Otton Laskowski

Otton Laskowski
Tonio
	major piechoty
Data i miejsce urodzenia	23 marca 1892 ; Paduń, gubernia tobolska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	11 listopada 1953 ; Londyn, Wielka Brytania
	Przebieg służby
Lata służby	1915–1947
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Wojsko Polskie; Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	Finlandzki Pułk Lejbgwardii; I Korpus Polski; 21 pułk piechoty; Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy; Wojskowe Biuro Historyczne
Stanowiska	dowódca plutonu; dowódca kompanii; p.o. komendanta Kwatery Głównej 8 Dywizji Piechoty; szef Wojskowego Biura Historycznego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-bolszewicka; II wojna światowa
	Odznaczenia
	;

Otton Laskowski h. Korab, ps. „Tonio” (ur. 11 marca^?/23 marca 1892 w Paduni, zm. 11 listopada 1953 w Londynie) – historyk wojskowości, major piechoty Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Zbrojnych. Był twórcą Encyklopedii wojskowej, pierwszej polskiej encyklopedii wojskowości.

Życiorys

Otton Laskowski urodził się 23 marca 1892 roku w Paduni, w guberni tobolskiej, w rodzinie Wacława Jacka, inżyniera-technologa, i Marii Joanny z Missunów. Ojciec zesłany został na Syberię za przynależność do Gminy Socjalistów Polskich w Petersburgu i współpracę z Narodną Wolą^{[potrzebny przypis]}. Miał brata Kazimierza. 26 grudnia 1917 roku zawarł związek małżeński z Marią z Seewaldów, z którą miał troje dzieci: Helenę Franciszkę (ur. 1919), Wacława Bogodara (ur. 1920) i Jerzego Ottona (ur. 1925).

W 1910 roku ukończył gimnazjum klasyczne w Troicku (gub. orenburska). W latach 1910–1914 studiował na Wydziale Mechanicznym Politechniki w Petersburgu.

W 1914 roku, po wybuchu I wojny światowej, wstąpił do Pawłowskiej Szkoły Wojskowej w Sankt Petersburgu. Od maja 1915 roku, w stopniu chorążego, dowodził kompanią w Finlandzkim Pułku Lejbgwardii. W sierpniu 1915 roku, w bitwie pod Jowniunami, został ciężko ranny. W 1916 roku został awansowany na podporucznika.

W 1917 roku, po wybuchu rewolucji lutowej, uczestniczył w organizowaniu Związku Wojskowych Polaków w Piotrogrodzie. Organizator i pierwszy dowódca Pierwszej Samodzielnej Kompanii Polskiej przy Naczpolu w Piotrogrodzie, następnie w I Korpusie Polskim w Rosji.

W październiku 1918 roku powrócił do Polski i uczestniczył w akcji rozbrajania oddziałów niemieckich. Walczył w wojnie z bolszewikami jako dowódca kompanii w 21 pułku piechoty „Dzieci Warszawy”. Został ranny w bitwie nad Dźwiną i w listopadzie 1919 roku odesłany na tyły (do Warszawy). Ukończył II Kurs Pedagogiczny dla Oficerów i od sierpnia 1920 roku pełnił służbę w Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym kierowanym przez pułkownika Wacława Tokarza, a od listopada 1927 roku w Wojskowym Biurze Historycznym. W prowadzonych badaniach historycznych specjalizował się w staropolskiej sztuce wojennej. 1 grudnia 1924 roku został awansowany na majora ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów administracji, dział naukowo-oświatowy^[1].

Od 1929 roku kierował Przeglądem Historyczno-Wojskowym. Wykładowca historii wojskowości na różnego rodzaju kursach dla oficerów. Członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego. W latach 1930–1939 był naczelnym redaktorem Encyklopedii wojskowej, w której zamieścił wiele swoich artykułów. Współpracownik sekcji obwarowań starych w Zakładzie Architektury Polskiej. Organizator działu polskiego na wystawie wojskowej w Paryżu w 1936 roku. W marcu 1934 został przeniesiony do korpusu oficerów piechoty z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku^[2]. W 1939 roku był szefem Wydziału Wojen Dawnych w Wojskowym Biurze Historycznym^[3].

