Przejdź do zawartości

David Niven

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
David Niven
Ilustracja
David Niven (1937)
Imię i nazwisko

James David Graham Niven

Data i miejsce urodzenia

1 marca 1910
Londyn

Data i miejsce śmierci

29 lipca 1983
Château-d’Œx

Zawód

aktor, żołnierz, pisarz

Współmałżonek

Primula Rollo
(1940–1946; jej śmierć)
Hjördis Genberg
(1948–1983; jego śmierć)

Lata aktywności

1932–1983

Odznaczenia
Legionista Legii Zasługi (USA)
Multimedia w Wikimedia Commons

David Niven (właśc. James David Graham Niven; ur. 1 marca 1910 w Londynie, zm. 29 lipca 1983 w Château-d’Œx) – brytyjski aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, a także oficer i pisarz.

W 1959 był współgospodarzem 31. ceremonii wręczenia Oscarów i do tej pory jedynym aktorem w historii, który zdobył Oscara w tym samym roku za główną rolę w filmie Delberta Manna Osobne stoliki (1958)[1], pełniąc jednocześnie funkcję gospodarza.

W 1960 otrzymał dwie własne gwiazdy w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdujące się przy 1623 Vine Street i 6384 Hollywood Boulevard[2][3].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Niven urodził się w Londynie. Jego ojciec, porucznik William Edward Graham Niven, zginął w trakcie bitwy o Gallipoli (21 sierpnia 1915)[4]. David Niven kształcił się między innymi w Stowe School, a od 1928 roku uczęszczał do Royal Military Academy Sandhurst, szkoły kształcącej zawodowych oficerów[5]. Po ukończeniu Sandhurst w 1930 otrzymał stopień podporucznika i przydział w Highland Light Infantry[6]. W kolejnych latach służył na Malcie i w Dover[7], a 30 stycznia 1933 został awansowany na porucznika[8]. Jeszcze w 1933, po kłótni z przełożonym (za co został aresztowany), odszedł z wojska[9]. O rezygnacji ze służby poinformował dowództwo telegramem[7]. Niven wyjechał do USA, w 1934 osiadając w Hollywood, gdzie pracował jako statysta, a następnie podpisał długoletni kontrakt z wytwórnią Samuela Goldwyna. W tym czasie grał głównie role drugoplanowe m.in. w Buncie na Bounty (1935)[10].

Dwa dni po wybuchu II wojny światowej podjął decyzję o powrocie do ojczyzny i ponownym wstąpieniu do British Army[11]. W lutym 1940 otrzymał przydział porucznika w pułku Rifle Brigade (The Prince Consort's Own)[12]. Wkrótce przeniósł się do Commando, gdzie dowodził oddziałem Phanton, a 18 sierpnia 1941 został awansowany na kapitana[13]. Brał udział między innymi w lądowaniu w Normandii i operacji Copperhead; w trakcie służby zagrał także w dwóch filmach propagandowych: The First of the Few (1942) i The Way Ahead (1944)[6]. Niven został zdemobilizowany w stopniu podpułkownika[7]. Po powrocie do USA odznaczony Legią Zasługi[14].

Do kina wrócił tuż po zakończeniu wojny, występował głównie w produkcjach brytyjskich i amerykańskich. Chętnie współpracował z telewizją. W 1971 wydał autobiografię Księżyc jest balonem (The Moon's A Balloon).

Grał w filmach różnorodnych gatunkowo (choć najczęściej komediach) i specjalizował się w rolach dobrze wychowanych Brytyjczyków z wyższych sfer – oficerów, dyplomatów, ekscentrycznych bogaczy i lordów. Oscara otrzymał za pierwszoplanową rolę w dramacie Osobne stoliki w 1959. Najsłynniejszą jego rolą jest kreacja sir Charlesa Lyttona, uroczego złodzieja klejnotów w serii filmów o inspektorze Clouseau. Inne znaczące pozycje filmowe w których wystąpił to m.in.: W 80 dni dookoła świata (1956), Działa Navarony (1961), Casino Royale (1967) czy Ucieczka na Atenę (1979).

