Izvorni kod stranice Parma

{{Naselje
| ime =Parma
| ime_genitiv =Parme
| izvorno_ime =

| slika_panorama =Parma-pjt7.jpg
| opis_slike =[[Gradska vijećnica]] na glavnom trgu Palazzo del Governatore
| slika_karta     =
| veličina_karte  =
| opis_karte      =
| slika_karta1    =
| veličina_karte1 =
| opis_karte1     =

| slika_lokacijska_karta_država = Italija
| slika_lokacijska_karta_opis=Pozicija Parme u Italiji

| nadimak =

| širina-stupnjevi =44
| širina-minute    =48
| širina-oznaka    =N
| dužina-stupnjevi =10
| dužina-minute    =20
| dužina-oznaka    =E

| lokacija_ime   =[[Popis država|Država]]
| lokacija_info  ={{flag|Italija}}
| lokacija1_ime  =[[Regije Italije|Regija]]
| lokacija1_info =  [[Emilia-Romagna]]
| lokacija2_ime  =[[Provincije Italije|Provincija]]
| lokacija2_info = [[Parma (provincija)|Parma]]
| lokacija3_ime  =
| lokacija3_info =

| utemeljenje_ime    = 
| utemeljenje_datum  =

| dijelovi =<small>Alberi, Baganzola, Bedonia, Beneceto, Borgo Val di Taro, Botteghino, Ca'Terzi, Calestano, Carignano, Carpaneto, Cartiera, Casalbaroncolo, Casalora di Ravadese, Casaltone, Case Capelli, Case Cocconi, Case Crostolo, Case Nuove, Case Rosse, Case Vecchie, Casino dalla Rosa, Casagnola, Castelletto, Castelnovo, Cervara, Chiozzola, Coloreto, Corcagnano, Eia, Fontanini, Fontanellato, Gaione, Ghiaiata Nuova, Il Moro, La Catena, La Palazzina, Malandriano, Marano, Marore, Martorano, Molino di Malandriano, Osteria San Martino, Panocchia, Paradigna, Pedrignano, Pilastrello, Pizzolese, Ponte, Porporano, Pozzetto Piccolo, Quercioli, Ravadese, Ronco Pascolo, Rosa, San Pancrazio, San Prospero, San Ruffino, San Secondo, Sissa, Soragna, Tizzano Val Parma, Valera, Viarolo, Viazza, Vicofertile, Vicomero, Vigatto, Vigheffio, Vigolante</small>
| vrsta_dijelova =Frazione
| d1-d50

| vrsta_vlasti   =
| vlast_bilješke =
| titula_vođe=[[gradonačelnik|Sindaco]]
| ime_vođe  =Federico Pizzarotti

| površina_bilješke =
| površina_ukupna =261 [[km²]]<ref name=city/>
| visina =55 [[metar]]a<ref name=city/>
| visina_izvor      =
| visina_max        =
| visina_min        =

| stanovništvo_godina  =[[2017]].
| stanovništvo_bilješke     =
| stanovništvo =
| stanovništvo_gustoća=
| stanovništvo_uže =195,687<ref name=city/>
| stanovništvo_uže_gustoća  =750.4 stan / [[km²]]<ref name=city/>
| stanovništvo_šire =450,256<ref name=city/>
| stanovništvo_šire_gustoća =130.5 stan / [[km²]]<ref name=city/>
| stanovništvo_prazno1_ime  =
| stanovništvo_prazno1      =
| stanovništvo_gustoća_prazno1 =
| stanovništvo_prazno2_ime     =
| stanovništvo_prazno2         =
| stanovništvo_gustoća_prazno2 =

| vremenska_zona  =[[UTC+1]]
| utc_pomak =+2
| vremenska_zona_DST =
| utc_pomak_DST      =
| poštanski_broj =43121-43126
| pozivni_broj =0521
| gradovi_prijatelji =

| web_stranica = 
}}
'''Parma''' je [[grad]] i [[općina]] (comune) od 195.687 [[Stanovništvo|stanovnika]]<ref name=city>{{cite web
 | url =http://www.citypopulation.de/Italy-EmiliaRomagna.html
 | title =''Italy: Emilia-Romagna''
 | accessdate =17. 2. 2019
 | language=engleski
 | publisher=City population}}</ref> u regiji [[Emilia-Romagna|Emiliji-Romagni]] u [[Centralna Italija|Centralnoj Italiji]]. Parma je i 
[[glavni grad|administrativni centar]] provicije [[Parma (provincija)|Parme]] koja ima 450.256 stanovnika.<ref name=city/> Parma je čuvena je po svojoj arhitekturi i jakoj tradiciji [[poljoprivreda|poljoprivrede]] i [[prehrambena industrija|prehrambene industrije]]. [[Univerzitet u Parmi]] je jedan od najstarijih u [[Italija|Italiji]].

