Izvorni kod stranice Rodos (grad)

{{Koordinate|36_26_N_28_13_E_type:city(163446)_region:GR|36° 26′ SG Š, 28° 13′ IGD}}
{{Grad GR
  |ime = Rodos
  |grčko ime = Ρόδος 
  |perif = [[Periferija Peloponez|Peloponez]]
  |pref = [[Prefektura Dodekanez|Dodekanez]]
  |stan = 53.709
  |god = [[2001]]
  |gust = 2.757
  |površ =  19,48
  |visina = 0-25
  |koor = [http://kvaleberg.com/extensions/mapsources/index.php?params=36_26_N_28_13_E_ 36°43'&nbsp;S, 28°22'&nbsp;I]
  |pošta = 851 00
  |oblasna = 22410
  |auto = PO,PK
}}
{{UNESCO-svjetska baština
|ime mjesta = Srednjovjekovni grad Rodos
|image = Rhodes road hg.jpg
|godina = 1988. 
|vrst baštine = Kulturno dobro
|mjerilo = ii, iv, v
|ugroženost = ne
|poveznica = https://whc.unesco.org/en/list/493
|država = <center>{{flag|Grčka}}
}}
{{Location map|Greece|label=Rodos|position=left|lat=36.43|long=28.22}}
'''Rodos''' ([[grčki jezik|grč.]]: Ρόδος) je najveći [[grad]] na istoimenom [[ostrvo|ostrvu]] u [[Grčka|Grčkoj]] na jugoistoku [[Egejsko more|Egejskog mora]]. Grad je upravno sedište [[Periferija Južni Egej|Periferije Južni Egej]] i [[Prefektura Dodekanez|prefekture Dodekanez]], kao i najvažnije mesto ostrvlja [[Dodekanez]].

Rodos je poznat po jednom od sedam svetskih čuda, [[Kolos sa Rodosa|Kolosu sa Rodosa]]. Danas je Rodos poznato turističko letovalište u istočnom [[Sredozemlje|Sredozemlju]].

== Prirodni uslovi ==
[[Datoteka:Rhodes_harbour.jpg|thumb|260px|right|Luka Rodosa]]
[[Datoteka:Rhode Entrée du Palais.jpg|thumb|260px|desno|Palata na Rodosu]]
[[Datoteka:RODI CITA, by Martin Rota.jpg|thumb|260px|srednjovekovni prikaz Rodosa]]
[[Datoteka:Laokoon1.jpg|thumb|260px|right|Skultura "Lakoon i sinovi" je pronađena u blizini grada]]

Grad Rodos se nalazi u krajnje severoistočnom delu ostrva [[Rodos]], na mestu gde se ostrvo najviše približava [[Mala Azija|maloazijskoj]] obali [[Turska|Turske]]. Grad je smešten na istočnoj strani ostrva [[Siros]] u omanjem zalivu, gde se nalazi stara gradska luka. U gradu i njegovoj blizini postoje lepe peščane [[plaža|plaže]].

Klima u Rodosu je [[sredozemna klima|sredozemna]] sa dugim i toplim letima i blagim i ne toliko kišovitim zimama. Manjak padavina nadoknađuje se obilnim podzemnim izvorima vode (blizina kopna), pa je grad pun parkova i "zelenih oaza".

== Istorija ==
Rodos je naseljen još tokom [[neolit]]a. U 16. veku pne. dolazi do otkrivanja ostrva od strane [[Kritska civilizacija|Krićana]]. U 11. veku pne. ostrvo naseljavaju [[Dorci]] i pod njima počinje procvat ostrva. Tokom Persijskog rata Rodos se našao na udaru [[Persija|Persije]], ali se odbranio uz pomoć [[Antička Atina|Atine]]. Zbog toga je on 478, g, pne. prišao [[Delski savez|Delskom savezu]] i ostao u njemu do 404. g. pne. Međutim, tokom [[Peloponeski rat|Peloponeskog rata]] Rodos je bio neutralan. Posle raskida sa [[Antička Atina|Atinom]] Rodos se potpuno osamostalio i potpuno ujedinio. Postepeno je jačao i posle smrti [[Aleksandar Makedonski|Aleksandra Makedonskog]] Rodos prerasta u važno privredno i kulturno središte poznatog dela sveta. Posebno je postao poznat po kao stecište naučnika i umetnika.

