Anthony Quinn

Anthony Quinn
	; Anthony Quinn (lata 60.)
Imię i nazwisko	Manuel Antonio Rodolfo Quinn Oaxaca
Data i miejsce urodzenia	21 kwietnia 1915 ; Chihuahua
Data i miejsce śmierci	3 czerwca 2001 ; Boston
Zawód	aktor, reżyser filmowy, scenarzysta, malarz, rzeźbiarz
Współmałżonek	Katherine DeMille; (1937–1965; rozwód); Jolanda Addolori; (1966–1997; rozwód); Kathy Benvin; (1997–2001; jego śmierć)
Lata aktywności	1936–2001
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Anthony Quinn (właśc. Manuel Antonio Rodolfo Quinn Oaxaca; ur. 21 kwietnia 1915 w Chihuahua, zm. 3 czerwca 2001 w Bostonie^[1]) – meksykańsko-amerykański aktor filmowy, teatralny, telewizyjny, reżyser, scenarzysta oraz malarz i rzeźbiarz.

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Meksyku w Chihuahua^[2]. Jego matka (Manuela „Nellie” Oaxaca) była Indianką pochodzącą z Azteków, a ojciec (Francisco) był mieszanego pochodzenia meksykańsko-irlandzkiego. Po rewolucji Pancho Villi rodzina wyemigrowała do USA^[3].

W dzieciństwie dorabiał, pracując jako pucybut i roznosiciel gazet. Przed rozpoczęciem kariery aktorskiej pracował m.in. jako rzeźnik, był również bokserem.

Kariera

Do Hollywood trafił w 1936, a drogę do kariery otwarło mu małżeństwo z córką reżysera Cecila B. De Mille’a^[4]. Wylansowali go twórcy europejscy – Federico Fellini rolą Zampano w La stradzie i Michalis Kakojanis tytułową rolą w Greku Zorbie, która przyniosła mu międzynarodową sławę. Przez prawie cztery lata grał Zorbę również w sztuce teatralnej wystawianej na Broadwayu^[5]. Rzadko grał klasycznych Amerykanów, za to często wcielał się w postaci Indian, Greków, Chińczyków, Turków, Meksykanów, Ormian, Francuzów, Włochów czy Arabów^[6]^[7].

Największe kreacje aktorskie stworzył w filmach: Krew na piasku, La strada, Dzwonnik z Notre Dame, Działa Navarony, Lawrence z Arabii, Dzieci Sancheza, Lew pustyni i Stary człowiek i morze. Chociaż najbardziej znany jest z ról ludzi twardych i bezkompromisowych, potrafił również – w takich filmach, jak 25. godzina, Trzewiki rybaka, Stradivarius – kreować nacechowane głębokim humanizmem postacie ludzi wrażliwych, z trudem radzących sobie z brutalnością otaczającego ich świata. Fanem Quinna był reżyser David Lean. Ostatni film z udziałem Quinna, Słodka zemsta wszedł na ekrany już po śmierci aktora.

Zmarł w Bostonie w wyniku komplikacji oddechowych związanych z rakiem krtani^[8].

Nagrody

Dwukrotnie był nominowany do Oscara za role pierwszoplanowe w filmach Dziki jak wiatr (1957; reż. George Cukor) oraz Grek Zorba (1964; reż. Michalis Kakojanis). Jednak nagrody zdobył za role drugoplanowe w filmach: Viva Zapata! (1952; reż. Elia Kazan) i Pasja życia (1956; reż. Vincente Minnelli). 5 razy był nominowany do nagrody Złotego Globu.

Życie prywatne

Był trzykrotnie żonaty.

3 października 1937 ożenił się z Katherine DeMille, z którą miał pięcioro dzieci: dwóch synów – Christophera (ur. 27 października 1938, zm. 15 marca 1941)^[9] i Duncana (ur. 4 sierpnia 1945)^[10] oraz trzy córki – Christinę (ur. 1 grudnia 1941)^[11], Catalinę (ur. 21 listopada 1942) i Valentinę (ur. 26 grudnia 1952)^[12]. 21 stycznia 1965 doszło do rozwodu.
2 stycznia 1966 poślubił projektantkę kostiumów pochodzenia włoskiego Jolandę Addolori. Mieli trzech synów: Francesco (ur. 22 marca 1962, zm. 5 sierpnia 2011)^[13], Danny’ego (ur. 16 kwietnia 1964)^[14] i Lorenzo (ur. 7 maja 1966)^[15]. 19 sierpnia 1997 rozwiódł się.
7 grudnia 1997 zawarł związek małżeński z Kathy Benvin, z którą miał dwójkę dzieci: córkę Antonię (ur. 23 lipca 1993) i syna Ryana Nicholasa (ur. 5 lipca 1996)^[16].

