ආර්ථික විද්‍යාව
මෙම ලිපිය ලියා ඇත්තේ පුද්ගලික අදහසක්, පුද්ගලික රචනාවක්, හෝ වාදාත්මක රචනාවක් ලෙස වෙයි. |
ව්යාකරණ, ශෛලිය, සංගතිය, ස්වාස්ථය හෝ අක්ෂර වින්යාසය අරභයා මෙම පිටුව විෂයයෙහි පිටපත-සංස්කරණය සිදු කිරීම අවශ්‍ය බව පෙනේ. |
අරමුණ - සමාජීය විද්‍යා විෂයක් වශයෙන් ආර්ථික විද්‍යා විෂයයේ වැදගත්කම සහ අනෙකුත් විද්‍යා විෂයන් වලින් ආර්ථික විද්‍යා විෂය වෙනස් වන ආකාරය පිළිබද අවබෝධයක් ලබා දීම සහ ආර්ථික විද්‍යා විෂය ක්ෂේත්‍රය හදුනා ගැනීම.
1. ආර්ථික විද්‍යාව ස්වභාවික විද්‍යාවක් නොවේ. එය සමාජීය විද්‍යාවකි. පහදන්න. (ලකුණු 5)
2. වර්තමානයේ ආර්ථික විද්‍යාව වශයෙන් පොදුවේ පිළිගනු ලබන්නේ ආර්ථික විද්වතුන් විසින් කරන දේය. එසේ පැවසීමට හේතු වූ කරනා මොනවාද? (ලකුණු 5)
3. ආර්ථික විද්‍යාව විෂය තුල පදනම් කර ගන්නා ක්‍රමවේදයන් දෙකකි. ඒ මොනවාද? (ලකුණු 5)
4. .ආර්ථික විද්‍යාව ප්රධාන වශයෙන් කොටස් දෙකකට බෙදිය හැකිය. පැහැදිලි කරන්න. (ලකුණු 5)
පිළිතුරු
1. විද්‍යා විෂයන් කොටස් දෙකෙකි. එනම් ශුද්ධ විද්‍යා හා සමාජීය විද්‍යා වශයෙනි. මේවා අතරින් ආර්ථික විද්‍යාව සමාජීය විද්‍යාවකි. එසේ හැදින්වීමට හේතුව වනුයේ ආර්ථික විද්‍යාව මගින් මිනිස් සමාජයේ මිනිසුන්ගේ ආර්ථික හැසිරීම් වල යථාර්තය හදුනා ගැනීමට උත්සාහ ගනු ලබන නිසාවෙනි. ශුද්ධ විද්‍යා මගින් කරනුයේ මුල ද්‍රව්‍යන්ගේ හැසිරීම පරික්ෂ කිරීමයි. නමුත් සමාජීය විද්‍යා මගින් කරනුයේ සමාජයේ මිනිසුන්ගේ අන්තර් හැසිරීම් රට අද්‍යනය කිරීමයි. එම නිසා සමාජීය විද්‍යාවක් වන ආර්ථික විද්‍යාව මගින් මිනිස් සමාජයේ මිනිසුන්ගේ ආර්ථික හැසිරීම් පිලිබදව තර්කානුකුල හා විද්‍යාත්මක විග්‍රහයන් වල යෙදේ. ස්වභාවික විද්‍යා මගින් පාලනය කරන ලද තත්ත්ව යටතේ කරුණු හදාරන අතර ආර්ථික විද්‍යාව මිනිස් සමාජයේ මිනිසුන්ගේ ආර්ථික හැසිරීම් පිළිබද කරනු හදාරන නිසා පාලනය කරන ලද තත්ත්ව යටතේ කරුණු හැදෑරිය නොහැක.
2. වර්තමානයේ ආර්ථික විද්‍යාව වශයෙන් පොදුවේ පිළිගනු ලබන්නේ ආර්ථික විද්වතුන් විසින් කරන දේය. නිවැරදි නිර්වචනයක් ඉදිරිපත් කල හැකි වනුයේ වෙනස් නොවන දෙයකටය . එමෙන්ම නිවැරදි නිර්වචනයක් පැවතිය හැක්කේ එකක් පමණි. නමුත් ආර්ථික විද්‍යාව විෂයය වෙනස්වන සුළු ආර්ථික නිගමනයන් මත පදනම් වී විකල්ප න්‍යායයන් ගොඩ නංවමින් දිනෙන් දින පුළුල් වී ගෙන යන විෂයක් බවට පත් වී ඇති නිසා ආර්ථික විද්‍යාව ට නිර්වචන ඉදිරිපත් කල නොහැක. එම නිසා වර්තමානයේ ආර්ථික විද්‍යාඥයින් ආර්ථික විද්‍යාවට නිර්වචන අත්හැර දම වර්තමානයේ පොදුවේ පිලි ගනු ලබන්නේ ආර්ථික විද්‍යාව යනු ආර්ථික විදයාඥයින් කරන දේ වශයෙනි. එනමුදු ආර්ථික විද්‍යාවට ආර්ථික විද්වතුන් විසින් නිර්වචන කිහිපයක් දී ඇත.
* ආර්ථික විද්‍යාව යනු මිනිසුන්ගේ ධනය පිළිබද හදාරන විද්‍යාවකි. - ඇඩම් ස්මිත්
* ආර්ථික විද්‍යාව යනු මිනිසුන්ගේ සාමාන්ය වියාපාරික ජීවිතය පිළිබද හදාරන විද්‍යාවකි. - ඇල්ෆඩ් මාර්ෂල්
* මිනිසුන්ගේ දෛනික සුභසාධනය පිළිබද හදාරන විද්‍යාවකි. - ඒ.සී පිගූ
* සම්පත් හිගකම තුලින් මතුවෙන ප්‍රශ්න පිළිබද හදාරන විද්‍යාවකි. - ස්ට්‍රොනියර් සහ හෙග්
* හිග භෞතික හා මානව සම්පත් පරිපාලනය කිරීම පිළිබද සමාජීය විද්‍යාවකි. - ස්කිටෝව්ස්කි
* හිග භෞතික හා මානව සම්පත් තරගකාරී වුවමනාවන් අතර බෙදා හැරීම පිළිබද විද්‍යාවකි. - සමුවෙල්සන්
* ආර්ථික විද්‍යාව යනු විකල්ප ප්‍රයෝජනයන්ගෙන් යුතු හිග සම්පත් සහ මිනිසුන්ගේ අසීමිත වුවමනාවන් අතර සම්බන්ධතාවක් වශයෙන් මිනිසුන්ගේ හැසිරීම් පිළිබද හදාරන විද්‍යාවකි - ලයනල් රොබින්සන්
ආර්ථික විද්‍යා නිර්වචන (වීඩියෝ දසුන් සමග )
3. i. නිගමනාත්මක ක්‍රමය (නිගාමී ක්‍රමය)
ii. ප්‍රත්‍යක්ෂ මුලික ක්‍රමය (උද්ගාමී ක්‍රමය)
නිගමනාත්මක ක්‍රමයේදී කල්පිතයක් කෝ න්‍යායක් ගොඩ නංවා එය මත පදනම් වී සැබෑ ලෝකයේ ආර්ථික හැසිරීම පිළිබද නිගමනවලට එලඹේ.
ප්‍රත්‍යක්ෂ මුලික ක්‍රමයේදී සැබෑ ලෝකයේ තත්වය පරික්ෂ කොට එමගින් ලබා ගන්න දත්ත මත පදනම් වී සැබෑ ලෝකයේ ආර්ථික හැසිරීම පිළිබද නිගමනවලට එලඹේ.
4. i. සුක්ෂම ආර්ථික විද්‍යාව - එනම් සමස්තය වෙනුවට සමස්තය තුල ඇති කොටස් තනි තනිව ගැබුරින් අද්‍යනය කිරීමයි.මෙහි න්‍යායන් වනුයේ මිල න්‍යාය,උපයෝගිතා න්‍යාය,පිරිවැය න්‍යාය වේ. එමෙන්ම සුක්ෂම ආර්ථික විද්‍යාවේ අරමුණු වනුයේ ලාභ උපරිම කිරීම,පාරිභෝගික තෘප්තිය සහ සුභ සාධනයයි. සුක්ෂම ආර්ථික විද්‍යා සංකල්ප ලෙස හිගකම,තේරීම,ඌණ උපයෝජනය හැදින්විය හැකිය.
ii. සාර්ව ආර්ථික විද්‍යාව - එනම් සමස්තය පිළිබද හැදෑරීමයි. මෙහි න්‍යායන් ලෙස මිල මට්ටම,ඉතුරුම්,සේවා නියුක්තිය යනාදිය හැදින්විය හැකි අතර සාර්ව ආර්ථික විද්‍යාවේ අරමුණු ලෙස පුර්ණ සේවා නියුක්තිය,මිල ස්ථායිතාවය,සාධාරණත්වය හදුන්ව දිය හැකිය. එමෙන්ම සාර්ව ආර්ථික විද්‍යාවේ සංකල්ප ලෙස පුර්ණ සේවා නියුක්තිය,ආර්ථික වර්ධනය වේගවත් කිරීම ආදිය හදුන්ව දිය හැකිය.
