Order Annuncjaty

Order Najwyższy Świętego Zwiastowania
Ordine Supremo della Santissima Annunziata

Awers odznaki orderowej
Awers gwiazdy orderowej
Awers łańcucha orderowego
Baretka
Ustanowiono	1362

Order Najwyższy Świętego Zwiastowania (wł. Ordine Supremo della Santissima Annunziata), zwany także Order Zwiastowania oraz Order Annuncjaty – został ustanowiony w 1362 przez Amadeusza VI, hrabiego Sabaudii pod nazwą Zakon Łańcucha jako religijny zakon rycerski. Obecnie jest najwyższym honorowym orderem rycerskim włoskiego królewskiego Domu Sabaudzkiego. Jest poświęcony Najświętszej Marii Pannie.

Historia

Herb dynastii sabaudzkiej
z łańcuchem Orderu Annuncjaty

Według niektórych historyków, zakon ten został ufundowany jako wotum wdzięczności za zwycięską bitwę hrabiego Amadeusza V Sabaudzkiego o Rodos w 1310. Z początku zakon miał ograniczoną liczbę rycerzy do 15, później 20.

Statut gwarantujący temu zgromadzeniu militarny charakter nadał 30 maja 1409 pierwszy książę (diuk) Sabaudii i Piemontu, pustelnik i antypapież Amadeusz VIII, zmienił je w 1434. W 1518 statuty zakonu zostały zmienione przez księcia Karola III Sabaudzkiego. Zakon otrzymał wtedy obecną nazwę, a na oznace orderowej umieszczono wyobrażenia Zwiastowania NMP oraz Archanioła Gabriela.

W 1868 zakon został przeorganizowany w formę państwowego zgromadzenia rycerskiego, którego członkostwo nadawano za zasługi dla władców Sardynii, będącej w posiadaniu dynastii sabaudzka od 1720. Członkostwo ograniczono wówczas do 55 osób, później zniesiono ograniczenia, przy czym rycerzy ponad liczbę 20 nazywano „nadliczbowymi”. W 1860 królowie Sardynii uzyskali tron włoski, od tego czasu do 1946 Annuncjata była jednoklasowym oficjalnym orderem państwowym Królestwa Włoch, który spośród Polaków posiadali m.in. Agenor Gołuchowski, Antoni Radziwiłł, Ignacy Mościcki i Edward Śmigły-Rydz. Nadawano go zarówno za zasługi cywilne, jak i wojskowe, po 1870 także niekatolickim monarchom i głowom państw. Po upadku monarchii w 1946 został przeorganizowany na powrót w postać rycerskiego zgromadzenia orderowego.

Zakon istnieje do dziś w formie religijnego zgromadzenia kawalerów orderu domowego dynastii sabaudzkiej, a jego wielkim mistrzem jest obecny tytularny król Włoch Wiktor Emanuel (IV), książę Sabaudii, Neapolu i Wenecji.

Rycerzem (kawalerem) tego orderu rycerskiego może zostać tylko osoba wyznania katolickiego, która wcześniej została przyjęta do Zakonu świętych Maurycego i Łazarza. Order ten (podobnie jak Zakon maltański) składa się z kawalerów świeckich i kapelanów duchownych, wszystkich składających odpowiednie śluby. Oznaką przynależności do Najwyższego Zakonu Zwiastowania jest otrzymanie w czasie kościelnej inwestytury patentu rycerskiego, płaszcza rycerskiego, miecza oraz insygniów orderowych.

Insygnia

Odznaczenie to nie występuje w postaci wielkiej wstęgi i jest noszone wyłącznie na złotym łańcuchu orderowym, który występuje w dwóch odmianach: Wielki i Mały. Składa się z 14 członów: tzw. węzłów miłości (sabaudzkich), splecionych liter „FERT” i medalionów z białą na przemian z czerwoną różą, na których zawieszony jest owalny medalion z przedstawieniem sceny Zwiastowania: archanioła Gabriela i NMP, nad którymi unosi się Duch Święty, otoczonych splecionymi literami „FERT”. Wielki łańcuch noszony na ramionach zakłada się 25 marca, w dzień święta Orderu, na Nowy Rok, lub w dni wyznaczone przez wielkiego mistrza, przy innych okazjach, do stroju wieczorowego czy munduru, noszony jest na szyi mały łańcuch. Wprowadzona dopiero w 1680 złota haftowana gwiazda orderowa nosiła początkowo w swym środkowym medalionie litery: F.E.R.T. otoczone promieniami w kształcie płomieni, a później medalion oznaki orderowej

Na gwieździe i oznace orderowej widnieją litery: F.E.R.T., co miało znaczyć FORTITUDO EIUS RHODUM TULIT (pol. za bohaterstwo w odbiciu Rodos). Według niektórych historyków inicjały te mogą jednak znaczyć także: FOEDERE ET RELIGIONE TENUMUR (pol. Naszą siłą pakta i religia). Litery „FERT” pojawiły się już w 1233 na nagrobku hrabiego Tomasza I Sabaudzkiego – na obroży psa, który spoczywa u stóp pana – a więc hipoteza Rodosu jest raczej wykluczona.

Oficjałowie zakonu – Kanclerz, Sekretarz, Jałmużnik i Skarbnik – nosili oznakę orderową na szyi na jasnoniebieskiej wstędze.

Zamiast pełnych oznak orderowych (oznaka na łańcuchu i gwiazda) można nosić miniaturkę orderową na ciemnoczerwonej wstążce, albo ciemnoczerwoną baretkę ze złotą miniaturą odznaki pośrodku, lub ciemnoczerwoną rozetkę z miniaturą odznaki wewnątrz.

Odznaczeni

Lista odznaczonych (stan na rok 1985)

Według International Commission for Orders of Chivalry

• Wiktor Emanuel Sabaudzki, wielki mistrz orderu, włoski książę
• Akihito, japoński cesarz
• Otto Habsburg, austriacki arcyksiążę (†)
• Robert Habsburg, austriacki arcyksiążę
• Maurycy Heski, niemiecki książę (†)
• Andrew Bertie, wielki mistrz zakonu maltańskiego (†)
• Jan Karol I Burbon, hiszpański król
• Ferdynand Burbon, sycylijski książę (†)
• Symeon II Koburg, b. bułgarski król
• Agostino Casaroli, włoski kardynał (†)
• Pellegrino Chigi, włoski dyplomata (†)
• Konstantyn II Glücksburg, b. grecki król
• Aleksander Karadziordziewić, jugosłowiański książę
• Falcone Lucifero, włoski markiz (†)
• Jan Nassau, luksemburski wielki książę (†)
• Ettore Paratore, włoski profesor (†)
• Michał Hohenzollern-Sigmaringen, b. rumuński król (†)
• Amadeusz Sabaudzki-Aosta, włoski książę (†)
• Emanuel Filibert Sabaudzki, włoski książę
• Eugeniusz Sabaudzki-Genua, włoski książę
• Alfredo Solaro del Borgo, włoski markiz
• Karol Maria Wirtemberski, niemiecki książę
• Giovanni Greuther, włoski książę

Bibliografia

• Gustav Adolph Ackermann, Ordensbuch sämmtlicher in Europa existierender und erloschener Orden, Annaberg 1855
• Arnhard Graf Klenau, Europäische Orden ab 1700, München 1977

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Orderu Zwiastowania. aicods.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-24)].