Miał również dwóch nieślubnych synów ze związku z Friedel Dunbar: Seana (ur. 7 lutego 1973) i Alexandra (ur. 30 grudnia 1976)^[17].

Pod koniec życia wstąpił do zielonoświątkowej wspólnoty chrześcijańskiej Kościoła Poczwórnej Ewangelii^[18].

Upamiętnienie

Rząd Grecji podarował Anthony’emu Quinnowi zatokę na wyspie Rodos w podziękowaniu za rolę w filmie „Działa Navarony”, czym przyczynił się do promocji wyspy. Zatokę nazwano imieniem i nazwiskiem aktora. Późniejszy, demokratyczny rząd unieważnił tę decyzję, jednak nazwa zatoki przetrwała do dziś. Zamykająca cypel skała została wykorzystana w filmie „Działa Navarony”, to w jej wnętrzu mieściły się działa.

Filmografia

Niezwyciężony Bill (1936) jako Indianin
Korsarz (1938) jako Beluche
Droga do Singapuru (1940) jako Caesar
Droga do sukcesu (1940) jako Murray Burns
Umarli w butach (1941) jako wódz Szalony Koń
Krew na piasku jako Manola de Palma
Droga do Maroka (1942) jako Mullay Kassim
Czarny łabędź (1942) jako Wogan
Zdarzenie w Ox-Bow (1943) jako Juan Martinez/Francisco Morez
Powrót do Bataan (1945; znany także pod tytułem Powrót do piekła) jako kpt. Andres Bonifatio
Pod piracką banderą (1952) jako Roc Brasiliano
Viva Zapata! (1952) jako Eufemio Zapata
Płynne złoto (1953) jako "Paco" Conway
Jedź, kowboju (1953) jako Jose Esqueda
Miasto pod wodą (1953) jako Tony Bartlett
Attila (1954) jako Attyla
Ulisses (1954) jako Antoniusz
La strada (1954) jako Zampano
Pasja życia (1956) jako Paul Gauguin
Dzwonnik z Notre Dame (1956) jako Quasimodo
Dziki jak wiatr (1957) jako Gino
Czarna orchidea (1958) jako Frank Valente
Dwa złote colty (1959) jako Tom Morgan
Ostatni pociąg z Gun Hill (1959) jako Craig Belden
Dzikie niewiniątka (1960) jako Inuk
Piękna złośnica (1960) jako Tom Healy
Barabasz (1961) jako Barabasz
Działa Navarony (1961) jako Andrea Stavros
Lawrence z Arabii (1962) jako Auda abu Tayi
Grek Zorba (1964) jako Alexis Zorba
A oto koń siny (1964) jako Vinolas
Wizyta starszej pani (1964) jako Serge Miller
Orkan na Jamajce (1965) jako kpt. Chavez
Niewiarygodne przygody Marco Polo (1965) jako Kublai Khan
Wojna w Algierze (1966) jako Pierre Raspeguy
25. godzina (1967) jako Johann Moritz
Trzewiki rybaka (1968) jako Cyryl Lakota
Mag (1968) jako Maurice Conchis
Strzelby dla San Sebastian (1968) jako Leon Alastray
Tajemnica Santa Vittoria (1969) jako Italo Bombolini
Spacer w wiosennym deszczu (1970) jako Will Cade
Ostatni wojownik (1970) jako Flapping Eagle
110. ulica (1972) jako kpt. Mattelli
Ojciec chrzestny nie żyje (1973) jako Don Angelo
Marsylski kontrakt (1974) jako Steve Ventura
Artystyczny kant (1976) jako Philip Bang
Mesjasz (1976) jako Hamza
Jezus z Nazaretu (1977) jako Józef Kajfasz
Karawany (1978) jako Zulffiqar
Grecki magnat (1978) jako Theo Tomasis
Dzieci Sancheza (1978) jako Jesus Sanchez
Przeprawa (1979) jako Bask
Ryzykowna gra (1981) jako Mariano
Salamandra (1981) jako Bruno Manzini
Omar Mukhtar (1981; znany także pod tytułem Lew pustyni) jako Omar Mukhtar
Onassis – najbogatszy człowiek świata (1988; serial TV) jako Socrates Onassis
Duchy tego nie robią (1989) jako Scott
Stradivarius (1989) jako Antonio Stradivari
Stary człowiek i morze (1990) jako Santiago
Odwet (1990) jako Tiburon Mendez
Malaria (1991) jako Lou Carbone
Gangsterzy (1991) jako Joe Masseria
Tylko samotni (1991) jako Nick Acropolis
Bohater ostatniej akcji (1993) jako Tony Vivaldi
Jesienna miłość (1994) jako Michael Reyman
Herkules (1995–1999; serial TV) jako Zeus
Spacer w chmurach (1995) jako don Pedro Aragon
Gotti (1996) jako Aniello Dellacroce
Słodka zemsta (2002; film wszedł na ekrany już po śmierci Quinna) jako Angelo Allieghieri

