Kółko rolnicze

Kółko rolnicze – dobrowolna społeczno-zawodowa organizacja rolników, działająca w celu zwiększenia i doskonalenia produkcji rolnej. Część kółek utworzyła spółdzielnie kółek rolniczych (SKR), gospodarując gruntami lub oferując usługi w zakresie mechanizacji rolnictwa.

Historia

Zjazd kołek rolniczych w Krakowie – delegaci (1909)

Wielkopolskie Towarzystwo Kółek Rolniczych – logo z 1929

Pierwsze kółka rolnicze na terenach polskich powstały w roku 1862 w Piasecznie koło Gniewa i w 1866 w Dolsku koło Śremu. Rozwinęły się w okresie międzywojennym.

W PRL traktowane przez władze jako narzędzie socjalistycznej przebudowy wsi, kolektywizacji i realizacji zasad demokracji socjalistycznej na wsi. Po 1944 r. przejęte przez Związek Samopomocy Chłopskiej, po 1956 r. odrodziły się, od 1959 zostały przymusowo zrzeszone w Centralnym Związku Kółek Rolniczych.

W latach 70. XX w., popierane przez władze, kółka rolnicze odeszły od swojej tradycyjnej funkcji wspólnego użytkowania maszyn i świadczenia usług dla gospodarstw chłopskich. Coraz częściej rozwijały zespołową produkcję roślinną i zwierzęcą, stając się jedną z form własności społecznej ziemi. Obszar gruntów przez nie użytkowanych powiększył się o 143%.

Od 1975 r. wraz z Kołami Gospodyń Wiejskich i branżowymi organizacjami rolniczymi tworzą Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych (KZRKiOR).

Kółka rolnicze według ustawy z 1982 r.

Na podstawie ustawy z 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników określono zasady funkcjonowania kółek rolniczych. Sposoby wykonania ustawy regulowało rozporządzenie Rady Ministrów z 1983 roku. Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2000 r. dokonano zmiany w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników.

Kółko rolnicze jest dobrowolną, niezależną i samorządną, społeczno-zawodową organizacją rolników indywidualnych, reprezentującą całokształt ich interesów zawodowych i społecznych.

Terenem działalności kółka rolniczego może być jedna bądź więcej sąsiadujących ze sobą wsi. Terenem działalności kółka rolniczego może być także miasto.

Członkostwo w kółkach rolniczych

Członkiem kółka rolniczego może być:

• osoba prowadząca indywidualne gospodarstwo rolne jako jego właściciel, posiadacz bądź użytkownik;
• pełnoletni członek rodziny rolnika wymienionego w pkt 1, pracujący w prowadzonym przez niego gospodarstwie rolnym;
• osoba, która przekazała gospodarstwo rolne za emeryturę lub rentę.

Statut kółka rolniczego

Statut kółka rolniczego powinien określać:

• nazwę i siedzibę kółka;
• podmiotowy i terytorialny zakres jego działania;
• cele i zadania kółka oraz środki ich realizacji;
• zakres i przedmiot działalności gospodarczej;
• sposób wstępowania i występowania członków oraz utraty członkostwa;
• prawa i obowiązki członków;
• sposób ustanawiania składek członkowskich;
• strukturę organizacyjną kółka;
• organy kółka, ich kompetencje, okres kadencji oraz tryb ich wyboru i odwoływania przed upływem kadencji;
• warunki podejmowania i ważności uchwał organów kółka;
• sposób reprezentowania kółka na zewnątrz;
• majątek kółka oraz sposób dysponowania tym majątkiem;
• sposób zaciągania przez kółko zobowiązań majątkowych;
• zasady podziału nadwyżki z prowadzonej działalności gospodarczej;
• sposób zmiany statutu.

Założenie kółka rolniczego

Z inicjatywą założenia kółka rolniczego może wystąpić co najmniej dziesięć osób, w tym co najmniej osiem osób prowadzących gospodarstwa rolne jako ich właściciele, posiadacze lub użytkownicy.

Osoby będące członkami założycielami, wybierają spośród siebie komitet założycielski oraz uchwalają statut kółka rolniczego.

Rejestracja kółka rolniczego

Kółko rolnicze podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Rejestracji podlegają także zmiany statutu kółka rolniczego; przez zmianę statutu rozumie się również uchwalenie przez istniejące kółko nowego statutu. Z chwilą dokonania rejestracji kółko rolnicze nabywa osobowość prawną.

Organ rejestrowy wpisuje do rejestru kółko i jego statut oraz zmiany statutu już istniejącego, gdy odpowiadają one wymaganiom określonym w ustawie.

Jeżeli organ rejestrowy stwierdzi, że statut lub jego zmiany nie spełniają wymogu, uzależni rejestrację kółka rolniczego i jego statutu lub zmiany statutu od dokonania odpowiednich poprawek, wyznaczając w tym celu stosowny termin.

Wykreślenie z rejestracji kółka rolniczego

Kółko rolnicze podlega wykreśleniu z rejestru, jeżeli:

• podjęta zostanie, zgodnie ze statutem, uchwała o rozwiązaniu kółka;
• uchwalona zmiana statutu nie odpowiada wymaganiom określonym w ustawie, a kółko rolnicze, mimo wskazania przez organ rejestrowy na zaistniałe uchybienia, nie podejmie uchwały usuwającej te uchybienia bądź nie odstąpi od zmiany statutu;
• liczba członków kółka osiągnie stan poniżej liczby określonej w ustawie;
• w innych wypadkach przewidzianych w ustawie.

Działalność kółka rolniczego przed rejestracją

Do czasu rejestracji kółka rolniczego, a następnie do czasu wyboru zgodnie ze statutem jego organów, w imieniu kółka działa jego komitet założycielski. Za czynności dokonane w imieniu kółka rolniczego przed jego rejestracją, członkowie komitetu założycielskiego odpowiadają wobec osób trzecich solidarnie, zaś za zobowiązania wynikające z tych czynności po rejestracji kółka odpowiada kółko rolnicze, tak jak za zobowiązania zaciągnięte przez siebie, z tym że członkowie komitetu założycielskiego odpowiadają za nie wobec kółka według przepisów prawa cywilnego.

Zobacz też

• Państwowy Ośrodek Maszynowy
• Rolnicza spółdzielnia produkcyjna

Bibliografia

• Włodzimierz Bzowski: Praca społeczno-gospodarcza wsi wielkopolskiej. Wyd. 2. Warszawa 1921.
• A. Marczakiewicz, Z. Markowicz, J. Stępiński: 130-lecie Kółek Rolniczych. Krótki zarys historii Kółek Rolniczych (1862–1992), KZRKiOR, Warszawa 1992

Linki zewnętrzne

• Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych