1683
godina
- Ovo je članak o godini 1683.
Godina 1683 (MDCLXXXIII) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u ponedjeljak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek |
| Decenija: | 1650-e 1660-e 1670-e – 1680-e – 1690-e 1700-e 1710-e |
| Godine: | 1680 1681 1682 – 1683 – 1684 1685 1686 |
| Gregorijanski | 1683. (MDCLXXXIII) |
| Ab urbe condita | 2436. |
| Islamski | 1094–1095. |
| Iranski | 1061–1062. |
| Hebrejski | 5443–5444. |
| Bizantski | 7191–7192. |
| Koptski | 1399–1400. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1738–1739. |
| • Shaka Samvat | 1605–1606. |
| • Kali Yuga | 4784–4785. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4319–4320. |
| • 60 godina | Yin Voda Svinja (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11683. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- 1. 1. - Osnovan brandenburški grad Groß Friedrichsburg na Zlatnoj Obali (Gani).
- 31. 3. - Varšavski ugovor: ofanzivno-defanzivni savez Austrije i Poljske protiv Osmanlija. U odbrani Beča će pomoći i snage iz Bavarske, Saksonije, Frankonije i Švapske te Braunšvajg-Lineburga. Profrancuski Brandenburg je tražio novac za pomoć.[1]
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi
- 10. 4. - Lorenski vojvoda Karlo V imenovan za komandanta carske habsburške vojske.
- 19. 4. - Pavao Ritter Vitezović ishodi od cara povelju kojom se jamče prava Senja.
- 24. 4. - Turska vojska stigla u Niš[2].
- 3. 5. - Sultan Mehmed IV i veliki vezir Kara Mustafa-paša stigli u Beograd. Mustafa 13-tog imenovan glavnim komandantom i nastavlja dalje 24-og dok sultan ostaje u Beogradu.
- 2. 6. - Kara Mustafa-paša stigao u Osijek. Vojska kreće dalje 12-tog jer most preko Drave još nije dovršen[3].
- 6. 6. - Otvoren Ashmolean Museum pri Oxfordskom univerzitetu, prvi univerzitetski muzej na svetu.
- 7. 6. - Imre Thököly, proturski "kralj" Ugarske, se u Osijeku sastao sa Kara Mustafa-pašom.
- 7. 6. - Đorđe Branković imenovan od cara Leopolda za baruna Ugarske[4].
- 12. 6. - U Engleskoj otkrivena Zavera Rye House za ubistvo kralja Čarlsa II i njegovog brata Džejmsa.
- 26. 6. - 29. 7. - Bombardovanje Alžira, francuska akcija protiv tamošnjih gusara.
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi- 1. 7. - Osmanska vojska stigla do Đera, narednih dana zauzeli Vesprem, Papu i Tatu[5].
- 14. 7. - Opsada Beča: osmanske snage sa saveznicima započele opsadu Beča. Grad brani Ernst Rüdiger von Starhemberg, car ga je napustio prošle sedmice.
- 16. 7.? - Bitka za Penghu je odlučujuća pobeda qingovskog generala Shi Langa nad mingovskim lojalistima sa Tajvana - njihova Kraljevina Tungning anektirana sledeće jeseni.
- 26. 7. - Tekelijeve snage opkolile Požunski zamak, Karlo Lorenski ih odbio od grada 29-og.
- 27. 7. (17. 7. po j.k.) - "Neverni rod mačarski" opljačkao manastir Grabovac u tolnanskoj županiji[6].
- 15. 8. - Jan Sobjeski kreće iz Krakova prema Beču sa višenacionalnom armijom.
- 24. 8. - Karlo Lorenski porazio Turke kod Bisamberga, severno od Beča (prolaz za Sobjeskog).
- 31. 8. - Jan Sobjeski se sastao sa Karlom Lorenskim kod Hollabrunna[7].
- 12. 9. - Jan III Sobjeski sa Karlom Lorenskim odlučujuće razbio tursku vojsku na Kahlenbergu - propast opsade, omogućena protivofanziva, Veliki turski rat.
