Chrząstawa Wielka

Chrząstawa Wielka
	wieś
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	wrocławski
Gmina	Czernica
Liczba ludności (2022)	1782
Strefa numeracyjna	71
Kod pocztowy	55-003
Tablice rejestracyjne	DWR
SIMC	0873509
	Położenie na mapie Polski Chrząstawa Wielka
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Chrząstawa Wielka
	Położenie na mapie powiatu wrocławskiego Chrząstawa Wielka
	Położenie na mapie gminy Czernica Chrząstawa Wielka
	51°05′44″N 17°18′08″E/51,095556 17,302222
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Chrząstawa Wielka (niem. Klarenkranst, 1937–1945 Klarenwald)^[5] – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Czernica^[6].

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.

Nazwa

Rok wzmianki w dokumentach^[7]	Nazwa
1327	Chrastnow
1353	Krastnow sante Clare
1540	agri circa Vidavia
1666	Clarenkranz
1845	Klarenkranst
1937	Klarenwald
1947^[8]	Chrząstawa Wielka

Historia

Wieś istniała już w XIV wieku (pierwsza wzmianka z 1327 roku o lesie Chrastnow natomiast w 1336 już o wsi Crastow)^[7] i była własnością Henryka IV Probusa, a następnie Henryka V Grubego.

Na początku XIV wieku osiadły tu klaryski z Wrocławia, do których wieś należała, aż do sekularyzacji dóbr zakonnych w roku 1810^[9].

Jeszcze w XVI wieku okolice te zamieszkiwała przede wszystkim ludność pochodzenia polskiego, natomiast w XVIII wieku stanowiła już zdecydowaną mniejszość. Po ogłoszeniu, w roku 1765 przez Fryderyka II Wielkiego, ustawy szkolnej^[a] doszło do szybkiego zniemczenia miejscowej ludności^[7].

Koleje

W 1908 roku rozpoczęto budowę linii kolejowej łączącej Opole z Wrocławiem-Sołtysowicami, natomiast pierwszy pociąg dotarł do Chrząstawy Wielkiej w 1 maja 1912.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[10]

Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, z 1869 roku (A/1185/665/W z 08.05.1992)

Według wojewódzkiego rejestru zabytków na listę zabytków wpisane są^[11]:

zespół plebanii (ul. Wrocławska 9)
cmentarz poewangelicki na południowo-wschodnim krańcu wsi
klasztor ss. Józefitek (ul. Wrocławska 14)
szkoła podstawowa, dawniej szkoła parafialna (ul. Wrocławska)
budynki mieszkalne (ul. Polna 1, ul. Wrocławska: 5, 7, 12, 15, 16, 22, 46, 49, 53, 55, 65, 74, 80, 82, 89, 100, 129)
budynki gospodarcze (ul. Wrocławska 7, 12, 51)
dom mieszkalno-przemysłowy (ul. Wrocławska 26/28)
budynek mieszkalno-gospodarczy (ul. Wrocławska 78)
zabytek archeologiczny - ślad osadnictwa, kultura łużycka, okres halsztacki (1/3/80-31 AZP)
zabytek archeologiczny - osada, XV-XVI wiek, 22 skorupy bez lokalizacji (2/4/80-31 AZP)

Instytucje gminne

Zespół Szkół (Szkoła Podstawowa im. Piastów Śląskich i Publiczne Gimnazjum Nr 3), ul. Wrocławska 19^[12]
Gminna Biblioteka Publiczna w Czernicy - filia nr 2 w Chrząstawie Wielkiej, ul. Wrocławska 19^[13]

Kościoły

Rzymsko-katolicki Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny należący do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Chrząstawie Wielkiej^[14].

Zgromadzenia zakonne

Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety (ul. Wrocławska 9)^[9]

Szlaki turystyczne

Szlak dookoła Wrocławia im. doktora Bronisława Turonia^[15]

Komunikacja

Linia nr 845: kursująca codziennie do Wrocławia przez Nadolice Wielkie
Linia nr 855: kursująca codziennie do Wrocławia przez Kamieniec Wrocławski^[16]
Linia nr Z1: kursująca codziennie do Łan
przystanek kolejowy relacji Jelcz-Laskowice - Wrocław Główny