ආර්ථික විද්‍යාව නිෂ්පාදනය, බෙදාහැරිම හා භාණ්ඩ හා සේවා මිලදි ගැනීම පිළිබඳව හදරන සමාජීය විද්‍යාවකි. Economic යන පදය ග්‍රීසියේ Oikos (නිවාස) හා Norms (චර්යාව හා නීතිය) යන්නෙන් එකතුවෙන් "නිවාසයන් ගැන නීතිය" ලෙස සැදුණි. Linel Robbins ගේ 1932 රචනාවෙහි වත්මන් ආර්ථිකය පිළිබඳ බොහොමයක් තොරතුරු ආවරනය වේ. "මිනිසුන්ගේ අවශ්‍යතාව හා සිමීත සම්පතක් ගලපන විදායාවකි" සිමීත සම්පත් යනු, මිනිසාගේ අවශ්‍යතාවය පිරිමැහිය නොහැකි තරම් අඩු සම්පත්ය. සම්පත් සීමිත නොවේ නම් හා විකල්ප සම්පත් ඇතිනම් ආර්ථික ගැටලු මතු නොවේ. මෙම විෂයේදි ගතයුතු තිරණ හා එමගින් සමපත් වලට වන බලපෑම ගැන හදාරනු ලබයි.
ආර්ථික විද්‍යාව විවිධ ආකාරයට බෙදා වෙන් කල හැක.
| 1.ක්ෂද්‍ර හා සාර්ව ආර්ථික විද්‍යාව |
| 2.ධනාත්මක ආර්ථිකය හා ප්‍රමාණික ආර්ථික විද්‍යාව |
| 3.ප්රධාන හා ප්‍රවාහ ආර්ථිකය හ වෛතුල්‍ය ආර්ථිකය |
| 4.ආර්ථිකයේ ක්ෂේත්‍ර හා සීමා |
ආර්ථික විද්‍යාවේ එක් වැදගත් ලක්ෂණයක් නම් ආර්ථික ක්රමයේ ක්‍රියාකාරිත්වය, ආර්ථිකයේ පාලනය කරන්නන් හා සමාජ අතර සම්බන්ධය ආදි කරනු ලබන හැදැරිමයි. ආර්ථික විද්‍යාවේ ක්‍රමවේදයන් අධ්‍යාපනය පවුල, සෞඛ්‍යය නීතිය දේශපාලනය, ආගම, අපරාධ යුද්ධ සමාජ ආයතන ආදි මිනිසුන්ට අදාළ ක්ෂේත්‍රයන්ට යෙදවීම සුලභව දැකිය හැකිය. විද්‍යාවක් යනුවෙන් අදහස් කෙ‍රෙන්නේ විධිමත්ව සැකසුණු දැණුම් සම්භාරයකි. එය හුදෙක් කරුණු එක්රැස් කිරිමක්ම නොව එම කරුණු විධිමත් රටාවකට සම්බන්ධ කිරිමකි. ඒ සදහා විද්ධ‍්‍යාමානික කරුණු විශ්ලේෂණය කිරිම හා එවා අතර සම්‍භන්ධතාවද පැහැදිලි කිරිමට සොයගත් කල්පිත, න්‍යාය සහ නීති වලින් යුක්ත වෙයි.මේ අනුව බලන කල ආර්ථික විද්‍යාව ලෙස හදුන්වන්නේද, ආර්ථික ක්‍රියාකරකම් පිළිබඳ ව අධ්‍යයනය හා විශ්ලේෂණය කරනු ලබන ක්‍රමාණුකූලව සැකසුණු මූලධර්ම පද්ධතියකින් යුත් දැණුම් සම්භාරයකී.
ආර්ථික විද්‍යාව මගින් සමාඡීය වශයෙන් ඉතා වැදගත් කරුණු පිළිබදව ඉතා තියුණු අධ්‍යයනයක් කෙරෙන අතර එවාට අදාළ වන ආර්ථික විචල්‍යයන් අතර හේතුඑල සම්බන්දතාවය දැක්වෙන , විද්ධ්‍යාත්මක ක්‍රමවේදයකට අනුව සැකසුණු,න්‍යාය පද්ධතියකින් එය සමන්විත වේ. පාරිභෝගික හැසිරිම,ව්‍යාපාර චර්යාවන්,ආදායම් ව්‍යාප්තිය,ආර්ථික වර්ධනය,රාජ්‍ය මුලික කටයුතු,විදේශ වෙළදාම ආදිය මේසදහා උදාහරණ ලෙස දැක්විය හැක.මෙයට අමතරව ආර්ථික විද්‍යවේ සමහරක් නීති සවාභාවික විද්‍යාවන්ගේ නීති තරම්ම යතාර්ථය දැක්වීමට සමත්ය.ආන්තික එලදා න්‍යාය,ආන්තික උපයෝගීතා න්‍යාය,ඉල්ලුම් න්‍යාය මේසදහා උදාහරණ ලෙස දැක්විය හැක.
ආර්ථික විද්‍යාව මගින් සත්‍ය ලෝකයේ පවතික තත්වය හා එම තත්වය ඇතිවීමට හේතු වු කරුණු කාරණා ද,එම තත්වයන් විශ්ලේෂණය කරමින් විච්‍යයන් අතර නිශ්චිත රටාවකින් යුත් සම්භන්ධතාවයක් මගින් විවිධ ආර්ථික සංසිද්ධින් හී හේතු,ප්‍රතිඑල පමනක් නොව අහිතකර තත්ව පාලනය කිරිම සදහා ප්‍රතිපත්තිමය ක්‍රියාමර්ගයන් ද සපයයි.
මුල් ආර්ථික සංකල්ප
සංස්කරණයපෞරාණික ආර්ථික සංකල්පය මෙසපොතේමියානු, ග්‍රීක, රෝමානු, ඉන්දියානු, චීන, පර්සියන් සහ අරාබි යන ශිෂ්ටාචාරයන්හි ආරම්භයේ සිට පැවත ඒ.ඇරිස්ටෝටල්,චානක්ය,ක්වීන්ෂි හුඇන්ග්,තෝමස් ඇක්විනාස් සහ ඉබ්න් කල්ඩන් යන සැළකිය යුතු ලේඛකයන් 14 වන ශත වර්ෂය මුළුල්ලේම හඳුනාගත හැකිය. ජෝෂප් චම්පීටර් මුලිකවම 14 වන හා 17 වන ශත වර්ෂවල අගභාගයෙහි වූ ශාස්ත්‍රීයෙක් ලෙස හඳුනාගත්තේ ස්වභාවික නීති පැතිකඩ තුළ වූ වටිනාකම් න්‍යාය පොළිය සහ මුදල් විද්‍යාත්මක ආර්ථික විද්‍යාවේ ආරම්භකයන් වීම සඳහා අනෙක් කණ්ඩායම් වලට වඩා ආසන්නටය ලඟා වීම හේතුවෙනි.ඉබන් කල්ඩන්ගේ මියුකඩිම් (Ibn Khaidun’s Muqaddimah) සොයා ගැනීමෙන් පසු චම්පීටර් (Schupetr) පසුව නවීන ආර්ථික විද්‍යාවේ සමීප පුරෝගාමියෙකු ලෙස ඉබන් කල්ඩම්ව දැක්වීමට හේතු වුයේ ඔහුගේ බොහෝ ආර්ථික විද්‍යා න්‍යායන් නූතනය වන තුරු යුරෝපය විසින් නොදැන සිටීමය.
