Izvorni kod stranice Srpsko-albanski sukob

{{Srpsko-albanski sukob}}
'''Srpsko-albanskim sukobom''' se naziva politički odnos [[Srbi|Srba]] i [[Albanci|Albanaca]] koji je, otvoreno ili latentno, trajao vekovima, više puta prerastajući i u oružani sukob. Ovaj sukob ima svoju dugu i složenu istoriju, koja se ne odnosi samo na teritoriju [[Kosovo i Metohija|Kosova i Metohije]], mada se na ovom podrčju često ispoljavao, već se u velikoj meri odvijao i na teritorijama [[Srbija|Srbije]], [[Crna Gora|Crne Gore]] i [[Albanija|Albanije]].

Srbijanski političar [[Nebojša Čović]] opisuje ovaj sukob kao sukob "istorijskog prava Srba i etničkog prava Albanaca na Kosovu".<ref>[http://www.vreme.com/cms/view.php?id=212563 Pomirenje prava Srba i Albanaca]</ref><ref>[http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2003&mm=08&dd=27&nav_category=11&nav_id=117869 Čović: Srbija za istorijsko pomirenje Srba i Albanaca]</ref> Milorad Timotić, analitičar iz Centra za civilno-vojne odnose, smatra da su sledeći istorijski događaji predstavljali uvod u srpsko-albanski sukob: [[islamizacija]] većine albanskih plemena u 17. i [[18. vek]]u; [[Prvi srpski ustanak]] [[1804]]. godine i [[Prvi balkanski rat|Balkanski rat]] [[1912]]. godine.<ref name="Timotić">Milorad Timotić, Srbi i Albanci. Objavljeno u [http://www.ccmr-bg.org/upload/document/0904171504_publikacije_centra.pdf Bezbednost Zapadnog Balkana, br. 5 / 2007]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

Srpska istoričarka [[Latinka Perović]] kao bitne momente srpsko-albanskog sukoba identifikuje: krvavo gušenje albanskih pobuna, neuspelu kolonizaciju u prvoj Jugoslaviji, svrstavanje Albanaca na stranu Italije u Drugom svetskom ratu, vojnu upravu posle Drugog svetskog rata, status nacionalne manjine Albanaca koji su bili brojniji od tri jugoslovenska naroda (Slovenaca, Crnogoraca i Makedonaca), status pokrajine i pokušaj integracije u jugoslovensku državu, ukidanje pokrajine i teror režima Slobodana Miloševića.<ref name="Perović">{{Cite web |title=Latinka Perović, Pomirenje Srba i Hrvata i Srba i Albanaca |url=http://www.e-novine.com/index.php?news=17341 |access-date=2009-10-21 |archivedate=2010-01-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100103170104/http://www.e-novine.com/index.php?news=17341 |deadurl=yes }}</ref>

Srpsko-albanski sukob je danas gotovo u potpunosti potisnuo odnos [[Srpsko-albansko prijateljstvo|srpsko-albanskog prijateljstva]].

== Srednji vek ==

Neki autori smeštaju početak srpsko-albanskog sukoba u [[srednji vek]], kada su srpski vladari zaposeli teritorije naseljene Albancima. U [[14. vek]]u [[car Dušan]] je osvojio većinu albanskih oblasti, proglasivši se „cara Srba, Grka, Bugara i Arbanasa”.<ref>{{Cite web |title=Dimitrije Bogdanović, Knjiga o Kosovu |url=http://www.guskova.ru/~mladich/Kosmet/knjiga_o_Kosovu/pogovor |access-date=2009-12-27 |archivedate=2012-03-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120317110607/http://www.guskova.ru/~mladich/Kosmet/knjiga_o_Kosovu/pogovor |deadurl=yes }}</ref><ref name="Bebler" /> Antisrpski orijentisana<ref name="CushmanMestrovic1996">{{cite book|author1=Thomas Cushman|author2=Stjepan Mestrovic|title=This Time We Knew: Western Responses to Genocide in Bosnia|url=http://books.google.com/books?id=qf_kdcPZIJMC&pg=PA248|accessdate=30 August 2013|date=1 October 1996|publisher=NYU Press|isbn=978-0-8147-7224-9|page=248|quote=...Durham turned increasingly anti-Serbian...}}</ref> [[Edith Durham]] je smatrala da su anti-latinske odredbe [[Dušanov zakonik|Dušanovog zakonika]] bile poglavito uperene protiv Albanaca, jer su oni u dotičnim oblastima predstavljali [[katolik|katolički]] živalj. Durham je zaključivala da progoni nisu bili verski već rasno motivisani.<ref>{{Cite web |title=Edith Durham: High Albania |url=http://www.scribd.com/doc/10928654/High-Albania-Edith-Durham-1909 |access-date=2009-12-27 |archivedate=2009-08-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090802200511/http://www.scribd.com/doc/10928654/High-Albania-Edith-Durham-1909 |deadurl=yes }}</ref>

Prvi zabeleženi ratni sukobi Srba i Albanaca desili su se u Epiru između srpskog velikaša Tome Preljubovića i albanskih vođa Petra Ljoše i Đin Bua Spate 1367. godine sve do 1384 kada je Toma uspeo da ih pobedi.

== Osmanski period ==
{{Glavni članak|Istorija Kosova}}

Tokom viševekovne Osmanske vladavine dolazi do krupnih demografskih promena u sastavu stanovništva. Srbi su se neprestano iseljavali ka severu, u današnju [[Šumadija|Šumadiju]], [[Srem]], [[Mačva|Mačvu]] i [[Vojvodina|Vojvodinu]].<ref name="Bebler"/> S druge strane, Albanaci su se u plodnije krajeve doseljavali iz planinske i siromašne severne Albanije, o čemu svedoči činjenica da kosovski Albanci govore severnoalbanskim dijalektom „Gega“.<ref name="Bebler"/>

Primajući [[islam]], Albanci su sticali status punopravnih građana Osmanske imperije. Srbi, koji nisu prihvatili islam ostali su obespravljena raja i od tog vremena počinje stvaranje kulturnog i društvenog jaza između ova dva naroda.<ref name="Timotić"/> Srpski autori naglašavaju da su Turci upotrebljavali Albance muslimane kao sredstvo za širenje [[islam]]a i za gušenje pokreta za slobodu.<ref name="Tomić"/> Oni takođe navode da su Albanci pod Turskom vlašću bili "stalni predstavnici nereda i bezvlašća", a da je reč ''Arnautin'' bila "sinonim za nasilnika i pljačkaša".<ref name="Tomić"/>

=== Velike migracije stanovništva ===
{{Glavni članak|Veliki turski rat|Velike seobe Srba}}
[[Datoteka:Seoba Srba.jpg|thumb|desno|200px|''[[Seoba Srba]]'', [[Paja Jovanović]]]]

Između [[1683]]. i [[1699]]. godine je vođen [[Veliki turski rat]] između Osmanlijskog carstva i više evropskih sila ujedinjenih u tzv. "Svetu ligu". Nakon prodiranja austrijske vojske na Kosovo, mnogi Srbi su se pobunili protiv Turske i pridružili autrijskoj vojsci, zbog čega ih je turska država proglasila državnim neprijateljima. Nakon povlačenja Austrijanaca, došlo je do [[Velike seobe Srba]] sa Kosova u austro-ugarske krajeve. Najveće pojedinačno iseljavanje Srba sa Kosova zbilo se [[1690]]. godine, a predvodio ga je sam patrijarh srpske pravoslavne crkve [[Arsenije III Čarnojević]]. Računa se da je tada sa patrijarhom u Vojvodinu došlo pešice i na kolima oko 100.000 “duša”<ref name="Bebler">[http://www.pescanik.info/content/view/2171/66/ Anton Bebler, Propuštena prilika]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>, što je ostalo upamćeno kao [[Velika seoba Srba]].

Tokom idućeg rata Austrije s Turskom [[1737]].-[[1739]]. austrijski car [[Karlo Šesti]] ponovo poziva hrišćane na ponovni ustanak. Austrijanci zauzimaju [[Niš]], a srpski patrijarh [[Arsenije IV Jovanović]] upućuje ljude na Kosovo i severnu Albaniju da dižu narod na ustanak. Ustanici i Austrijanci nanose Turcima poraz kod [[Nova Varoš|Nove Varoši]] u avgustu. Međutim, nakon što ove teritorije ponovo dolaze pod tursku vlast, još Srba se seli preko [[Dunav]]a u Austriju. U idućem periodu Albanci naseljavaju oblasti doline [[Lab]]a, [[Južna Morava|Južne Morave]] do [[Surdulica|Surdulice]] i [[Leskovac|Leskovca]], Skoplja, [[Kuršumlija|Kuršumlije]] i Niša. Svim ovim premeštanjima, srpski etnički centar se seli iz starih područja Raške i Kosova u sliv Morave i Vojvodinu.<ref name="VE4-655">Vojna enciklopedija, Beograd, 1972., knjiga četvrta, strana 655.</ref> Usled svega navedenog, neki autori smatraju da je srpsko stanovništvo na Kosovu već pri kraju [[18. vek]]a postalo brojčano manjinsko.<ref name="Bebler"/>

[[Dimitrije Tucović]] se u knjizi [[Srbija i Albanija (knjiga)|Srbija i Arbanija]] bavi srpsko-albanskim odnosima. U svom delu on žestoko kritikuje politiku srpskih vlasti i ovo delo se često citira, ali retko u onom delu gde se on kritički osvrće na albansku stranu.

Opisujući „Arbanase“ u prvom poglavlju Tucović navodi i sledeće:

„Arbanasi su se dakle naseljavali na mestima koje su drugi silom ili milom napuštali. To napuštanje je, nema sumnje, vrlo velikim delom posledica nenosnoga susedstva primitivnih, pljačkaških, neobuzdanih arbanaških plemena, ili čak njihova gruba pritiska. Nesigurni imovinom, neobezbeđeni sa životom, sprečeni u slobodi rada, starinci su se sa svojih ognjišta morali uklanjati.“ <ref>Dimitrije Tucović, Srbija i Arbanija; Kultura; Beograd - Zagreb, 1946. str. 18-19</ref>

=== Borba za nezavisnost Srbije ===
{{main|Prvi srpski ustanak|Iseljenje muhadžira iz Srbije}}
Tokom [[Prvi srpski ustanak|Prvog srpskog ustanka]], vođene su borbe sa Albancima koji su pružali žestok otpor srpskoj vojsci kada je ona došla do Novog Pazara, Sjenice i Peštera.<ref name="Tomić">[http://www.rastko.rs/kosovo/istorija/o_arnautima.html Jovan N. Tomić, O Arnautima u staroj Srbiji i Sandžaku]</ref> Srbija je u prvom ustanku započela isterivanje najsevernijih albanskih naselja "još od [[Jagodina|Jagodine]]".<ref name="Beljo">{{Cite web |title=Ante Beljo, Ideologija Velike Srbije |url=http://www.hic.hr/books/jugoistocna-europa/velikesrbije.htm#vs |access-date=2009-11-11 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305095231/http://www.hic.hr/books/jugoistocna-europa/velikesrbije.htm#vs |dead-url=yes }}</ref> [[Miloš Obrenović]] je tokom 1830-ih godina preduzeo razne mere za iseljavanje albanskog stanovništva iz srbijanskih gradova.<ref name="Bogdanović"/> [[Ilija Garašanin]] je [[1844]]. napisao tajni program spoljne politike Srbije, [[Načertanije]], kojim je predviđeno teritorijalno širenje srpske države na jug, na oblasti naseljene Albancima.<ref name="Isterivanje Albanaca V">{{Cite web |title=Isterivanje Albanaca i kolonizacija Kosova V (Institut za istoriju Kosova, Priština) |url=http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/conclus.htm |access-date=2009-12-06 |archivedate=2016-03-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305223852/http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/conclus.htm |deadurl=yes }}</ref>

