Wikipedija

Bahrein


Koordinate: 26° 4′ 3" SG Š, 50° 33′ 4" IGD

Kraljevina Bahrein (arapski: مملكة البحرين, doslovno Kraljevina dvaju mora) je arapska država sastavljena od 33 ostrva na južnoj obali Perzijskog zaliva. Na čelu države je kraljevska porodica Al-Halifa. Na zapadu je povezan sa Saudijskom Arabijom autoputom Kralj Fahd, koji je zvanično otvoren 25. novembra 1986 godine. Katar se nalazi jugoistočno od Bahreina, s druge strane Bahreinskog zaliva.

مملكة البحرين
Mamlakat al Bahrayn
Kraljevina Bahrein
Geslo: بحريننا
Himna: "Bahrainona"
Lokacija Bahreina
Službeni jeziciarapski i engleski
UtemeljenjeOd UK 1971.
Površina
• Vode (%)
0
Stanovništvo
• Popis iz 2008
1.046.814 (154.)
• Gustoća
1.454 /km2
ValutaBahreinski dinar
Vremenska zona+3
Pozivni broj973
Veb-domena.bh

Geografija

uredi

Glavno ostrvo Bahrein je površine 578 km², a sastoji se od krečnjačkog platoa visokom 30-60 metara pokrivenog uglavnom pješčanim dinama. U središnjem dijelu ostrva uzdiže se 135 metara visoko brdo Džabal ad-Duhan. Na jugu i jugozapadu Bahreina se prostiru pješčane površine. Samo je sjeverna obala ostrva privredno iskoristiva zbog brojnih arteških bunara i krečnjačkih izvora. Druga veća ostrva su Muharak, Sitra, Havar i Umm Nasan. Mnoga ova ostrva su uglavnom stjenovita i vrlo malo se izdižu iznad nivoa mora.

Klima

uredi

Bahrein ima toplu suptropsku klimu sa visokom vlažnosti zraka. Uglavnom puše topli vlažni vjetar sa sjeverozapada (Šamal), dok sa juga dolazi suhi topli vjetar iz Velike arabijske pustinje (Kaus). Prosječna mjesečna temperatura u januaru iznosi 17 °C a u julu 33,5 °C. Prosječna mjesečna količina padavina iznosi 70 mm. Na glavnom ostrvu, osim privredne zone, raste samo pustinjska vegetacija. Od faune ima raznih vrsta guštera, pustinjskih skočimiša i mungosa. Gazele i zečevi su gotovo u potpunosti istrijebljeni. Iako ima veoma malo šumskih površina, zabilježen je enormno veliki rast pošumljenosti u periodu od 1990 do 2000 godine od 14,9%.

Historija

uredi

Predislamski period

uredi

Etimološki naziv Bahreina potiče od arapskih riječi za dva mora, aludirajući na izvore pitke vode koje se mogu naći unutar slanih jezera koji ih okružuju. Smatra se da je ovo područje bilo naseljeno još u prethistorijskim vremenima. Njegov strateški položaj u Perzijskom zalivu je privlačio velike sile, od Asirije, Babilona, Perzije do Arapa, kada ostrvo postaje dio islamske države. Po nekim izvorima, smatra se da se Bahrein spominje u mesopotamskim tekstovima kao Dilmun[1]. Tokom vremena, bio je poznat pod raznim imenima poput Awal i Mishmahig kada je u periodu od 6. do 3. vijeka pne. bio pod vlašću perzijske dinastije Ahemenida.[2] Od 3. vijeka pne. do dolaska islama u 7. vijeku, Bahreinom su vladale iranske dinastije Parta i Sasanida. Od oko 250. pne., partijanska dinastija je ovladala cijelim područjem Perzijskog zaliva, sve do današnjeg Omana. Iz potrebe da kontrolišu trgovačke puteve, Parti su na južnim obalama Perzijskog zaliva stacionirali brojne garnizone.[3] U 3. vijeku Parte zamjenuju Sasanidi i ostaju ovdje sve do islamskog osvajanja. U vrijeme Sasanida, Bahrein je bio dio južne sasanidske provincije koja je uključivala južne obale Perzijskog zaliva i ostrva današnjeg Bahreina.[4] Sve do 629 godine, kada Bahrein prihvata islam, stanovnici ovog područja su pripadali većinom nestorijanskom kršćanstvu.[5] Rani islamski izvori opisuju da ova ostrva naseljavaju plemena Abdul Kajs, Tamim i Bakr, koji obožavaju idola Awala.