සෘජු ලෙසම පසුව විෂයෙහි සංවර්ධනයට බල පෑ තවත් තවත් කණ්ඩායම් දෙකක් වන්නේ වානිජවාදීන්(Mercantilists)සහ පිසියොකැට් නිකායිකයින්ය. (Physiocrats). මෙම කණ්ඩායම් දෙකම යුරෝපයේ ආර්ථික ජාතිවාදය නූතන ධන වාදය ඇති වීම සඳහා හවුල් විය. වෙළෙඳ හෝ රාජ්‍ය කටයුතු වල ප්‍රවීනයෙකුත් වුවත් 16 ශත වර්ෂයේ සිට 18 වන ශත වර්ෂය දක්වා විශාල ලෙස පුස්තිකා සාහිත්‍යයෙහි වැජඹුණු ආර්ථීක මතයකි. වානිජ වාදය රත්රන් හා රිදී ආනයන හැර අනෙකුත් ආනයන සඳහා බාධක පැනවීමෙන් පතල් කැනීම සිදු නොකරන රටවල් රත්රන් හා රිදී ලබා ගනී. අපනයන කළ හැකි භාණ්ඩ නිපදවීම සඳහා ලාභදායි අමු ද්‍රව්‍ය ආනයනය කිරීමේ සංකල්පය සහ විදේශයන්හි නිපද වූ භාණ්ඩ මත රජය විසින් ආරක්ෂාකාරී බදු අය කිරීම මෙන්ම කොළනි වල නිෂ්පාදනයන් සිදු කිරීම තහනම් කිරීමද මෙයට අදාල වේ.
18 වන ශත වර්ෂයේ ප්‍රංශ චින්තකයන්ගේ හා ලේඛකයන්ගේ කණ්ඩායමක් වූ පිසියොක්රැට්ස් නිකායිකයින් (Physiocrats) විසින් ආර්ථිකය ආදායම් හා නිමැයුමේ චක්‍රීය ප්‍රවාහයක් යන අදහස සංවර්ධනය කරන ලදී. සියළුම අපූර්ණතාවයන් සමඟ දැනට ප්‍රසිද්ධියට පත් කර ඇති ඉතා ආසන්න සත්‍යය ලෙස ඇඩම් ස්මිත් විසින් ඔවුන්ගේ පද්ධතිය පැහැදිලි කරන ලදී. පිසියොක්‍රැට් නිකායිකයින් පිරිවැයට වඩා පැහැදිලි අතිරික්තයක් කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන පමණක් උපදවන බව විශ්වාස කළේය. එම නිසා සෑම ධනයකම පදනම වූයේ කෘෂිකර්මාන්තයයි. මෙනයින්, ආනයන බදු ද අන්තර්ගතව කෘෂිකර්මාන්තයට කරනු ලබන නිෂ්පාදනය සහ විකුණුම් සංවර්ධනය කරන වානිජවාදී ප්‍රත්පත්තියට ඔවුන් විරුද්ධ විය. පර්පාලනය සඳහා පිරිවැයක් දැරීමට සිදු වන බදු එකතු කිරීම් වෙනුවට ඉඩම් හිමියන්ගේ ආදායම මත තනි බද්දක් අය කිරීමට පක්ෂව පිසියොක්‍රැට් නිකායිකයින් කටයුතු කරන ලදී සාපේක්ෂව විකෘති කිරීම් සිදු නොවන බදු ආදායම් මූලාශ්‍රයක් ලෙස පසුව බිහිවූ ආර්ථික විද්‍යාඥයින් (ශත වර්ෂයකට පසුව හෙන්රි ජෝර්ජ් ද ඇතුළුව) එවැනි ඉඩම් බදු වල සිදු වූ වෙනස්කම් සැළකිල්ලට ගන්නා ලදී. බහුල වානිජ වෙළඳ රෙගුලාසි වලට එරෙහිව ආර්ථිකයට අවම රාජ්‍ය මැදිහත් වීම ඇති රාජ්‍ය නිර්බාධක ප්‍රතිපත්තියක් පිසියොක්‍රැට් නිකායිකයින් විසින් අනුගමනය කරන ලදී.
ආචාර ධර්ම
සංස්කරණයආර්ථික විද්‍යාව හා ආචාර ධර්ම අතර පවතින සම්බන්ධය තරමක් දුරට සංකීර්ණ වේ.බොහෝ ආර්ථික විද්‍යාඥයින් අවශ්‍යතා හා වුවමනා වල ප්රමාණය හෝ වටිනාකම තීරණය කිරීම හෝ සමාජයට වඩාත් සුදුසු කුමක්ද යන්න දේශපාලන හා පෞද්ගලික වශයෙන් තීරණය වන ආර්ථික විද්‍යා මතය විෂය පතයෙන් පිටස්තර දෙයක් ලෙස සලකන ලදී.රජයේ පුද්ගලයෙකු විසින් ඉලක්ක කිහිපයක් ඉදිරිපත් කර ඇති විටකදී ඒක සාර්ථක කර ගැනිමට අවශ්‍ය දර්ශනය ආර්ථික විද්‍යාව මගින් සපයනු ලබයි.
නූතන ධනේෂ්වර ආර්ථිකයන්වල වටිනාකම් පද්ධතියක් ඇති කිරීම සඳහා ආර්ථීකමය සංකල්ප වල බලපෑම අවශ්‍ය බවට මතයකත් පවතී.සදාචාර තර්කනය වශයෙන් හැඳින්වේ. මිළදී ගැනීම් සිදු කිරීමේදී පාරිභෝගික අයිතීන් ආරක්ෂා කිරීම පරිසරය පිළිබඳ අවධානය වැනි ආචාර ධර්ම අනුගමනය කළයුතු බව සාම්ප්‍රධායික ආර්ථීක විද්‍යා සලකා බැලීම් වල සඳහන් වේ.අනික් අතින් මහජන සුභසාධනය හා ආරක්ෂාව සැලසෙන පරිදි සිදුකරන සම්පත් බෙදා වෙන් කිරීම ආර්ථීක විද්‍යාවේ කොටසක් ලෙස සැළකිය හැකිය.සෞඛ්‍ය හා ආරක්ෂණය, පරිසරය, සමාජ සාධාරණය හා විපත් ආධාර වැනි අරමුණු ඉටු නොවන පරිදි සම්පත් බෙදා වෙන් කිරීම අඩු සමාජ සුභසාධනයේ ප්‍රතිඵලයකි. එබැවින් එවැනි ආර්ථික විද්‍යා ප්‍රශෟන අනුගමනය නොකිරීම ආචාර සම්පන්න නොවේ. ඇත්තෙන්ම ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ සමූහික නියෝජිතයින් නිතිපතා මේ පිළිබඳව ආර්ථික විශලේෂණ පවත්වයි.
සමාජය මත බලපෑම
සංස්කරණයආර්ථික විද්‍යාඥයින් විසින් යෝජනා කරන ලද වෙළඳපොළ ආකෘති දුර්ලභ භාණ්ඩ බෙදා හැරීම් අනිකුත් මාර්ග ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතා හා වුවමනා මතට පදනම් නොවී ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතා හා පුරුදු මත තීරණය වන බව යමෙකුම පැවසිය හැකිය. එක් ආර්ථික තෝරා ගැනීම් වලින් බොහොමයක් සමාජය විසින් ඉබේම සිදු කරන ලද ඒවායි.එයට හේතුව මිනිසුන් උසස් ජීවන තත්වයක් අපේක්ෂා කිරීමයි. මෙය ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති සම්භවයේදී ඉතා දැඩි ලෙස විවේචනයට තුඩු දුන් කරැණකි.මෙහිදී සුභසාධන ප්‍රතිපත්ති වල බලපෑම් හා සඵලන්‍යායන් අවධානයට යොමු කරන ලදී.ස්වාධීන දාර්ශනිකයින් (Libertarians)මෙය ආර්ථීක තර්කයට සිදුකරන අගෞරවයක් ලෙස සලකයි. ධනය ප්‍රති ව්‍යාප්ත කිරීම සදාචාරාත්මකව හා ආර්ථික විද්‍යාත්මකව වැරදි බව ඔවුන්ගේ මතයයි.සමාජවාදී දර්ශනයට අනුව මෙය ආර්ථික විසින් සමාජයට කරන අගෞරවයකි.ඔවුන්ගේ මතය වන්නේ ධන විෂමතා පළමුව නොවිසඳිය කළ යුතු බවයි.මෙය 19 වන සියවසේදී කම්කරැ ආර්ථික විද්‍යාවත් 20 වන සියවසේදී සුභ සාධන ආර්ථික විද්‍යාවත් උදාහරණයක් වන ලදී.