{{Quote box
 | citat = „Pitanje iseljenja Albanaca nije osvetljeno do danas, a srpski režim je prisilio na iseljenje i one Albance koji nisu otišli tokom ratova 1877-1878, pa čak i one koji su se vratili na svoju zemlju nakon što je rat završen.”<ref>Jovan Hadživasiljević, Arbanaska liga, Beograd, 1909, str. 11.</ref> 
 | izvor = [[Jovan Hadživasiljević]]
 | width = 40%
 | align = right}}
Albanci su sve do [[1878]]. godine živeli na području Leskovca, Vranja, u [[Pešter]]u blizu Sjenice i u dolini južne Morave.<ref name="Cvijić">[http://www.promacedonia.org/serb/cvijc/cvijic_balkansko_poluostrvo_1.pdf Balkansko poluostrvo i Južnoslovenske zemlje (1. deo)]</ref> [[Vasa Čubrilović]] piše da su oblasti [[Prokuplje|Prokuplja]], [[Kuršumlija|Kuršumlije]] i [[Leskovac|Leskovca]], sve do [[Niš]]a, nazivane "Toplički Arnavutluk".<ref>Vasa Čubrilović, Politički uzroci na Balkanu od 1860-1880, GGD, So.C VI, Tom XVI, Belgrade, 1930, str. 43.</ref> [[Srpsko-turski rat 1876-1878]]. godine je vođen u oblasti Niškog sandžaka, uključujući njegove jugozapadnom delove naseljene Albancima. U borbama za Prokuplje i Kuršumliju najžešći otpor pružali su Albanci (kod Kuršumlije se uz 400 turskih nizama borilo oko 2000 Albanaca).<ref>[http://www.kosovo.net/sk/rastko-kosovo/istorija/knjiga_o_kosovu/bogdanovic-kosovo_2.html Knjiga o Kosovu]{{Dead link|date=August 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Po zauzimanju ovih oblasti, srpska vojska je činila zločine nad albanskim civilima, prisiljavajući ih da napuste svoje domove i odu.<ref>Dr Sabit Uka, Dëbimi me dhunë i shqiptarëve nga Sanxhaku i Nishit (1877-1878) (Nasilna ekspatrijarcija Albanaca Niškog sandžaka (1877-1878), ASHAK, Priština).</ref> Poverenik na srpskoj granici, Englez Džon Ros zabeležio je sledeće: “Gotovo svo stanovnišvo zapadnog dela Niškog sandžaka, koji je predat Srbiji, bili su Albanci muslimanske veroispovesti ... Svi oni su izbegli u Kosovski vilajet, napuštajući čitavu zemlju.<ref>Nikola P. Ilić, Vojne operacije srpske vojske za oslobođenje Leskovca od Turaka 1877 godine.</ref>

Nakon srpsko-turskih ratova Srbija je pripojila oblasti Niša, Prokuplja, Kuršumlije, Vranja, Leskovca, Jablanice i Toplice, sa oko 640 albanskih sela.<ref name=" Isterivanje Albanaca V"/> Nakon završetka rata i priznavanja nezavisnosti Kneževine Srbije [[1878]]. godine, članovima 35 i 39 [[Berlinski kongres|Berlinskog ugovora]] je jasno istaknuto da u novopripojenim krajevima muslimani i hrišćani treba da uživaju jednaka građanska i politička prava i slobodno raspolažu svojom imovinom.<ref>Jovan Ristić, Diplomatska istorija Srbije (1875-1878), knjiga II, deo II, Beograd, 1898, str. 256-264.</ref> Međutim, u Srbiji dolazi do masovnih prisilnih iseljenja Albanaca iz novopripojenih krajeva (prvenstveno iz [[Toplički okrug|Topličkog okruga]], nekada naseljenog Albancima) i spaljivanja albanskih sela i gradskih četvrti.<ref name="Čubrilović"/> Srpski autori procenjuju da oko 30.000 do 40.000 izbeglih i prognanih Albanaca iz Kneževine Srbije prelazi u Osmansko carstvo, gde se naseljavaju uglavnom na području [[Kosovski vilajet|Kosovskog vilajeta]].<ref name="Čedomir Popov">{{Cite web |title=Čedomir Popov, Velika Srbija - stvarnost i mit |url=http://www.ojkrajino.com/knjige/VELIKA%20SRBIJA%20-%20AKADEMIK%20CEDOMIR%20POPOV.pdf |access-date=2009-10-17 |archivedate=2011-07-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110717140241/http://www.ojkrajino.com/knjige/VELIKA%20SRBIJA%20-%20AKADEMIK%20CEDOMIR%20POPOV.pdf |deadurl=yes }}</ref> Albanski autori procenjuju broj Albanaca izbeglih u Kosovskih vilajet 1878. godine na oko 60.000.<ref>Dr Skender Rizaj, Gështja e muhaxhirëve 1875-1881 (Pitanje muhadžira 1875-1881)</ref><ref>Shpërngulja e shqiptarëve gjatë shekujve (Emigracije Albanaca tokom vekova), Priština, 1992, str. 156-157.</ref> Ukupan broj proteranih Albanaca iz Kneževine Srbije nakon pripajanja tih oblasti kosovski naučnici procenjuju na oko 350.000.<ref name=" Isterivanje Albanaca V"/> Engleski konzul Geuld je razgovarao sa gradonačelnikom Prištine, koji se žalio na nevolje sa izbeglicama iz Niša, Leskovca i drugih gradova, navodeći da ih je oko 90,000-100,000 izbeglo u Prištinu.<ref>Dr Sabit Uka, Dëbimi me dhunë i shqiptarëve nga Sanxhaku i Nishit (1877-1878) (Nasilna ekspatrijarcija Albanaca Niškog sandžaka (1877-1878)), pp. 110-111.</ref> Zbog nepoštovanja Berlinskog ugovora Albanci su uputuli diplomatskim predstavnicima velikih sila peticiju u kojoj se kaže:

{{izdvojeni citat|...Situacija je teška u svim aspektima života. Izgubili smo sve što smo imali... Srpska vlada se ne pridržava Berlinskog ugovora; konfiskovala je našu imovinu, oduzela nam je svu živinu, letinu i ostalo, stoga pitamo velike sile da se umešaju u zaštitu naše imovine.<ref>Dr Sabit Uka, Vendosja dhe pozita e shqiptarëve në Kosovë, 2, Priština, 1994, str. 25.</ref>}}

Po proterivanju Albanaca iz Topličkog okruga, na njihovu zemlju su doseljeni kolonisti iz Crne Gore, Sjenice, Vranja, Kosova, Peći, itd.<ref name="Čubrilović">{{Cite web |title=Vaso Cubrilovic, Expulsion of the Albanians (1937) |url=http://www.hic.hr/books/greatserbia/cubrilovic.htm |access-date=2009-10-17 |archive-date=2019-09-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190904215037/http://www.hic.hr/books/greatserbia/cubrilovic.htm |dead-url=yes }}</ref>

=== Situacija u Kosovskom vilajetu ===
{{main|Kosovski vilajet}} {{izdvojeni citat|Zaista je užasno svaki dan slušati toliko jadikovanje užasno potlačenoga stanovništva, koga ubijaju, globe, turče, raseljavaju i otimaju im imanja, kuće, novac, stoku i sve. Juče sam na pr. primio preko 30 seljaka iz raznih sela, pa čak i iz najudaljenijeg kraja pećske nahije, koji se sa suzama u očima žale na užasne zulume, koje Arnauti vrše, usled čega su već tri parohije u pećskoj nahiji ostale bez paroha, jer su ovi pobegli, pošto su im Arnauti pretili da će ih ubiti.<ref name="Užasne vesti"/>|Vice-konzul u Prištini [[Branislav Nušić]]}}

[[Datoteka:Albania-ethnique1898.jpg|thumb|desno|Etnička distribucija Albanaca na Balkanu [[1898]].]] 
Albanske izbeglice iz Srbije, poznate kao [[muhadžiri]], nakon prelaska u Kosovski vilajet postaju neprijateljski nastrojene prema kosovskim Srbima i vrše veliki pritisak na njih.<ref name="Peruničić">[http://www.rastko.rs/rastko/delo/11541 Бранко Перуничић, Оснивање српског конзулата у Приштини 1890.]</ref> Zbog teškog položaja, mnogi kosovski Srbi između [[1876]]. i [[1912]]. godine prelaze u Srbiju.<ref name="Čedomir Popov"/> Procenjuje se da se za poslednjih dvadeset godina XIX veka iz kosovskog vilajeta u Srbiju iselilo najmanje 60.000 ljudi.<ref>B. Stojančević, Prilike u zapadnoj polovini Kosovskog vilajeta prema izveštajima austrougarskog konzula u Skoplju 1900. i 1901. godine (str. 297), IČ 12-13, (1961-1962 obj. 1963)</ref>

[[1890]]. godine je osnovan srpski Konzulat u Prištini i nakon toga konzuli šalju mnoge izveštaje o albanskim nasiljima na Kosovu.<ref name="Peruničić"/> Srpski konzul Sima J. Avramović u izveštaju [[Nikola Pašić|Nikoli Pašiću]] govori o "ubistvima, pljačkama, teškom zulumu i bezakonju", zaključujući da se "Arnauti nigda neće umiriti, ni popraviti, dok se protiv njih sila ne upotrebi" i dok im se ne zavede vanredno stanje "sa prekim, vojničkim sudom".<ref>[http://www.rastko.rs/rastko/delo/11543 Vesti iz Kraljev. Srbije Konzulata u Prištini 1892. godine]</ref> Od 1878. srpska vlada ubacuje oružje u Kosovski vilajet, naoružavajući tamošnje Srbe.<ref name="Bogdanović">{{Cite web |title=Dimitrije Bogdanović, Knjiga o Kosovu |url=http://www.kosovo.net/sk/rastko-kosovo/istorija/knjiga_o_kosovu/index.html |access-date=2010-01-25 |archive-date=2011-01-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110131025058/http://kosovo.net/sk/rastko-kosovo/istorija/knjiga_o_kosovu/index.html |dead-url=yes }}</ref>

[[20. maj]]a [[1894]]. godine Vice-konzul [[Branislav Nušić]] piše da su Albanci naročito kivni na Srbe zbog upada oružanih četa Pećanaca, koji su iselili u Srbiju.<ref name="Užasne vesti"/> Nušić piše da se dešavaju vrlo često slučajevi, da Pećanci iz Srbije pređu granicu, ubiju nekog Albanca i vrate se u Srbiju, a to posle plate kosovski Srbi životom i imanjem.<ref name="Užasne vesti"/> [[1894]]. godine dolazi do povećanog nasilja muslimana nad hrišćanima, i do "neobično nagle emigracije stanovništva, koju nikakva sredstva nisu kadra da spreče".<ref name="Užasne vesti">[http://www.rastko.rs/rastko/delo/11546 Užasne vesti sa Kosova 1894. godine]</ref> Nušić 25. jula 1894. godine piše: "Zaista je užasno svaki dan slušati toliko jadikovanje užasno potlačenoga stanovništva, koga ubijaju, globe, turče, raseljavaju i otimaju im imanja, kuće, novac, stoku i sve". Tokom grčko-turskog rata [[1897]]. godine položaj hrišćana u čitavom Osmanskom carstvu biva pogoršan. Srpski konzul u Prištini je prikupljao podatke o zločinima, na osnovu čega je srpska vlada vodila diplomatske akcije kod Porte.<ref>''Prepiska o arbanaškim nasiljima u Staroj Srbiji 1898-1899'', Beograd, 1899.</ref>

Od [[1904]]. godine srpska vlada organizovano šalje četnike na Kosovo.<ref name="Bogdanović"/> Srpska četnička akcija u kosovskom vilajetu naišla je na žestoko protivljenje Austro-Ugarske, koja je ovu politiku smatrala [[Velika Srbija|veliko-srpskom]]. Ubacivanju oružanih četa su se protivili i predstavnici Srba sa Kosova, tražeći od srpske vlade da taj pokret zaustavi, jer navlači na narod još veće nasilje.<ref>Istorija srpskog naroda VI/1 (tekst H. Rakočević), Beograd 1983.</ref>