Uwagi

↑ Krolewska-Pruska Gieneralna szkolna ustawa dla rzymskich-katolikow w miastach i na wsiach samowładnego Księstwa Sląska i Hrabstwa Glacu. De dato z Pocdamu, 3. Listop. 1765

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 16753
↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-03] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 160 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 23 grudnia 2010 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazw obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2010 r. nr 257, poz. 1741)
↑ Jerzy Maciejewski: Na spacerowym szlaku dookoła Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Agencji Turystycznej „Akros”, 1991, s. 35.
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 264, 2013-02-13. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2013-05-26].
↑ ^a ^b ^c Krzysztof Garbaczewski (red.): Żółty szlak turystyczny dookoła Wrocławia im. dr. Bronisława Turonia: rowerowe trasy dojazdowe: przewodnik. Wrocław: Spółka Autorska Z.K. Garbaczewscy, 1995, s. 99-101. ISBN 83-913457-6-9.
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
↑ ^a ^b Kościoły i kaplice archidiecezji wrocławskiej. ks. prof. Józef Pater (red.). Wrocław: Kuria Metropolitalna Wrocławska, 2002, s. 644-645. ISBN 83-85598-22-X.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 227. [dostęp 2013-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
↑ Studium uwarunkowań, Rada Gminy Czernica, 20 listopada 2012, s. 21-22 [dostęp 2013-05-26] .
↑ Gmina Czernica - Szkoły, przedszkole. [dostęp 2013-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-21)].
↑ Gmina Czernica - Biblioteki. [dostęp 2013-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-14)].
↑ Strona Archidiecezji Wrocławskiej opis parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny [online] [dostęp 2013-05-26] .
↑ Wokół Wrocławia. Grzegorz Zwoliński (red.). T. M-33-33/34. Wrocław: Studio PLAN, 2012. ISBN 978-83-62645-47-3.
↑ Strona firmy Sevibus [online] [dostęp 2013-05-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-25] .

Linki zewnętrzne

Towarzystwo Miłośników Chrząstawy

[ustawa-10] Krolewska-Pruska Gieneralna szkolna ustawa dla rzymskich-katolikow w miastach i na wsiach samowładnego Księstwa Sląska i Hrabstwa Glacu. De dato z Pocdamu, 3. Listop. 1765

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 16753

[2] NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-03] .

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 160 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[DU-4] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 23 grudnia 2010 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazw obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2010 r. nr 257, poz. 1741)

[JM1-5] Jerzy Maciejewski: Na spacerowym szlaku dookoła Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Agencji Turystycznej „Akros”, 1991, s. 35.

[Dz.U._29/2013-6] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 264, 2013-02-13. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2013-05-26].

[KG1-7] Krzysztof Garbaczewski (red.): Żółty szlak turystyczny dookoła Wrocławia im. dr. Bronisława Turonia: rowerowe trasy dojazdowe: przewodnik. Wrocław: Spółka Autorska Z.K. Garbaczewscy, 1995, s. 99-101. ISBN 83-913457-6-9.

[M.P._142/1946-8] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)

[PATER-9] Kościoły i kaplice archidiecezji wrocławskiej. ks. prof. Józef Pater (red.). Wrocław: Kuria Metropolitalna Wrocławska, 2002, s. 644-645. ISBN 83-85598-22-X.

[NID-11] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 227. [dostęp 2013-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

[STUDIUM-12] Studium uwarunkowań, Rada Gminy Czernica, 20 listopada 2012, s. 21-22 [dostęp 2013-05-26] .

[GCz2-13] Gmina Czernica - Szkoły, przedszkole. [dostęp 2013-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-21)].

[GCz3-14] Gmina Czernica - Biblioteki. [dostęp 2013-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-14)].

[AWr-15] Strona Archidiecezji Wrocławskiej opis parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny [online] [dostęp 2013-05-26] .

[MAPA1-16] Wokół Wrocławia. Grzegorz Zwoliński (red.). T. M-33-33/34. Wrocław: Studio PLAN, 2012. ISBN 978-83-62645-47-3.

[sevibus-17] Strona firmy Sevibus [online] [dostęp 2013-05-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-25] .

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[a]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Wsie	Chrząstawa Mała Chrząstawa Wielka Czernica Dobrzykowice Gajków Jeszkowice Kamieniec Wrocławski Krzyków Łany Nadolice Małe Nadolice Wielkie Ratowice Wojnowice
Integralne części wsi	Janowice Wieściszów