 
Pustinjski pejsaž u Bahreinu

Islamski period

uredi

Godine 899, ismailijanska sekta Karmatijci osvaja područje današnjeg Bahreina te, u aspektu svoj učenja, pokušava napraviti utopijsko društvo zasnovano na zdravom razumu i raspodjeli svih sredstava ravnomjerno. Ova sekta je izazvala određeno uznemirenje po cijelom tadašnjem islamskom svijetu, jer su uzimali poreze i od halife iz Bagdada a 930 godine su opljačkali gradove Meku i Medinu, uzimajući čak i Crni kamen iz Kaba'e i donoseći ga u svoju bazu u Ahsi, današnji Bahrein, gdje su kamen držali i zahtijevajući otkupninu za njega. Po pisanjima historičara Al-Džuvajnija, Crni kamen je vraćen u Meku tek 22 godine kasnije, 951 godine, pod nerazjašnjenim okolnostima, umotan u vreću i ubačen u džamiju u Kufi s natpisom: Po naredbi smo ga uzeli i po naredbi ga vraćamo. Taj slučaj je značajno oštetio Crni kamen raspuknuvši ga u sedam dijelova.[6] Godine 976, Karmatijce pobjeđuju Abasidi.[7] Konačni poraz Karmatijaca dolaskom ujunidske dinastije al-Hasa, koji osvajaju cijelo područje Bahreina do 1076 godine.[8] Oni kontrolišu bahreinska ostrva sve do 1235 godine, kada ga kratkotrajno zauzima iranski vladar (Farsi). Godine 1253 beduini Usfuridi ruše dinastiju Ujunida i zauzimaju cijelu istočnu Arabiju, uključujući i današnji Bahrein. Nakon 1330 godine, ostrva plaćaju namete vladarima Hormuza[8], iako su ostrva lokalno kontrolisala šiitska jarvanidska dinastija Katif.[9] Sve do kasnog srednjeg vijeka, pojam Bahrein se odnosio na šire područje od današnjeg, uključujući gotovo cijelu južnu obalu Perzijskog zaliva, od Basre do moreuza Hormuz u Omanu, a sam današnji Bahrein se nazivao Awal. Tačan datum kada se za arhipelag Awal počinje koristiti pojam Bahrein je nepoznat. Godine 1521 Portugalci, u savezništvu sa Hormuzom, vrše invaziju na Bahrein i osvajaju ga. Vladavina Portugala traje gotovo 80 godine, tokom koje su Bahreinom vladali većinom sunitski perzijski namjesnici. Portugalci su protjerani sa ostrva 1602 godine, osvajanjem perzijskog vladara Abbasa I iz iranske dinastije Safavida, koji je nametnuo šiitski pravac islama, kao zvaničnu vjeru u Bahreinu.[9] Iranska vlast nad Bahreinom ostaje gotovo dva vijeka. Tokom tog perioda, Iranci vladaju ovim područjem posredno putem imigrantskih sunitskih arapskih klanova.[9] U to vrijeme, Bahrein doživljava dvije invazije omanskih vladara 1717 i 1738 godine. Godine 1753 Iranci vraćaju vlast nad ostrvima. Krajem 18. vijeka, 1783 godine Bahrein zauzima pleme Beni Utba, te postepeno učvršćuju svoju vlast na tom području. Vremenom se etablirala porodica al-Halifa, koji sklapaju savezništvo sa Britancima, koji su tada bili dominantni u području Perzijskog zaliva. Od sredine 19. vijeka, Bahrein se postepeno počinje razvijati, najviše zahvaljujući miru i trgovini s Britancima, ubrzano se krećući ka modernoj državi, prestižući svoje okolne rivale poput Basre, Omana i Kuvajta.[10]