Przypisy

↑ Anthony Quinn. AlloCiné. [dostęp 2017-01-23]. (fr.).
↑ Anthony Quinn. Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).
↑ Anthony Quinn (1915-2001). Find a Grave Memorial. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).
↑ Anthony Quinn: Sohn bricht mit 48 Jahren tot zusammen. Klatsch & Tratsch. [dostęp 2017-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-08)]. (niem.).
↑ Magdalena Pawlicka: Zacisze gwiazd. Wydawnictwo Picaresque, Telewizja Polska SA, 2009, s. 188. ISBN 978-83-926413-8-4.
↑ Obituary: Anthony Quinn. The Guardian. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).
↑ Magdalena Pawlicka: Zacisze gwiazd. Wydawnictwo Picaresque, Telewizja Polska SA, 2009, s. 187. ISBN 978-83-926413-8-4.
↑ Eric Gutierrez (1995-08-06): The Revolutionary at 80 : Anthony Quinn, who plays a Mexican in 'Clouds,' dreams of being accepted in his native land. Los Angeles Times. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).
↑ Christopher Quinn (1938-1941). Find a Grave Memorial. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).
↑ Duncan Quinn w bazie IMDb (ang.)
↑ Christina Quinn w bazie IMDb (ang.)
↑ Valentina Quinn w bazie IMDb (ang.)
↑ Francesco Quinn w bazie Notable Names Database (ang.)
↑ Giuseppe Scarpa (2015-04-01): Il ristorante bio fallisce, indagato il figlio di Anthony Quinn. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).
↑ Lorenzo Quinn. Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).
↑ Ryan Quinn w bazie IMDb (ang.)
↑ Alex A. Quinn w bazie IMDb (ang.)
↑ Anthony Quinn 1915–2001. Sue Young Histories. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).

Bibliografia

Jan Słodowski, Andrzej Roman: Gwiazdy światowego kina. Leksykon. Warszawa: Editions Spotkania, 1992. ISBN 83-85195-83-1.

Linki zewnętrzne

Anthony Quinn w bazie IMDb (ang.)
Anthony Quinn w bazie Filmweb
Anthony Quinn w bazie Notable Names Database (ang.)

[1] Anthony Quinn. AlloCiné. [dostęp 2017-01-23]. (fr.).

[2] Anthony Quinn. Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).

[3] Anthony Quinn (1915-2001). Find a Grave Memorial. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).

[4] Anthony Quinn: Sohn bricht mit 48 Jahren tot zusammen. Klatsch & Tratsch. [dostęp 2017-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-08)]. (niem.).

[5] Magdalena Pawlicka: Zacisze gwiazd. Wydawnictwo Picaresque, Telewizja Polska SA, 2009, s. 188. ISBN 978-83-926413-8-4.

[6] Obituary: Anthony Quinn. The Guardian. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).

[7] Magdalena Pawlicka: Zacisze gwiazd. Wydawnictwo Picaresque, Telewizja Polska SA, 2009, s. 187. ISBN 978-83-926413-8-4.

[8] Eric Gutierrez (1995-08-06): The Revolutionary at 80 : Anthony Quinn, who plays a Mexican in 'Clouds,' dreams of being accepted in his native land. Los Angeles Times. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).

[9] Christopher Quinn (1938-1941). Find a Grave Memorial. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).

[10] Duncan Quinn w bazie IMDb (ang.)

[11] Christina Quinn w bazie IMDb (ang.)

[12] Valentina Quinn w bazie IMDb (ang.)

[13] Francesco Quinn w bazie Notable Names Database (ang.)

[14] Giuseppe Scarpa (2015-04-01): Il ristorante bio fallisce, indagato il figlio di Anthony Quinn. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).

[15] Lorenzo Quinn. Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).

[16] Ryan Quinn w bazie IMDb (ang.)

[17] Alex A. Quinn w bazie IMDb (ang.)