164. g. Rodos je pao u ruke [[stari Rim|starog Rima]] i uskoro postao mesto školovanja dece poznatih i bogatih [[Rimljani|Rimljana]]. Vekovima je Rodos zadržavao reputaciju "najnaprednijeg" grada grčkog prostora. Podelom carstva Rodos je pripao [[Vizantija|Vizantiji]], u okviru koje će ostati do [[672.]] g. kada su ga okupirali [[Arabljani]]. U 11. veku pšonovo ga oslobađaju [[Vizantija|Vizantinci]], ali već 1309. godine Rodos osvajaju [[vitez]]ovi [[Malteški red|Malteškog reda]], u početku poznati kao "Vitezovi sa Rodosa". Mnoge njihove građevine, najviše utvrđenja, sačuvane su do dan-danas. Sva ova utvrđenja nisu pomogla u odbrani ostrva protiv [[Sulejman Veličanstveni|Sulejmana Veličanstvenog]] 1522. g. i Rodos postaje [[osmansko carstvo|osmanski]].

Pod [[Turci]]ma Rodos je ostao nekoliko vekova čineći jedan od najbogatijih delova ovog ogromnog carstva. Iako su [[Grci]] sa Rodosa bili aktivni tokom svih događaja na tadašnjem grčkom području oni su se oslobodili [[Osmanlije|Osmanlija]] tek [[1912.]] g. Nažalosr, tada su ostrvo okupirali [[Italijani]], koji su bili bezobzirni prema ostrvskom stanovništvu i sprovodili su oštre mere italijanzacije. Ovo je izazvalo nazadovanje ostrva i iseljavanje stanovništva. Tek posle [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]]. Tada je postepeno počeo oporavak ostrva pre svega zahvaljujući razvoju turizma, danas preovlađujućeg činioca ostrvske privrede.

== Stanovništvo ==
Grad Rodos po poslednjem popisu ima oko 53.000 stanovnika, ali se smatra da je broj stalnih stanovnika mnogo viši, oko 80.000, jer su mnogi stranci (nekadašnji turisti, doseljenici iz nerazvijenijih zemalja) veoma dugo borave na ostrvu i zapravo su njegovi stalni obitavatelji. U toku letnje turističke sezone broj ljudi u gradu i okolini je mnogo viši.

Grad Rodos je i središte ostrvske gradske zone, koja obuhvata nekoliko naselja i par opština. U ovoj zoni živi oko 75% ukupnog stanovništva ostrva [[Rodos]].

== Privreda ==
Gradska privreda se uglavnom oslanja turističke sadržaje ([[ugostiteljstvo]], [[turizam]], prevoz turista, prodaja suvenira), a grad Rodos je i upravno i obrazovno-kulturno središte ovog dela [[Grčka|Grčke]]. To je i glavni saobraćajni čvor [[Dodekanez]]a i predstavlja mesto gde se ukrštaju linije do većih mesta u državi i inostrantvu (najviše do [[Atina|Atine]]) i mesne linije do okolnih malih ostrva.

Grad ima prostrane luku i marinu, a 13 km južno od grada nalazi se savremeni [[Aerodrom Rodos|aerodrom]], jedan od najprometnijih u zemlji.REKI

== Znamenitosti grada ==
Kad se ulazi u stari deo grada Rodosa, čini se da se ulazi u drugi svet. Staro jezgro grada, koje su izgradili [[Malteški red|vitezovi Jovanovog reda]], okruženo je sa dva reda zidina koje su ranije štitile grad od napada [[Turci|Turaka]]. Srednjovekovni zid kojim je opasana tvrđava je iz [[15. vek]]a i dugačak je 5 -{km}-. 

