Czosnek syberyjski

Czosnek syberyjski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	amarylkowate
Podrodzina	czosnkowe
Rodzaj	czosnek
Gatunek	czosnek syberyjski
	Nazwa systematyczna
	Allium sibiricum L.; Mant. Pl. 2: 562 (1771)

Czosnek syberyjski (Allium sibiricum L.) – takson różnej rangi w zależności od ujęcia systematycznego – wyodrębniany jako osobny gatunek w obrębie podrodziny czosnkowych Allioideae, włączany też w ramach czosnku szczypiorku (Allium schoenoprasum) jako forma (f. sibiricum (L.) Bolzon), odmiana (var. sibiricum (L.) Hartm.), czy podgatunek (subsp. sibiricum (L.) Syme) albo też utożsamiany z czosnkiem szczypiorkiem^[3].

Rozmieszczenie geograficzne

Traktowany jako odrębny takson ma zasięg alpejsko-arktyczny. Występuje w Skandynawii, północnej Rosji i Syberii, na Alasce i arktycznych obszarach Kanady oraz w górach: Pireneje, Alpy, Karpaty, Góry Dynarskie, Ural, Kaukaz^[4]. W Polsce występuje tylko w Sudetach i w Karpatach (w Beskidzie Żywieckim). W Sudetach występuje w Śnieżnych Kotłach i w źródliskowym obszarze doliny Łomniczki, w Beskidzie Żywieckim tylko na kilku stanowiskach w masywie Pilska^[4], m.in. na Hali Cudzichowej i Hali Cebulowej^[5].

Morfologia

Cebula: Równowąska, cienka, okryta białobrunatnymi pochwami.
Łodyga: Do 60 cm wysokości.
Liście: Dość grube, dęte, obłe.
Kwiaty: Zebrane w kulisty baldach. Działki okwiatu fioletoworóżowe, wąskolancetowate, zaostrzone, długości 10–15 mm. Pręciki bez ząbków, krótsze od działek^[6].

Biologia i ekologia

Bylina, geofit. Rośnie na torfowiskach, w źródliskach, traworoślach i ziołoroślach. Kwitnie od czerwca do września. Liczba chromosomów 2n=16.

Zagrożenia i ochrona

Gatunek objęty w Polsce ochroną ścisłą^[7].

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[8]: V (narażony); 2016: EN (zagrożony)^[9].
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin: VU (ang. vulnerable, narażony)^[10].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-09] (ang.).
↑ ^a ^b Allium schoenoprasum L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-08] .
↑ ^a ^b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ Leszek Bernacki, Andrzej Blarowski, Zbigniew Wilczek: Osobliwości szaty roślinnej województwa bielskiego. Poznań: COLGRAF-PRESS, 1998, s. 52. ISBN 83-86258-22-5.
↑ P. Kwiatkowski 2001. Czosnek syberyjski. s. 422-424. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409)
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-09] (ang.).

[powo-3] Allium schoenoprasum L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-08] .

[K-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[bbw-5] Leszek Bernacki, Andrzej Blarowski, Zbigniew Wilczek: Osobliwości szaty roślinnej województwa bielskiego. Poznań: COLGRAF-PRESS, 1998, s. 52. ISBN 83-86258-22-5.

[6] P. Kwiatkowski 2001. Czosnek syberyjski. s. 422-424. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.

[rozp2014-7] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409)

[8] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[10] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]