=== Borba za nezavisnost Albanije ===
{{main|Borba za nezavisnost Albanije|Prizrenska liga}}
[[Datoteka:Albanian vilayet.jpg|thumb|desno|Granice [[Albanski vilajet|Albanskog vilajeta]] koji su tražili albanski predstavnici.]] 
[[Borba za nezavisnost Albanije]] je vođena od sredine 19. veka, a centar albanskog nacionalnog pokreta je bio na Kosovu. Albansko stanovništvo je uglavnom živelo podeljeno u četiri osmanska vilajeta: [[kosovski vilajet|kosovskom]], [[skadarski vilajet|skadarskom]], [[janjinski vilajet|janjinskom]] i [[bitoljski vilajet|manastirskom]] (bitoljskom), zajedno sa drugim narodima, pre svega [[Makedonci]]ma, [[Srbi]]ma, [[Grci]]ma, [[Bošnjaci]]ma, [[Turci]]ma i ostalima. [[10. jun]]a [[1878]]. godine na sastanku u [[Prizren]]u Albanci osnivaju [[Prizrenska liga|Prizrensku ligu]], čiji je cilj borba za albansku autonomiju i ova četiri vilajeta u jedan albanski vilajet. Prizrenska liga se suprotstavila odlukama [[Berlinski kongres|Berlinskog kongresa]] da preda [[Gusinje]] i [[Plav]] Kneževini Crnoj Gori, nakon čega dolazi do oružanih sukoba sa [[Crnogorci]]ma. Crnogorci su vodili dve bitke sa dobrovoljcima Lige, kod Novšića i Murina, ali nisu uspeli da savladaju otpor Albanaca.<ref name="SCG i Kosovo"/> Zbog nesprovođenja odredaba Kongresa, Crnoj Gori su ponuđene teritorije Hota i Gruda u zamenu za Plav i Gusinje. Međutim, opet su se suprotstavili dobrovoljci Lige i onemogućili predavanje teritorija.<ref name="SCG i Kosovo"/> Na kraju su velike sile Crnoj Gori kao kompenzaciju ponudile teritoriju [[Ulcinj]]a, priključujući ga silom Crnoj Gori.<ref name="SCG i Kosovo"/>

Početkom [[1912]]. dolazi do velikog albanskog ustanka pod vođstvom Opšteg ustaničkog komiteta, na području [[Drenica|Drenice]], Peći, Đakovice, i severne Albanije. Ustanici su zauzeli čitavo Kosovo, severnu Albaniju, pa čak i [[Skoplje]].<ref name="SCG i Kosovo"/> Turci u početku odbijaju albanske zahteve ali nakon što su albanski ustanici stigli do [[Solun]]a, [[Porta]] je bila prinuđena da prihvati sve njihove zahteve.<ref name="SCG i Kosovo"/> Portino obećanje autonomne Albanije, koja bi obuhvatila četiri vilajeta, je direktno ugrožavalo interese susednih hrišćanskih država.<ref name="ReferenceA">Izveštaj Međunarodne komisije (str. 47)</ref> Osmanska vlast je 18. avgusta 1912. godine priznala autonomiju Albaniji, što je za uzvrat izazvalo vojnu akciju balkanskog saveza protiv Turske.<ref name="Danas">[http://www.danas.rs/dodaci/vikend/otpor_okupaciji_i_modernizaciji.26.html?news_id=105029 Otpor okupaciji i modernizaciji]</ref> Srbi su požurili da se suprotstave planu "[[Velika Albanija|Velike Albanije]]" sopstvenim planom podele Evropske Turske između balkanskih država.<ref name="ReferenceA"/> Nakon što su četiri balkanske zemlje sklopile savez i započele pripreme za rat sa Turskom, Srbija je kontaktirala albanske glavešine sa namerom da ih privuče na svoju stranu ili bar ubedi da u predstojećim sukobima ostanu netralni.<ref name="SCG i Kosovo">[http://www.rastko.rs/cms/files/books/474e828f5a0ad SRBIJA, CRNA GORA I KOSOVO – PREGLED 1878-1914]</ref> Međutim Albanci su to odbili, smatrajući da će u toku ratnih operacija biti ugrožene teritorije koje su oni smatrali svojim.<ref name="SCG i Kosovo"/> Pred sam rat, 10. oktobra 1912. godine, došlo je do okupljanja albanskih glavara u Skoplju, tadašnjoj prestonici Kosovskog vilajeta. Skup je doneo odluku o ujedinjenju Albanaca četiri vilajeta: skadarskog, kosovskog, bitoljskog i janjinskog. Tom prilikom je odlučeno da se u predstojećem ratu Albanci bore na strani Turske.<ref name="Knjiga o Kosovu">[http://www.kosovo.net/sk/rastko-kosovo/istorija/knjiga_o_kosovu/bogdanovic-kosovo_3.html Dimitrije Bogdanović, Knjiga o Kosovu]</ref> Nakon toga, Albanci su pristupili organizovanju dobrovoljačkih odreda koji će se suprotstaviti srpskim trupama u slučaju napada na [[Kosovski vilajet]].<ref name="SCG i Kosovo"/>

== Balkanski ratovi ==
{{main|Srpska okupacija Albanije|Zločini nad Albancima u Balkanskim ratovima}}
[[Datoteka:Pozdrav sa srpskog primorja.jpg|thumb|desno|''Pozdrav sa srpskog primorja'' ([[Drač]]), srpski propagandni poster.]] 
[[Datoteka:Srpska osvajanja 1912.png|thumb|desno|[[Srpska okupacija Albanije|Srpsko osvajanje Albanije]] 1912-1913.]] 
[[Datoteka:Srpska vojska u Albaniji 1912.jpg|thumb|desno|Srpski oficiri na položaju iznad [[Lješ]]a u Albaniji 1912. godine.]] 
[[Prvi balkanski rat]] zatekao je [[Albanci|Albance]] kao jedinu balkansku naciju bez sopstvene nacionalne [[država|države]]. Krajem [[1912]]. godine, nakon što je Porta priznala autonomiju Albanije, savezničke balkanske države su zajednički napale [[Otomansko carstvo|Osmansko carstvo]] i u toku narednih nekoliko meseci osvojile i međusobno podelile gotovo sve osmanske teritorije naseljene Albancima.

Srpska i crnogorska vojska su napale osmansku državu oktobra [[1912]]. prodirući na Kosovo i Metohiju. Albanci su se protivili zauzimanju njihovih naselja i organizovali su dobrovoljačke jedinice koje su pružale jak otpor napredovanju srpskih trupa.<ref name="Danas"/> Srpski štab je izdao naredbu da svako albansko naselje iz kojeg se pripuca bude uništeno.<ref>[http://www.yurope.com/zines/republika/arhiva/98/188/188_16.HTM Jasminka Udovicki, Spone i sukobi]</ref> Gerilski otpor je pružan prilikom posedanja i prolaska srpske vojske kroz Prištinu, Ferizović i selo Crnoljeva na Zborce Hanu, gde je došlo do jačeg sukoba.<ref name="Knjiga o Kosovu"/> Kod [[Podujevo|Podujeva]] se petnaest hiljada dobrovoljaca pod komandom [[Isa Boljetinac|Ise Boljetinca]] suprotstavilo Trećoj srpskoj armiji koja je nastupala prema [[Prizren]]u.<ref name="SCG i Kosovo"/> Posle pobede nad Albancima, Srbi su ušli u Prizren i nastavili nastupanje ka Jadranskom moru.<ref name="SCG i Kosovo"/> Prilikom nastupanja ka Jadranskom moru, oktobra i novembra 1912, desna (severna) kolona srpske vojske, koja se kretala kroz oblast [[Dukađin]], naišla je na žestok otpor, te su joj pozadinske trupe gotovo uništene.<ref name="Pavlović">Ž. Pavlović, Opsada Skadra 1912-1913 (Prilog istoriji prvog balkanskog rata), str. 96-97, 99-100, Beograd 1926.</ref> Srbija je u toku oktobra i novembra 1912. zaposela gotovo čitav [[Kosovski vilajet]] i najveći deo današnje Albanije, zajedno sa albanskom obalom na kojoj je najvažnija strateška tačka bila luka [[Drač]]. Na osvojenom području su odmah uspostavljene građanske vlasti i albanska teritorija je de facto anektirana Srbiji: 29. novembra je osnovan [[Drački Okrug (Kraljevina Srbija)|drački okrug]] sa četiri sreza: [[Drač]], [[Lješ]], [[Elbasan]] i [[Tirana]].<ref name="Knjiga o Kosovu"/> Crnogorska vojska je zaposela delove Sandžaka, Metohije i oblast oko [[Skadar|Skadra]] u severnoj Albaniji. Prilikom [[opsada Skadra|opsade Skadra]], Srbi i Crnogorci su imali velike gubitke.

Prilikom zaposedanja albanskih naselja [[1912]] i [[1913]]. godine vojske savezničkih balkanskih država (u prvom redu [[Srpska vojska|srpska]] i [[Vojska Crne Gore|crnogorska vojska]]) su počinile [[Zločini nad Albancima u Balkanskim ratovima|brojne zločine nad Albancima]] uključuju masovna pogubljenja, masakriranje civilnog stanovništva, [[etničko čišćenje]], nasilno pokrštavanje i progone.<ref name="Komisija">[http://www.archive.org/details/reportofinternat00inteuoft Izveštaj međunarodne komisije za ispitivanje uzroka i vođenja Balkanskih ratova]</ref><ref name="Stojanović">{{Cite web |title=Dubravka Stojanović, U spirali zločina: balkanski ratovi |url=http://www.pescanik.info/content/view/3092/143/ |access-date=2011-10-23 |archivedate=2013-07-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130708221337/http://www.pescanik.info/content/view/3092/143 |deadurl=yes }}</ref> Radi ispitivanja zločina [[Karnegijeva zadužbina za međunarodni mir]] je formirala posebnu komisiju koja je 1913. poslata na Balkan u čijem izveštaju se navodi:

{{izdvojeni citat|Kuće i čitava sela su pretvorena u pepeo, nenaoružano i nedužno stanovništvo je masovno masakrirano, neverovatni akti nasilja, pljačke i surovosti svake vrste — to su sredstva koja je primenjivala i još uvek primenjuje srpsko-crnogorska vojska, u cilju potpunog preinačenja etničkog karaktera oblasti naseljenih isključivo Albancima.<ref>Izveštaj Međunarodne komisije (str. 151)</ref>|[[Izveštaj međunarodne komisije o Balkanskim ratovima]]}}

Broj žrtava u delu Kosovskog vilajeta pod srpskom kontrolom se u prvih nekoliko meseci procenjivao na oko 25.000 ljudi.<ref name="Nadbiskup">{{Cite web |title=Nadbiskup Lazar Mjeda, Izveštaj o srpskom osvajanju Kosova i Makedonije |url=http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1913_6.html |access-date=2009-10-21 |archive-date=2016-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303195950/http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1913_6.html |dead-url=yes }}</ref><ref name="Golgota"/> Ukupnan broj žrtava tokom 1912. i 1913. godine u svim albanskim oblastima pod srpskom kontrolom, [[Kosta Novaković]] procenjuje na oko 120.000 Albanaca oba pola i svih uzrasta.<ref name="Novaković">{{Cite web |title=Kosta Novaković, Srbizacija i kolonizacija Kosova |url=http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/dok5.htm |access-date=2009-10-17 |archivedate=2013-12-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131225040933/http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/dok5.htm |deadurl=yes }}</ref> Srpska vlada je većinu izveštaja o ratnim zločinima dočekala službenim poricanjem.<ref name="Golgota">{{Cite web |title=Leo Frojndlih, Albanska golgota |url=http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1913_1.html |access-date=2009-10-21 |archivedate=2012-05-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120504110038/http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1913_1.html |deadurl=yes }}</ref>

Pod jakim međunaronim pritiskom, balkanski susedi su sredinom [[1913]]. godine bili prinuđeni da se povuku sa teritorije međunarodno priznate države [[Albanija|Albanije]], koja je obuhvatila tek oko polovinu albanske etničke teritorije, dok se veliki broj Albanaca našao u okviru [[Srbija|Srbije]], [[Crna Gora|Crne Gore]] i [[Grčka|Grčke]].<ref name="Elsi">{{Cite web |title=Robert Elsie, The Conference of London 1913 |url=http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1913_2.html |access-date=2009-10-21 |archivedate=2011-02-11 |archiveurl=https://www.webcitation.org/query?url=https%3A%2F%2Fbackend.710302.xyz%3A443%2Fhttp%2Fwww.albanianhistory.net%2Ftexts20_1%2FAH1913_2.html&date=2011-02-11 |deadurl=yes }}</ref> Nakon balkanskih ratova, [[Kosovo]] je pripalo Kraljevini Srbiji, što srpska istoriografija naziva oslobođenjem<ref name="Knjiga o Kosovu"/><ref name="Bataković">{{Cite web |title=Dusan T. Batakovic, KOSOVO AND METOHIJA: A HISTORICAL SURVEY |url=http://www.kosovo.net/sk/rastko-kosovo/istorija/kosovo_migrations/mk_1.html |access-date=2009-11-13 |archive-date=2017-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170802141713/http://www.kosovo.net/sk/rastko-kosovo/istorija/kosovo_migrations/mk_1.html |dead-url=yes }}</ref>, a Albanci smatraju brutalnom okupacijom.<ref name="Golgota"/>

