တူၺ်းငဝ်ႈငႃႇ တွၼ်ႈတႃႇ တွင်ႇတႂိၼ်းၵျီး၊ ဝဵင်း

{{Infobox settlement
|name = ဝဵင်းတွင်ႇတႂိၼ်းၵျီး
|settlement_type = [[ဝဵင်းၼႂ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ|ဝဵင်း ၼႂ်းၸႄႈတိူင်းမၵူၺ်း]]
|pushpin_label_position = bottom
|pushpin_map = မိူင်းမၢၼ်ႊ
|pushpin_map_caption = ဢွင်ႈတီႈ ၼႂ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
|image_skyline = Kan Taw Gyi.jpg
|imagesize = 256 px
|image_caption = <br>ၼွင်လူင် တီႈဝဵင်းတွင်ႇတႂိၼ်းၵျီး
|image_map = 
|map_caption = 
|subdivision_type = မိူင်း
|subdivision_name = [[File:Flag of Myanmar.svg|25px]] [[မိူင်းမၢၼ်ႊ|မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ]]
|subdivision_type1 = [[ၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းဢုပ်ႉပိူင်ႇ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ|ၸႄႈမိူင်း]]
|subdivision_name1 = [[Image:Flag of Magway Division.svg|25px]] [[မၵူၺ်း၊ ၸႄႈတိူင်း|ၸႄႈတိူင်းမၵူၺ်း]]
|subdivision_type2 = [[ၸႄႈတွၼ်ႈၸိူဝ်းမီးၼႂ်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ|ၸႄႈတွၼ်ႈ]]
|subdivision_name2 = [[မၵူၺ်း၊ ၸႄႈတွၼ်ႈ|ၸႄႈတွၼ်ႈမၵူၺ်း]]
|subdivision_type3 = [[ၸႄႈဝဵင်းၸိူဝ်းမီးၼႂ်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ|ၸႄႈဝဵင်း]]
|subdivision_name3 = [[တွင်ႇတႂိၼ်းၵျီး၊ ၸႄႈဝဵင်း|ၸႄႈဝဵင်းတွင်ႇတႂိၼ်းၵျီး]]
|subdivision_type4 = [[လတ်ႉတီႇၵျု]]
|subdivision_name4 = (႒႐)တီႇၵရီႇ၊<br>(႐)မိတ်ႉၼိတ်ႉ
|subdivision_type5 = [[လွင်ႇၵျီႇၵျု]]
|subdivision_name5 = (႙႕)တီႇၵရီႇ၊<br>(႓႒)မိတ်ႉၼိတ်ႉ
|unit_pref = Imperial
|area_total_km2 = 
|population = 
|population_total = ႒႕႙,႓႖႗<ref>{{Citation|date= 26 August 2014|title= Provisional Results Census 26 August 2014 FINAL|publisher= ပြည်သူ့အင်အားဦးစီးဌာန|page= ၂၉|url= http://www.dop.gov.mm/wp-content/uploads/2012/12/Census_Provisional_Results_2014_ENG1.pdf|accessdate= January 10, 2015|archive-date= 12 September 2014|archive-url= https://web.archive.org/web/20140912105647/http://www.dop.gov.mm/wp-content/uploads/2012/12/Census_Provisional_Results_2014_ENG1.pdf|dead-url= yes}}</ref>
|population_urban = 
|population_rural = 
|population_as_of = 2014 census
|population_footnotes = 
|population_blank1_title = Ethnicities
|population_blank2 = [[ထေရဝႃတ|ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ]]
|population_blank2_title = ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်
|population_density_km2 = auto
|coordinates = {{Coord|20|01|N|95|33|E|region:MM|display=inline,title}}
|elevation_footnotes    = 
|elevation_m            =
|leader_title = 
|elevation_ft = 
|timezone = [[လၵ်းၸဵင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ|MST]]
|utc_offset = +6.30
|website = {{URL|www.taungdwingyi.net}}
}}
'''ဝဵင်းတွင်ႇတႂိၼ်းၵျီး''' ({{Lang-my|တောင်တွင်းကြီးမြို့}}), ({{Lang-en|Taungdwingyi}}) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း [[တွင်ႇတႂိၼ်းၵျီး၊ ၸႄႈဝဵင်း|ၸႄႈဝဵင်းတွင်ႇတႂိၼ်းၵျီး]]၊ [[မၵူၺ်း၊ ၸႄႈတွၼ်ႈ|ၸႄႈတွၼ်ႈမၵူၺ်း]]၊ [[မၵူၺ်း၊ ၸႄႈတိူင်း|ၸႄႈတိူင်းမၵူၺ်း]] ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းတွင်ႇတႂိၼ်းၵျီးၼႆႉ မီးဝႆႉ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇ [[မၵူၺ်း၊ ဝဵင်း|ဝဵင်းမၵူၺ်း]] ယၢၼ် (႕႑) လၵ်းယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပဵၼ်ဝဵင်း [[ပေႇလေးပိၼ်ႇ သျိၼ်ႇလေးပႃး|ပေႇလေးပိၼ်ႇ သျိၼ်ႇလေးပႃး]] ဢွၵ်ႇမႃးလႄႈ ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်လိုဝ်းလင် ၼႂ်းၵႃႈတူင်ႇဝဵင်းလိၵ်ႈလၢႆးမၢၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
တီႈၼႂ်းၸႄႈတိူင်းမၵူၺ်းၼႆႉ ၼင်ႇမီးဝဵင်းတွင်ႇတႂိၼ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ တီႈၽၢႆႇၼိူဝ်ၶၢင်တွင်း (ၶျိၼ်းတႂိၼ်း)ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉဝဵင်းဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈမိူၼ်ၵၼ်တင်ႈ တွင်ႇတႂိၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ ႁႂ်ႈဝဵင်းသွင်ဝဵင်းၼၼ်ႉ ပႅၵ်ႇၵၼ်ၼႆ တွင်ႇတႂိၼ်း ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း ၸႄႈတိူင်းမၵူၺ်းၼၼ်ႉ ႁွင်ႉပဵၼ် တွင်ႇတႂိၼ်းၵျီး ၼႆသေ တွင်ႇတႂိၼ်း ဢၼ်မီးတီႈ ပွတ်းၼိူဝ်ၶၢင်တွင်း (ဢထႅတ်ႉၶျိၼ်းတႂိၼ်း) ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉမၼ်းတူၵ်းၸွၵ်ႉလႄႈ ၸင်ႇႁွင်ႉဝႃႈ တွင်ႇတႂိၼ်းၶျွင်ႇ ({{Lang-my|တောင်တွင်းချောင်}}) (ချောင် ၼႆႉ ၵႂၢမ်းတႆးပွင်ႇဝႃႈ ၸွၵ်ႉ) ၼႆ မိူဝ်ႈပၢၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၵုင်းပွင်ႇၼၼ်ႉ လႆႈၸႅၵ်ႇၵၼ်မႃးၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။<ref>ဦးဌေးဝင်းမောင်(ရှေး-သု) ရေး၊ ကုခန်း သို့မဟုတ် ပုခန်း၊ ၂၀၁၂၊ ဖေဖော်ဝါရီလ၊ စာ-၁၆၃</ref>