W 1981 zdiagnozowano u niego stwardnienie zanikowe boczne (ALS). Zmarł w swoim szwajcarskim domu 29 lipca 1983 w wieku 73 lat. Został pochowany na cmentarzu w Château-d'Œx[15][16][17].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W 1940 roku zawarł związek małżeński z Primulą Rollo (1918–1946). Para miała dwóch synów, Davida Jr. (ur.1942) i Jamesa Grahama (ur. 1945). Primula zmarła w wieku 28 lat, wskutek złamania podstawy czaszki po upadku ze schodów w rezydencji Tyrone'a Powera w Beverly Hills w Kalifornii[18][16].

W 1948 roku Niven ożenił się z szwedzką modelką Hjördis Pauliną Genberg (1919–1997)[19], z którą adoptował dwie córki Kristinę i Fionę[20].

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]
Rok Nagroda Kategoria Film
1954 Złoty Glob Najlepszy aktor w filmie komediowym lub musicalu Niebieski księżyc (1953)
1958 Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych Najlepszy aktor Osobne stoliki (1958)
1959 Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy aktor pierwszoplanowy
Złoty Glob Najlepszy aktor w filmie dramatycznym
1981 Brytyjska Nagroda Filmowa „Evening Standard” Nagroda specjalna –

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ David Niven Awards. FamousFix. [dostęp 2022-08-21]. (ang.).
  2. ↑ David Niven. Walk of Fame. [dostęp 2022-08-21]. (ang.).
  3. ↑ Michael Seiler: Hollywood Star Walk: David Niven. „Los Angeles Times”, 1983-07-30. [dostęp 2022-08-21]. (ang.).
  4. ↑ We remember William Edward Graham Niven. livesofthefirstworldwar.iwm.org.uk. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  5. ↑ Hugh Massingberd: It’s being so cheerful that keeps me going. spectator.co.uk. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  6. ↑ a b Biography - The Official Licensing Website of David Niven. cmgww.com. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  7. ↑ a b c Sandhurst Trust: David Niven. sandhursttrust.org. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  8. ↑ THE LONDON GAZETTE, 31 stycznia 1933, str. 674. thegazette.co.uk. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  9. ↑ Five Film Stars' Wartime Roles. iwm.org.uk. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  10. ↑ Hal Erickson: David Niven Biography. AllMovie. [dostęp 2022-08-21]. (ang.).
  11. ↑ Otto Friedrich: City of Nets: A Portrait of Hollywood in the 1940s. books.google.pl. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  12. ↑ SUPPLEMENT TO THE LONDON GAZETTE, 5 kwietnia 1940, str. 1978. thegazette.co.uk. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  13. ↑ The Quarterly Army List (October–December 1943: Part II). London: HM Stationery Office. 1943. str. 1368b. archive.org. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  14. ↑ SUPPLEMENT TO THE LONDON GAZETTE, 8 listopada 1945, str. 5461. thegazette.co.uk. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  15. ↑ David Niven | Biography, Movies, & Facts | Britannica [online], www.britannica.com, 25 lipca 2024 [dostęp 2024-08-01] (ang.).
  16. ↑ a b Karin J. Fowler (1995) David Niven: a Bio-Biography, Greenwood Press. ISBN 978-0313280443
  17. ↑ Ap, Burial Rites for David Niven Held in Small Swiss Village, „The New York Times”, 3 sierpnia 1983, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-08-01] (ang.).
  18. ↑ http://nla.gov.au/nla.news-article59355516
  19. ↑ Charlie Bradley, David Niven wife: Roger Moore claimed Niven's wife 'was b**** to him' [online], Express.co.uk, 27 lutego 2022 [dostęp 2024-08-01] (ang.).
  20. ↑ A well kept secret, 1964 [online], Hjördis Genberg Niven, 14 czerwca 2016 [dostęp 2024-08-01] (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Różowa Pantera
Seria główna
Peter Sellers
Alan Arkin
Roger Moore
Roberto Benigni
Rebooty
Steve Martin
Seriale animowane
Postacie
Gry komputerowe
Muzyka
Inne

Różowa Pantera

Nagroda Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego
1920–1939
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039
Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych dla najlepszego aktora
Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu
1950–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=David_Niven&oldid=74747434”