ආර්ථික විද්‍යාව හා දේශපාලනය
සංස්කරණයJohin Stuort හා Mill Leon Welree වැනි ආර්ථික විශේෂඥයින් විසින් නිෂ්පාදනයෙන් උපයන ධනය බෙදා දීමට වෙන් නොකල යුතු බව පෙන්වා දුනි. මෙය "ප්‍රායෝගික ආර්ථිකයත්" දේශපාලනිය හා බලය පිළිබඳව පෙන්වා දෙන "සමාජ ආර්ථික ක්‍රමයේත්" එකතුවකි.
ආර්ථික විද්‍යාවේ සමාජීය කෝණයකින් බලන විට ආණ්ඩුවෙන් හෝ පරිපාලන ආයතනයකින් වන දේශපාලනික තීරණ එයට බලපායි. එනමුත් ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයෝ හා ඉහළ පෙල නිලධාරින් තමන්ගේ අභිමතය පරිදි ආර්ථික ක්‍රමය වෙනස් කරයි. මෙහිදි ආර්ථික සංකල්ප මගින් ඔවුන්ගේ වගකිම් සීමා නොකරන න්‍යාය පත්‍ර හා ආචාර ධර්ම මාලා හඳූන්වා දෙයි. ආර්ථික සංකල්ප හා දේශපාලනයට ආදාළ ආර්ථික ක්රමයේ සමානාතාවයක් ලෙස අව්‍යාජ ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිවල විකෘතිව ඇති හෝ නොපෙනන කොටස් වලට අවදානය යොමු කිරීමට මෙම විකෘති වු න්‍යායාන් නිසා සමාජීය වැඩ මුළු හා ආචාරධර්මයන් සැකසීමේදි පැටලැවිලි සහගත බවත් ඇති කරයි.
මහ බැංකුවේ ස්වාධීන බව මගින් එහි ප්‍රතිපත්ති සාර්ව ආර්ථිකය පාලනය කරනු ලබයි. එමෙන්ම වැරදි ආර්ථිකයේ අඩංගු කරුණු හා විවේචනයන් පිලිබඳ අවධානය යොමු වේ.
සංකල්ප දක්වන්නා හ ආර්ථිකය
සංස්කරණයඋදාහරණයක් ලෙස කාල් මාක්ස්ගේ (Karl Marx) 19 වැනි සියවසේ කටයුතු ඇමරිකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සියවසේ අනුබල දිමට සිදුකළ කටයුතුත් සීත යුද්ධ කාලයේ ධනේෂ්වර වාදය හා සමාජවාදය අතර වාදයන් , ආර්ථික විද්‍යවේ ප්‍රතිඵලය ලෙස ගත හැකිය. කල්පිතයන් පරිකෂාවට ආර්ථික විද්‍යාව දායක කර නොගැනීමට මෙය හේතුවක් විය හැකිය. ආර්ථික ක්‍රමයන්ගේ ක්‍රියාකාරිත්වය හා ඵලවිපාකයන් පිළිබඳ ආර්ථික විද්‍යාවේදි හැදෑරුවත් ඒ ඒ ක්‍රමයන් මගින් ඒ පිළිබඳ මතයක් ඵල නොකරයි.
උදා. ආර්ථික අධිකාරිත්ව ක්‍රමයක් පරික්ෂාව, සමාන ක්‍රමවේදයන් පරික්ෂා කිරීම මෙන්ම ග්‍රෝත්‍ර ක්‍රමයෙන් පරික්ෂාවද ගත හැකිය.
මතවාද හා ආර්ථික විද්‍යාව
සංස්කරණයඋදාහරණයක් ලෙස 21වන ශත වර්ෂයේ බලත්කාරයෙන් ඇමෙරිකානු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ ප්‍රවර්ධනයන්ට සහාය වීම කලහැකිවීම සහ කාල් මාක්ස්ගේ 19 වන ශත වර්ෂයේ ක්‍රියාකාරකම් හෝ ආර්ථිකයේ ගැටළු ලෙස ධනවාදය හා කොමියුනිට්ස් වාදය පිළිබඳ ශීත යුද්ධ යුගයේ වාදය දැක්විය හැක.
ආර්ථිකය මෙවැනි සාරධර්ම/අගයන් පිළිබඳ හිමිකම් පෑම නොකලත්, අනුභාවික නිරීක්ෂණය (empirical observation) සහ කල්පයන් පරීක්ෂා කිරීම මත පදනම් නොවී ආර්ථිකය සංජානනය වීමට මෙය එක් හේතුවක් වියහැක. සමාජ විද්‍යාවක් වශයෙන් ආර්ථික විද්‍යාවෙන් අරමුණු කිරීමට උත්සාහ කරනුයේ නිරීක්ෂණය කලහැකි ප්‍රතිවිපාකයන් හා සාරධර්ම පද්ධතිය පිළිබඳ යම් විනිශ්චයක් නැති එහෙත් විවිධ ආර්ථික පද්ධතින්හි කාර්යක්ෂමතාවයයි. උදාහරණයක් ලෙස සාධාරණාත්මකභාවය පිළිබඳ කිසිදු විනිශ්චයක් නොකරන අධිකාරිත්ව පද්ධතිය, සමානාත්මතා පද්ධතිය හෝ කුල පද්ධතිය ගැන පරීක්ෂා කිරීම පෙන්වා දියහැක.
විශේෂීකරණය සහ ශ්‍රමවිභජනයභාණ්ඩ නිෂ්පාදනයේදී දක්නට ලැබෙන විශේෂීකරණය ආර්ථික සංවිධානයන්හි සෑම තැනකම දක්නට ලැබෙන ලක්ෂණයකි. ආර්ථික කාර්යක්ෂමතාවයට හා තාක්ෂණයේ වර්ධනය සඳහා එහි ඇති දායකත්වය බොහෝ කලෙක සිට පෙනෙන්නට තිබූ දෙයකි.ගොවිපොලවල නෂ්පාදන ආයතනවල සේවා සපයන්නන් තුළ හා ආර්ථික රටාවන් ආදියෙහි ඇති විවිධාකාර නිමැවුම් මෙයට ඇතුළත් වේ. මේ සෑම නිෂ්පාදන ක්රමයක්ම
සංස්කරණය• නිෂ්පාදන ප්රේයත්නයේ කොටසක් ලෙස සෑම සේවකයකුටම වෙන් වු කාර්යභාරයක් හෝ විශේෂිත කාර්යක් සමග අනුරූපී ශ්රම විභජනයක්
• අනුරූපීව වෙනත් ආකාරයේ ප්රාග්ධන උපකරණ සහ එකිනෙකට වෙනස් භූමි භාවිතයන් දක්නට ලැබේ.
ඇඩම් ස්මිත් ගේ ජාතීන්ගේ ධනය (1776) කෘතිය ශ්රිම විභජනයේ ප්රතිලාභයන් පිළිබඳව කථා කරයි. මෙම පොත් පෙලෙහි මුල් පොතේ ඇති ප්රධාන විෂයකි. යම් පුද්ගලයකුට සිය ශ්රමය හෝ වෙනත් සම්පත් ඉතාම හොඳින් භාවිතා කළ හැක්කේ කෙසේද යන කරුණ යමෙකු යම් සම්පතක් ආයෝජනය කිරීමේදී උදාහරණයක් ලෙස භූමිය හෝ ශ්රමය, එය කළ යුත්තේ එහි උපරිම ප්රතිලාභ අයුරින් යැයි ස්මිත් අවධාරණය කරයි. එහි ප්රතිඵලයක් ලෙස යම් සම්පතක් කුමන ආකාරයකින් භාවිතා කළද ලැබෙන ප්රිතිලාභ සමාන අනුපාතයක් විය යුතුය. (ඒ ඒ ව්යවසායයන්හි ඇති අවදානමට සාපේක්ෂව වෙනස් විය හැක.) එසේ නැතිනම් එම සම්පත් වෙනත් දෙයක් සඳහා යෙදවීමට සිදුවනු ඇත. මෙම අදහස ආර්ථික න්යානයේ කේන්ද්රිතය ප්රස්තුතය ලෙස ජොර්ජ් ස්ටිග්ලර් ලියුවේය. 1766 දී ප්රංපශ ජාතික ආර්ථික විද්යාඥයකු වූ ‘ටර්හොට්’ ද මෙම අදහස පලකොට ඇත.
