Konstytucja Mołdawii
Konstytucja Republiki Mołdawii (rum. Constituția Republicii Moldova) – jeden z podstawowych aktów prawnych Mołdawii. Została uchwalona 29 lipca 1994 przez Parlament Republiki Mołdawii i opublikowana w Monitorul Oficial al Republicii Moldova (Dziennik Urzędowy Republiki Mołdawii) 12 sierpnia 1994[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Konstytucja niepodległej Mołdawii została ustanowiona w 1994[2]. Do tej pory w kraju obowiązywała zmieniona konstytucja z 1978, przyjęta w czasie, gdy Mołdawia była jeszcze częścią Związku Radzieckiego jako Mołdawska SRR[1].
Do 2023 konstytucja była zmieniana 11 razy, ostatni raz w 2023[3], kiedy to zmieniono zapis o języku urzędowym kraju z mołdawskiego na rumuński, potwierdzając w ten sposób wyrok Sądu Konstytucyjnego z 2013 i ujednolicając zapis z Deklaracją Niepodległości Republiki Mołdawii[4]. Raz zmiana konstytucji była związana z wynikami referendum (w 1999, zmiana ustroju kraju na prezydencki, wycofana częściowo rok później[5]). W 2010 w referendum mieszkańcy zgodzili się na bezpośrednie wybory prezydenckie, jednak nie było ono wiążące z uwagi na zbyt niską frekwencję[6] (zmiana ta miała jednak miejsce w 2016, w związku z wyrokiem Sądu Konstytucyjnego)[7].
W 2013 Sąd Konstytucyjny, rozpatrując sprawę języka urzędowego Mołdawii, orzekł, że Deklaracja Niepodległości Republiki Mołdawii stanowi integralną część Konstytucji, a w razie rozbieżności między Deklaracją a Konstytucją obowiązuje prymat Deklaracji[8].
Najważniejsze założenia
[edytuj | edytuj kod]Zgodnie z konstytucją, w brzmieniu z 2023, Mołdawia jest republiką parlamentarną. Art. 11 stanowi, zgodnie z deklaracją z 1992, o neutralności państwa[9]. Głową państwa jest prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na czteroletnią kadencję. Władzę ustawodawczą stanowi jednoizbowy Parlament Republiki Mołdawii, składający się z 101 deputowanych wybieranych na 4 lata. Oprócz prezydenta władzę wykonawczą sprawuje również rząd, powoływany przez parlament na wniosek prezydenta[10].
Podział konstytucji
[edytuj | edytuj kod]Konstytucja Mołdawii dzieli się na 7 tytułów, tytuły II i III dodatkowo na 9 rozdziałów, z których dwa (IV i IX) dzielą się na części, po 3 każdy[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Konstytucje Świata – Mołdawia | BIBLIOTEKA SEJMOWA [online], biblioteka.sejm.gov.pl [dostęp 2023-04-29].
- ↑ 20 de ani de la adoptarea Constituţiei Republicii Moldova | Noutăţi | Curtea Constituţională a Republicii Moldova [online], web.archive.org, 16 listopada 2017 [dostęp 2023-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-16].
- ↑ Konstytucja Mołdawii i zmiany
- ↑ Mołdawia zatwierdziła rumuński jako język urzędowy. Komuniści wściekli [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-04-29] (pol.).
- ↑ I. Jeffries, The Countries of the Former Soviet Union at the Turn of the Twenty-First Century. The Baltic and European states in transition, Londyn 2004, str. 333-334.
- ↑ Republican Constitutional Referendum of September 5, 2010. e-democracy.md. [dostęp 2010-08-30]. (ang.).
- ↑ Curtea Constituțională a DECIS! Președintele țării va fi ales prin VOT DIRECT de către POPOR. publika.md. [dostęp 2016-11-01]. (rum.).
- ↑ Mołdawski Sąd Konstytucyjny uznał język rumuński za państwowy [online], OSW Centre for Eastern Studies, 11 grudnia 2013 [dostęp 2023-04-29] (pol.).
- ↑ Republika Mołdawii: Neutralność i rosyjskie czołgi – DW – 21.02.2022 [online], dw.com [dostęp 2023-04-29] (pol.).
- ↑ Mołdawia - Polska Agencja Prasowa