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi.jpg)
- listopad - U Dalmaciji izbio ustanak s obe strane granice, što Mlečani u ovom trenutku žele spriječiti. Do kraja godine oslobođeni Skradin, Karin, Vrana, Benkovac, Obrovac, Drniš a Turcima ostali samo Knin i Sinj, muslimansko stanovništvo bježi u Bosnu[8][9]. Vođa je Ilija Janković, od kraja godine se priključuje Bajo Pivljanin[10].
- 6. 10. - Germantown, Philadelphia je prvo stalno naselje Nemaca u Severnoj Americi.
- 7 - 9. 10. - Bitka kod Parkanja: prvo Jan Sobjeski neuspešan ali vojvoda Karlo Lorenski nadjačao Turke. U bitci učestvovao i Jovan Monasterlija[11].
- 26. 10. - Ostrogon oslobođen nakon kratke opsade[12].
- 26. 10. - Španskom objavom rata Francuskoj počinje Rat reujedinjenja (vodi se u Luksemburgu i Španskoj Nizozemskoj).
- 6. 11. - Pedro II Mirni je novi kralj Portugala (do 1706).
- decembar - Najhladnija zabeležena zima u Engleskoj, Ledeni sajam na Temzi traje dva meseca[13].
- 25. 12. - Veliki vezir Kara Mustafa-paša pogubljen u Beogradu.
Kroz godinu
uredi- Ritter Vitezović učestvuje u osvajanju Lendave i Sigeta.
- Manastir Vraćevšnica ispod Rudnika opusteo za vreme turskog pohoda, u ovo vreme razoren i manastir Rakovac na Fruškoj gori[14].
- Velike rekvizicije i nameti u Osmanskom carstvu zbog Bečkog pohoda[15].
- U Dubrovniku se kuje srebrni novac perpera.
- 1682-83 - Patrijarh Arsenije III Crnojević putovao u Jerusalim.
Rođenja
uredi- 28. 2. - René-Antoine Ferchault de Réaumur, znanstvenik († 1757)
- 15. 6. - Antun Bizanti, pravnik i povjesničar († 1742)
- 25. 9. - Jean-Philippe Rameau, kompozitor († 1764)
- 9. 11. - George II, kralj Velike Britanije i Irske († 1760)
- 30. 11. - Ludwig Andreas von Khevenhüller, habsburški maršal († 1744)
- 19. 12. - Filip V, kralj Španije († 1746)
Smrti
uredi- 29. 3. - Yaoya Oshichi, devojčica spaljena zbog paljevine (* ca. 1667)
- 12. 5. - Stjepan Gradić, filozof, znanstvenik (* 1613)
- 30. 7. - Marija Tereza, prva supruga Luja XIV (* 1638)
- 4. 8. - Turhan Hatice Sultan, majka Mehmeda IV (* ca. 1628)
- 6. 9. - Jean-Baptiste Colbert, francuski ministar finansija (* 1619)
- 12. 9. - Afonso VI, kralj Portugala (* 1643)
- 12. 9. - Juraj Križanić, pisac, jezikoslovac (* ca. 1619)
- 25. 12. - Kara Mustafa-paša, veliki vezir (* ca. 1626)
- 26. 12. - Ivan Ratkaj, misionar u Meksiku (* 1647)
Reference
uredi- ↑ Setton, 266
- ↑ Setton, 261
- ↑ John Stoye (1 February 2008). The Siege of Vienna: The Last Great Trial Between Cross & Crescent. Pegasus Books. str. 5–. ISBN 978-1-933648-63-7.[mrtav link]
- ↑ Historija n. J., 821
- ↑ Setton, 261-2
- ↑ Istorija s. n., 543
- ↑ Setton, 267
- ↑ Historija n. J., 812
- ↑ Historija n. J., 1228
- ↑ Vladimir Ćorović, Dalje borbe s Turcima, rastko.rs
- ↑ Istorija s. n., 499
- ↑ Setton, 271
- ↑ Moss, Stephen (30 November 2011). Weatherwatch: Enjoying the most intense freezing frost of all. Guardian
- ↑ Istorija s. n., 543-4
- ↑ Historija n. J., 516
- Literatura
- Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5