Srpski i jugoslovenski [[komunisti]] su smatrali da je "[[aneksija]] albanskih krajeva u zaposednutoj Makedoniji i na Kosovu" uz nastojanje velikosrpske buržoazije da potčini "još i celu ili barem severnu Albaniju, stvorilo suprotnost sa Albanijom."<ref>Istorijski arhiv KPJ II,183.</ref> Slovenački politikolog [[Anton Bebler]] ocenjuje da je problem Kosova njegovim “oslobođenjem” 1912. kratkovido sebi natovarila na vrat agresivna srpska politička elita, čime je stvoren kolonijalni problem Kraljevine Srbije.<ref name="Bebler"/>
{{izdvojeni citat|Mi smo Arnautima ono što su nama bili Turci. Pitanje je vremena kada će se zaboraviti na naša dela: pitanje je naše državne politike da li će se moći ubrzati taj zaborav. Nama sada Turci nisu tako mrski kao prede, ali je prošlo 500 godina. Treba težiti da ne bude potrebno toliko vremena Arnautima da nas zaborave kao neprijatelje.<ref name="Srbija i Albanci">[http://www.dlib.si/preview/URN:NBN:SI:DOC-62VD4ZBC/67e8d69a-d1b7-4d68-ac39-e9bbc09c22a5, Srbija i Albanci, Pregled politike Srbije prema Albancima od 1878. do 1914. godine]{{Dead link|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>|[[Kosta Novaković]]}}

== Prvi svetski rat ==

Jedan od zvaničnih ratnih ciljeva [[Kraljevina Srbija|Kraljevine Srbije]] u [[Prvi svetski rat|prvom svetskom ratu]] je bio izlazak Srbije na [[Jadransko more]] preko severne Albanije.<ref>[http://www.pescanik.info/content/view/541/132/ Aleksandar Bošković, Albanci kao metafora]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> U leto [[1914]]. vlada Srbije je pomogla [[Esad-paša Toptani|Esad-paši Toptaniju]] da preuzme vlast u Albaniji.<ref name="Bataković"/> U [[januar]]u [[1915]]. godine, posle [[Kolubarska bitka|Kolubarske bitke]] koja je trajala skoro mesec dana i kojom je Srbija oslobođena od prve okupacije, srpske vlasti procenjuju da su stekli prestiž kod saveznika i šalju ponovo trupe radi izlaska na more preko Albanije.<ref>[http://www.pescanik.info/content/view/1675/57/ Dubravka Stojanović]</ref> U leto [[1915]]. srpska vojska je intervenisala u Albaniji radi zaštite Essad-pašinog režima, slomivši ustanak njegovih protivnika.<ref name="Bataković"/>

== Period Kraljevine ==
=== Srbizacija i kolonizacija Kosova ===
[[Datoteka:Kosovo is Serbia.png|150px|right]]
{{Glavni članak|Srbizacija|Kolonizacija Kosova}}
Nakon prisajedinjenja Kosova Kraljevini Srbiji, [[Kosovski Albanci]] su bili suočeni sa politikom prisilne [[srbizacija|srbizacije]], koja se ogledala u zabrani korišćenja albanskog jezika, pokrštavanju, kolonizaciji i etničkom čišćenju.<ref name="Komisija"/> U novoj državi, albanska naselja su bila preimenovana srpskim nazivima (npr. [[Ferizović]] u [[Uroševac]]), a Albancima je bilo zabranjeno da se školuju na svom jeziku.<ref>[http://books.google.com/books?id=OTW9XKUmrxsC&pg=PA10&dq=Serbianisation+albanians Howard Clark, Civil Resistance in Kosovo. London: [[Pluto Press]], 2000. ISBN 0-7453-1569-0]</ref> Takođe je sprovođeno i nasilno [[pokrštavanje]] Albanaca [[katolici|katolika]] u [[Srpska pravoslavna crkva|srpsku pravoslavnu veru]].<ref name="Golgota"/><ref name="Institut II">[http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/chap2.htm Isterivanja Albanaca i kolonizacija Kosova II] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061031192729/http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/chap2.htm |date=2006-10-31 }} (Istorijski institut u Prištini)</ref>

Prema zvaničnom popisu stanovništva Kraljevine SHS iz [[1921]]. godine Kosovo je imalo 439.010 stanovnika, od toga 280.440 Albanaca (64,1%). [[Kraljevina Jugoslavija]] je nastojala da politikom [[Agrarna reforma|agrarne reforme]] i merama [[kolonizacija|kolonizacije]] utiče na izmenu etničke slike Kosova i Metohije.<ref name="balistička pobuna"/> Beogradska vlada je započela opsežan program kolonizacije Kosova, dajući prednost Srbima, a posebno bivšim vojnicima ili pripadnicima [[četnici|četničkih]] odreda.<ref>[http://books.google.com/books?id=OTW9XKUmrxsC&pg=PA10&dq=Serbianisation Howard Clark, Civil resistance in Kosovo]</ref> Na Kosovo i Metohiju je planski kolonizivano oko 65.000 nealbanskog stanovništva sa raznih krajeva Jugoslavije.<ref name="balistička pobuna">[http://www.serbianunity.net/culture/library/ovk/pobuna.html Prva balistička pobuna]</ref> Bilo je i oduzimanja zemlje od Albanaca, što dovodi do pobuna čitavih sela, i intervencije vojske. U međuratnom periodu (1918-1941), koji je trajao 23 godine, na Kosovu je skoro osamnaest godina bila uspostavljena vojna uprava.<ref name="Mirdita">{{Cite web |title=Zef Mirdita, Albanci u svjetlosti vanjske politike Srbije |url=http://www.hic.hr/books/jugoistocna-europa/mirdita.htm |access-date=2009-10-17 |archive-date=2001-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010625113900/http://www.hic.hr/books/jugoistocna-europa/mirdita.htm |dead-url=yes }}</ref> Dr [[Vaso Čubrilović]], srpski akademik i političar, [[1937]]. godine je napisao memorandum „[[Isterivanje Arnauta]]“, kojim predviđa [[etničko čišćenje]] Kosova i Metohije od Albanaca.<ref>[http://books.google.com/books?id=Fnbw1wsacSAC&pg=PA43&dq=Vaso+%C8ubrilovi%E6 Historical dictionary of Kosova]</ref>

=== Albanski otpor ===
{{Glavni članak|Kačaci|Kosovski komitet}}
[[Datoteka:Azem Galica and Shota Galica.jpg|thumb|left|150px|[[Azem Galica|Azem]] i [[Šota Galica]], vođe kačaka iz [[Drenica|Drenice]].]]
Po završetku Prvog svetskog rata [[1918]]. godine, srpske trupe su se po povratku na Kosovo susresle sa oružanim otporom kačaka. Iste godine, osnovan je Komitet narodne odbrane Kosova, poznatiji kao [[Kosovski komitet]], koji se borio za izdvajanje teritorija naseljenih Albancima (Kosova, Metohije, zapadne Makedonije i delova [[Sandžak]]a) iz novoformirane [[Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca|Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca]] i za njihovo pripajanje Albaniji.<ref name="Antonić">{{Cite web |title=Goran Antonić, Kosovski komitet i Kraljevina SHS u svetlu jugoslovenskih izvora 1918–1920 |url=http://www.ceeol.com/aspx/issuedetails.aspx?issueid=73e8a192-bda1-4f3f-b8cf-b0dfdf40f641&articleId=3d26c45f-4a66-4fed-8b20-afc37354a461 |access-date=2009-10-17 |archive-date=2011-09-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110923035253/http://www.ceeol.com/aspx/issuedetails.aspx?issueid=73e8a192-bda1-4f3f-b8cf-b0dfdf40f641&articleId=3d26c45f-4a66-4fed-8b20-afc37354a461 |dead-url=yes }}</ref> Komitet je uspostavio saradnju sa [[Zelenaši|crnogorskom emigracijom]] okupljenom oko [[Nikola I Petrović|kralja Nikole]] i makedonskom [[VMRO]], primao je i pomoć u novcu i oružju od Italijana.<ref name="Antonić"/> U januaru 1920. godine su dva članak Komiteta postali ministri u Albaniji, a sredinom leta iste godine jedan od njihovih vođa, [[Bajram Curi]], postaje ministar Vojske Albanije, što dovodi do velike zategnutosti srpsko-albanskih odnosa.<ref name="Antonić"/> Srpske trupe su okupirale albanske pogranične oblasti i pokušale su da dovedi na vlast Esad-Pašu Toptanija.<ref name="Bataković"/>

U [[1921]]. godini su učestali kačački napadi na saradnike jugoslovenske vlasti kao što su: kmetovi, panduri, predsednici opština i drugi. Poznatije vođe kačaka su bili [[Azem Bejta]] (poznat i kao Azem Galica), Bajram Curi, Hasan Vučitrna, Iso Boljetinac, Mehmed Delija, Elez Jusug i drugi, koji su skoro u svim mestima imali svoje odrede.<ref name="Saradnja kačaka i VMRO - a">{{Cite web |title=Saradnja kačaka i VMRO - a |url=http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2003/11/22/srpski/F03112102.shtml |access-date=2009-10-17 |archive-date=2011-07-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110722044524/http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2003/11/22/srpski/F03112102.shtml }}</ref> Kačaci su u oblasti [[Drenica|Drenice]] čak uspeli da oforme „oslobođenu“ oblast koju su nazivali Mala Albanija (alb. ''Arbnia e Vogel''). Krajem septembra [[1924]]. godine srpska vojska je u velikoj akciji uz opsežnu upotrebu artiljerije razbila većinu kačačkih odreda i likvidirala njihove vođe.<ref name="Saradnja kačaka i VMRO - a"/> Usled pojačanog pritiska na Albance i Turke pod srpskom upravom, veliki broj njih se iseljava sa Kosova i Metohije.<ref name="VE4-654">Vojna enciklopedija, Beograd, 1972., knjiga četvrta, strana 654.</ref>

== Drugi svetski rat ==
{{glavni članak|Velika Albanija|Zločini nad Srbima u Drugom svetskom ratu}}
Neposredno po izbijanju Drugog svetskog rata u Jugoslaviji, teror nad Albancima se pojačao.<ref name="Isterivanje Albanaca III"/> Tokom kratkotrajnog [[aprilski rat|aprilskog rata]] mnogi albanski vojnici u jugoslovenskoj vojsci su ubijeni od srpskih vojnika i oficira.<ref>Dr Ali Hadri, Politika Narodnog fronta i Aprilski odbrambeni rat 1941. godine na Kosovu i Metohiji, Bilten Filozofskog fakulteta u Prištini, V, str. 440.</ref> Jugoslovenska vojska je takođe ubijala istaknute Albance, posebno političke predstavnike kao što je Sherif Voca, ubijen [[13. april]]a [[1941]]. Mnogi Albanci su ubijeni u barakama Mitrovice, pošti u Vučitrnu i u Đakovičkom okrugu, gde je vojska zapalila sela Bec, Gërgoc, Radoniq, Janosh, itd.<ref name="Isterivanje Albanaca III">{{Cite web |title=Isterivanje Albanaca i kolonizacija Kosova III (Institut za istoriju Kosova, Priština) |url=http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/chap3.htm |access-date=2009-11-18 |archivedate=2016-03-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160308202026/http://kosova.com/arkivi1997/expuls/chap3.htm |deadurl=yes }}</ref>