වඩාත් සාමාන්ය වචන වලින් ප්ර කාශ කරන්නේ නම්, නිමැවුම්වල මිල සහ ඵලදායීතා යෙදවුම් ඇතුළු වෙළඳපොල දිරි ගැන්වීම්, නිෂ්පාදන සාධකයන් කුමක් සඳහා යොදවන්නේ දැයි තෝරනු ලබන්නේ සංසන්දනාත්මක වාසියක් මගින් බව සිද්ධාන්තයක් ලෙස සටහන්ව ඇත. එහෙයින් (සාපේක්ෂව) යම් නිමැවුමක ආවස්ථික පිරිවැය අඩුවෙන් ගැනීමට අඩු පිරිවැය යෙදවුම් යොදා ගනු ලැබේ. නිෂ්පාදන ක්රිදයාදාමයේ දී අඟුරු නිෂ්පාදනයක් හෝ අඟුරු නිර්මාණයක් ලෙස සමස්ත නිමැවුම් ප්රමාණය ඉහළ යයි. වඩා ඉහළ අගයක් ඇති නිමැවුමක් තවත් නිමැවුම් වෙනුවට අලෙවි කිරීමෙන් වෙළඳ ප්රථිලාභ ලබා ගැනීමට සම්පත් හිමියන්ට අවස්ථාව සැලසේ. මෙවැනි නිෂ්පාදන විශේෂීකරණයක් වෙළඳ ප්රථිලාභ අවස්ථා ජනනය කරනු ලබයි.
ආචීර්ණ කල්පිත ආර්ථික විද්‍යාව (Classican Economics)
සංස්කරණය1776 දී ප්‍රකාශයට පත් වූ ඇඩම් ස්මිත්ගේ ජාතීනගේ ධනය කෘතියේ ආර්ථික විද්‍යාවේ මූලාරම්භය වෙන් වූ පුහුණුවක් ලෙස විස්තර කර ඇත.මෙම පොතෙහි භූමිය ,ශ්රමය හා ප්‍රාග්ධනය යන ප්රධාන නිෂ්පාදන සාධක තුන හඳුනාගෙන ඇත. ස්මිත්ගේ විග්‍රයට අනුව පොදු ජනයාගේ ආර්ථික අව්‍යතා ස්වයංක්‍රීයව සපුරාලන ස්වයංපාලිත වෙළඳපොළ කුමයක් වඩා හොඳ ආර්ථිකයක් ලෙස හඳන්වා ඇත ඔහු වෙළඳපොළ යාන්ත්‍රණය අදෘෂ්‍යමාන තත්වයක් වශයෙන් හඳුන්වා ඇති අතර එය පුද්ගලයන්ට ඔවුනගේ අවශ්‍යතා ලුහු බැඳයාමට මඟ පෙන්වීමක් සිදු කරයි. සමස්ථයක් වශයෙන් මෙසේ සමාජයට විශාල වාසියක් සිදු කරනු ලබයි. ස්මිත් රාජ්‍ය නිර්බාධකරණය ඇතුළු පිසියෝක්‍රැට් (Physiocrats) අදහස් ඔහුගේ ආර්ථික න්‍යායන් සමඟ ඒකාබද්ධ කරනු ලදී. නමුත් කෘෂිකර්මය පමණක් ඵලදායි යන අදහස ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී.
ඔහුගේ ප්‍රසිද්ධ අදෘෂ්‍යමාන හස්ත න්‍යායේදී ඔහු පටු අවශ්‍යතා මගින් මෙහෙය වනු ලැබුවත් තරඟකාරී වෙළඳපොළවල් පුළුල් වූ සමජ අවශ්‍යතා කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන ලද වැනි පරස්පර විරෝධි සංකල්ප සමඟ තර්ක කරන ලදී. ස්මිත් විසින් ආරම්භ කරන ලද මෙම සාමාන්ය ලගා වීම මුලදී දේශපාලන ආරථික විද්‍යාව ලෙසත් පසු කාලයේදී ආචීර්ණ කල්පික ආර්ථික විද්‍යාව ලෙසත් හඳුන්වන ලදී. එහි 1770 සිට 1870 දක්වා Thomas Maithus, Davit Ricardo සහ John Stuart Mill වැනි අය විසින් ලියන ලද සැළකිය යුතු දෑ අන්තර්ගත විය.
ඇඩම් ස්මිත් නිෂ්පාදන ආදායම කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන අතරතුරදී ඩේවිඩ් රිකාඩෝ ඉඩම් හිමියන්, ශ්‍රමිකයින් හා ප්රාග්ධන හිමියන් අතර ආදායම බෙදී යන ආකාරය සලකා බලන ලදී. මෙහිදී ඔහු ඉඩම් හිමියන් හා ශ්‍රමිකයින් ඇතුළු ප්රාග්ධන හිමියන් අතර පවතින ආවේනික ගැටුමක් අවබෝධ කර ගන්නා ලදී ඔහුගේ මතය වූයේ වැඩිවන ජනගහනය හා ප්‍රාග්ධනය නිසා ස්ථාවර සැපයුමක් සහිත භූමියේ ඉල්ලුම වැඩිවන බවයි. මේ තුළින් බදු කුලිය ඉහළට තල්ලු කිරීමක් හා ලාභ සහ වැටුප් පහතට තල්ලු කිරීමක් සුදු වේ. Thomas Robert Malthus විසින් හීනවන ඵල න්‍යාය පහළ ජීවන තත්වය පැහැදිළි කිරීම සඳහා භාවිත කරන ලදී. ජනගහණය වැඩි වීමේදී ඊට සමගාමීව ආහාර නිෂ්පාදනය වැඩි කළ යුතු බව ඔහුගේ අදහස විය. සීමාසහිත භූමි ප්‍රමාණයක් තුළ ඉක්මනින් සිදු වන ජනගහණ වර්ධනය ශ්‍රමිකයන්ට හීනවන ඵල ඇති කිරීමට හේතු වේ. මේ තුළින් කල් යෑමේදී ශ්‍රමිකයන්ගේ වැටුප් පහල ගොස් ජීවන තත්වය පහල වැටීමට හේතු වේ. Malthus විසින් වෙළඳපොළ ආර්ථිකයක් තුළ සිදු වන ස්වයංක්‍රීය නැමියාව (Automatic Tendency) පූර්ණ සේවා නියුක්තිකයක් ඇති කරන්නේ ද යන්න පිළිබඳව ප්‍රශ්න කරන ලදී. ඔහු ආරථික නැමියාවක් තුළ පවතින විරැකියාවට දැඩිලෙස දෝෂාරෝපණය කරන ලදී. John Maynard Keynes එම න්‍යාය යළි නඟා සිටු වන තෙක් එය සමාජයෙන් තුරන් වි තිබේය. ආචීර්ණ කල්පික සම්ප්‍රදායේ අවසානයට පැමිණීමේදී John Stuart Mill විසින් අතීත ආර්ථික විද්‍යාඥයින් ඉදිරිපත් කරන ලද වෙළඳපොළ ක්‍රමය තුළ සිදුවන වැළැක්විය නොහැකි ආදායම් ව්‍යාපෘතිය සමඟ මඳ වශයෙන් එකඟ විය. Mill විසින් වෙළඳපොළ මගින් සිදු කරන ප්රධාන කාර්යයන් දෙක හඳුනා ගන්නා ලදී.එවා නම් සම්පත් බෙදා වෙන් කිරීම හා ආදායම ව්‍යාප්ත කිරීම මෙහිදී වෙළඳ සම්පත් බෙදා වෙන් කිරීම කාර්යක්ෂමව සිදු කරති. ආදායම් බෙදා හැරිම කාර්යක්ෂමව සිදු නොකරන බව ඔහුගේ මතය විය.
ආර්ථික විද්‍යාවේ අනෙකුත් ගුරුකුලයන් හා ප්‍රවේශයන්
සංස්කරණයලෝකය පුරාම හඳුනාගැනීමට ලක්වූ ආර්ථික විද්‍යාවේ සුවිශේෂී රටාවන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කල අනෙකුත් ව්‍යාපාරික ගුරුකුලයන් නොඑසේනම් නව චින්තන ප්‍රවනතාවයන් බිහි කල විද්වතුන්/ශාස්ත්‍රඥයින් ලෙස ඕස්ට්‍රියානු ගුරුකුලය (Austrian School) චිකාගේ ගුරුකුලය (Chichago School) ෆේරේබර්ග් ගුරුකුලය (Freiburg School), ලෝසෑන් ගුරුකුලය (School of Lausanne) සහ ස්ටොක්හොල්ම් ගුරුකුලය (Stockholm School) යනාදිය හඳුන්වාදිය හැක.