ၸႄႈဝဵင်းတွင်ႇတႂိၼ်းၵျီးၼႆႉ မီးႁၢင်ႈသၢမ်ၸဵင်ႇသေ ပဵၼ်ထုင်ႉလိၼ်ပဵင်း ဢၼ်ၶွၼ်ႇၼမ်ႉၶွၼ်ႇလိၼ် ၶႅမ်ႉၼၼ်ႉလႄႈ ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်း ဢၼ် [[ၶဝ်ႈသၢၼ်|ၶဝ်ႈသၢၼ်]] ဢွၵ်ႇၼမ်သေပိူၼ်ႈ တီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈမၵူၺ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇႁဵတ်းၽုၵ်ႇသွမ်ႈၼႃးၼႆႉ လႆႈၶုတ်းႁွင်ႈသေၵေႃႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်ယဝ်ႉ။ ႁွင်ႈၽၢႆၵဝ်ႇၵဝ်ႇမိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉလႆႈႁၼ် တေႃႇထိုင် ယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ၸုမ်းမျူႇၼီႇၸပႄႇ ဝဵင်းတွင်ႇတႂိၼ်းၵျီးၼႆႉ လႆႈၽွတ်ႈႁႅၼ်းမႃးမိူဝ်ႈပီ 1887 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

