Milo Đukanović

Milo Đukanović
Мило Ђукановић
Data i miejsce urodzenia	15 lutego 1962 ; Nikšić
	Prezydent Czarnogóry
Okres	od 20 maja 2018; do 20 maja 2023
Przynależność polityczna	DPS
Poprzednik	Filip Vujanović
Następca	Jakov Milatović
	Premier Czarnogóry
Okres	od 4 grudnia 2012; do 28 listopada 2016
Przynależność polityczna	DPS
Poprzednik	Igor Lukšić
Następca	Duško Marković
	Premier Czarnogóry
Okres	od 29 lutego 2008; do 29 grudnia 2010
Przynależność polityczna	DPS
Poprzednik	Željko Šturanović
Następca	Igor Lukšić
	Premier Czarnogóry
Okres	od 8 stycznia 2003; do 10 listopada 2006
Przynależność polityczna	DPS
Poprzednik	Filip Vujanović
Następca	Željko Šturanović
	Prezydent Czarnogóry
Okres	od 15 stycznia 1998; do 25 listopada 2002
Przynależność polityczna	DPS
Poprzednik	Momir Bulatović
Następca	Filip Vujanović (p.o.)
	Premier Czarnogóry
Okres	od 15 lutego 1991; do 5 lutego 1998
Przynależność polityczna	DPS
Poprzednik	Radoje Kontić
Następca	Filip Vujanović
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Milo Đukanović, cyr. Мило Ђукановић (wym. ^ⓘ[mǐ:lɔ̝ d͡ʑǔkanɔ̝v̞it͡ɕ]; ur. 15 lutego 1962 w Nikšiciu^[2]) – czarnogórski polityk i ekonomista, czterokrotnie premier Czarnogóry (1991–1998, 2003–2006, 2008–2010, 2012–2016), stojący łącznie na czele sześciu gabinetów, w latach 1998–2002 i 2018–2023 prezydent Czarnogóry, od 1998 do 2023 przewodniczący Demokratycznej Partii Socjalistów Czarnogóry (DPS).

Życiorys

W wieku 15 lat wstąpił do komunistycznej młodzieżówki, a po osiągnięciu pełnoletniości został członkiem Związku Komunistów Czarnogóry (SKCG), wchodzącego w skład Związku Komunistów Jugosławii^[3]. W młodości uprawiał koszykówkę^[4] (w 2011 powołany na prezesa czarnogórskiej federacji w tej dziedzinie^[2]). W 1984 ukończył studia ekonomiczne na Uniwersytecie Czarnogóry^[5]. Nie pracował w wyuczonym zawodzie, był zatrudniony w jako etatowy działacz partyjny, stając się bliskim współpracownikiem Momira Bulatovicia^[3]. W drugiej połowie lat 80. wchodził w skład prezydiów młodzieżówek (jugosłowiańskiej i czarnogórskiej), awansował też do komitetu centralnego Związku Komunistów Jugosławii^[2].

W pierwszych pluralistycznych wyborach w 1990 komuniści odnieśli w Czarnogórze zdecydowane zwycięstwo, zyskując ponad 80 miejsc w 125-osobowym parlamencie^[3]. W lutym 1991 Milo Đukanović został pierwszym premierem Czarnogóry^[6]. Dołączył do powołanej przez Momira Bulatovicia (którego wybrano na prezydenta Czarnogóry) postkomunistycznej Demokratycznej Partii Socjalistów Czarnogóry, powstałej z przekształcenia SKCG^[2]. Od 1992 do 1993 był jednocześnie ministrem obrony^[7]. W 1994 objął funkcję wiceprzewodniczącego swojego ugrupowania^[5]. Już w pierwszej połowie lat 90. pojawiły się spory między nim a prezydentem, głównie dotyczące zakresu współpracy i poparcia dla serbskiego przywódcy Slobodana Miloševicia, którego bliskim stronnikiem był Momir Bulatović. Milo Đukanović w prowadzonej polityce starał się normalizować stosunki z państwami zachodnimi celem uzyskania pomocy gospodarczej. Z drugiej strony opowiadał się za pozostaniem Czarnogóry w ramach Federalnej Republiki Jugosławii, jednocześnie otwarcie żądając równego statusu tego kraju i Serbii^[3].