20. vijek

uredi

Otkrićem nafte 1932 godine počinje brza modernizacija zemlje. Ovo otkriće je dovelo do osnaživanja veza sa Britanijom, te se otvaraju nove britanske baze na teritoriji Bahreina. Britanski uticaj je sve više rastao, kulminirajući postavljanjem Charles Belgravea kao savjetnika.[11] Belgrave je zaslužan za uspostavljanje modernog obrazovnog sistema u Bahreinu.[12] Nakon Drugog svjetskog rata postepeno raste protivbritansko raspoloženje u narodu, koje prerasta u nerede, uglavnom usredotočene na jevrejsku zajednicu. Nakon događaja 1947 godine u Palestini i proglašenja Izraela, većina bahreinske jevrejske zajednice se iseljava u Bombaj (Indija), a kasnije u Palestinu. Po podacima iz 2007 godine, smatra se da u Bahreinu danas živi 30-50 Jevreja[13][14]. Godine 1970, Iran zahtijeva pripajanje Bahreina i drugih država Perzijskog zaliva, smatrajući ih svojim historijskim dijelovima. U dogovoru sa Ujedinjenim Kraljevstvom, odustaje od tih namjera. Na referendumu u Bahreinu, stanovnici ostrva se opredjeljuju za nezavisnost zemlje od Velike Britanije i potvrđuju svoj arapski identitet. Bahrein postaje članica Arapske lige. Britanci se povlače iz zemlje 16. decembra 1971 godine, a Bahrein postaje nezavisni emirat.[15] Naftni šok 1970tih je dosta potpomogao razvoju Bahreina, ali je nakon stabilizacije naftnog tržišta uslijedila kriza. U svakom slučaju, zemlja je otpočela sa diverzifikacijom svoje privrede i sve više se oslobađala zavisnosti od turbulencija na tržištu nafte. Nakon početka građanskog rata u Libanu, Bahrein je postao vodeći financijski centar Bliskog istoka, preuzimajući tu ulogu od ratom pogođenog Bejruta.[16] Nakon iranske islamske revolucije 1979 godine, bahreinski šiitski fundamentalisti, u organizaciji Islamskog fronta za oslobođenje Bahreina, su 1981 godine pokušali neuspjeli puč protiv bahreinske vlade. Sredinom 1990tih kraljevina je uzdrmana sporadičnim nasiljem između vlade i opozicije predvođene vjerskim vođama, u kojem je poginulo preko 40 osoba.[17] U martu 1999 godine, kralj Hamad ibn Isa al-Halifa nasljeđuje svog oca na prijestolju, raspisuje izbore za parlament, daje ženama pravo glasa i pušta na slobodu sve političke zatvorenike. Ovaj događaj je od strane organizacije Amnesty International predstavljen kao "historijski period u ljudskim pravima".[18] Zemlja je formalno proglašena kraljevinom tek 2002 godine.

 
Ostrva Amwaj, februar 2005

Vlada

uredi

Od 2002. godine Bahrein je parlamentarna monarhija nastala dopunom Ustava iz 1973. godine, a potvrđena referendumom 2001. godine. Na čelu države je kralj šejh Hamad ibn Isa al-Halifa, dok je na čelu 25-točlane vlade šejh Halifa bin Salman al-Halifa. Od svih članova vlade, njih 80% su članovi kraljevske porodice. Bahrein ima dvodomni parlament, sa Vijećem zastupnika kao donjim domom, koji se biraju na općim izborima; te gornjim domom - Vijećem Šure, čije članove postavlja kralj. Oba doma parlamenta imaju po 40 članova. Na posljednjim izborima održanim 25. novembra 2006 godine islamističke stranke su odnijele ubjedljivu pobjedu. Otvaranje u politici zemlje je donijelo velike uspjehe za šiitske i za sunitske islamiste, te im omogućilo snažan uticaj u zakonodavstvu. Nedavno je na inicijativu kralja, osnovano Vrhovno sudsko vijeće, koje ima zadatak da reguliše sudove u državi te odvoji sudsku i administrativnu vlast.[19] Na čelu Vrhovnog sudskog vijeća nalazi se Muhammed Humaidan.