සාර්ව ආර්ථික විද්‍යාව තුළ, සාහිත්‍යයේ නිරූපණය වන ආකාරයට පොදු අනුපිළිවෙළක් පවතී. සාම්ප්‍රදායක ආර්ථික විද්‍යාව, කේන්සියානු ආර්ථික විද්‍යාව, නව සාම්ප්‍රදායික ආර්ථික විද්‍යාව, සැපයුම් අංශයේ ආර්ථික විද්‍යාව, නව විකල්ප සංවර්ධනයන් වලට අන්තර්ගත වන්නේ පාරිසරික ආර්ථික විද්‍යාව, පරිණාමවාදී ආර්ථික විද්‍යාව, පරායත්ත න්‍යාය, ව්‍යුහවාදී ආර්ථික විද්‍යාව සහ ලෝක පද්ධති න්‍යාය.
ආර්ථික විද්‍යාවේ (ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ) ඵෙතිහාසික නිර්වචනයන්
සංස්කරණයදේශපාලන ආර්ථිකය පිළිබඳ අතීත සාකච්ඡාවන් සම්බන්ධවූයේ “ධනය” සමඟිනි. මේ සම්බන්ධයෙන් විමසා බලන කළ David Hume (ඩේවිඩ් හියුම්) සහ Adam Smith (ඇඩම් ස්මිත්) වැදගත් වේ. හියුම් තර්ක කළේ වැඩිවූ නිෂ්පාදකයකින් තොර අතිරික්ත තේ මිල ගණන් ඉහළ නැංවීමට පමණක් දායක වන බවයි. ස්මිත් සත්‍ය ධනය විස්තර කළේ ”රත්රන් සහ රිදී” යන අතීත පද භාවිතා කරමින් නොව, සමාජයේ භූමිය හා ශ්රමය යන ඒවායේ වාර්ෂික නිෂ්පාදන යනාදී වශයෙනි.
John Stuart Mill (ජෝන් ස්ටුවර්ට් මිල්) ආර්ථීක විද්‍යාව නිර්වචනය කළේ ධනය නිපදවීමේ (නිර්මාණය කිරීමේ) හා බෙදා හැරීමේ ප්‍රායෝගික විද්‍යාව ලෙසයි. මෙම නිර්වචනය Concise oxford ඉංග්‍රීසි ශබ්දකෝෂයෙන් උපුටාගන්නා ලදී. එසේ වුවත්, පරිභෝජනයේ ඉතා වැදගත් හා අත්‍යාවශ්‍ය භූමිකාව එහි ඇතුලත් නොවේ. ඔහුට (Mill) ධනය යන්නෙන් අදහස් වූයේ වැදගත් දේවල් වල තොගයක් ලෙසයි.
”ධනය” යනාදී වශයෙන් නිර්වචනය වන්නා වූ මෙම විෂයේ නිර්වචනය මඟින් අවධාරණය කරන්නේ නිෂ්පාදනය සහ පරිභෝජනයයි. විවේචනයන් මඟින් මෙම අවධාරණය, ඉතා පටු බවට චෝදනා එල්ල කරන ලදී. උදාහරණයක් ලෙස John Ruskin (ජෝන් රස්කින්) දේශපාලන ආර්ථිකය හැදින්වූයේ ”ධනවත්” වීමේ විද්‍යාව ලෙසයි.
පසුකාලීන පුළුල් නිර්වචනයන් වලට ධනය නොව, පුද්ගලයා, පුද්ගල ක්‍රියාකාරකම්, පුද්ගල සුභසාධනය යනාදිය අන්තර්ගත විය. 1980දී ඇල්ෆ්‍රඩ් මාෂල් (Alfred Marshall) විසින් ඔහුගේ ”ආර්ථික විද්‍යාවේ මූලධර්ම” ග්‍රන්ථයේ සඳහන් කළේ, ”දේශපාලන ආර්ථික විද්‍යාව යනු, ජීවිතයේ සාමාන්ය ව්‍යාපාරික කටයුතු වලදී පුද්ගල වර්ගයා පිළිබඳ කරන අධ්‍යයනයක් ලෙසයි. එසේම එමඟින් පරීක්ෂා කරනු ලබන්නේ පුද්ගලයාගේ අංශයන් සහ ඔහුගේ අත්පත් කරගැනීමේ/ළඟාකර ගැනීමේ සමඟ සමීප සම්බන්ධ වන සමාජ ක්‍රියාකාරකම් හා මනා යහපැවැත්මක් සඳහා වන ද්‍රව්‍යාත්මක අවශ්‍යතාවයන්ගේ භාවිතයයි.]]
ආර්ථික විද්‍යාවේ තර්ක ශාස්ත්‍රය
සංස්කරණයආර්ථික විද්‍යාව සමකාලීන ක්ෂේත්‍රයක් ලෙස බරපතල තර්ක විලාසයක් මත රඳා පවතී. අනෙක් න්‍යායන්ට වඩා විස්තර කිරීමේ හැකියාව අතින් වඩාත් සරල, ඵලදායී හා විශ්වසනීය වන න්‍යායන් ක්‍රමවත්ව සකස් කිරීම මෙහි අරමුණුවලට ඇතුළත් වේ. මෙහිදී පැහැදිලි කිරීමට ඇති විචල්‍යයේ සම්බන්ධතාවයන් වෙන්කර ගැනීම සඳහා විශ්ලේෂණය සැමවිටම සරල ආකෘතියකින් ආරම්භ කරනු ලබයි. එසේම, "අනෙකුත් දෑ ස්ථාවරයි" යන උපකල්පනය මගින් විශ්ලේෂණයේ සංකීර්ණ බව අඩු කළ හැකිය. උදාහරණ ලෙස, මුදල් ප්‍රමාණවාදී න්‍යාය මගින්, අනෙකුත් දෑ ස්ථාවරව පවතින විට මිල මට්ටම හා මුදල් සැපයුම අතර සම්බන්ධතාවයක් ඇතැයි උපකල්පනය කරයි. දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය සඳහා වන මිල දර්ශකය හා මුදල් සැපයුමේ මිණුමක් වැනි ආර්ථික තොරතුරු භාවිතා කර ගොඩ නගන ලද මෙම න්‍යාය පරීක්ෂාවට ලක් කළ හැකිය. පාලිත පරීක්ෂණයක් නොකරනවිට, වෙනත් ආකාරයේ පැහැදිලි කිරීම්වලටද ඉඩහැර අනෙකුත් විචල්‍යවල බලපෑම සඳහා ගැලපීමට ආර්ථික මිථික ක්‍රම මගින් ඉඩ සලසාදෙයි. ඉතාම මෑතකදී ආර්ථික විද්‍යාවේ පර්යේෂණ ක්‍රම භාවිතය‚ ආර්ථික විද්‍යාවේ සමහර ස්වභාවික විද්‍යාවල පෞරාණිකව සටහන් වු මුහුණුවරට අභියෝග කරමින්‚ විශාල ලෙස පුළුල් විය.
සාමාන්‍යයෙන් ආර්ථික විද්‍යා ආකෘතිවල තර්කනයේ විවරණයන් මගින්, න්‍යාය සම්බන්ධතා නිරූපනය කිරීම සඳහා ද්විමාණ ප්‍රස්තාර භාවිතා කරනු ලබයි. සාමාන්‍යකරණයේ ඉහළ තලයකදී පෝල් සැමුවෙල්සන්ගේ ආර්ථික විශ්ලේෂණයේ පදනම (1947) ප්‍රත්‍යක්ෂ මූල දත්ත මගින් නිශ්ප්‍රභා කළ හැකි‚ අර්තවත් ආර්ථික විද්‍යා සිද්ධාන්ත පරීක්ෂා කිරීමට‚ ගණිතමය ක්‍රම යොදාගන්නේ කෙසේදැයි පෙන්වා දෙයි. එවැනි අදහස් න්‍යාය පරීක්ෂා කිරීම සඳහා අවකාශ ලබාදෙයි.