W 1997 doszło do rozłamu w DPS, w rezultacie w wyborach prezydenckich w tym samym roku premier wystartował przeciwko dotychczasowemu prezydentowi. W drugiej turze głosowania Milo Đukanović zwyciężył z wynikiem 50,8% głosów^[3]. Urząd prezydenta objął w styczniu 1998, w kolejnym miesiącu formalnie zakończył pełnienie funkcji premiera^[6]. Również w 1998 ostatecznie przejął przywództwo w swoim ugrupowaniu^[8]. Na czele państwa stał do listopada 2002, nie ubiegał się o reelekcję.

W styczniu 2003 powrócił na stanowisko premiera, zajmując je do listopada 2006^[6]. W międzyczasie stał się orędownikiem niepodległości Czarnogóry^[3], kierował ruchem politycznym zmierzającym do niezależności państwa^[2]. W maju 2006 nurt niepodległościowy zwyciężył w referendum, we wrześniu koalicja kierowana przez lidera socjalistów wygrała wybory parlamentarne. W listopadzie ustąpił jednak z funkcji premiera^[5] i p.o. ministra obrony (którym był przez kilka miesięcy w tym samym roku^[7]). Objął natomiast mandat deputowanego do Zgromadzenia Czarnogóry, który wykonywał do 2008^[2] (wybierany później na posła w kolejnych wyborach w 2009, 2012 i 2016^[9]).

Po raz trzeci urząd premiera sprawował od lutego 2008^[10] do grudnia 2010^[8]. Prezydent Filip Vujanović powołał go w miejsce Željka Šturanovicia, który ustąpił z uwagi na stan zdrowia^[11]. Działał na rzecz akcesji Czarnogóry do NATO i Unii Europejskiej. Zrezygnował ze stanowiska w miesiącu, w którym państwo to uzyskało oficjalny status kandydata do UE^[12].

Po raz czwarty stanął na czele rządu w grudniu 2012^[13]. W 2015 w kraju zaczęło dochodzić do wspieranych przez opozycję protestów, których uczestnicy zarzucali premierowi korupcję i domagali się jego odejścia^[14]. W listopadzie 2016 nowym premierem został Duško Marković (również z DPS)^[8].

W 2018 wystartował ponownie w wyborach prezydenckich, wygrywając w pierwszej turze z wynikiem 53,9% głosów^[15]. Urząd prezydenta objął w maju 2018, powracając do pełnienia tej funkcji po blisko szesnastu latach. W 2020 stanowiąca zaplecze polityczne prezydenta DPS i jej koalicjanci utracili większość w parlamencie na rzecz sojuszu trzech ugrupowań opozycyjnych^[16].

Milo Đukanović został następnie kandydatem w wyborach prezydenckich w 2023; w pierwszej turze zajął pierwsze miejsce z wynikiem 35,4% głosów^[17]. W drugiej turze otrzymał 41,1% głosów, przegrywając z byłym ministrem Jakovem Milatoviciem^[18]. W tym samym miesiącu ustąpił z funkcji w DPS, pełniącym obowiązki przewodniczącego partii został wówczas Danijel Živković^[19]. Urząd prezydenta sprawował do 20 maja 2023^[20].

Życie prywatne

Żonaty z Lidiją (prawniczką), ma syna Blaža^[2]^[5].