Administrativna podjela

uredi
Karta Guvernat
 
1. Glavni guvernat
2. Centralni guvernat
3. Guvernat Muharak
4. Sjeverni guvernat
5. Južni guvernat

Bahrain je podijeljen u pet guvernata. To su: Glavni guvernat u kojemu se nalazi glavni grad i s 150.000 stanovnika najveći grada Bahraina Manama, Centralni guvernat u kojemu se nalazi trgovački centar Isa s ministarstvima školstva i informacija, Guvernat Muharak koji se prije svega nalazi na istoimenom otoku, Sjeverni guvernat u kojemu se nalazi grad Hamad izgrađen za siromašnije stanovnike i Južni guvernat teritorijalno najveći, ali po broju stanovnika najmanji od svih guvernata.

Stanovništvo

uredi

Karakteristika strukture stanovništva je veoma veliki udio stranih radnika. Prirast broja stanovnika je u periodu 1994 - 2004 iznosi 2,4%, dok je očekivana starost stanovništva 2004 godine iznosila 75 godina. Udio stanovništva mlađeg od 15 godina starosti 2004 godine bio je 27,5%. Udio gradskog stanovništva iste godine bio je 90%. Iako je arapski jezik zvanični jezik zemlje, zbog velikog broja stranaca može se čuti i perzijski jezik, urdu, a engleski je kao jezik pri poslovanju ili obrazovanju jako proširen. Od 1976 godine, uveden je veoma obiman sistem socijalnog osiguranja; medicinsko liječenje je besplatno. Predviđeno je obavezno školovanje, ali nije uvedeno. Stopa nepismenosti je 2004 godine iznosila 11% kod muškaraca i 16% kod žena. Prvi univerzitet u državi osnovan je 1978 godine.

Religija

uredi

Zvanična religija zemlje je islam, kojeg praktikuje većina stanovništva. Zbog stalnog priliva imigranata iz neislamskih zemalja, poput Indije, Filipina i Šri Lanke[20], ukupni procenat muslimana u Bahreinu je opao posljednih godina. Po popisu stanovništva iz 2001 godine, 80% stanovništva su bili muslimani, 10% kršćani, a 10% sljedbenici drugih religija. Nema zvaničnih podataka o omjeru šiita i sunita u Bahreinu. Po nezvaničnim podacima[21], procjenjuje se da ima trećina sunita, a ostalo su šiiti. Međutim, Bahrein se razvija u kosmopolitsko društvo sa zajednicama različitog naslijeđa i porijekla, najvećim dijelom Arapa i Perzijanca, ali i brojnih imigrantskih zajednica iz raznih krajeva južne i jugoistočne Azije.

Privreda

uredi

U području Perzijskog zaliva, u kojem najdominantniju ulogu u privredi ima nafta, Bahrein ima najbrže rastuću privredu po ispitivanjima Ekonomske i socijalne komisije UN-a iz januara 2006.[22] Po istraživanju Heritage fonacije i Wall Street Journala, Bahrein ima i najslobodniju privredu na cijelom Srednjem istoku a u svjetskim razmjerama je na 25. mjestu po slobodi privrede.[23] Smatra se da je Bahrein financijski i bankarski centar arapskog svijeta, naročito u islamskom bankarstvu, koji je najviše profitirao od stalnog rasta potražnje za naftom.[24] U bahreinskom izvozu, proizvodnja i prerada nafte zauzima 60%, te također 60% javnih prihoda i 30% BNP-a otpada na naftu. Privredne prilike su se stalno mijenjale, u zavisnosti od kretanja cijena nafte, naročito za vrijeme krize 1990/91 i iračke invazije na Kuvajt. Zbog dobro razvijenog transportnog sistema i komunikacija, u Bahreinu svoja sjedišta imaju mnoge međunarodne kompanije. U toku 2004 godine, Bahrein je potpisao Sporazum o slobodnoj trgovini sa SAD-om, kojim će se smanjiti određene trgovačke barijere između njih.[25] Stalno rastuća nezaposlenost, naročito među mladim, te strah od iscrpljivanja sve manjih rezervi nafte i pitke vode, su najveći dugoročni ekonomski problemi u zemlji. U 2008 godini, stopa nezaposlenosti iznosila je 3,8%.[26], među kojima je 85% žena.[27]