ඇතැම් පුද්ගලයන් ගණිතමය ආර්ථික විද්‍යාව ප්‍රතික්ෂේප කරයි. සරල තර්කයකට ඔබ්බෙන් වන ඕනෑම දෙයක් ආර්ථීක විශ්ලේෂණයට අනවශ්‍යය හා නුසුදුසු වේ යයි ඔස්ට්‍රියානු ආර්ථික විද්‍යා ගුරුකුලය තර්ක කරයි. සැබෑ ලෝකයේ සංසිද්ධීන් විස්තර කිරීමේ කල්පිත නිගාමී ක්‍රමය ඇතුළත්ව තවමත් ආර්ථික විද්‍යාව විශිෂ්ඨ සමුච්චිත සූත්‍රකරණ සංකල්ප හා ක්‍රම යොදා ගනී. දෙවැන්නට උදාහරණයක් ලෙස ආර්ථික විද්‍යා අන්තරාය ලෙස ඇතැම්විට හඳුන්වන ආර්ථික විද්‍යා නොවන ක්ෂේත්‍ර කරා සූක්ෂම ආකාරයෙන් ආර්ථික විද්‍යාව විස්තාරණය කිරීම දැක්විය හැකිය.
ශීර්ෂ පෙළ
සංස්කරණයසැපයුම සහ ඉල්ලුම
සංස්කරණයසැපයුම් සහ ඉල්ලුම ආකෘතිය, භාණ්ඩ සුලබතාවය හා ඉල්ලුම අතර පවතින තුල්‍යතාවයේ ප්රතිඵලයක් ලෙස මිළ වෙනස්වන්නේ කෙසේදැයි විස්තර කරයි. D1 සිට D2 දක්වා වූ ඉල්ලුමෙහි වර්ධනයක් ප්‍රස්ථාරයෙන් පෙන්නුම් කරයි. (දකුණට විතැන්වීමක්) ඒ සමඟම ප්රතිඵලයක් ලෙස, සැපයුම් වක්‍රය නව සමතුලිත ලක්ෂ්‍යයක් දක්වා ගමන් කිරීමට අවශ්‍ය භාණ්ඩ ප්‍රමාණයෙන් සහ මිලෙහි වැඩි වීමක් ද පෙන්නුම් කරයි. / වෙළඳපොළ ආර්ථිකය තුළ විකුණු භාණ්ඩවල මිළ හා විකුණුම් ප්‍රමාණයන් වෙනස් වීම විස්තර කිරීමට උපයෝගී කරගන්නා සංවිධිත මූලධර්මයන් ඉල්ලුම් - සැපයුම් සිද්ධාන්තය. ක්ෂුද්‍ර ආර්ථිකයේ දී එය, පූර්ණ තරඟකාරී වෙළඳ පොළක මිළ සහ නිමැවුම් ප්රමාණය නිර්ණය කිරීම හා බැ‍ඳේ. මෙය අනෙකුත් වෙළඳපොළ ව්‍යුහයන් ගේ ආකෘතීන් හා වෙනත් සෛද්ධාන්තික ප්‍රවේශයන් සඳහා අච්චුවක් සේ සේවය කොට ඇත.
මිළදී ගැනීමට සූදානම් සියළු අපේක්ෂිත ගැනුම්කරුවන්ගේ ප්රමාණය පෙන්නුම් කරයි. ඉල්ලුම සෑමවිටම මිළ හා ඉල්ලුම් ප්රමාණය සම්බන්ධ කොටගත් ප්‍රස්ථාරයක් හෝ වගුවක් මඟින් පෙන්නුම් කරයි. (කොටු තුළ රූප සටහන බලන්න). ඉල්ලුම් සිද්ධාන්තය එක් එක් පාරිභෝගිකයා විස්තර කරයි. මෙහි දී අහඹු‍ලෙස තෝරාගන්නා, එක් එක් භාණ්ඩයකින් මිළදී ගැනීම වඩාත් කැමති ප්රමාණය, ආදායම, මිළ පාරිභෝගික කැමැත්ත ආදිය සලකා බලනු ලැබේ. පෙළඹවීමෙන් ඇති කළ උපයෝගීතා උපරිමයනය මේ සඳහා යොදා ගත හැකි යෙදුමකි. (ඉල්ලුම සිමා කිරීම ලෙස ආදායම ගනිමින්) මෙහි දි උපයෝගීතාවය(කල්පිත)එක් එක් පාරිභෝගිකයාගේ කැමැත්ත ලෙස සැලකේ. එයින් පසු ඉල්ලුම් ප්රමාණය මත මිළෙහි වනස්වීම සඳහා බලපාන “ආකෘතික කල්පිත ලක්ෂණයන්” ලෙස උපයෝගීතාවය හා ආදායම ප්‍රයේජනයට ගනු ලැබේ. යම් වෙළඳ පොළක පොදු වශයෙන් ඉල්ලුම් ප්රමාණය හා මිළ ප්‍රතිලෝමව බැඳී ඇති බව ඉල්ලුම් නියාමයෙන් ප්‍රකාශ කරයි. නෙත් වචනවලින් පවසන්නේ නම්, භාණ්ඩය මිළ ඉහල යන්න යන්න මිනිසුන් එම භාණ්ඩය මිලදී ගන්නට දක්වන කැමැත්ත හා මිළ දී ගැනීමේ හැකියාව අඩු වෙයි(අනෙක් සාධක නොවෙනස්ව තිබියදී). භාණ්ඩයක මිල ඉහල යනවිට සමස්ථ මිලදි ගැනීමේ හැකියාව අඩු වෙයි.(ආදායම් ආචරණය) එමෙන්ම පාරිභෝකයින් අඩු මිළ භාණ්ඩ වෙතට යොමු වෙයි. (විකල්ප භාණ්ඩ ආචරණය) වෙනත් සාධක ද ඉල්ලුම කෙරෙහි බලපෑම් ඇති කළ හැකිය. උදාහරණ ලෙස රූපයේ දැක්වෙන පරිදි, ආදායම් වැඩිවීමක දී ඉල්ලුම් චක්‍රය මුල් පිහිටීමේ සිට බැහැරට විතැන් විය හැක. භාණ්ඩයක මිළ සහ එම මිළේ දී සැපයුම්කරුවන් (නිෂ්පාදකයන් වැනි) ලබාගත හැකි භාණ්ඩ ප්රමාණය අතර සබඳතාවය ඉල්ලුමයි. දෙනු ලබන භාණ්ඩ ප්‍රමාණයක් සහ මිළ අතර සබඳතාවය දැක්වෙන ප්‍රස්ථාරයක් හෝ වගුවක් ප්‍රයෝජනයට ගනිමින් ඉල්ලුම සැමවිට පෙන්නුම් කරයි. නිෂ්පාදකයෝ ලාභ උපරිම කරන්නන් ලෙස උපකල්පනය කරනු ලැබේ. එහි තේරුම නිෂ්පාදකයෝ ඔවුන්ගේ ලාභය උපරිම කරන ප්රමාණය නිපදවීමට සැමවිට පෙළඹෙන බවයි. සම්ප්‍රදායක්‍ලෙස සැපයුම, ලබාදෙනු ලබන භාණ්ඩ ප්රමාණය සහ මිළ අතර සෘජුව සමානුපාතික සබඳතාවයක් ලෙස දක්වනු ලැබේ. (අනෙක් සාධක නොවෙනස්ව ඇත) ඉහල මිළකදී නිෂ්පාදනය වැඩි කිරීම ලාභදායී වේ. සමතුලිත ලක්ෂ්‍යයට පහල මිළක දී , ඉල්ලුම්කරණ ප්රමාණය සමඟ සැසදීමේ දී සපයනු ලබන ප්‍රමාණයේ හිඟයක් පවතී. මෙය මිළ ඉහල නංවයි. සමතුලිත ලක්ෂ්‍යයට ඉහල මිළ දී ඉල්ලුම් කරන ප්‍රමාණයට සාපේක්ෂව සැපයුම් ප්‍රමාණයේ අතිරික්තයක් ඇත. මෙය මිළ පහලට ඇද දමයි. ඉල්ලුම් ප්රමාණය හා සැපයුම් ප්රමාණය සමාන වන අවස්ථාවේ දී මිළ හා ප්රමාණය ස්ථායීන වන බව දෙන ලද ඉල්ලුම් සැපයුම් වක්‍රයක් ආකෘතිය පුරෝකථනය කරයි. ඉහත ප්‍රස්ථාරයේ මෙය වක්‍ර දෙක ඡේදනය වන ස්ථානයේ පිහිටා ඇත. එය වෙළඳපොළ සමතුලිත ලක්ෂ්‍යයයි.