== Etimologija ==
Pretpostavlja se da je ime dobio po [[Antički Rim|starorimskom]] [[štit]]u. Prvobitno je tako nazvan [[potok]], koji danas deli grad na dva dela, a koji je toliko mali, da većim delom godine presuši.

== Geografija ==
[[Datoteka:Parma 1700.jpg|desno|thumb|270 px|Parma oko 1700.]]
[[Datoteka:Piazza Garibaldi a Parma.jpg|desno|thumb|270 px|Trg Garibaldi u starom jegru grada]]
[[Datoteka:Photo 041lungoparma.jpg|desno|thumb|270 px|Parma noću - najpoznatiji gradski most]]
[[Datoteka:ParcoDucale.jpg|desno|thumb|270 px|Duždev park]]
[[Datoteka:Tortelli d'erbetta.jpg|desno|thumb|270 px|Gradski specijalitet - Torteline d'Erbeta]]
Parma se nalazi na prelazu iz [[Centralna Italija|Centralne]] u [[sjeverna Italija|Sjevernu Italiju]]. Od prestonice [[Rim]]a grad je udaljen 470&nbsp;km severno, a od [[Milano|Milana]] 125&nbsp;km jugoistočno.
Grad se prostire na [[jug]]u [[Padska nizija|Padske nizine]] u ravničarskom kraju, nedaleko od prvih obronaka [[Apenini|Apenina]] koji su udaljeni oko 25 [[km]] južnije.

=== Klima ===
Klima u Parmi je izmenjeno [[kontinentalna klima]] sa primetnim uticajem sa [[mediteranska klima|mediteranske]] sa mora. Stoga je u leto veoma toplo, a zimi je sneg česta pojava i veoma je hladno u odnosu na veći deo [[Italija|Italije]] južno. 
Parma se nalazi na istoimenom [[potok]]u, koji je toliko mali da često presuši. Reka [[Po (reka)|Po]], kao prva veća reka, nalazi se 20&nbsp;km severno od grada.

== Istorija ==
Grad su najverovatnije osnovali [[Etrurci]]. Latinski izraz za okrugli štit je Parma. [[Rimljani]] su zamenuli pravougaone štitove okruglima, po uzoru na [[Etrurci|Etrurce]]. [[Rimska kolonija]] je osnovana [[183. pne.]] zajedno sa [[Modena|Modenom]]. Naselilo se 2.000 porodica. Grad je uništen [[44. pne.]], a [[Oktavijan Avgust]] ga je ponovo izgradio. [[Huni|Hunski]] vođa [[Atila]] je popljačkao grad, a kasnije je pripao [[Odoakar]]u. [[Totila]] ga je razorio za vreme [[Gotski rat|Gotskog rata]]. Postao je deo [[Vizantija|vizantijskog]] [[Ravenski egzarhat|Ravenskog egzarhata]], a od [[559.]] je deo [[Langobardi#Langobardsko kraljevstvo|Langobardske_kraljevine]].

Za vreme [[srednji vek|srednjeg veka]] Parma je postala važna na glavnom putu, koji je povezivao [[Rim]] sa severnom [[Evropa|Evropom]]. Izgrađeno je nekoliko [[zamak]]a, bolnica i gostionica, da bi se ugostili brojni hodočasnici na putu za [[Rim]]. Parma je došla [[774.]] pod [[Franačka|franačku]] vlast. Kao i većina drugih gradova današnje severne [[Italija|Italije]] nominalno je bila deo [[Sveto rimsko carstvo|Svetog rimskog carstva]], a zapravo su vladali lokalni [[episkopi]]. Za vreme borbi papa i careva Parma je obično bila na strani careva. Dva [[episkop]]a iz Parme su bili antipape.