Kultura

uredi

Bahrein se često opisuje kao "Bliski istok u malom", jer je u njemu kombinovana moderna infrastruktura sa identitetom Perzijskog zaliva i, kao u nijednoj zemlji u području, njegov prosperitet ne zavisi isključivo samo od nafte, već i od rasta srednje klase stanovništva. Ovaj jedinstveni socioekonomski razvoj u Perzijskom zalivu daje Bahreinu atribut liberalne zemlje, mnogo više nego bilo kojoj susjednoj zemlji. Iako je zvanična državna religija islam, stanovnici Bahreina su poznati po svojoj vjerskoj toleranciji, pa se pored džamija mogu pronaći brojne sinagoge, crkve, hinduski i hramovi sikha i mnoge druge bogomolje. Pored političke liberalizacije, zbog koje na političkoj sceni dominiraju šiitski i sunitski islamisti, političke reforme su potakle i razne sociološke reforme. Tako, naprimjer, društvo postaje više samokritično, s trendom ispitivanja i uklanjanja tradicionalnih tabua. Sve više se priča o temama o kojima je ranije bilo nezamislivo razgovarati u javnosti, poput bračnih problema ili seksa.[28] Drugi aspekt otvaranja Bahreina je njegov status države u kojoj se izdaje najviše knjige u cjelokupnom arapskom svijetu. Po procjenama UN programa za razvoj, u Bahreinu se u toku 2005 izdalo 132 knjige na oko 700.000 stanovnika koliko u njemu živi. To je daleko više od prosjeka u mnogim arapskim zemljama, gdje taj prosjek iznosi 5 knjiga na milion stanovnika.[29] Najpoznatiji muzičar u zemlji je Ali Bahar. On nastupa sa svojoj grupom al-Ekhva. (Braća). Brojne svjetske zvijezde se često mogu vidjeti u Bahreinu. Tako je Michael Jackson kupio vilu bivšeg bahreinskog premijera, te je čak jednom prilikom izjavio da će trajno napustiti SAD kako bi živio u Bahreinu.[30] Također, pjevačica Shakira i vozač Formule 1 Jenson Button su samo neki od slavnih koji imaju nekretnine u Bahreinu. U Manami, u distriktu Džufair, nalazi se američka pomorska baza i komanda američke 5. flote. U tom dijelu grada brojni su restorani, barovi, tako da je postao pravi magnet za američko osoblje ali i za saudijske turiste.

Sport

uredi

Bahrein je prva arapska zemlja koja je bila domaćin utrke Formule 1 u sezoni 2004. Prvu utrku je pobjedio Michael Schumacher u Ferrariju. Grand Prix 2008 godine osvojio je Felipe Massa u Ferarriju, dok je poljski vozač Robert Kubica u BMW-u imao prvo startno mjesto. Pored Formule 1, Bahrein je 2006 godine ugostio i prvu utrku australijske V8 Supercar serije, pod nazivom Desert 400. Utrke V8 serije će se održavati svakog novembra na stazi Sahir.

Nogomet

uredi

Reprezentacija Bahreina učestvuje u kvalifikacijama za Svjetsko prvenstvo u nogometu od 1978. godine. Do sada se nisu uspjeli kvalificirati za finalni turnir. U kvalifikacijama za svjetsko prvenstvo 2010. godine trenutno su u završnoj, četvrtoj rundi u azijskoj grupi.