[18] Anthony Quinn 1915–2001. Sue Young Histories. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

1936–1939	Walter Brennan (1936) Joseph Schildkraut (1937) Walter Brennan (1938) Thomas Mitchell (1939)
1940–1959	Walter Brennan (1940) Donald Crisp (1941) Van Heflin (1942) Charles Coburn (1943) Barry Fitzgerald (1944) James Dunn (1945) Harold Russell (1946) Edmund Gwenn (1947) Walter Huston (1948) Dean Jagger (1949) George Sanders (1950) Karl Malden (1951) Anthony Quinn (1952) Frank Sinatra (1953) Edmond O’Brien (1954) Jack Lemmon (1955) Anthony Quinn (1956) Red Buttons (1957) Burl Ives (1958) Hugh Griffith (1959)
1960–1979	Peter Ustinov (1960) George Chakiris (1961) Ed Begley (1962) Melvyn Douglas (1963) Peter Ustinov (1964) Martin Balsam (1965) Walter Matthau (1966) George Kennedy (1967) Jack Albertson (1968) Gig Young (1969) John Mills (1970) Ben Johnson (1971) Joel Grey (1972) John Houseman (1973) Robert De Niro (1974) George Burns (1975) Jason Robards (1976) Jason Robards (1977) Christopher Walken (1978) Melvyn Douglas (1979)
1980–1999	Timothy Hutton (1980) John Gielgud (1981) Louis Gossett Jr. (1982) Jack Nicholson (1983) Haing S. Ngor (1984) Don Ameche (1985) Michael Caine (1986) Sean Connery (1987) Kevin Kline (1988) Denzel Washington (1989) Joe Pesci (1990) Jack Palance (1991) Gene Hackman (1992) Tommy Lee Jones (1993) Martin Landau (1994) Kevin Spacey (1995) Cuba Gooding Jr. (1996) Robin Williams (1997) James Coburn (1998) Michael Caine (1999)
2000–2019	Benicio del Toro (2000) Jim Broadbent (2001) Chris Cooper (2002) Tim Robbins (2003) Morgan Freeman (2004) George Clooney (2005) Alan Arkin (2006) Javier Bardem (2007) Heath Ledger (2008) Christoph Waltz (2009) Christian Bale (2010) Christopher Plummer (2011) Christoph Waltz (2012) Jared Leto (2013) J.K. Simmons (2014) Mark Rylance (2015) Mahershala Ali (2016) Sam Rockwell (2017) Mahershala Ali (2018) Brad Pitt (2019)
2020–2039	Daniel Kaluuya (2020) Troy Kotsur (2021) Ke Huy Quan (2022) Robert Downey Jr. (2023)

1950–1969	Cecil B. DeMille (1952) Walt Disney (1953) Darryl F. Zanuck (1954) Jean Hersholt (1955) Jack L. Warner (1956) Mervyn LeRoy (1957) Buddy Adler (1958) Maurice Chevalier (1959) Bing Crosby (1960) Fred Astaire (1961) Judy Garland (1962) Bob Hope (1963) Joseph E. Levine (1964) James Stewart (1965) John Wayne (1966) Charlton Heston (1967) Kirk Douglas (1968) Gregory Peck (1969)
1970–1989	Joan Crawford (1970) Frank Sinatra (1971) Alfred Hitchcock (1972) Samuel Goldwyn (1973) Bette Davis (1974) Hal B. Wallis (1975) Walter Mirisch (1977) Red Skelton (1978) Lucille Ball (1979) Henry Fonda (1980) Gene Kelly (1981) Sidney Poitier (1982) Laurence Olivier (1983) Paul Newman (1984) Elizabeth Taylor (1985) Barbara Stanwyck (1986) Anthony Quinn (1987) Clint Eastwood (1988) Doris Day (1989)
1990–2009	Audrey Hepburn (1990) Jack Lemmon (1991) Robert Mitchum (1992) Lauren Bacall (1993) Robert Redford (1994) Sophia Loren (1995) Sean Connery (1996) Dustin Hoffman (1997) Shirley MacLaine (1998) Jack Nicholson (1999) Barbra Streisand (2000) Al Pacino (2001) Harrison Ford (2002) Gene Hackman (2003) Michael Douglas (2004) Robin Williams (2005) Anthony Hopkins (2006) Warren Beatty (2007) Steven Spielberg (2009)
2010–2029	Martin Scorsese (2010) Robert De Niro (2011) Morgan Freeman (2012) Jodie Foster (2013) Woody Allen (2014) George Clooney (2015) Denzel Washington (2016) Meryl Streep (2017) Oprah Winfrey (2018) Jeff Bridges (2019) Tom Hanks (2020) Jane Fonda (2021) Eddie Murphy (2023)