U borbi [[Gvelfi i Gibelini|Gvelfa]] i [[Gvelfi i Gibelini|Gibelina]] učestvovala je i Parma. Dugo je bila na strani careva, ali [[Papa|papine]] pristalice su dobili kontrolu nad gradom [[1248]]., pa je [[Fridrik II., car Svetog rimskog carstva]] opsedao grad. U bici kod Parme Fridrik II je bio poražen. Parma je [[1341.]] g. došla pod kontrolu [[Milano|Milana]]. Bila je kratko vreme nezavisna (1404.-1409.), pa su [[Sforza|Sforze]] uspostavile kontrolu nad gradom (1440.-1449.) U to vreme nastaje novi feudalizam i grade se kule i zamkovi po gradu i oko njega. Između [[14. vek|14.]] i [[15. vek]]a Parma je bila u središtu [[Italijanski ratovi|Italijanskih ratova]]. Tu se vodila bitka kod Fornova. Francuzi su držali grad od [[1500]]. do [[1521]]. g. Kada su isterani stranci Parma je pripadala [[Papska država|papskoj državi]] do [[1545]]. [[Papa]] [[Pavao III.]] je odvojio Parmu od [[Papinska Država|Papinske države]]. Stvorio je [[vojvodstvo Parma|Vojvodstvo Parme]] za svoga nezakonitoga sina Pietra Luigia Farnesea, čiji su naslednici vladali Parmom do [[1731]]. kada je umro poslednji muški naslednik linije [[Dinastija Farnese|Farnese]]. Vojvodstvo Parme i Piacenze je [[1731]]. predano dinastiji [[Bourbon (dinastija)|Dinastiji Bourbon]]. Pod novim vladarima Parma je lagano nazadovala. Sve umetničke kolekcije iz vojvodskih palata Parme su [[1734]]. preseljene u [[Napulj]]. Posle mira u [[Ahen]]u [[1748]]. Parma je bila pod [[Francuska|francuskim]] uticajem postala moderna država i stvorena je baza moderne industrije.

[[Napoleon]]ova Francuska je anektirala [[1802]]. Vojvodstvo Parmu. Ponovo je [[1814]]. uspostavljeno vojvodstvo. Na [[Bečki kongres|Bečkom kongresu]] [[1815]]. Napoleonova žena [[Marie-Louise od Austrije|Maria Louisa]] je dobila vojvodstvo na doživotno upravljanje. Kada je Maria Louisa [[1847]]. umrla vojvodstvo je prešlo pod [[Burboni|Burbone]]. Posle [[Austrijsko-sardinijski rat|Sardinijske pobede protiv Austrije]] Burboni su isterani [[15. septembar|15. septembra]] [[1859]]. Parma je postala deo veće regije sa [[Modena|Modenom]] i [[Toskana|Toskanom]]. Nakon plebiscita [[1860]]. postala je deo ujedinjene [[kraljevina Italija|kraljevine Italije]]. Kada je prestala biti političko sedište nastala je ekonomska i socijalna kriza. Prvi primer otpora fašizmu u Italiji bio je [[1922]]. u Parmi, a tokom [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]] Parma je bila središte [[partizani|partizanskog]] otpora. Saveznici su bombardovali grad [[1944]]., ali nije to bilo bombardovanje celog grada, nego dela oko železničke stanice.

Grad danas ima značajan udeo imigrantskog stanovništva, doseljenika iz svih krajeva sveta.

== Privreda ==
Parma je veliko industrijsko središte u kome je jako razvijena [[prehrambena industrija]]. Najveći industrijski gigant iz Parme je [[mlekarska industrija]] "[[Parmalat]]", poznata širom sveta. Važnost grada kao svetski važnog središta prehrambene idustrije vidi se i iz toga da je u Parmi sedište Evropskog nadleštva za bezbednost hrane.

== Znamenitosti ==
* [[Romanička arhitektura|Romanička]] [[katedrala]] sa delima [[Antonio da Correggio|Correggia]]
* Krstionica iz [[1196]]. g. je jedan od najznačajnijih srednjevekovnih spomenika Evrope
* [[crkva]] sv. Jovana Evangeliste / San Giovanni Evangelista građena između [[1498]]. - [[1510]]. Ima [[barok]]nu fasadu. [[Antonio da Correggio|Correggio]] je oslikao 1520-22. sa čuvenom Vizijom svetog Jovana Jevanđeliste.
* Manastir sv. Pavla / San Paolo
* Ospedale Vecchio ([[1201]].)
* [[Palača]] Pilota / Palazzo della Pilotta ([[1583]].) u kojoj se nalaze akademija lepih umetnosti, palatinska biblioteka, nacionalna galerija, arheološki muzej
* [[Muzej]] Glauco Lombardi