Praznici

uredi

Od 1.septembra 2006 godine, Bahrein je izmijenio radne dane u sedmici, tako da je vikend umjesto četvrtkom i petkom premješten na petak i subotu, kako bi se donekle sinhronizovalo sa drugim zemljama svijeta. Drugi državni i vjerski praznici su:

  • 1. januar - Međunarodna Nova godina
  • 1. maj - Praznik rada
  • 16. - 17. decembar - Nacionalni praznik, dan krunisanja trenutnog kralja al-Halife
  • 1. muharrem - Islamska Nova godina
  • 9. - 10. muharrem - Dan Ašure
  • 12. rebiul-evel - Rođendan islamskog poslanika Muhameda
  • 1. - 3. ševval - Ramazanski bajram (Eid ul-Fitr)
  • 9. zul-hidždže - Dan Arefata
  • 10. - 12. zul-hidždže - Kurban bajram (Eid ul-Adha)

Obrazovanje

uredi

Na početku 20. vijeka, jedine obrazovne institucije bile su škole vjerskog karaktera (medrese odnosno mektebi). Cilj ovih ustanova je bio da podučavaju djecu i omladinu učenju Kur'ana. Nakon otvaranja zemlje ka zapadnom svijetu, ukazuje se potreba za osnivanjem škola općeg usmjerenja. Godine 1919 otvara se prva javna škola za dječake. Godine 1926 se otvara i druga javna škola za dječake, a dvije godine kasnije, 1928, i prva javna škola za djevojčice. Kralj Hamad ibn Isa al-Halifa je 2004 godine uveo projekat koji koristi IT u obrazovnom sistemu. Ovaj projekat nosi ime Škole kralja Hamada za budućnost[31]. Cilj projekta je da pomoću moderne tehnologije poveže sve škole u kraljevini na internet. Pored javnih škola, brojne su i privatne škole i fakulteti, koji pored lokalnog, nude i međunarodni obrazovni sadržaj, te škole za brojne imigrante poput Pakistanske urdu ili Indijske škole.

Filatelija

uredi
 
Marka Bahreina iz prve serije iz 1933. godine sa nominalnom vrijednošću od 2 anna

Prva poštanska marka Bahreina izašla je 10. augusta 1933. godine. Od 1884-1933. godine korištene su indijske marke bez ikakve dodatne oznake ili žiga. Serija od četrnaest marki je zapravo serija poštanskih maraka Indije sa utisnutim žigom BAHRAIN u dvije veličine. Marka prikazuje britanskog kralja Džordža V, sa indijskom krunom, a serija je izdata od 1926-28. i 1932 godine za područje Indije. Vrijednosti su od 3 piesa, do 5 rupija. Prva marka je sive boje sa nominalnom vrijednošću od 3 piesa. Kao vodeni žig je višestruko utisnuta petokraka zvijezda.[32]. Sve do nezavisnosti 1971. godine koriste se marke Ujedinjeg Kraljevstva, te naizmjenično od 1953. godine izlaze marke sa motivima šeika Salmana bin Hameda Al Halifa, te motivima arheološkog nasljeđa Bahreina. Od 1971. godine izlaze marke samostalnog Bahreina, čiji motivi su narodne nošnje, životnje, brodovi, leptirovi, građevine i marke povodom sportskih takmičenja. Na većini marki u gornjem desnom uglu nalazi se lik šeika Hamad ibn Isa Al Halifaha kralja Bahraina.

Vojska

uredi
 
RBNS Sabha, fregata bahreinskih odbrambenih snaga

Kraljevina ima malehnu, ali dobro opremljenu vojsku zvanu Bahreinske odbrambene snage (BDF). BDF je uglavnom opremljena američkim naoružanjem i opremom, poput aviona F-16, F-5, helikoptera UH60 Blackhawk, tenkova M60A3, te fregatom RBNS Sabha.