Ulazeći u stari deo [[grad]]a kroz Vrata slobode, dolazi se do ostataka Venerinog [[hram]]a iz 3. veka pne. Iza hrama je i oberža vitezova Overnj, izgrađena [[1507]]. godine, a danas je tu guvernerova kancelarija. Dalje dolazimo do Argirokastro trga s fontanom u centru. Đulad pored [[fontana|fontane]] je iz vremena turske opsade Rodosa [[1522]]. godine, a sama fontana je napravljena od ranohrišćanske krstionice. Na ovom trgu je i jedna od najstarijih i najlepših zgrada iz [[14. vek]]a - stari Arsenal vitezova, koji je danas [[Muzej]] folklora. 

Na Muzejskom trgu je oberža vitezova [[Engleska|Engleske]] i nova bolnica vitezova iz [[15. vek]]a; tu je danas Arheološki muzej. U Arheološkom muzeju je čuvena skulptura Laokon sa sinovima, a rimska kopija čuva se u muzeju u Vatikanu. Ovde se čuva i statua Venere s Rodosa - boginja je prikazana kako posle izlaska iz mora suši svoju dugu kosu na suncu. 

Ulica vitezova duga 600 metara je najbolje očuvana srednjovekovna ulica u [[Evropa|Evropi]]. Na tom mestu su vitezovi provodili vreme u molitvi i vežbanju vojne taktike. Ulica se proteže od nove bolnice, to jest Arheološkog muzeja, do Palate velikog majstora. S desne strane je oberža vitezova [[Italija|Italije]], pa [[Francuska|Francuske]], koja je najveća i najlepša od svih, pa Provanse, a levo je oberža vitezova Španije. 

Palata velikog majstora dominira starim delom grada. Građena je krajem sedmog veka, a vitezovi su u prvoj polovini 14. veka obnovili ovu vizantijsku citadelu i pretvorili je u administrativni centar svoje države. Palata je obložena drvetom s ostrva Kos, puna originalnog nameštaja i tapiserija, lustera-svećnjaka i oružja. Pod je prekriven starim mozaikom s ostrva Kos iz prvog veka. Italijani su je restaurirali i trebalo je da bude letnja rezidencija Musolinija i Viktora Emanuela Trećeg, ali su nakon završetka radova izgubili kontrolu nad ostrvom u korist Grčke. 

Sahat kula je nekada bila mehaničko remek-delo. Danas je to vidikovac, a satni mehanizam i zvono su sklonjeni. Sahat kula je sagrađena posle razornog zemljotresa [[1851]]. godine. 

Džamija [[Sulejman Veličanstveni|Sulejmana Veličanstvenog]] sagrađena je ubrzo nakon što su Turci okupirali grad. Ispred nje se nalazi stari turski bazar. Džamija dominira gradom svojom veličinom i neobičnom crvenom bojom. 

Sokratovom ulicom se ide do Hipokratovog trga. On okružuje skromnu Kastelanija fontanu, koja je uokvirena starom Šedrvan džamijom na zapadu i palatom Kastelanija na istoku. Palata je sagrađena [[1507]]. godine, neobičnog je arhitektonskog stila s velikim spoljnim stepenicama. Za vreme italijanske vladavine to je bio centar trgovačkog života, a na prvom spratu je bio trgovački sud vitezova pre nego što su je Turci pretvorili u riblju pijacu. Danas je tu biblioteka. Napuštajući Hipokratov trg, ide se dalje Aristotelovom ulicom do Trga jevrejskih mučenika, srca jevrejske četvrti. Na sredini tog trga je fontana s pločicama koje prikazuju morski svet, a prelepa dekoracija dovršena je sa tri velika bronzana morska konjica.

== Povezano ==
* [[Rodos]]
* [[Dodekanez]]

== Spoljašnje veze ==
{{Commonscat|Rhodes (city)}}
* [http://www.rhodes.gr www.rhodes.gr Zvanična stranica grada Rodosa]
* [http://www.nad.gr www.nad.gr Zvanična stranica prefekture Dodekanez sa sedištem u Rodosu]
* [http://www.notioaigaio.gr/per/ Oblasna veb stranica za obaveštavanje] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081108065212/http://www.notioaigaio.gr/per/ |date=2008-11-08 }}

{{Glavni gradovi grčkih prefektura}}

[[Kategorija:Rodos]]
[[Kategorija:Gradovi u Grčkoj]]
[[Kategorija:Periferija Južni Egej]]
[[Kategorija:Svjetska baština u Grčkoj]]