==ပိူင်တင်ႈဝဵင်း==
ဝဵင်းၼႆႉ ဢဝ်ပွၵ်ႉလူင် ႑႐ ပွၵ်ႉသေ ၽွတ်ႈႁႅၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ဢူင်းတေႃး-ပွၵ်ႉ ႑၊ ဢူင်းတေႃး-ပွၵ်ႉ ႒၊ တွင်ႇပျိၼ်ႇ-ပွၵ်ႉ ႑၊ တွင်ႇပျိၼ်ႇ-ပွၵ်ႉ ႒၊ သူၺ်ႇဢူဝ်း-ပွၵ်ႉ ႑၊ သူၺ်ႇဢူဝ်း-ပွၵ်ႉ ႒၊ မွင်းတႅင်ႇ-ပွၵ်ႉ ႑၊ မွင်းတႅင်ႇ-ပွၵ်ႉ ႒၊ သူၺ်ႇၵျႃႇဢိၼ်း-ပွၵ်ႉ ႑၊ သူၺ်ႇၵျႃႇဢိၼ်း-ပွၵ်ႉ ႒ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၵၢင်ဝဵင်းၼၼ်ႉ မီး ၵၢတ်ႇလူင် လႄႈ သူင်ႇမွၵ်ႇလုတ်ႉလၢတ်ႉယေးယဝ်ႉ။ ပွတ်းဢွၵ်ႇဝဵင်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၼွင်လူင် ယတၼႃႇပႂိၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼွင်လူင်ၼၼ်ႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ [[ပၢၼ်ပူးၵမ်ႇ|ပၢၼ်ပူးၵမ်ႇ]] ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၼွင်ၽၢႆႇလဵဝ် ဢၼ်လႆႈၸႂ်ႉမႃး တႃႇသႂၢင်းၼမ်ႉတွၼ်ႈတႃႇၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇႁွင်ႇၸမ်ႉမီး ၵွင်းမူး ၸေႇယမင်ႇၵလႃႇ သူၺ်ႇဢိၼ်းတွင်ႇ ယဝ်ႉ။ တီႈပွတ်းတူၵ်းဝဵင်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၵွင်းမူးဢွင်ႇမျိၼ်ႇၸေယရၶႅင်ႇ ဢၼ်သူႇယႂ်ႇယႂ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈတႄႉ ပဵၼ်ၵွင်းမူးႁၢမ်းဢၼ်ပဵၼ် ၵွင်လိၼ်သေ ၶိုၼ်းမႄးၵုမ်းလုမ်းလႃးယဝ်ႉတူဝ်ႈ မိူဝ်ႈပီ 2003 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထိုင် 2013 မႃး လႆႈတၢင်ႇထီးယဝ်ႉတူဝ်ႈလီငၢမ်းယဝ်ႉ။[[File:Shwe_Inn_Taung_Pagoda,Taungdwingyi,Magway_Division,Myanmar.jpg|left|thumb|ၵွင်းမူး သူၺ်ႇဢိၼ်းတွင်ႇ]]

==ၵၢၼ်ၵပ်းသိုပ်ႇတေႃႉသူင်ႇ==
ဝဵင်းတွင်ႇတႂိၼ်းၵျီးၼႆႉ ၽၢႆႇတူၵ်း မီးတၢင်းလူတ်ႉၵႃးၵႂႃႇၸူး ဝဵင်းမၵူၺ်း တၢင်းယၢဝ်း ႘႒ ၶီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (႕႑) လၵ်းလႄႈသင်၊ ၽၢႆႇတၢင်းၸၢၼ်း တၢင်းလူတ်ႉၵႃး ဢၼ်ၵႂႃႇၸူး [[ပျီႇ၊ ဝဵင်း|ဝဵင်းပျီႇ]] တၢင်းယၢဝ်း ႑႖႒ ၶီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (႑႐႑) လၵ်းလႄႈသင်၊ ပွၵ်းဢွၵ်ႇ တႃႇၵႂႃႇၸူး [[ၼေႇပျီႇတေႃႇ|ၼေႇပျီႇတေႃႇ]] လႄႈ [[ပၢင်မၢၵ်ႇၼႃႉ၊ ဝဵင်း|ဝဵင်းပၢင်မၢၵ်ႇၼႃႉ]] တၢင်းယၢဝ်းမီး ႖႘ ၶီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (႔႒) လၵ်းလႄႈသင်၊ ၽၢႆႇႁွင်ႇ တၢင်းလူတ်ႉၵႃး ဢၼ်ၵႂႃႇၸူး [[မျူဝ်ႉတိတ်ႉ၊ ဝဵင်း|ဝဵင်းမျူဝ်ႉတိတ်ႉ]] ယၢၼ်ၵႆႇ ႒႙ ၶီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (႑႘) လၵ်းလႄႈသင် ၵပ်းသိုပ်ႇဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ပေႃးဢဝ်ၶၢဝ်းတၢင်းလူတ်ႉၵႃးသေ လုၵ်ႉတီႈ သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် တႃႈၵုင်ႈ-ၼေႇပျီႇတေႃႇသေၵေႃႈ တင်း [[တႃႈၵုင်ႈ|ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ]] ၼႆႉ ၵႆယၢၼ်ႇ ႔႗႕ ၶီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (႒႙႐) လၵ်းၼႆႉ လႆႈႁေႃႈတႃႇၶၢဝ်းတၢင်း ႗ ၸူဝ်ႈမူင်းၼႆႉယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် တႃႈလိူဝ်ႇ-ၼေႇပျီႇတေႃႇသေ ပေႃးတေၵႂႃႇၸူး [[တႃႈလိူဝ်ႇ|ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ]]ၼႆ ယၢၼ်ၵႆ ႒႗႗ ၶီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (႑႗႒ လၵ်း) သေ လႆႈႁေႃ တႃႇၶၢဝ်းတၢင်း ႔ မူင်းၵိုင်ႇၼႆႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်း ပၢင်မၢၵ်ႇၼႃႉ-ၵျွၵ်ႉပတွင်းၼၼ်ႉ လႆႈလတ်းၶၢမ်ႈ ဝဵင်းတွင်ႇတႂိၼ်းၵျီးၵႂႃႇယဝ်ႉ။ မီးတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းၸူး ဝဵင်းမၵူၺ်းယူႇယဝ်ႉ။

==ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး==
ဝဵင်းတွင်ႇတႂိၼ်းၵျီးၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်ဢဝ် ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈပဵၼ်ပိုၼ်ႉမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ မီးထုင်ႉပဵင်းဢၼ်ၵႂၢင်ႈ တွၼ်ႈတႃႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈသေ ႁဵတ်းၽၢႆႇၵႅတ်ႇဢဝ်ၼမ်ႉ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ [[သၼ်လွႆပႃႇၵိူဝ်ႇ|သၼ်လွႆပႃႇၵိူဝ်ႇ]]ပွတ်းဢွၵ်ႇသေ လႆမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်ၸႂ်ႉတႃႇၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈယဝ်ႉ။ တီႈၼိူဝ်ႁၢတ်ႇသၢႆးၼမ်ႉႁူၺ်ႈၼမ်ႉလွႆၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ၽၵ်းမီႇ တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။ ၶူဝ်းၵုၼ်ႇၸိူဝ်းဢွၵ်ႇပဵၼ်ပိူင်လူင်မၼ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈသၢၼ်၊ ထူဝ်ႇၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း၊ ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇ၊ ငႃး၊ ဢွႆႈ လႄႈ ၼမ်ႉမၼ်းၵိၼ် ၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈတႄႉ ၵၢၼ်မႆႉၵေႃႈ ယၢမ်ႈပဵၼ်မႃးတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈသေတႃႉ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ မႆႉၵေႃႈဢမ်ႇလိူင်ႇယဝ်ႉလႄႈ ၵၢၼ်ႁဵတ်းမႆႉၵေႃႈ ယူပ်ႈယွမ်းၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။

==ၾိင်ႈၾႃႉ==
လိူၼ်ဢေႇပရႄႇၼႆႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်းဢၼ်မႆႈသေပိူၼ်ႈသေ ၽွင်းၵၢင်ဝၼ်းၼႆႉ တၢင်ႉမႆႈဢၼ်မႆႉသုတ်းၽတ်ႉၽဵင်ႇၼႆႉ ၵႆႉမီးတေႃႇထိုင် ႔႐ တီႇၵရီႇသႅၼ်ႇထီႇၵရဵၵ်ႉယဝ်ႉ။ ၶၢဝ်းဢၼ်ၵတ်းသေပိူၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ် လိူၼ်ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇသေ တၢင်ႉမႆႈၽတ်ႉၽဵင်ႇၼႆႉ မီးတေႃႇထိုင် ႑႔ တီႇၵရီႇသႅၼ်ႇထီႇၵရဵၵ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးၵၢင်ၶမ်ႈၼႆႉ တၢင်ႉလူမ်းမႆႈ ၵႆႉတူၵ်းႁႅင်းယဝ်ႉ။ ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းၽူၼ်ၼႆ ၼႂ်းလိူၼ်ဢေႃးၵၢတ်ႉၼႆႉ ၽူၼ်ၵႆႉၼမ်လိူင်ႇယဝ်ႉ။

==ၽိုၼ်ဢိင်==
{{Reflist|
<ref>ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇမၢၼ်ႈ သွႆႉ (႕)</ref>
}}


{{ၸႄႈတိူင်းမၵူၺ်း}}
[[Category:!Main category]]
[[Category:ဝဵင်းၸိူဝ်းမီးၼႂ်း ၸႄႈတိူင်းမၵူၺ်း]]
[[Category:ၸႄႈတွၼ်ႈမၵူၺ်း]]