Situacija se obrnula kada su nakon jugoslovenske kapitulacije, kada su italijanske i nemačke jedinice ušle na Kosovo. Između [[1941]]. i [[1945]]. godine, za vreme [[Fašizam|fašističke]] okupacije, Italija je stavila najveći deo Kosova, zapadne delove [[Republika Makedonija|Makedonije]] i istočne delove [[Crna Gora|Crne Gore]] pod upravu kvislinške vlade Kraljevine Albanije, koja je bila italijanski protektorat (vidi [[Velika Albanija]]). Progon Srba i ostalih nealbanaca je bio surov.<ref>[http://www.rastko.rs/kosovo/istorija/savic_skenderbeyss.html Rastko project: Albanian Skenderbeg SS Division]</ref><ref>[http://www.kosovo.net/roots.html Roots of Kosovo's Fascism]{{Dead link|date=August 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Srbi su ubijani i mučeni, njihova imovina je pokradena, a kuće spaljene.<ref>{{Cite web |title=Nacistički genocid nad Srbima |url=http://www.pravoslavlje.org.rs/broj/912/tekst/nacisticki-gen-ocid-nad-srbima/print/lat |access-date=2009-10-21 |archivedate=2012-02-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120222103836/http://www.pravoslavlje.org.rs/broj/912/tekst/nacisticki-gen-ocid-nad-srbima/print/lat |deadurl=yes }}</ref> [[Mustafa Kruja]], premijer Albanije je bio na Kosovu u junu 1942., i na sastanku sa vođama [[kosovski Albanci|kosovskih Albanaca]] je izjavio:
"Srpsko stanovništvo treba što pre skloniti sa Kosova. Srpski kolonisti trebaju biti ubijeni.<ref>[http://www.kosovo.net/roots.html The roots of Kosovo fascism]{{Dead link|date=August 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Tokom rata, brojni srpski i crnogorski kolonisti doseljeni 1920-ih i 1930-ih su proterani nazad u Crnu Goru i Srbiju, a mnogi su ubijeni.<ref>[http://books.google.com/books?id=TSxud2zjVEgC&pg=PA15&dq=%22who+had+arrived+in+the+1920s+and+1930s%22&sig=ACfU3U04OfpXJr58lXmCAit4aLsSOLOXOg#v=onepage&q=%22who%20had%20arrived%20in%20the%201920s%20and%201930s%22&f=false Williamson Murray, The emerging strategic environment: challenges of the twenty-first century]</ref>

Tokom rata, na Kosovu su delovale razne četničke jedinice, koje su počinile [[Zločini četnika u Drugom svetskom ratu|brojne zločine]] nad stanovnicima albanskih sela na granici Kosova i Sandžaka, usled čega je preživelo stanovništvo bilo prisiljeno da masovno emigrira.<ref>Arhiv Kosova, Arhiv Pokrajinskog komiteta KPJ za Kosovo i Metohiju u Prištini, card no. 5, reg. no. 220</ref><ref>Zbornik dokumenata i podataka o NOR-u i revoluciji, I&19, dok. br. 3</ref><ref>Pavle Jovićević, Kosovo i Metohija i odluke II zasedanja AVNOJ-a, Sloboda, novembar, 1944.</ref> [[Četnici]] su nastojali da uključe Kosovo u etnički čistu [[Velika Srbija|Veliku Srbiju]]<ref>Gojko Medenica, Četnicki pokret na Kosovu i Metohiji u vreme II svetskog rata, Godišnjak, br. X-XI, Arhiv Kosova, Priština, 1979, str. 374-375.</ref>, a radi ostvarenja svojih namera otvorili su koncentracione logore u koje su odvođeni Albanci.<ref>Arhiv CK SKJ u Beogradu, Fond Komunističke Internacionale, 1942, str. 122.</ref> U izveštaju Komande II četničkog korpusa Draži Mihajloviću četnici izjavljuju da će se boriti protiv Turaka i Albanaca do istrebljenja i da mržnja na Albance i Turke privlači čak i pristalice komunizma.<ref>Arhiv Istorijskog instituta Kosova, microfilms e AMIB, fund of Archives of Chetniks, C-V-17099.</ref> Mnogi četnici su nakon amnestije u avgustu 1944. godine prišli partizanskim jedinicama, noseći sa sobom neprijateljski stav prema Albancima.<ref name="Isterivanje Albanaca III"/>

Krajem [[1943]]. i početkom [[1944]]. godine na [[Bujanska konferencija|Bujanskoj skupštini]], [[Narodnooslobodilački odbor Kosova]] je doneo odluku o ujedinjenju Kosova sa Albanijom.<ref name=" Isterivanje Albanaca V"/> Iako su u više navrata o tome tajno pregovarali rukovodioci komunističkih partija Jugoslavije i Albanije, jugoslovenski komunistički vrh se na taj potez nikada nije odlučio zbog velikog uticaja Srba i Crnogoraca u njemu.<ref name="Bebler"/> Iako su [[KPJ]] i [[NOVJ]] proklamovali politiku ravnopravnosti i [[bratstvo-jedinstvo|bratstva-jedinstva]], ipak se njihovi odredi na Kosovu i Metohiji, sačinjeni uglavnom od Srba i Crnogoraca, nisu u praksi uvek tako ponašali.<ref name="Isterivanje Albanaca III"/> Desetak dana nakon što je [[NOVJ]] prodrla na Kosovo 1944. godine, izbila je velika oružana pobuna među Albancima koji su to doživeli kao ponovnu "okupaciju" Kosova.<ref name="Isterivanje Albanaca III"/> Na Kosovu je nakon toga zavedena vojna uprava.<ref name="Bataković"/> Između oktobra 1944. i jula 1945. jugoslovenska vojska  se žestoko obračunavala sa otporom Albanaca, pravdajući to borbom protiv "kontrarevolucionarnih" elemenata. U tim operacijama je učestvovalo nekoliko divizija sa oko 40.000 vojnika.<ref>Dr Ali Hadri, Këshillat Nacionalçlirimtare në Kosovë (Narodno-oslobodilačko veće Kosova), Priština, 1974, str. 168.</ref> Prema procenama albanskih naučnika, preko 47.300 Albanaca je ubijeno na prostorima bivše Jugoslavije između 1941-1945.<ref>Tahir Zajmi, Lidhja e Dytë e Prizrenit (Druga prizrenska liga), Brisel, 1964, str. 93.</ref> Albancima Jugoslavije nije dopušteno da se ujedine sa Albanijom, kao što su odlučili na Bujanskoj konferenciji, već su formiranjem avnojevskih granica podeljeni u četiri administrativne jedinice SFRJ: [[AP Kosovo]], [[Uža Srbija]], [[Makedonija]] i [[Crna Gora]].<ref name="Isterivanje Albanaca III"/> Mnogi albanski partizani su ponovno pripajanje Kosova Srbiji doživeli kao poništavanje njihove borbe i izdaju od vođstva narodnooslobodilačkog pokreta.<ref name="Isterivanje Albanaca III"/>

Po završetku rata [[1945]]. godine, nove vlasti su svim proteranim predratnim jugoslovenskim [[Odluka o privremenoj zabrani povratka kolonistima|kolonistima zabranile povratak]] na Kosovo, jer su ih smatrali eksponentima [[Velika Srbija|velikosrpske]] politike.<ref name="Bataković"/> Ova odluka je žestoko kritikovana od mnogih srpskih autora i uzimana kao ultimativni dokaz nepravde [[komunisti]]čkih vlasti prema Srbima.

== Period SFRJ ==
{{glavni članak|Socijalistička Autonomna Pokrajina Kosovo}}
=== Položaj Albanaca u novoj Jugoslaviji ===
Uprkos znatno poboljšanom položaju Albanaca u poređenju sa periodom Kraljevine (npr. uvođenje prvog opširnijeg nastavnog programa na albanskom jeziku te [[Odluka o privremenoj zabrani povratka kolonistima|vraćanje oduzete zemlje i zabrana povratka]] [[kolonizacija Kosova|kolonista u Kosovo]]), ni u posleratnoj federalnoj Jugoslaviji nije bila postignuta puna ravnopravnost.<ref name="Bebler"/> Niži kolektivni status neslovena (uključujući i Albance) se ogledao već u imenu države "Jugoslavija", himni “Hej Sloveni” i u ustavnom razlikovanju “naroda” i “nacionalnih manjina”, odnosno “[[narodnost]]i” (od 1968). Svi slovenski narodi su u Titovoj državi dobili svoje republike, dok su jugoslovenski Albanci, iako brojniji od [[Slovenac]]a, [[Makedonac]]a i [[Crnogorac]]a, dobili samo autonomnu pokajinu.<ref name="Bebler"/>

Položaj Albanaca u novoj Jugoslaviji je znatno pogoršan nakon [[Informbiro|rezolucije informbiroa]] [[1948]]. godine, kada su mnogi albanski intelektualci zatvarani i likvidirani pod optužbom da su špijuni [[staljinizam|staljinističke]] [[Enver Hodža|Enver Hodžine]] Albanije.<ref name="Isterivanje Albanaca III"/> Od tada se u jugoslovensko-albanskom međunacionalnom sukobu javlja i ideološki elemenat. [[1951]]. godine se ponovo aktuelizuje pitanje iseljenja Albanaca i dolazi do obnavljanja pregovora sa Turskom, zainteresovanom da naseli albansko stanovništvo na granici prema Kurdima, sa kojima je tada bila u sukobu.<ref>Dr Fehmi Pushkolli, Shpërnguljet e shqiptarëve në Turqi dhe Marrëveshjet jugosllave-turke (Iseljenje Albanaca u Tursku i Jugoslovensko-Turska konvencija), Fjala, 1994.</ref> Državna bezbednost je vršila veliki pritisak na Albance da se izjasne kao [[Turci]] na popisu stanovništva FNRJ 1953. godine.<ref>Historia e Popullit Shqiptar (Istorija albanskog naroda), Tirana, 1994, str. 234.</ref><ref>Ferit Shehu, Sevdije Shehu, Pastrimet etnike të trojeve shqiptare 1953-1957 (Etničko čišćenje albanskih oblasti 1953-1957), Priština, 1994, str. 24.</ref> Između dva popisa na Kosovu, broj osoba koje se izjašnjavaju kao Turci je naglo skočio sa 1,315 u 1948. na 34.583 u 1953. godini. Albanci koji su se protivili ovakvoj politici su bili zatvarani ili su napuštali zemlju.<ref name="Isterivanje Albanaca III"/> Tokom 1953, usled pritiska, oko 37.000 Albanaca je napustilo zemlju. Prema službenoj evidenciji, 19.300 Albanaca je iseljeno 1953, i 17.500 1954. godine.<ref>Jusuf Kelmendi, Plenumi i KK të LKJ të Kosovës më 1971 (Plenum CK SKJ Kosova 1971).</ref> Najveći pritisak na Albance je vršen prilikom akcije sakupljanja oružja tokom [[1955]]–[[1956]], koju su sprovodile državne službe na čelu sa [[Aleksandar Ranković|Aleksandrom Rankovićem]]. Tokom ove akcije je otvoreno 22.048 dosijea, uključujući i državne funkcionere. Pod izgovorom traženja oružja, organi državne bezbednosti su mučili oko 30.000 Albanaca, od čega je oko 100 osoba umrlo usled torture.<ref>Historia e Popullit Shqiptar (Istorija albanskog naroda), Tirana, 1994, str. 235.</ref> [[1956]]. je održan Prizrenski proces albanskim vođama i intelektualcima, koji Albanci smatraju isfabrikovanim.<ref name="Isterivanje Albanaca III"/> Državna bezbednost Kosova je neprestano tretirala Albance kao nepoverljiv element. U "Priručniku UDB" iz [[1957]]. albansko stanovništvo je smatrano neprijateljskim. Narednih godina vlada je zatvorila srednje škole na albanskom jeziku, smanji broj osnovnih škola i zatvorila Institut za albanologiju u Prištini.<ref name="Isterivanje Albanaca III"/>

{{Quote box
 | citat = „U svojoj mladosti vjerovao sam da Jugoslavija može opstati kao federativna multietnička država ravnopravnih naroda. Bio sam iskreno privržen projektu Jugoslavije po Ustavu od 1974. Nekako smo se ponosili što se Jugoslavija razlikuje od svih drugih zemalja rigidnih komunističkih režima, bez ikakve slobode i sa siromašnim građanima. Mi građani Jugoslavije u svakom pogledu živeli smo bolje. Mislio sam da u okviru takvog projekta može biti dobro i za moj albanski narod.”<ref name="e-novine.com">{{Cite web |title=Azem Vlasi, Srbija zagorčava život Kosovu |url=http://www.e-novine.com/index.php?news=16483 |access-date=2009-11-06 |archivedate=2016-03-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303231458/http://www.e-novine.com/index.php?news=16483 |deadurl=yes }}</ref>
 | izvor = [[Azem Vlasi]]
 | width = 40%
 | align = right}}

Nakon smene šefa jugoslovenske policije [[Aleksandar Ranković|Aleksandra Rankovića]] [[1966]]. godine, otkriven je niz represivnih mera koje su organi bezbednosti sprovodili na Kosovu.<ref>[http://www.pescanik.info/content/view/970/99/ Bora Ćosić, Albanci i ja]{{Dead link|date=May 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Iako su Albanci činili većinsko stanovništvo pokrajine, Srbi su držali nesrazmerno velik broj državnih i partijskih funkcija, uključujući i kontrolu nad lokalnom policijom i snagama bezbednosti.<ref>{{Cite web |title=The policy of ethnic cleansing |url=http://www.ess.uwe.ac.uk/comexpert/ANX/IV.htm |access-date=2009-11-06 |archivedate=2012-05-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120504142243/http://www.ess.uwe.ac.uk/comexpert/ANX/IV.htm |deadurl=yes }}</ref> Mirno iskazivane zahteve kosovskih Albanaca za ravnopravnim položajem sa Slovenima, jugoslovenske vlasti su više decenija potirale policijom, vojskom, zastrašivanjem i višegodišnjim zatvorskim kaznama za demonstrante.<ref name="Bebler"/> Najpoznatiji zagovornik prava kosovskih Albanaca, pisac [[Adem Demaći]], je zbog svojih verbalnih delikata proveo ukupno 28 godina u [[zatvor]]u.<ref name="Bebler"/>

27. novembra 1968. je došlo do masovnih demonstracija na Kosovu, čiju su osnovu činili studenti Prištinskog univerziteta, pre svega sa Filozofskog fakulteta. U zoru 28. novembra došlo do intervencije jedinica JNA, pred kojim se okupljena masa rasturila. Tek nakon velikih demonstracija [[1968]]. godine, Albanci na Kosovu su dobili veću autonomiju, uključujući i pravo na školovanje na sopstvenom jeziku.

