Etolski savez
Etolski savez, ili Etolska liga, bio je konfederacija gradova Etolije u staroj Grčkoj.
Istorija
uredi
Etolski savez je nastao u IV veku pre nove ere kao plemenski savez plemena oblasti Etolije u centralnoj Grčkoj. Slično Ahajskom, savez je vojnički jačao i širio se, obuhvativši i tako značajne gradove kao što su Delfi i Lokris. U najdužem periodu postojanja savez se bavio borbom protiv makedonske hegemonije ali i borbom za prevlast sa Ahajskim savezom. Kraj saveza počinje sa dolaskom Rimljana. Početkom tog perioda Etolci su u savezništvu sa Rimljanima porazili Makedonce. Ali ubrzo dolazi do razlaza, potom i rata sa Rimljanima koji se okončava 189. pne.. Etolski savez je potom ostao samo po imenu, potpavši pod potpunu kontrolu Rima.
Uređenje
urediOno što karakteriše uređenje etolskih gradova je federalističko uređenje koje je gotovo u potpunosti nalik Ahajskom. Zapravo, smatra se da je ovo uređenje bilo uzor Ahajcima. Da se primat daje Ahajskom uređenju posledica je toga što je Ahaja istorijski poznatija i bolje obrađena.
Upoređivanjem organa dolazimo do zaključka o gotovo istovetnosti. Postojala je zajednička skupština koja je obuhvatala sve punoletne građane gradova-članica (nije bilo starosnog cenzusa Ahajskog saveza) i koja se sastajala dvaput godišnje. Glavni grad bio je Term, gde se morala održavati skupština na kojoj su se birali funkcioneri saveza. Ukoliko je skupština raspravljala o bilo kojim drugim pitanjima mogla se sastati u bilo kom gradu-članu. Ovde je skupštini predsedavao strateg, koji je bio biran na godinu dana i imao nespornu vojnu vlast.
Postojalo je veće (bule) koje je nagledalo međusobne odnose gradova i imalo druge upravne dužnosti. Gradovi su bili predstavljeni u ovom telu prema kontigentu vojske koji su davali.
Drugo veće je veće apoklita i imalo je funkcije strategovog kabineta i igralo ključnu ulogu u vreme rata kada je dobijalo široka ovlašćenja.
Karakteristično za ovaj savez je da su gradovi izvan etničkog područja Etolije dobijali specijalan status pridruženih članova, koji su imali civilna, ali ne i politička prava.
Federalizam je bio pojačan, slično Ahajskom savezu, uvođenjem zajedničkih zakona, monete i sistema mera.
Prema svemu navedenom, ovaj savez se sa stanovišta federalnih elemenata i odnosa može okarakterisati kao jedan korak iza Ahajskog saveza zbog insistiranja na vojnim elementima i narušavanja načela jednakosti. To je donekle i razumljivo. Pored toga što istorijski prethodi Ahajskom savezu tako da su svi instituti inovantni, ovaj savez se zasniva na dosta primitivnom plemenskom udruživanjanju, koje nužno prati i primesa ksenofobije prema članicama izvan Etolije.