Širenje svemira
Širenje svemira predstavlja svojstvo svemira koje se zasniva na otkriću da se sve galaksije udaljavaju jedna od druge.[1]
Udaljenosti između samih galaksija, metagalaksija i kvazara su mnogo veće od međuzvezdanih, i kreću se u granicama od nekoliko stotina hiljada do preko miliona svetlosnih godina. Te udaljenosti nisu stalne i neprestano rastu u toku vremena, što je uzrokovano fenomenom poznatim kao širenje Svemira. To znači da Svemir nije statičan nego dinamičan, tj.sve se menja i sve se kreće.[2]
Primena opšte teorije relativiteta na kosmologiju, kao i otkriće infracrvenog svetla koje dolazi iz galaksija izvan Mlečnog puta, dvadesetih godina XX veka doveli su do saznanja da se sve galaksije povlače. Teorija o širenju svemira zasniva se na crvenom pomaku, tj. pomeranju spektra astronomskih tela prema većim talasnim dužinama.Nije poznato da li će se svemir beskonačno širiti (otvoreni svemir) ili će u jednom trenutku doći do njegovog kolapsa u izuzetno gusto, zbieno stanje (zatvoreni svemir), iz kojeg je, prema teoriji velikog praska, i počeo da se širi.[1]
Dugo vremena je vladalo mišljenje da se širenje svemira usporava zahvaljujući gravitacionom privlačenju. Iz ovoga proizilazi da je starost svemira manja od 1/H (što je oko 14 milijardi godina).[3] Prema ovoj teoriji mislilo se da će brzina širenja svemira postajati sve manja i da će svemir u jednom trenutku prestati da se širi i početi da se smanjuje sve dok u potpunosti ne nestane.Sredinom dvadesetih godina prošlog veka dva tima naučnika posmatrala su eksplozije supernovih u udaljenim galaksijama na rubu svemira pokušavajući da objasne fenomen širenje svemira i predvide njenu budućnost odnosno da potvrde tačnost i netačnost teorije da će svemir u dalekoj budućnosti nestati. Nakon posmatranja i velikog broja eksperimenata došlo se do zaključka da postoji još jedna nepoznata sila koja deluje nasuprot gravitacionom privlačenju i prisiljava udaljenje supernove na ubrzano širenje svemira i time udaljavanje između ostalih nebeskih tela. To otkriće je rušilo dotad važeće shvatanje da u svemiru postoji samo jedna odlučujuća sila gravitacije koja bi zbog svoje osobine da deluje među masama morala da usporava širenje svemira i celokupne materije svemira. Zbog ovog otkrića širenje svemira se sve više proučava i saznaje se sve više o svemiru, beskonačnom prostranstvu koje nas okružuje.[4]
Zavisno od srednje gustine materije i energije u Svemiru, on će nastaviti da se širi zauvek ili će se gravitaciono usporiti i eventualno sabiti u "velikom stisku". Generalno dokazi predviđaju da ne samo da nema dovoljno mase ili energije da uzrokuje ponovno sažimanje (rekolaps), nego se čini da se to širenje Svemira ubrzava i da će se širiti celu večnost.[2]
- ↑ 1,0 1,1 „Ekspanzija (širenje) svemira – Opšte obrazovanje” (en-US). www.opsteobrazovanje.in.rs. Arhivirano iz originala na datum 2018-02-07. Pristupljeno 06. 02. 2018.
- ↑ 2,0 2,1 „Svemir” (sr). Vikipedija, slobodna enciklopedija. 27. 11. 2017..
- ↑ „Hablov zakon” (sr). Vikipedija, slobodna enciklopedija. 25. 01. 2015..
- ↑ „KOSMOLOGIJA Tamna strana svemira”. www.planeta.rs. Pristupljeno 06. 02. 2018.