=== Položaj Srba na Kosovu ===

S druge strane, ni kosovski Srbi nisu bili zadovoljni svojim položajem. Tokom 1960-ih godina se nastavlja iseljavanje Srba sa Kosova i Metohije.<ref>[http://www.rastko.rs/kosovo/delo/11591 Novi izveštaji o patnjama i iseljavanju 1966-1968.]</ref> Mnogi srpski manastiri i crkve ([[Manastir Gorioč|Gorioč]], [[Manastir Zočište|Zočište]], Sv. Marko Koriški, [[Manastir Buzovik|Buzovik]], [[Dečani]], [[Pećka patrijaršija]] i dr.) se žale na nanošenje štete od strane nepoznatih lica i bespravnu seču šume.<ref>[http://www.rastko.rs/kosovo/delo/11595 Zavod za zaštitu spomenika kulture SAP Kosovo povodom ugrožavanja manastirske imovine]</ref>

Nakon proširenja albanske autonomije, dolazi do smene mnogih Srba i Crnogoraca u političkim telima, upravi i radnim organizacijama.<ref name="Bogdanović"/> Srpski autori kao posebnu nepravdu naglašavaju primenu principa etničke reprezentacije, prema kojem je [[procenat]] zaposlenih pripadnika neke nacije morao biti u skladu sa brojnošću te nacije u ukupnoj populaciji. Tako na primer, na svakih pet radnih mesta mogao je doći tek jedan Srbin. Isto je važilo i na Univerzitetu u odnosu na broj studenata.<ref name="Bataković"/> Usled gubitka posla, i pritiska sredine, iseljavanje Srba i Crnogoraca počinje da poprima masovne razmere. Tokom 1970-ih godina, oko 57.000 Srba je iselilo sa Kosova.<ref>Njujork Tajms, [[12. jul]], [[1982]]. godine</ref>

=== Demonstracije na Kosovu 1981 ===
{{glavni članak|Demonstracije na Kosovu 1981.}}
[[Kosovski Albanci]], koji su činili apsolutnu većinu stanovnišva (77.4%)<ref>Prema zvaničnom popisu SFRJ iz 1981.</ref>, su u proleće [[1981]]. godina započeli mirne [[student]]ske [[protest]]e tražeći da Kosovo postane sedma [[Republike i pokrajine SFRJ|republika]] u okviru jugoslovenske federacije. Kosovski demonstranti su nosili Titove slike i uzvikivali slogan “Kosovo – republika”, tražeći ravnopravni položaj unutar Jugoslavije sa svim ostalim slovenskim narodima koji su imali svoje republike.<ref name="Bebler"/> Neki albanski predstavnici su takođe tražili da u novoj republici budu ujedinjeni svi Albanci Jugoslavije, tako što će Kosovu biti vraćene oblasti nekadašnjeg [[Kosovski vilajet|Kosovskog vilajeta]] naseljene Albancima, a podeljene između Srbije, Makedonije i Crne Gore.<ref name="Bogdanović"/>

[[Datoteka:Kosovo 1981.jpg|thumb|[[Tenk]]ovi [[JNA]] na Kosovu [[1981]].]]

Jugoslovenska vlast je na zahteve albanskih studenata odgovorila slanjem [[JNA]], što je predstavljalo prvu masovnu upotrebu vojske protiv demonstranata u istoriji SFRJ.<ref name="Bebler"/> U neredima koji su usledili, ubijeno je, prema nekim podacima, više desetina lica, uglavnom albanskih đaka i studenata, što je tadašnji režim prikrio od javnosti.<ref name="Bebler"/> Prema zvaninoj verziji, poginulo je 11 osoba, dok ih je uhapšeno 4200. Na Osmom kongresu [[Partija rada Albanije|Partije rada Albanije]], koji je održan od 1. do 8. novembra 1981. godine, [[Albanija|Albansko]] rukovodstvo je pružilo jaku podršku borbi Albanaca na SAP Kosovu i zauzelo veoma oštar stav u osudi jugoslovenske politike prema albanskoj manjini u SFR Jugoslaviji.

Nakon krvavog gušenja albanskih protesta, nastali su mnogi problemi, pogoršani su politički odnosi na Kosovu i došlo je do mržnje prema JNA.<ref>{{Cite web |title=Branko Mamula: “Slučaj Jugoslavija” |url=http://www.vreme.com/arhiva_html/489/11.html |access-date=2009-11-06 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304121047/http://www.vreme.com/arhiva_html/489/11.html |dead-url=yes }}</ref> Zavedena je neka vrsta vojne uprave nad Kosovom, a armija od tada ima ključnu političku ulogu.<ref name="Nosov"/> Na Kosovu je nastala čistka, počevši od [[Univerzitet]]a.<ref name="Nosov"/> Narednih godina kosovski Albanci su bili izloženi represiji i masovnim hapšenjima.<ref name="Nosov"/> [[Narodna milicija|Milicija]] je upadala u njihove kuće tražeći oružje, hapsila ih bez naloga i često mimoilazila legalnu proceduru. Od 1981. do 1988. godine kroz policijsku i sudsku obradu prošlo oko 600.000 ljudi, što je više od trećine stanovništva Kosova.<ref name="Nosov"/> Od toga je 22 hiljade osuđeno na dugogodišnje zatvorske kazne, a većina njih zbog verbalnog delikta, odnosno uzvikivanja parola kao što je “Kosovo Republika”.<ref name="Nosov"/> Veliki broj mladih ljudi, uglavnom studentske populacije, tih godina su napustili Kosovo i otišli u zapadnu Evropu.<ref name="Nosov"/>

Ove demonstracije, koje je pratilo izvesno nasilje nad Srbima, su vodile optužbama da Albanci čine zlodela prema manjinskom srpskom stanovništvu i da se nad Srbima na Kosovu sprovodi [[genocid]].

=== Porast albanofobije u Srbiji ===
{{glavni članak|Albanofobija u Srbiji}}
{{Quote box
 | citat = „Bilo bi nemoguće ovde pobrojati sve nebrojene slučajeve brutalnog i životinjskog silovanja srpskih žena, devojčica, starica i monahinja od obesnih Arbanasa.”<ref>[http://www.pravoslavlje.rs/broj/935/tekst/decenijsko-siptarko-nasilje-i-zulum/print/lat Decenijsko šiptarko nasilje i zulum]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
 | izvor = Episkop [[Atanasije Jevtić]]
 | width = 40%
 | align = right}}

Nakon kosovskih nemira, u Srbiji započinje organizovana propaganda o [[genocid]]u nad Srbima na Kosovu (fabrikuju se izveštaji o silovanju Srpkinja, iseljavanju Srba i sl).<ref name="Nosov">{{Cite web |title=Andrej Nosov, Nasilna društva u tranziciji |url=http://www.yihr.org/uploads/publications/eng/11.pdf |access-date=2009-11-06 |archivedate=2016-03-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305021718/http://www.yihr.org/uploads/publications/eng/11.pdf |deadurl=yes }}</ref> Srpski nacionalisti iseljavanje Srba sa Kosova prikazuju kao rezultat pritiska i uzimaju kao potvrdu da Albanci, ne samo da imaju autonomiju, već da Srbima čine ogromnu nepravdu u sopstvenoj državi.<ref name="Nosov"/> U širenju [[anti-albanska osećanja|anti-albanskih osećanja]] veliku ulogu je igrala i [[srpska pravoslavna crkva]].<ref>[http://www.google.com/search?hl=en&lr=&safe=off&num=50&q=%22%C5%A1iptari%22+site%3Ahttps%3A%2F%2Fbackend.710302.xyz%3A443%2Fhttp%2Fwww.pravoslavlje.rs&aq=f&oq=&aqi= Upotreba termina Šiptari na sajtu SPC]</ref>

Sredinom [[1980e|1980ih]], [[govor mržnje]] u srpski medijima se koncentriše na Albance.<ref>{{Cite web |title=Mr Nidžara Ahmetašević, Rat rečima i slikama |url=http://www.pravdautranziciji.com/pages/article.php?id=1756 |access-date=2009-11-06 |archivedate=2014-03-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140302010136/http://www.pravdautranziciji.com/pages/article.php?id=1756 |deadurl=yes }}</ref> Uz albansko ime su od sredine [[1980e|1980-ih]] korišćene reči “genocid”, “zulum”, “razbojništvo”, “silovanje”, čime je pominjanje Albanaca i u privatnom govoru steklo negativnu konotaciju.<ref name="Milosavljević">[http://www.pescanik.info/content/view/125/105/ Olivera Milosavljević: Stereotipi srpskih intelektualaca 20. veka o „nama“ i „drugima“]{{Dead link|date=May 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> [[1985]]. godine je objavljena [[Knjiga o Kosovu]] srpskog istoričara [[Dimitrije Bogdanović|Dimitrija Bogdanovića]] čija je osnovna teza da Albanci sprovode “planski genocid” nad Srbima, a odlikuje je negativni naboj prema Albancima.<ref name="Milosavljević"/> [[1986]]. godine je objavljen uticajni [[Memorandum Srpske akademije nauka i umetnosti]], koji [[Nemiri u Socijalističkoj Autonomnoj Pokrajini Kosovo 1981.|demonstracije Albanaca na Kosovu 1981. godine]] naziva „neofašističkom agresijom“<ref>[http://www.pescanik.info/images/stories/pdf/memo/memorandum_sanu.pdf Memorandum SANU]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> i navodi da se na Kosovu i Metohiji sprovodi „fizički, politički, pravni i kulturni [[genocid]] nad srpskim stanovništvom“.<ref>[http://sr.wikisource.org/wiki/Memorandum_SANU Memorandum SANU]</ref> Ovaj Memorandum je ekspertska komisija [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]] nekoliko godina kasnije ocenila kao „sredstvo širenja anti-albanskih osećanja“.<ref>{{Cite web |title=Politika stvaranja Velike Srbije (Izveštaj Ujedinjenih nacija) |url=http://www.ess.uwe.ac.uk/comexpert/ANX/IV.htm#II-II |access-date=2009-11-06 |archivedate=2012-05-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120504142243/http://www.ess.uwe.ac.uk/comexpert/ANX/IV.htm#II-II |deadurl=yes }}</ref>

== Miloševićev period ==
=== Ukidanje autonomije Kosova ===
{{glavni članak|Antibirokratska revolucija}}

