Calvo-Sotelo Felipe González José María Aznar José Luis Rodríguez Zapatero Mariano Rajoy Pedro Sánchez