Saururowate

Saururowate
	; Saururus cernuus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	magnoliopodobne
Rząd	pieprzowce
Rodzina	saururowate
	Nazwa systematyczna
	Saururaceae F. Voigt; L.C.M. Richard, Anal Frucht.: 45, 67. 1811
	Typ nomenklatoryczny
	Saururus L. (1753)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Saururowate, wątlikłoskowate, jaszczurzowate (Saururaceae) – rodzina roślin z rzędu pieprzowców. Należy do niej 6 gatunków z 4 rodzajów^[2]^[4]. Rośliny zasiedlają głównie siedliska bagienne^[5]. Zasięg rodziny cechuje się dysjunkcją pacyficzną – jej przedstawiciele występują w Ameryce Północnej oraz w Azji wschodniej i południowo-wschodniej^[6].

Pstrolistka sercowata Houttuynia cordata jest rozpowszechnioną w uprawie rośliną okrywową, wykorzystywaną także jako warzywo oraz roślina lecznicza^[7]. Rośliną leczniczą jest także Anemopsis californica uprawiany przez Indian w czasach przedkolumbijskich^[5]. Z walcowatych kłączy sporządzane były przez nich paciorki wykorzystywane do robienia naszyjników (zwane są one paciorkami Apaczów)^[7].

Morfologia

Pokrój: Kłączowe lub rozłogowe, aromatyczne byliny, płożące lub osiągające do 1,2 m wysokości^[6].
Liście: Skrętoległe, czasem dwurzędowe, pojedyncze, ogonkowe, z sercowatą nasadą i błoniastymi przylistkami^[6]^[7]. Przylistki te zwykle otulają łodygę^[6] i przylegają do ogonka^[7]. Blaszka użyłkowana pierzasto lub dłoniasto^[7]
Kwiaty: Zebrane są w liczbie od 10 do 350 w długie kłosy (Saururus) lub ciasne grona (Anemopsis i Houttuynia). Podsadki pod kwiatostanami są u Anemopsis i Houttuynia okazałe i barwne tak, że tworzą pseudancjum – pozorny kwiat. Poszczególne kwiaty w kwiatostanie są drobne, pozbawione okwiatu i obupłciowe^[6]^[7]. Pręciki występują w liczbie 3 (Houttuynia) lub 6 (u innych rodzajów)^[6]. Nitki pręcików są cienkie, łączą się z pylnikami od dołu. Pylniki otwierają się podłużnymi szczelinami skierowanymi na zewnątrz do wnętrza lub na boki^[7]. Słupek jest różnie zbudowany u różnych rodzajów. U Saururus słupkowie jest wolne, zbudowane najczęściej z 4 owocolistków (rzadziej od 1 do 7), u Anemopsis tworzą je połączone owocolistki w liczbie od 1 do 3. W rodzajach Houttuynia i Gymnotheca zalążnia jest wpół dolna z 3 lub 4 owocolistkami^[6]. Słupkowie jest górne z wyjątkiem Anemopsis, gdzie jest dolne. Szyjki słupków zwieńczone są zbiegającym po nich znamieniem. W zalążniach znajdują się 2–4 zalążki u Saururus lub jest ich 20–50 (u innych rodzajów)^[7].
Owoce: W rodzaju Saururus rozłupnia, w przypadku pozostałych rodzajów – torebka zawierająca od 8 do 40 nasion^[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Saururaceae są jedną z czterech rodzin wchodzących w skład rzędu pieprzowców, jednego z czterech w grupie magnoliowych. Są grupą siostrzaną pieprzowatych^[2].

pieprzowce

kokornakowate Aristolochiaceae

	pieprzowate Piperaceae

	saururowate Saururaceae

Podział na rodzaje^[4]

Anemopsis Hook. & Arn.
Gymnotheca Decne.
Houttuynia Thunb. – pstrolistka
Saururus L. – jaszczurzec, saururus, wątlikłosek, jaszczurz^[8]^[9]

Zaliczany tu w niektórych ujęciach Circaeocarpus saururoides^[7] przeklasyfikowany został jako Zippelia begoniifolia i zaliczony do rodziny pieprzowatych Piperaceae^[4].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland, 2010. [dostęp 2010-12-28]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Saururaceae F.Voigt. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-20].
↑ ^a ^b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 50-51. ISBN 83-7079-778-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 298-299. ISBN 1-55407-206-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 324-326. ISBN 1-57808-351-6.
↑ Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900.
↑ Eugeniusz Mośko. Stpol. jaszczowy i etymologia wyrazu jaszczur. W świetle niektórych nazw geograficznych i przyrodniczych. „Język Polski”. 3, 1966.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[rev-3] James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland, 2010. [dostęp 2010-12-28]. (ang.).

[powo-4] Saururaceae F.Voigt. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-20].

[encyk-5] Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 50-51. ISBN 83-7079-778-4.

[heywood-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 298-299. ISBN 1-55407-206-9.

[singh-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 324-326. ISBN 1-57808-351-6.

[8] Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900.

[9] Eugeniusz Mośko. Stpol. jaszczowy i etymologia wyrazu jaszczur. W świetle niektórych nazw geograficznych i przyrodniczych. „Język Polski”. 3, 1966.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]