Nakon što je tadašnji predsednik Centralnog komiteta [[Savez komunista Srbije|Saveza komunista Srbije]] [[Slobodan Milošević]] masovnim protestima srušio pokrajinske vlasti [[SAP Vojvodina|Vojvodine]] i republičke vlasti [[SR Crna Gora|Crne Gore]], na njihovo mesto postavivši svoje pristalice, započeo je pritiske na rukovodstvo Kosova.<ref name="Antibirokratska revolucija">{{Cite web |title=Olivera Milosavljević, Antibirokratska revolucija 1987-1989. godine |url=http://www.cpi.hr/download/links/hr/7292.pdf |access-date=2009-11-06 |archivedate=2012-03-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120307195830/http://www.cpi.hr/download/links/hr/7292.pdf |deadurl=yes }}</ref> Početkom [[1989]]. godine [[Amandmani na Ustav Srbije 1989.|najavljene promene srpskog ustava]] izazvale su generalni štrajk albanskih rudara u rudniku Stari Trg kod Prištine. Milošević je otišao na Kosovo, ali njegov govor nije ubedio Albance da prekinu štrajk. [[27. februar]]a, [[SR Slovenija|Slovenački]] državni vrh, na čelu sa [[Milan Kučan|Milanom Kučanom]], dao je podršku kosovskim rudarima u njihovom štrajku. Sledećeg dana, [[28. februar]]a, u [[Beograd]]u je pred saveznom skupštinom demonstriralo više stotina hiljada ljudi, tražeći hitno rešavanje situacije na Kosovu.<ref name="Antibirokratska revolucija"/> Istog dana, 28. februara, [[Predsedništvo SFRJ]] odobrava upotrebu [[JNA|vojske]] i zavodi vanredno stanje na Kosovu. Nakon toga, specijalne snage srpske policije upale su u rudarska okna i ugušile štrajk albanskih rudara. Pohapšeno je na stotine osoba, a pokrajinsko rukovodstvo je smenjeno. [[23. mart]]a 1989. godine kosovski parlament usvaja ustavne amandmane. Kosovo gubi dotadašnju široku autonomiju i ponovo dobija ''Metohija'' u nazivu.
[[Datoteka:Milosevic Gazimestan.jpg|thumb|150px|left|[[Slobodan Milošević]] [[Govor na Gazimestanu|govori na Gazimestanu]].]]
[[28. jun]]a 1989. godine, prilikom obeležavanja 600. godišnjice Kosovske bitke, Milošević je održao svoj veliki govor na Gazimestanu, koji mnogi analitičari karakterišu kao zvanični početak srpske nacionalističke kampanje.<ref>[http://www.borba.rs/content/view/3992/94/ Naši mitovi i nacionalni elitizam]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Milošević je poručio da su se tek sada, posle punih šest stotina godina, „srpskom narodu otvorile oči“ i da „Srbi nisu osvajali i da nisu ekploatisali druge“. Milošević je završio pokličem:

{{izdvojeni citat|Šest vekova kasnije, danas, opet smo u bitkama. One nisu oružane, mada i takve još nisu isključene.|[[Slobodan Milošević]] na [[Gazimestan]]u}}

Albanci su nakon oduzimanja autonomije upražnjavali pasivni otpor, odbijajući da učestvuju u političkom životu Srbije, ne izlazeći na izbore ni na popis. Nekoliko meseci kasnije, većinsko albansko stanovništo pokrajine je [[1990]]. godine proglasilo nezavisnost Republike Kosova, što nije priznala ni jedna država osim Albanije. Od tada Albanci su počeli da organizuju paralelne državne institucije, kao što su škole, poreski sistem, sudstvo i policija. Srpska policija je neprestano vršila intervenciju u obrazovni proces i maltretirala albanske učitelje pred njihovim učenicima, a takođe i same roditelje i učenike.<ref name="Isterivanje Albanaca IV">{{Cite web |title=Isterivanje Albanaca i kolonizacija Kosova II (Institut za istoriju Kosova, Priština) |url=http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/chap4.htm |access-date=2009-12-06 |archivedate=2011-04-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110421074054/http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/chap4.htm |deadurl=yes }}</ref> Period nakon 1990. godine [[Albanci]] smatraju periodom "divljeg, totalitarnog, vojno-policijskog režima", pod kojim je albanska populacija teško patila.<ref>Dr Rifat Blaku, Shkaqet e eksodit shqiptar, shpërngulja e shiptarëve gjatë shekujve (Razlozi albanskog egzodusa, emigracija Albanaca kroz vekove), Priština, 1992, str. 203.</ref>

=== Oslobodilačka vojska Kosova ===
[[Datoteka:Kla members.jpg|thumb|desno|250px|Pripadnici OVK predaju oružje američkim mariincima]]
{{glavni članak|Oslobodilačka vojska Kosova}}
[[Oslobodilačka vojska Kosova]] (OVK) je bila albanska paravojna formacija, koja se sredstvima oružane borbe borila za nezavisnost Kosova od Srbije. OVK je osnovana 1994. a prvi put u javnost je izašla 1996. godine.

[[1996]]. godine [[Oslobodilačka vojska Kosova]] je započela sa oružanim napadima na srpsku vojsku i policiju, a zabeleženo je i više napada na civile, kako srpske tako i ostalih narodnosti. Usljedili su oružani sukobi JNA i OVK na dolini [[Drenica]], u kojima su se našli i mnogi nedužni civili. U području [[Likošani]] je nakon toga nastradalo 60 albanskih civila i 4 srpska policajca<ref>{{cite news|title=Kosovo Chronology: From 1997 to the end of the conflict|url=http://www.fco.gov.uk/Files/kfile/koschron.pdf|publisher=British Parliament|date=1. 6. 1999|accessdate=20. 9. 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20030731142318/http://www.fco.gov.uk/Files/kfile/koschron.pdf|archivedate=2003-07-31|deadurl=no}}</ref>.

Mnogi se zločini pripisuju OVK, a među najteže svakako spada [[trgovina ljudskim organima na Kosovu]]. Prva je tvrdnje o trgovini ljudskim organima iznela u javnost bivša tužiteljka [[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju|Haškog tribunala]] [[Carla Del Ponte|Karla del Ponte]], u svojoj knjizi „[[Lov: Ja i ratni zločinci]]”, koju je objavila po odlasku sa dužnosti. Ponte je iznela podatke da je 1999. godine saznala od novinara da je oko 300 [[Srbi|Srba]] i drugih nealbanaca bilo oteto i transportovano u Albaniju, gde su im vađeni organi, koji su zatim slani u [[Italija|Italiju]], odakle su distribuisani u klinike širom [[Evropa|Evrope]]. U knjizi ona spominje nasenje [[Burel]] u Albaniji, gde su žrtvama vađeni organi u kući koju ona u knjizi naziva ''žuta kuća''.

Prema izveštaju Dicka Martija, izvestioca Parlamentarne skupštine [[Savet Evrope|Saveta Evrope]], od 12. decembra 2010. godine, organizator otimanja ljudi i trgovine ljudskim organima bio je [[Hašim Tači]] i Drenička grupa.

Medju vodjama OVK za koje se vezuju ratni zločini istaknuto mesto ima i bivši kosovski premijer [[Ramush Haradinaj|Ramuš Haradinaj]].

=== Kosovski rat ===
{{glavni članak|Kosovski rat|Ratni zločini u Kosovskom ratu}}
[[5. ožujka]] [[1998]]. Srpska policija je počela goniti [[Adem Jašari|Adema Jašarija]], osnivača i vođu OVK, u selu [[Donje Prekaz]]. Usljedila je [[napad na Prekaz|masovna oružana borba]] oko Jasharijevog skloništa koja je rezultirala njegovom smrću i masakrom 60 Albanaca, od kojih su 18 bili žene a 10 su bili mlađi od 16 godina<ref>{{cite news|title=Kosovo War Crimes Chronology|url=http://hrw.org/campaigns/kosovo98/timeline.shtml|publisher=[[Human Rights Watch]]|date=13. 11. 2003|accessdate=20. 9. 2009|archiveurl=https://archive.today/20120710204136/http://www.hrw.org/legacy/campaigns/kosovo98/timeline.shtml|archivedate=2012-07-10|dead-url=no}}</ref>. Zapadni mediji i političari kritikovali su Beograd zbog takvih postupaka. [[Ibrahim Rugova]] se sastao sa Miloševićem [[15. svibnja]], ali nije bilo nikakvog napretka u zategnutim srpsko-albanskim odnosima.

[[Srpska policija]] je, uz podršku Vojske Jugoslavije, tokom 1998. i 1999. godine sprovodila masovne progone albanskog i drugog muslimanskog življa sa Kosova.<ref name="Bebler"/> Albanskim stanovnicima je nakon usmene naredbe o iseljavanju ostavljano kratko vreme za napuštanje domova, tako da su mogli sa sobom da ponesu samo ono najneophodnije.<ref name="Bebler"/> Muškarce koji su se tome opirali, srpski policajci su ubijali u prisustvu njihovih žena i dece.<ref name="Bebler"/> U napadima na sela, ubistvima, silovanjima, pljačkanju i spaljivanju kuća i stanova, učestvovale su takođe i srpske komšije, kao i bande kriminalaca iz “uže” Srbije.<ref name="Bebler"/> Prema podacima Visokog komesarijata UN za izbeglice ([[UNHCR]]) već 1998. godine (pre NATO bombardovanja) sa Kosova je bilo proterano oko 350.000, a do 13. juna 1999. približno 1,5 miliona stanovnika Kosova, uglavnom kosovskih Albanaca.<ref name="Bebler"/>

Srpske snage su počinile niz masakra nad Albanskim civilima.<ref name="HRW under orders"/> Prema iskazima svedoka, JNA je sistematski prevozila leševe Albanaca u rudarski kompleks [[Trepča]] kraj [[Kosovska Mitrovica|Kosovske Mitrovice]], gde ih je palila. Procenjuje se da je između 1,200 i 1,500 leševa tako uništeno u Trepči.<ref name="HRW under orders">{{cite news |title=Under Orders: War Crimes in Kosovo |url= http://www.hrw.org/legacy/reports/2001/kosovo/undword-03.htm  |publisher=[[Human Rights Watch]] |date= |accessdate = 15. 10. 2009.}}</ref> Leševi Albanaca su takođe organizovano prevoženi u Srbiju, gde su bacani u Dunav ili zakopavani u masovne grobnice.<ref name="e-novine.com"/><ref name="HRW under orders"/>

=== NATO bombardovanje ===
{{glavni članak|NATO bombardovanje SRJ}}
[[15. januar]]a [[1999]]. dogodio se [[Masakr u Račku]] u kojem su srpske trupe ubile 45 Albanaca<ref name="asseen">''[http://www.osce.org/item/17755.html?ch=513 Kosovo/Kosova: As Seen, As Told]'', "Part V: The Municipalities - Stimlje/Shtime", OSCE, 1999</ref>. [[Savet bezbednosti UN]] osudilo je masakr,<ref>[http://www.un.org/News/Press/docs/1999/19990119.sc6628.html SECURITY COUNCIL STRONGLY CONDEMNS MASSACRE OF KOSOVO ALBANIANS IN SOUTHERN KOSOVO]</ref> koji je kasnije postao temelj optužbi za ratne zločine protiv Miloševića na [[Međunarodni sud za ratne zločine počinjene na području bivše Jugoslavije|Međunarodnom sudu]]. Masakr u Račku je označio prekretnicu u kosovskom ratu jer je Međunarodna zajednica izgubila strpljenje sa Miloševićevom agresivnom politikom i odlučila vojno intervenisati kako bi se sprečila dalja eskalacija na Balkanu.

[[NATO]] zvaničnici su zapretili da će započeti vojnu intervenciju ukoliko se srpska vojska ne povuče sa Kosova i dopusti da se mirovne snage rasporede tamo. Milošević je odbio, što je dovelo do [[NATO]]-ovog [[Bombardiranje SRJ 1999.|bombardiranja SRJ]], koje je trajalo od [[24. ožujka]] do [[11. lipnja]] 1999. Nakon tri meseca bombardovanja Milošević je prihvatio povlačanje vojske i ulazak [[KFOR]]-a na Kosovo.

Oko 750,000 protjeranih Albanaca moglo se potom vratiti natrag na Kosovo, ali je oko 100,000 Srba napustilo to područje<ref>{{cite news |title=Flashback to Kosovo's War |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/5165042.stm|publisher=[[BBC]] |date = 11. 7. 2006|accessdate = 20. 9. 2009}}</ref>. Većina kosovskih Srba se bojala surove osvete nakon što su jedinice Vojske Jugoslavije i srpske policije počele da napuštaju Kosovo.<ref name="Bebler"/> Na Srbima koji su ostali na Kosovu, gnev su iskalili Kosovari povratnici.<ref name="Bebler"/>

== Protektorat UN ==
[[Datoteka:Intolerance.jpg|thumb|Srušena pravoslavna crkva na Kosovu 1999.]]
Posle bombardovanja [[1999]] godine, Kosovo i Metohija dolazi pod upravu [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]]. Oko 150.000-200.000 Srba i Roma je pobeglo iz pokrajine odmah nakon rata.<ref name="hrw">{{cite web | url = http://www.hrw.org/reports/1999/kosov2 | title = Human Rights Watch }}</ref> Preostali Srbi su se organizovali u enklave koje iako pod zaštitom [[KFOR]]-a vrlo često bivaju izložene napadima od trane Albanaca. Veliki je broj prijavljenih napada na imovinu, otmica, kidnapovanja, zlostavljanja i ubistava.<ref name="hrw"/> Uništeno je više desetina srpskih crkava po odlasku Vojske Jugoslavije.

