114. lovačka divizija (Njemačka)
114. lovačka divizija je formirana 1. maja 1941. u Pragu od regruta 15. regrutnog talasa kao 714. posadna divizija. S obzirom na njenu namenu, divizija je imala nekompletnu formaciju bez izviđačkog bataljona, sa redukovanim artiljerijskim i specijalističkim sastavima. Njeno transportovanje na teritoriju Srbije otpočelo je 15. maja 1941. Štab divizije bio je smešten u Topoli, a zatim u Smederevu. Jedinice divizije bile su razmeštene u garnizone Umka, Mladenovac, Aranđelovac, Lazarevac, Topola, Palanka, Veliko Orašje, Markovac, Lapovo, Ćuprija, Paraćin, Zaječar i Bor. Brojno stanje divizije u septembru 1941. je iznosilo: 188 oficira, 53 službenika, 990 podoficira i 5.827 vojnika.
| 714. divizija/114. lovačka divizija | |
|---|---|
| Osnivanje | 1. maj 1941. Mesto formiranja: Prag |
| Formacija | 721. pešadijski puk 741. pešadijski puk 661 artiljerijski divizion 714. četa za vezu 714. inžinjerijska četa |
| Jačina | 7200 vojnika i oficira |
| Deo | Vermaht |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | general-major Fridrih Štal (nem. Friedrich Stahl) |
Tokom ustanka u Srbiji u drugoj polovini 1941. divizija je bila angažovana u borbama protiv ustanika i u hapšenju talaca i provođenju mera odmazde.
Polovinom 1942. divizija je zbog intenziviranja partizanskih dejstava prebačena u zapadnu Bosnu, gde je tokom juna i jula 1942. učestvovala u operaciji čišćenja partizana i interniranja stanovništva na planini Kozari (vidi Bitka za Kozaru). Tom prilikom bila je umešana u mnogobrojne slučajeve ubijanja zarobljenika i zverstava prema civilnom stanovništvu.
„U zoni 714. pješadijske divizije nalazi se 6-8.000 četnika, naoružanih puškama i nešto automatskog oružja. Diviziji su dosad pružili vrijedne usluge time što su branili svoju teritoriju od partizana i time oslobodili njemačke i trupe NDH za dejstvo na drugim sektorima. K tome obezbjeđuju i željeznicu i pribavljaju važna obavještenja njemačkim trupama.“[1]
– Dopis štaba Komandanta njemačkih trupa u Hrvatskoj (18. novembar 1942).
Tokom druge polovine 1942. i prvih meseci 1943. divizija je bila angažovana u mnogobrojnim borbama protiv partizana u zapadnoj Bosni. Zbog borbenih potreba divizija je tokom preformirana i formacijski popunjena ljudstvom i borbenom tehnikom do standardne formacije pešadijske divizije. Počev od 1. aprila 1943. divizija zvanično menja naziv u 114. lovačku diviziju (nem. 114. Jäger-Division). Tada je imala oko 13.200 vojnika u sledećoj formaciji:
721. pešadijski puk
741. pešadijski puk
661 artiljerijski puk
114. izviđački bataljon (nem. 114. Aufklärung Abteilung)
114. bataljon oklopnih lovaca (nem. 114. Panzerjäger Battalion)
114. inžinjerijski bataljon
114. bataljon veze
114. divizija prebačena je na prostor Drniš - Knin - Gračac i njen glavni zadatak jeste da se brine o bezbednosti rudnika uglja kod Tuzle i boksita kod Mostara.[2]
– Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 25. avgusta 1943.
Krajem avgusta 1943. divizija je vodila teške borbe sa partizanima u oblasti Bihaća, što se vidi iz njihovog izveštaja:
„114. lovačka divizija: trup za ometanje 114. bataljona za vezu, sa pridodatim dijelovima 114. protutenkovskog bataljona napadnut od strane jakog neprijatelja 28.8 13 [kilometara] jugoistočno od Bihaća. Po dosadašnjim izvještajima 19 mrtvih (od toga 1 oficir i 1 podoficir), 3 ranjenih, 19 nestalih; jedno radio-vozilo nestalo. Neprijatelj se nakratko povukao pred dijelovima 373. izviđačog bataljona i 1. četom 114. pionirskog bataljona, da bi uskoro izvršio prepad na pionirsku četu koja je vršila akciju izvlačenja [poginulih]. Tek nakon ubacivanja dodatnih snaga (1 streljačka četa 721 [pješadijskog puka], dijelovi 114. izviđačog bataljona i jedan motorizovani bataljon), [četa] se uspjela odvojiti od neprijatelja. Dosadašnji gubici pionirske čete: 2 mrtva (oficiri) , 19 ranjenih i 57 nestalih, 3 laka mitraljeza, 1 teški i jedan VW sa radio stanicom. Radi obezbijeđivanja ceste, u Bihać prebačena 13. četa 721. pješadijskog puka i dijelovi 114. izviđačog bataljona.“[3]
– Dnevni izvještaj operativnog odjeljenja 2. oklopne armije za 29. august 1943.
Krajem avgusta 1943. u sklopu operacije "Ahze" (nem. Achse) 114. lovačka divizija savladala je otpor 6. ličke divizije i prodrla u severnu Dalmaciju radi razoružanja italijanskih jedinica i kontrole ovog područja. Na ovom području divizija je učestvovala u borbama do početka decembra 1943., kada je angažovana tokom operacije "Citen" na pravcu Livna, gde se u saradnji sa četnicima bori protiv partizana:
„114. Lovačka divizija: čišćenje prostora oko Vrlike u saradnji sa četnicima završeno; neprijatelj je izgubio 22 mrtva i 20 zarobljenih; zarobljen veliki plijen.“[4]
– Dnevni izvještaj komande Jugoistoka Vrhovnoj komandi oružanih snaga od 6. decembra 1943.
Tokom januara 1944. učestvuje u operaciji "Adler" u Lici i Gorskom Kotaru, a zatim izlazi iz sastava Druge oklopne armije i prelazi pod komandu Armijske grupe "C" u čijem sastavu učestvuje u napadu na saveznički mostobran kod Ancija (ital. Anzio)
U svom zaključnom izveštaju prilikom napuštanja područja 15. brdskog korpusa 31. januara, divizija je izvestila štab korpusa kako je tokom svojih borbi na teritoriji NDH imala ukupno 803 poginula vojnika, dok je gubitke nanete neprijatelju ocenila na 18.737 ljudi[5].
114. lovačka divizija uništena je aprila 1945. na italijanskom frontu.
Izvori
uredi- ↑ NAW, T-314, Roll 566, 000357: Dopis štaba Komandanta njemačkih trupa u Hrvatskoj-„Veza sa neprijateljski orijentisanim krugovima u Srbiji“ (18. novembar 1942.).
- ↑ Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta
- ↑ NAW, T-313, Roll 482, 000755: Dnevni izvještaj operativnog odjeljenja 2. oklopne armije za 29. august 1943.
- ↑ NAW, T-78, Roll 331, 6287993: Dnevni izvještaj komande Jugoistoka Vrhovnoj komandi oružanih snaga od 6. decembra 1943 (7. decembar 1943.).
- ↑ Ratni dnevnik 15. brdskog korpusa[mrtav link], NAW T314 roll 560, frame 1096
Spoljašnje veze
uredi- 114. Jäger-Division, Axis History Factbook (en)