== Poznate osobe ==
=== Slikari i kipari ===
* Girolamo Francesco Maria Mazola , poznatiji kao [[Parmigianino]], [[slikar]]
* [[Sisto Badalocchio]], [[slikar]]
* [[Alessandro Araldi]], [[slikar]] 
* [[Michelangelo Anselmi]], [[slikar]] rođen u Toskani
* [[Giovanni Maria Francesco Rondani]], [[slikar]] 
* [[Girolamo Mazzola Bedoli]], [[slikar]]
* [[Antonio da Correggio]], [[slikar]] rođen u [[Correggio|Correggiu]] ([[Reggio Emilia]]) 
* [[Benedetto Antelami]] [[arhitekt]] i [[kipar]]
* [[Giacomo Zanguidi]], [[slikar]] 
* [[Bartolomeo Schedoni]], [[slikar]] 
* [[Oreste Carpi]], [[slikar]]

=== Ostali ===
* [[Giambattista Bodoni]], tipograf
* [[Ferdinando Paer]], [[skladatelj]]
* [[Giuseppe Verdi]], [[skladatelj]] opera
* [[Arturo Toscanini]], [[dirigent]]
* [[Bernardo Bertolucci]], filmski redatelj
* [[Giovannino Guareschi]], pisac
* [[Vittorio Bottego]], istraživač
* [[Attilio Bertolucci]], pjesnik
* [[Aleksandar Farnese]], vojni zapovjednik
* [[Cleofonte Campanini]], [[dirigent]]

== Poljoprivreda i prehrana ==
[[Datoteka:Correggio 010.jpg|thumb|desno|260px|Detalj Correggiove freske iz ''Camera di San Paolo''.]]
Parma je poznata po svojim prehrambenim proizvodima: po siru parmezanu (Parmigiano Reggiano), koji se proizvodi po cijeloj pokrajini Reggio Emilia, po svom pršutu (Prosciutto di Parma). Zbog velike tradicije u proizvodnji i plasmanu prehrambenih proizvoda, [[2004.]] Parma je izabrana za sjedište Europske agencije za sigurnost prehrambenih proizvoda (European Food Safety Authority EFSA).

Parma je sjedište dviju snažnih multinacionalnih prehrambenih kompanija; Barille (tjestenina) i Parmalata (mljekarska industrija).

== Prijateljski gradovi ==
* {{flagicon|KIN}} [[Shijiazhuang]], [[Kina]]
* {{flagicon|SAD}} [[Milwaukee]], [[SAD]]
* {{flagicon|MEX}} [[Guadalajara (Jalisco)|Guadalajara]], [[Meksiko]]
* {{flagicon|FRA}} [[Bourg-en-Bresse]], [[Francuska]]
* {{flagicon|FRA}} [[Tours]], [[Francuska]]
* {{flagicon|ŠPA}} [[Guadalajara]], [[Kastilja-La Mancha]], [[Španjolska]]
* {{flagicon|SLO}} [[Ljubljana]], [[Slovenija]]
* {{flagicon|NJE}} [[Worms]], [[Njemačka]]
* {{flagicon|MAĐ}} [[Szeged]], [[Mađarska]]
* {{flagicon|KAN}} [[Moncton]], [[Kanada]]
* {{flagicon|SAD}} [[Stockton, Kalifornija|Stockton]], [[SAD]]

== Galerija ==
<gallery>
Datoteka:I-PR-Parma03.JPG|Katedrala
Datoteka:Il campanile del Palazzo del Governatore.jpg|Palazzo del Governatore
Datoteka:Battistero.jpg|Krstionica u Parmi
Datoteka:Parma_02.jpg|Palazzo della Pilotta
</gallery>

== Izvori ==
{{reflist}}

== Vanjske veze==
{{Commonscat|Parma}}
* [http://www.comune.parma.it/homepage-3.aspx ''Comune di Parma'' (službene stranice)] {{it icon}} 
* [http://www.efsa.eu.int/index_en.html Zvanične stranice Evropskog nadleštva za bezbednost hrane] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20020126200749/http://www.efsa.eu.int/index_en.html |date=2002-01-26 }}
* [http://www.parmaitaly.com/indexk.html "Najbolje iz Parme"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070907075730/http://www.parmaitaly.com/indexk.html |date=2007-09-07 }}
* [http://maps.google.com/maps?ll=44.798769,10.323372&spn=0.086441,0.158838&t=k&hl=en Pogled na grad iz satelita (Gugl Zemlja)]
* [http://www.comune.parma.it/tourvirtuale/index.html 360° Fotografije grada]

{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Parma| ]]
[[Kategorija:Gradovi u Emiliji i Romanji‎]]