قسطنطنیہ
| قسطنطنیہ | ||
|---|---|---|
| (قدیم یونانی وچ: Βυζάντιον)[۱][۲] | ||
 |
||
| منسوب بنام | قسطنطین I | |
| انتظامی تقسیم | ||
| ملک | بازنطینی سلطنت (۰۳۹۵–۲۸ مئی ۱۴۵۳) لاطینی سلطنت (۱۲۰۴–۱۲۶۱) | |
| دارالحکومت برائے | بازنطینی سلطنت (۰۳۹۵–۱۲۰۴) لاطینی سلطنت (۱۲۰۴–۱۲۶۱) | |
| متناسقات | 41°00′45″N 28°58′48″E / 41.0125°N 28.98°E | |
|
|
||
ترمیم  | ||
.svg){kind=small}
قسطنطنیہ (Constantinople)، 330ء توں395ء تک رومی سلطنت تے 395ء توں 1453ء تک بازنطینی سلطنت دا دارالحکومت رہیا تے 1453ء وچ فتح قسطنطنیہ دے بعد توں 1923ء تک سلطنت عثمانیہ دا دارالحکومت رہیا۔ فتح قسطنطنیہ توں بعد سلطان محمد فاتح نے اس شہر دا نام اسلام بول رکھیا، ترک لوکاں کولوں اسلام بول کہݨ وچ مشکل ہُندی سی تے اوہ ایہن استنبول کہندے سن، اس وجہ توں ایہدا نام استنبول پے گیا۔ شہر ایشیا تے یورپ دے سنگم اُتے شاخ زریں تے بحیرہ مرمرہ دے کنارے واقع آ تے قرون وسطی وچ یورپ دا سبھ توں وڈا تے امیر ترین شہر سی۔ اس زمانے وچ قسطنطنیہ نوں Vasileousa Polis یعݨی شہراں دی ملکہ کہیا جاندا سی۔
بنیاد
سودھوشہر دی بنیاد 667 قبل مسیح وچ یونان دی توسیع دے ابتدائی دناں چ رکھی گئی سی ۔ اوس ویلے شہر نوں اسدے بانی بائزس دے ناں تے بازنطیئم دا ناں دتا گئیا ۔ 11 مئی 330ء نوں قسطنطین اعظم ولوں اس تھاں تے نویں شہر دی تعمیر دے بعد اسنوں قسطنطنیہ دا ناں دتا گیا ۔
رومی سلطنت دے 363ء چ دو حصیاں چ تقسیم ہون تے قسطنطنیہ دی اہمیت ہور وی ودھ گئی 376ء چ جنگ ادرنہ چ رومی فوجاں نوں گوتھاں دے ہتھوں بدترین شکست دے بعد تھیوڈوسس نے شہر نوں 60 فٹ اچیاں تن فصیلاں چ بند کردتا ۔ اس فصیل دی مضبوطی دا اندازہ اس توں لائیا جاسکدا اے کہ بارود دی ایجاد توں پہلاں ایہنوں توڑیا نئیں جا سکیا سی ۔ تھیوڈوسس نے 27 فروری 425ء چ شہر چ جامعہ وی قائم کیتی ۔ ستویں صدی عیسوی چ عوار تے بلغار قبیلیاں نے بلقان دے وڈے حصے نوں تہس نہس کردتا تے مغرب ولوں قسطنطنیہ لئی وڈا خطرہ بن گئے ، اس ویلے مشرق چ ساسانی سلطنت نے مصر ، فلسطین ، شام تے آرمینیا تے قبضہ کرلئیا ۔ اس موقع تے ہرقل نے اقتدار تے قبضہ کرکے سلطنت نوں یونانی رنگ دینا شروع کر دتا تے لاطینی دی جگہ یونانی قومی زبان بنائی ۔ ہرقل نے ساسانی سلطنت دے خلاف تریخی مہم دا آغاز کیتا تے اوہناں نوں عظیم شکست دتی تے 627ء تک سارے علاقے واپس لے لئے ۔ اس دوران اسلام قبول کرن والے عرباں دی طاقت ابھری جس نے فارس چ ساسانی سلطنت دا خاتمہ کرن دے بعد بازنطینی سلطنت توں بین النہرین (عراق) ، شام تے افریقہ دے علاقے کھو لئے ۔
مسلم فوجاں دے محاصرے
سودھوعرباں نے 2 باری 674ء تے 717ء اچ قسطنطنیا دے ناکام محاصرے کیتے ۔ دوجا محاصرا سمندری تے زمینی دوناں رستیاں توں کیتا گیا سی ۔ ایہدے وچ ناکامی نال قسطنطنیا نوں نویں زندگی ملی ۔
گیارویں صدی وچ بازنطینی سلطنت بتدریج زوال ول گامزن رہی ۔ خصوصن جنگ ملاز کرد وچ سلجوق سلطنت دے حکمران الپ ارسلان دے ہتھوں حیران کن شکست دے بعد رومی فرمانروا رومانوس چہارم نوں گرفتار کرلئیا گئیا تے کجھ شرطاں تے رہا کردتا گئیا ۔ واپسی تے رومانوس نوں قتل کردتا گئیا تے نویں حکمران مائیکل ہفتم ڈوکاس نے سلجوقیاں نوں خراج دین توں انکار کردتا جس دے جواب چ ترک فوجاں نے چڑھائي کردے ہوئے اناطولیہ دا وڈا حصہ فتح کرلئیا تے بازنطینی سلطنت نوں 30 ہزار مربع کلومیٹر دے علاقے توں محروم کردتا ۔
صلیبیاں دے ہتھوں تباہی
سودھوصلیبی جنگاں دے دوران 13 اپریل 1204ء نوں صلیبی فوجاں نے اپنے ای شہر قسطنطنیہ تے قبضہ کرلئیا تے شہر نوں شدید نقصان پہنچائيا 1261ء چ بازنطینی فوجاں نے مائیکل ہشتم ہیلولوکس دے زیر نگرانی لاطینی حکمران بالڈوین ثانی توں قسطنطنیہ واپس حاصل کرلئیا ۔
فتح قسطنطنیا
سودھوہور دیکھو:فتح قسطنطنیہ
قسطنطنیا نوں 29 مئی 1453ء چ سلطنت عثمانیہ دے سلطان محمد فاتح نے فتح کر کے راجگڑھ بݨا دتا ۔