W 1939 roku obronił pracę magisterską z historii na Uniwersytecie Warszawskim (jako ekstern). W sierpniu tego roku, zgodnie z przydziałem mobilizacyjnym, objął obowiązki komendanta kwatery głównej 8 Dywizji Piechoty. 9 września w Brześciu podpułkownik Alojzy Horak przekazał mu szefostwo Wojskowego Biura Historycznego z zadaniem dalszej ewakuacji biura i archiwum, transportem kolejowym, do Złoczowa przez Pińsk, Łuniniec, Sarny, Równe, Dubno.

Po agresji ZSRR na Polskę przekroczył granicę polsko-rumuńską i został internowany. Pełnił funkcję szefa sztabu Dowództwa Obozów WP. Zbiegł z internowania i udał się do sojuszniczej Francji. Po przybyciu tam mianowany został szefem Wojskowego Biura Historycznego. Po upadku Francji znalazł się w Wielkiej Brytanii, gdzie od lata 1940 roku pełnił obowiązki szefa propagandy i oświaty I Korpusu Polskiego w Szkocji. 31 marca 1941 roku przeniesiony został do Gabinetu Naczelnego Wodza i Ministra Spraw Wojskowych w Londynie na stanowisko zastępcy szefa gabinetu i kierownika Referatu Historycznego^[4]. 13 marca 1942 roku powierzono mu kierownictwo Referatu Propagandy i Oświaty w Polskim Biurze Wojskowym (Komendzie Placu).

W latach 1947–1948 zajmował się oświatą w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. W 1948 roku po zwolnieniu z wojska pozostał na emigracji. W latach 1948–1952 redagował „Teki Historyczne”. Utrzymywał się między innymi z lekcji śpiewu. Zmarł 11 listopada 1953 roku w Londynie. Pochowany na St. Mary’s Cemetery.

Wybrane dzieła

Był encyklopedystą. Został wymieniony w gronie 180 edytorów pięciotomowej Ilustrowanej encyklopedii Trzaski, Everta i Michalskiego wydanej w latach 1926–1928 gdzie zredagował hasła związane z wojskowością^[5]^[6]. Pełnił również funkcję redaktora naczelnego ośmiotomowej Encyklopedii wojskowej wydanej w latach 1931–1937^[7]. Był autorem wielu prac z dziedziny historii wojskowości, w tym:

Język i słownictwo wojskowe Prądzyńskiego (1921)
Znaczenie ogólne i wychowawcze historii wojskowości (1922)
Kampanie Stefana Batorego przeciwko Moskwie (1925)
Historia Wojskowości Polskiej (1925)
Grunwald 1410 (1926 i 1943 – wydanie angielskie)
Badania dawnej polskiej historii wojskowej. Zadania pracy i ogólna charakterystyka źródeł (wspólnie z B. Pawłowskim w 1927)
Kampania włoska 1859 roku (wspólnie z S. Płoskim w 1928)
Młodość wojskowa Jana Sobieskiego (1929)
Przewodnik po polach bitew wojny polsko-rosyjskiej 1830/31 (1930, 2011)
Jan III Sobieski (1933 i 1941 wydanie angielskie)
Wyprawa wiedeńska 1683 (1933)
Piechota w rozwoju historycznym (1936)
Odrębność staropolskiej sztuki wojennej (1936, 1952 – wyd. francuskie, 1955 – wyd. II poprawione)
Wyprawa na Toropiec (1937)
Historia piechoty polskiej do 1792 roku (1937)
Taktyka piechoty XVI w. W związku z jej siłą ogniową (1950 i 1964 – wyd. franc. i ang.)