Odznaczenia

Order Flagi Narodowej (Albania, 2016)^[21]
Order Zasługi I klasy (Paragwaj, 2018)^[22]
Krzyż Wielki Orderu San Marino (San Marino, 2022)^[23]

Przypisy

↑ Od 5 listopada 2002 obowiązki premiera wykonywał faktycznie wicepremier Dragan Đurović (Filip Vujanović został wówczas wybrany na przewodniczącego parlamentu).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Milo Đukanović. dps.me. [dostęp 2018-08-28]. (czarnog.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Milo Djukanovic. cidob.org. [dostęp 2018-08-28]. (hiszp.).
↑ Obama’s Not Alone in His Athletic Pursuits. nytimes.com, 16 listopada 2008. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Prime Minister of Montenegro Milo Djukanovic – Biography. predsjednik.gov.me. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Rulers: Countries Me-My: Montenegro. rulers.org. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
↑ ^a ^b Rulers: Montenegro: Ministries etc.. rulers.org. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Leaders of Montenegro. zarate.eu. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
↑ Za izbor poslanika u Skupštinu Crne Gore. dik.co.me. [dostęp 2020-04-05]. (czarnog.).
↑ Milo Djukanović ponownie premierem Czarnogóry. rp.pl, 29 lutego 2008. [dostęp 2018-08-28].
↑ Montenegro’s president nominates Djukanovic to again become premier. iht.com, 20 lutego 2008. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
↑ Montenegro Prime Minister Milo Djukanovic resigns. bbc.co.uk, 21 grudnia 2010. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
↑ Montenegro’s new government headed by Milo Đukanović gets voted in. predsjednik.gov.me, 4 grudnia 2012. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
↑ Montenegro’s fractious opposition takes to the streets. dw.com, 16 listopada 2015. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).
↑ Konačni rezultati izbora za Predsjednika Crne Gore. dik.co.me, 28 kwietnia 2018. [dostęp 2018-08-28]. (czarnog.).
↑ Montenegro president accepts his party lost election. reuters.com, 3 września 2020. [dostęp 2020-12-02]. (ang.).
↑ DIK utvrdio privremene rezultate: Đukanović 35,37 odsto, Milatović 28,92, Mandić 19,32 odsto…. vijesti.me, 20 marca 2023. [dostęp 2023-03-20]. (czarnog.).
↑ DIK utvrdio privremene rezultate: Milatović osvojio 58,88, Đukanović 41,12 odsto glasova. vijesti.me, 3 kwietnia 2023. [dostęp 2023-04-03]. (czarnog.).
↑ ON DOLAZI UMESTO MILA ĐUKANOVIĆA: Ko je Danijel Živković (36) koji će voditi DPS. blic.rs, 5 kwietnia 2023. [dostęp 2023-04-05]. (serb.).
↑ Milatović položio zakletvu: Predstavljaću svakog od nas u naporima da tamo gdje su nas dijelili iznađemo slogu. vijesti.me, 20 maja 2023. [dostęp 2023-05-21]. (czarnog.).
↑ Đukanović odlikovan Ordenom albanske zastave. rts.rs, 12 lipca 2016. [dostęp 2024-06-19]. (serb.).
↑ Đukanović in Paraguay received keys to the Capital City. cdm.me, 12 grudnia 2018. [dostęp 2024-06-19]. (ang.).
↑ Giacomo Barducci: Unione e collaborazione: la visita di Stato del Presidente del Montenegro. San Marino RTV, 4 marca 2022. [dostęp 2024-05-13]. (wł.).

[1] Od 5 listopada 2002 obowiązki premiera wykonywał faktycznie wicepremier Dragan Đurović (Filip Vujanović został wówczas wybrany na przewodniczącego parlamentu).

[bio-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Milo Đukanović. dps.me. [dostęp 2018-08-28]. (czarnog.).

[cidob-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Milo Djukanovic. cidob.org. [dostęp 2018-08-28]. (hiszp.).

[4] Obama’s Not Alone in His Athletic Pursuits. nytimes.com, 16 listopada 2008. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).

[cv-5] Prime Minister of Montenegro Milo Djukanovic – Biography. predsjednik.gov.me. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).

[rulers-6] Rulers: Countries Me-My: Montenegro. rulers.org. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).

[r1-7] Rulers: Montenegro: Ministries etc.. rulers.org. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).

[zar-8] Leaders of Montenegro. zarate.eu. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).

[9] Za izbor poslanika u Skupštinu Crne Gore. dik.co.me. [dostęp 2020-04-05]. (czarnog.).

[10] Milo Djukanović ponownie premierem Czarnogóry. rp.pl, 29 lutego 2008. [dostęp 2018-08-28].

[11] Montenegro’s president nominates Djukanovic to again become premier. iht.com, 20 lutego 2008. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).

[12] Montenegro Prime Minister Milo Djukanovic resigns. bbc.co.uk, 21 grudnia 2010. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).

[13] Montenegro’s new government headed by Milo Đukanović gets voted in. predsjednik.gov.me, 4 grudnia 2012. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).

[14] Montenegro’s fractious opposition takes to the streets. dw.com, 16 listopada 2015. [dostęp 2018-08-28]. (ang.).

[15] Konačni rezultati izbora za Predsjednika Crne Gore. dik.co.me, 28 kwietnia 2018. [dostęp 2018-08-28]. (czarnog.).

[16] Montenegro president accepts his party lost election. reuters.com, 3 września 2020. [dostęp 2020-12-02]. (ang.).

[17] DIK utvrdio privremene rezultate: Đukanović 35,37 odsto, Milatović 28,92, Mandić 19,32 odsto…. vijesti.me, 20 marca 2023. [dostęp 2023-03-20]. (czarnog.).

[18] DIK utvrdio privremene rezultate: Milatović osvojio 58,88, Đukanović 41,12 odsto glasova. vijesti.me, 3 kwietnia 2023. [dostęp 2023-04-03]. (czarnog.).

[19] ON DOLAZI UMESTO MILA ĐUKANOVIĆA: Ko je Danijel Živković (36) koji će voditi DPS. blic.rs, 5 kwietnia 2023. [dostęp 2023-04-05]. (serb.).

[20] Milatović položio zakletvu: Predstavljaću svakog od nas u naporima da tamo gdje su nas dijelili iznađemo slogu. vijesti.me, 20 maja 2023. [dostęp 2023-05-21]. (czarnog.).

[21] Đukanović odlikovan Ordenom albanske zastave. rts.rs, 12 lipca 2016. [dostęp 2024-06-19]. (serb.).

[22] Đukanović in Paraguay received keys to the Capital City. cdm.me, 12 grudnia 2018. [dostęp 2024-06-19]. (ang.).

[23] Giacomo Barducci: Unione e collaborazione: la visita di Stato del Presidente del Montenegro. San Marino RTV, 4 marca 2022. [dostęp 2024-05-13]. (wł.).

[Królestwo-24] W 1918 roku przyłączone do Królestwa SHS

[Republika-25] Od 1992 roku w ramach Federalnej Republiki Jugosławii; od 2006 roku niepodległa

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[A]

[B]

Republika Czarnogóry (1991–2006)	Momir Bulatović (1991–1998) Milo Đukanović (1998–2002) Filip Vujanović (2002–2003) Dragan Kujović (2003) Rifat Rastoder (2003) Filip Vujanović (2003–2006)
Czarnogóra (od 2006)	Filip Vujanović (2006–2018) Milo Đukanović (2018–2023) Jakov Milatović (od 2023)

Księstwo Czarnogóry (1852−1910)	B. Petrović-Njegoš (1879−05) L. Mijušković (1905−06) M. Radulović (1906−07) A. Radović (1907) L. Tomanović (1907−10)
Królestwo Czarnogóry (1910−1918)^[A]	L. Tomanović (1910−12) M. Martinović (1912−13) J. Vukotić (1913−15) M. Matanović (1915−16) L. Mijušković (1916) A. Radović (1916−17) M. Matanović (1917) E. Popović (1917−18)
Republika Czarnogóry (od 2006)^[B]	M. Đukanović (1991−98) F. Vujanović (1998−03) M. Đukanović (2003−06) Ž. Šturanović (2006−08) M. Đukanović (2008−10) I. Lukšić (2010−12) M. Đukanović (2012−16) D. Marković (2016−20) Z. Krivokapić (2020−22) D. Abazović (2022−23) M. Spajić (od 2023)