=== Sukobi na jugu Srbije 2001. ===
{{main|Sukobi na jugu Srbije 2001.}}
Otvoreni sukob između Srba i Albanaca je ponovo izbio u periodu od [[1999]]. do [[2001]]. u demilitarizovanoj oblasti [[Preševo|Preševa]], sa srpske strane administrativne granice sa Kosovom. Albanski ekstremisti su osnovali Oslobodilačku vojsku Preševa, Medveđe i Bujanovca, sa ciljem pripajanja ovih oblasti Kosovu. Sukob je bio manjeg inteziteta nego onaj na Kosovu, i uglavnom se svodio na napade na civilne ciljeve. Sukob se završio kada je Vojska Jugoslavije ponovo ušla u demilitarizovanu oblast uz saglasnost NATO-a, dok su pripadnici OVPMB amnestirani od strane NATO-a uz uslov da se rasformiraju i predaju oružje.

=== Nemiri 2004. ===
{{glavni članak|Nemiri na Kosovu i Metohiji 2004.}}
[[Datoteka:Pont de mitrovica kossovo.jpg|thumb|250px|Most na Ibru u Kosovskoj Mitrovici, simbol podele Kosova]]
[[17. mart]]a 2004. godine su izbili nasilni nemiri na Kosovu i Metohiji. Tokom dva dana konflikta između albanskog i srpskog stanovništva na Kosovu i Metohiji ubijeno je 28 ljudi<ref name="news.bbc.co.uk">[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3551571.stm BBC NEWS: Serb clashes 'ethnic cleansing']</ref>, više stotina je povređeno. Potparolka UN je izjavila da je uništeno 110 kuća i 30 crkava<ref>{{Cite web |title=UNMIK Police Press Release 20 March 2004 Confirmed Figures of Recent Violence in Kosovo |url=http://www.st-george-church.org/English/Kosovo_News.htm |access-date=2009-10-17 |archivedate=2010-11-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101130024939/http://st-george-church.org/English/Kosovo_News.htm |deadurl=yes }}</ref>.

Nemiri na Kosovu izazvali su reakcije srpskih ekstremista u Srbiji. U [[Beograd]]u i [[Niš]]u su zapaljene [[džamija|džamije]], dok je u [[Novi Sad|Novom Sadu]] vandalizovana imovina muslimana (Albanaca, Turaka, Goranaca, Bošnjaka).

=== Pregovori o statusu Kosova ===

Pregovori o statusu Kosova su počeli u februaru [[2006]]. godine. Međunarodni posrednik [[Marti Ahtisari]] je predstavio plan o "nadziranoj nezavisnosti", koji je srpska strana odbila, a albanska prihvatila. Nakon nekoliko neuspelih pokušaja SAD i [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Velike Britanije]] da usvoje novu rezoluciju u Savetu bezbednosti, zbog [[Rusija|ruske]] pretnje vetom, započeli su novi pregovori u kojima su posredovali predstavnici [[Evropska unija|Evropske unije]] [[Volfgang Išinger]], [[Rusija|Rusije]] [[Aleksandar Bocan-Harčenko]] i [[Sjedinjene Države|Sjedinjenih Država]] [[Frenk Vizner]]. Pregovori su okončani neuspešno [[28. novembra]] [[2007]]. na poslednjem sastanku u [[Baden]]u kod [[Beč]]a.

Srpska strana je tokom tih pregovora predlagala da status Kosova i Metohije bude regulisan poput statusa [[Hongkong]]a u [[Narodna Republika Kina|Kini]] ili [[Olandska ostrva|Olandskih ostrva]] u [[Finska|Finskoj]], ali su delegacije kosovskih Albanaca odbacile svaki predlog koji bi uključivao Kosovo u sastavu Srbije.

== Nezavisno Kosovo ==
{{glavni članak|Međunarodna reakcija na proglašenje nezavisnosti Kosova|Odnosi Srbije i Kosova }}
{{Quote box
 | citat = „Da je zvanična Srbija bila pametnija, već bi 1981. prihvatila zahtev Kosovo Republika. Da je to učinila, možda bi danas postojala demokratska i konfederalna Jugoslavija u kojoj bi živeli gotovo svi Srbi.”<ref name="Bebler"/>
 | izvor = [[Anton Bebler]]
 | width = 40%
 | align = right}}
{{Quote box
 | citat = „Najveći kompromis duge istorije sukoba između Albanaca i Srba - upravo je država Kosovo. Trenutni status koji Kosovu garantuju mnoge svetske sile i međunarodne organizacije trebalo bi da bude dovoljan da i Albanci i Srbi priznaju nezavisno i integralno Kosovo, kao dogovoren kompromis svih globalnih političkih snaga novog milenijuma, a koji isključuje stvaranje etničke ili Velike Albanije, odnosno etničke ili Velike Srbije.”<ref>[http://www.e-novine.com/stav/73454-Kompromis-propalog-etnikog-projekta.html Kompromis propalog etničkog projekta]</ref>
 | izvor = [[Adriatik Kelmendi]]
 | width = 40%
 | align = right}}
Skupština Kosova je [[17. februar]]a [[2008]]. jednoglasno proglasila nezavisnost Kosova, se svih 109 prisutnih poslanika<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/7249034.stm|title=Kosovo MPs proclaim independence| publisher=BBC|date = 17. 2. 2008|accessdate = 13. 10. 2008}}</ref>, dok je 11 srpskih poslanika bojkotovalo glasanje.<ref>{{cite web|url=http://www.assembly-kosova.org/common/docs/proc/trans_s_2008_02_17_al.pdf|format=PDF|title=Transkript: Nga Seanca Plenare e Jashtëzakonshme Solemne e Kuvendit Të Kosovës Me Rastin e Shpalljes Së Pavarësisë, Të Mbajtur Më 17 Shkurt 2008|publisher=Republic of Kosovo Assembly|language=Albanian|date = 17. 2. 2008|accessdate = 12. 10. 2008}}</ref> Tu odluku je Vlada Srbije još iste večeri poništila kao protivpravni akt privremenih organa u Prištini<ref>[http://xs4.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2008&mm=02&dd=17&nav_category=640&nav_id=285213 B92. Vesti: Srbija poništava nezavisnost. 17. februar 2008, 23.51 č]</ref>, i od tada srpska diplomatija intenzivno radi protivu kosovske nezavisnosti.

[[Međunarodna reakcija na proglašenje nezavisnosti Kosova]] je i dalje podeljena. Republiku Kosovo je dosad priznalo 101 od 193 država članica UN-a (52.3%). Albanci imaju vlast na najvećem delu Kosova, uz iznimku nekih enklava koje su pod kontrolom Srba. Srbi ne žele sudjelovati ni u kakvoj vladi koja nije vođena iz Beograda. Srpska vlada tvrdi da je svega 84 članice UN nedvosmisleno priznalo Kosovo nakon kampanje "otpriznavanja".<ref>{{cite web |url=https://www.danas.rs/vesti/politika/pocetak-ozbiljnih-pregovora-beograda-i-pristine-se-priblizava-zasto-je-vucic-bas-sada-otkrio-koje-zemlje-su-povukle-priznanje-kosova/ |title=Zašto je Vučić baš sada otkrio koje zemlje su povukle priznanje Kosova? |website=[[Danas (dnevnik)|Danas.rs]] |date=5. januara 2023 |access-date=1. februara 2023}}</ref> Kosovski problem produbljen je nakon dolaska na vlast [[Aljbin Kurti|Aljbina Kurtija]] kojeg mnogi opisuju kao "kosovski Milošević".<ref>{{cite web |url=https://n1info.rs/vesti/trajkovic-kurti-za-kosovske-srba-ono-sto-je-milosevic-bio-za-kosovske-albance/ |title=Trajković: Kurti za kosovske Srbe ono što je Milošević bio za kosovske Albance |website=[[N1 (televizija)|n1info.rs]] |date=31. augusta 2023 |access-date=1. februara 2023}}</ref> U toku njegove vlade pokrenut je proces eksproprijacije zemlje u vlasništvu Srba na severu Kosova radi izgradnje 6 policijskih baza. Česti upadi ROSU specijalaca izazvali se reakcije srpske strane koja se protivi nasilnim upadim kosovskih specijalaca. [[Srpska lista]] je novembra 2022. godine izašla iz [[Skupština Kosova|kosovskog parlamenta]], a zatim su i kosovske institucije na [[severno Kosovo|severu Kosova]] napustili svi Srbi i velika većina muslimana nealbanaca koja je radila u njima. Napadi na Srbe su od dolaska na vlast Aljbina Kurtija postali sve učestaliji i opasniji. 6. januara 2023. pucano na 2 srpska dečaka u opštini Štrpce na jugu Kosova što je izazvalo gnev kod Srba južno od reke Ibar, što je i izraženo protestima u samoj opštini Štrpce.<ref>{{cite web |url=https://www.dw.com/hr/srbi-na-kosovu-prosvjedi-i-protiv-kurtija-i-protiv-vu%C4%8Di%C4%87a/a-64326207 |title=Srbi na Kosovu: prosvjedi i protiv Kurtija i protiv Vučića |website=[[Deutsche Welle]] |date=9. januara 2023 |access-date=1. februara 2023}}</ref>

== Povezano ==
* [[Kosovski rat]]
* [[Kosovski mit]]
* [[Istorija Kosova]]
* [[Demografija Kosova]]
* [[Savremena istorija Kosova]]
* [[Srpsko-albansko prijateljstvo]]
* [[Srpsko-albanski odnosi]]
* [[Odnosi Srbije i Kosova]]

== Izvori ==
{{reflist|2}}

== Literatura ==
* B, Stulli, ''Albansko pitanje (1875-1882)'', Rad JAZU 318, [[1959]].
* B. Krizman, ''Elaborat dra Ive Andnca o Albaniji iz 1939. godine'', ČSP 2 (77-89), [[1977]].
* M. Obradović, ''Agrarna reforma i kolonizacija na Kosovu (1918-1941)'', Priština [[1981]].
* B. Horvat, ''Kosovsko pitanje'', Zagreb 1988, Istorija XX veka, 1-2 ([[1988]])
* Ljubodrag Dimić i Đorđe Borozan, ''Jugoslovenska država i Albanci'', Službeni list SRJ, Beograd, [[1998]].
* Miranda Vickers, ''Between Serb and Albanian: A History of Kosovo'', Columbia University Press, New York, [[1998]].
* Genfer, ''Der Kosovo-Konflikt'', Munich: Wieser, [[2000]].
* Vojćeh Ščepanjski, ''Lokalni albansko-srpski sukobi u razdoblju 1881-1912: Pokušaj nove tipološke karakteristike''. Prilozi, 37, Sarajevo, [[2008]], str. 45-74.

== Spoljašnje veze ==
* [http://www.bbc.co.uk/serbian/koreni_sukoba_1.shtml Kosovo - koreni sukoba]
* [http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/contents.htm Progon Albanaca i kolonizacija Kosova] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091217062040/http://www.kosova.com/arkivi1997/expuls/contents.htm |date=2009-12-17 }} (Istorijski institut u Prištini)
* [http://www.hic.hr/books/jugoistocna-europa/mirdita.htm Zef Mirdita, Albanci u svjetlosti vanjske politike Srbije] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20010625113900/http://www.hic.hr/books/jugoistocna-europa/mirdita.htm |date=2001-06-25 }}
* [http://www.e-novine.com/index.php?news=17341 Latinka Perović, Pomirenje Srba i Hrvata i Srba i Albanaca] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100103170104/http://www.e-novine.com/index.php?news=17341 |date=2010-01-03 }}
* [http://www.pescanik.info/content/view/2171/66/ Anton Bebler, Propuštena prilika]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

[[Kategorija:Srpsko-albanski sukob| ]]
[[Kategorija:Kosovo]]
[[Kategorija:Međunarodni odnosi]]
[[Kategorija:Politika Srbije]]
[[Kategorija:Politika Albanije]]