Izvori

uredi
  1. ↑ Historija Bahreina, History of Nations website
  2. ↑ Pirouz Mojtahed-Zadeh: Security and Territoriality in the Persian Gulf: A Maritime Political Geography, str. 119, ISBN 978-0-7007-1098-0
  3. ↑ Bahrain, Federal Research Division, str. 7, ISBN 978-1-4191-0874-7
  4. ↑ Jamsheed K. Choksy: Conflict and Cooperation: Zoroastrian Subalterns and Muslim Elites in Medieval Iranian Society, 1997, str. 75, ISBN 978-0-231-10685-6
  5. ↑ Curtis E. Larsen: Life and Land Use on the Bahrain Islands: The Geoarchaeology of an Ancient Society University Of Chicago Press, 1984, ISBN 978-0-226-46906-5
  6. ↑ Cyril Glasse, New Encyclopedia of Islam, str. 245, Rowman Altamira, 2001, ISBN 0-7591-0190-6
  7. ↑ Juan Cole: Sacred Space and Holy War, IB Tauris, 2007
  8. ↑ 8,0 8,1 Smith, G.R.: Uyūnids u: Encyclopaedia of Islam, urednici: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel i W.P. Heinrichs, Brill, 2008, Brill Online, [1] Arhivirano 2020-04-01 na Wayback Machine-u
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Juan R. I. Cole: Rival Empires of Trade and Imami Shiism in Eastern Arabia, 1300-1800, International Journal of Middle East Studies, Vol. 19, No. 2, str. 177-203, [2]
  10. ↑ James Onley: The Politics of Protection in the Persian Gulf: The Arab Rulers and the British Resident in the Nineteenth Century, Exeter University, 2004
  11. ↑ Belgrave of Bahrain: The Life of Charles Dalrymple Belgrave Arhivirano 2008-12-29 na Wayback Machine-u, Emirates Natural History Group, 2007
  12. ↑ The Uncontrollable Genie Arhivirano 2012-09-19 na Archive.is-u Time Magazine, 27. august 1956
  13. ↑ King offers London Bahraini Jews dual citizenship
  14. ↑ "Bahrain defends contacts with US Jewish body"
  15. ↑ Bahrain Timeline BBC
  16. ↑ Bahrain Profile, National Post, 7. april 2007
  17. ↑ Pobuna u Bahreinu Arhivirano 2006-05-05 na Wayback Machine-u, Middle East Review of International Affairs, mart 1999
  18. ↑ Bahrain: Promising Human Rights Reforms Must Continue[mrtav link], Amnesty International, 13. mart 2001
  19. ↑ Bahrain sets up institute to train judges and prosecutors Arhivirano 2008-06-02 na Wayback Machine-u Gulf News, 15. novembar 2005
  20. ↑ Bahrain's crown prince to visit India Arhivirano 2009-10-03 na Wayback Machine-u Overseas Indian, 8. mart 2007
  21. ↑ Bahrain Country Profile FCO
  22. ↑ Bahrain expected to bustle Arabian Business, 1. februar 2007
  23. ↑ Bahrain Arhivirano 2007-10-11 na Wayback Machine-u Index of Economic Freedom, Heritage Foundation
  24. ↑ http://www.arabianbusiness.com/517455-bahrain-calling
  25. ↑ bbc
  26. ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2008-08-09. Pristupljeno 2010-10-19. 
  27. ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2015-01-09. Pristupljeno 2010-10-19. 
  28. ↑ Scholarly 'lacking sexual awareness' Arhivirano 2009-02-10 na Wayback Machine-u Gulf Daily News, 22. januar 2006
  29. ↑ Bahrain tops publishing sector among Arab states Gulf News, 4. januar 2006
  30. ↑ Jackson settles down to his new life in the Gulf Gulf News, 23. januar 2006
  31. ↑ „كلمة وزير التربية و التعلي”. Arhivirano iz originala na datum 2010-08-17. Pristupljeno 2010-10-19. 
  32. ↑ MICHEL Übersee-katalog, Naher Osten 1999., Schwanberger Verlag GmbH, München ISBN 3-87858-752-X ((de))

Vanjske veze

uredi
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Bahrein&oldid=41677262