Opracowywał również teksty innych autorów (jako wydawca źródeł), a także tłumaczył, m.in. prace gen. Cammona, marszałków: Joffre i Focha. Ostatnią jego pracą napisaną w Polsce była: Jan III Sobieski jako wódz. Nie została jednak wydana, jej rękopis spłonął w czasie wojny w Warszawie.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Niepodległości (20 lipca 1932)^[8]
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1936)^[9]
Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami^[10]
Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1938)^[11]
Srebrny Krzyż Zasługi (2 marca 1925)^[12]^[13]
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[14]
Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)^[15]
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[16]
Odznaka Strzelecka^[17]

Order św. Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie)
Krzyż Oficerski Orderu Świętego Aleksandra (Bułgaria, 1936)^[18]
Kawaler Orderu Miecza (Szwecja, 1923)^[19]
Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja)
Order Palm Akademickich (Francja)
Medal Zwycięstwa („Médaille interalliée”)

Przypisy

↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934, s. 85.
↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 20, 494.
↑ Gabinet NW 1944 ↓, s. 15, 187.
↑ Trzaska 1939 ↓.
↑ Lam 1926 ↓.
↑ Laskowski 1931 ↓.
↑ M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ Wniosek z 20 sierpnia 1936 r.
↑ Informacja z Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
↑ M.P. z 1938 r. nr 259, poz. 612. „za zasługi w służbie wojskowej”
↑ M.P. z 1925 r. nr 62, poz. 234 „za zasługi, położone na polu pracy naukowej w armji Rzeczypospolitej Polskiej”.
↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 38 z 01.04.1925 r.
↑ Dz. M.S.W. 78/28.
↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej i krzewienie czytelnictwa w wojsku”.
↑ Roz. M.S.W. 83/28.
↑ Na podstawie fotografii Plik:Otton Laskowski.jpg.
↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 20, 11 listopada 1936.
↑ Sveriges statskalender. Sztokholm: 1925, s. 922.

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 1278, 1401.
Stanisław Lam: Ilustrowana encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego, t.I (A-E). Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, 1926.
Otton Laskowski: Encyklopedia wojskowa. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1931.
Encyklopedia wojskowa, Warszawa 1934, t. IV, s. 748.
Katalog wydawnictw Trzaski, Everta i Michalskiego. Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, 1939.
Z żałobnej karty: ś.p. mjr Otton Laskowski, [w:] Bellona (Kwartalnik Wojskowo-Historyczny), Zeszyt IV, październik-grudzień 1953, Londyn.
Polski Słownik Biograficzny, T. XVI, Warszawa 1971, s. 532–533.
Ludwik Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Wydawnictwo MON, wyd. V, Warszawa 1985, ISBN 83-11-07109-8, s. 355.
T. Dubicki, Wojsko Polskie w Rumunii 1939–1941, Warszawa 1994, s. 97, 119–121, 136, 166, 174, 176, 310.
B. Miśkiewicz, Polska Historiografia Wojskowa, Poznań 1996, s. 201–210.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
Encyklopedia wojskowa, Warszawa 2007, t. I, ISBN 978-83-01-15175-1.
Organizacja i obsada Gabinetu NW 1939–1944, sygn. A.XII.1/47. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
Teczka personalna Ottona Laskowskiego, Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie (ap 5323 + 5345 + 6032).
Dokumenty rodzinne w posiadaniu autora.

[1] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_7_z_12_marca_1934,_s._85-2] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934, s. 85.

[CITEREFRybkaStepan200620,_494-3] Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 20, 494.

[CITEREFGabinet_NW194415,_187-4] Gabinet NW 1944 ↓, s. 15, 187.

[CITEREFTrzaska1939-5] Trzaska 1939 ↓.

[CITEREFLam1926-6] Lam 1926 ↓.

[CITEREFLaskowski1931-7] Laskowski 1931 ↓.

[8] M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[9] Wniosek z 20 sierpnia 1936 r.

[10] Informacja z Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.

[11] M.P. z 1938 r. nr 259, poz. 612. „za zasługi w służbie wojskowej”

[12] M.P. z 1925 r. nr 62, poz. 234 „za zasługi, położone na polu pracy naukowej w armji Rzeczypospolitej Polskiej”.

[13] Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 38 z 01.04.1925 r.

[14] Dz. M.S.W. 78/28.

[15] M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej i krzewienie czytelnictwa w wojsku”.

[16] Roz. M.S.W. 83/28.

[17] Na podstawie fotografii Plik:Otton Laskowski.jpg.

[18] Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 20, 11 listopada 1936.

[19] Sveriges statskalender. Sztokholm: 1925, s. 922.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]