සපයන ලද භාණ්ඩ ප්‍රමාණයක ඉල්ලුම් වක්‍රයේ මිළ ලක්ෂ්‍යය, සෑම නිමැවුම් ඒකකයේ පාරිභෝගිකයාට ඇති ආන්තික උපයෝගීතාවය සහ වටිනාකම පෙන්නුම් කරයි. එය අදාල භාණඩ ඒකකය සඳහා පාරිභෝගිකයා ගෙවීමට සූදානම් කුමක්දැයි මැනීම සිදු කරයි. ඉල්ලුම් වක්‍රය මත මිළ ලක්ෂ්‍යය අදාල භාණ්ඩ ඒකකය සඳහා සැපයුම්කරුට දැරීමට සිදුවන මුළු පිරිවැය වැඩිවීම හෙවත් ආන්තික පිරිවැය මනිනු ලබයි. සමතුලිත ලක්ෂ්‍යයේ දී මිළ, ඉල්ලුම හා සැපයුම විසින් තීරණය කරනු ලැබේ. පූර්ණ තරඟකාරී වෙළඳ‍පොළක දී ඉල්ලුම සහ සැපයුම විසින් සමතුලිත ලක්ෂ්‍යයේ දී පිරිවැය සහ අගය සමාන කරයි. / සාධක වෙළඳපොළ හරහා ශ්රමය සහ ප්‍රාග්ධනය ඇතුළු නිෂ්පාදන සාධක වෙත ආදායම් බෙදීයාම පිළිබඳ ආකෘතියක් නිර්මාණය කිරීමට ඉල්ලුම සහ සැපයුම ප්‍රයෝජනයට ගත හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස ශ්රම වෙළඳපොලේ රැකියා නියුක්ත ශ්‍රමික ප්රමාණය හා ශ්‍රමයේ මිළ (වැඩුප් පරිමාව) ශ්රමය සඳහා ඇති ඉල්ලුම (ව්‍යාපාරික ස්ථාන ආදියෙන් නිෂ්පාදනය සඳහා) සහ ශ්රම සැපයුම (ශ්‍රමිකයන්ගෙන්) විසින් සකසා ඇති පිළිඹිබු වේ.
පූර්ණ තරඟකාරී වෙළඳ පොළ හැසිරීම විස්තර කිරීමට ඉල්ලුම සහ සැපයුම ප්‍රයෝජනයට ගනී. නමුත් ඒවායේ ක්‍රියාකාරීත්ව‍ෙය් ප්‍රමිතියක් ලෙස ඇති ප්‍රයෝජනය ඕනෑම ආකාරයේ වෙළඳපොළක් දක්වා පුළුල් වේ. ඉල්ලුම සහ සැපයුම සමස්ත ආර්ථිකයේම යෙදවෙන විචල්‍යයන් පැහැදිලි කිරීමට ද සාමාන්‍යකරණය කළ හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස සාර්ව ආර්ථිකයේ අධ්‍යයනය කෙරෙන සමස්ත නිමැවුම් ප්රමාණය සහ සාමාන්ය මිළ මට්ටම ගත හැකිය.
උපකල්පනයන් විවේචනය
සංස්කරණයආර්ථිකය පිළිබඳ ආර්ථික විද්‍යාඥයින් මඟින් යොදා ගන්නා සමහර ආකෘතින් විවේචනය වෙමින් පවතින අතර, සමහර විට එය අනෙකුත් ආර්ථික විද්‍යාඥයින් විසින් ඔවුනගේ අතාත්වික විශ්වාසය, නිරීක්ෂණය කළ නොහැකි, නිවැරදි කළ නොහැකි උපකල්පනයක් නිසා සිදුවන දෙය විය හැක. මෙවැනි විවේචනයන් සඳහා එක් ප්‍රතිචාරයක් වනුයේ වැදගත් නොවන තොරතුරු තුළින් ගත් වියුක්ති අදහස් මඟින් අතාත්වික උපකල්පන ප්‍රතිඵල නිසා සහ එවැනි වියුක්ති අදහස් සංකීර්ණ ලෝකයට අවශ්‍ය වන අතර එමඟින් අදහස් කෙරෙනුයේ අතාත්වික උපකල්පනයන්ට වඩා එකඟ විය හැකි ආර්ථික විද්‍යා දැණුමෙහි වටිනාකමයි. එවැනි උපකල්පන ආර්ථික විද්‍යා දැනුම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වේ. එක් අධ්‍යනයක්, මෙම විස්තර කිරීම “වියුක්ති අදහස් සාධාරණීකරණය ("abstractionist defense") නිගමනය කළේය. මෙහි “වියුක්ති අදහස් සාධාරණීකරණයන් අතාත්වික උපකල්පනයන් විවේචනයන්ට වලංගු නොවේ. කෙසේ වුවත් සටහන් කිරීමට වැදගත් දේ නම් පාසල්වල බහුතරයක් මෙම ක්ෂේත්‍රයේ සිටින අතර ආර්ථික විද්‍යා කරුණුවල පොදු එකඟතාවට එහා ගිය සහ විවිධ විකල්ප ක්ෂේත්‍ර කියා සිටින්නේථ මෙහි වඩාත් නිරීක්ෂණයන්ගේ පරීක්ෂණයක් පාදක කොට ගත් සාධාරණීකරණය කළ ඇතුළාන්තයක් ඇති බවයි.
විසංවාදී විවේචකයන්
සංස්කරණයආර්ථික විද්‍යාව යනු වෙනස් වූ අධ්‍යාපන අංශ හා කාලීන අදහස්වලින් සමන්විත වූ අධ්‍යයන ක්ෂේත්‍රයකි. එහි ප්රතිඵලයක් වශයෙන් අදහස්වල ව්‍යාප්තිය, විවිධ න්‍යායන් හා ප්‍රවේශයන් පවතී. සමහර විට එළඹී ඇති ප්‍රතිවිරුද්ධ අවසානයන් හෝ මෙම මතයන්ට ගැබ් වූ උපකල්පනයන්හි වෙනස්කම් හේතුවෙන් මේවා එකිනෙකට පරස්පර විරෝධී වේ.
සුභ සාධන හා හිඟකම පිළිබඳ ආර්ථික විද්‍යාවේ නිර්වචනයන්හි විවේචනයන්
සංස්කරණයආර්ථික විද්‍යාවේ නිර්වචනයේ දී ද්‍රව්‍යමය භාෂිතය විවේචනය කරමින් පවතී. මෙයට හේතුව එය මුදල් හා ද්‍රව්‍යයන් පමණක් සීමා වීමයි. උදාහරණයක් වශයෙන් එමඟින් ද්‍රව්‍යමය නොවන ගුණාංග, එනම් වෛද්‍යවරයෙකුගේ සේවාව හෝ නැටුම්කාරයෙකුගේ සේවාව නොසලකා හැර තිබේ. සියලු භෞතික නොවන සේවාවන් සඳහා කෙරෙන ගෙවීම් නොසලකා හරිත වැටුප් න්‍යාය අසම්පූර්ණ වේ. සුභ සාධන කටයුතු ප්‍රමාණාත්මකව මිනිය නොහැකිය. එයට හේතුව මුදල්හි ආන්තික වැදගත්කම ධනවතුන්ගේ සිට දුප්පතුන්ට වෙනස් වීමයි. (සන්සන්දනාත්මක ලෙස සලකා බැලූ විට ඩොලර් 100 පොහොසත් පුද්ගලයෙකුට වඩා දුප්පත් පුද්ගලයෙකුගේ සුභ සාධනය සඳහා ඉතා වැදගත් වේ. මීට අමතරව මත්පැන්, දුම්කොළ වැනි භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය හා බෙදා හැරීම වැනි ක්‍රියාවන් මිනිසුන්ගේ සුභ සාධනය සඳහා යෝග්‍ය නොවේ. නමුත් මේ භාණ්ඩ මඟින් මිනිස් ස්භාවයන් වන මිනිස් අවශ්‍යතා සහ අශාවන් තෘප්තිමත් කළ හැකිය.
මාක්ස් ආර්ථිකයන් තවමත් කේන්ද්‍රීය කරනුයේ සුභසාධන අර්ථකථනයටයි. මීට අමතරව සමහර ආර්ථික විද්‍යාවේ ප්‍රචලිත විවේචනයන් කාලීන/ වර්තමාන ආර්ථික ක්‍රියාවන් මඟින් ප්‍රමාණවල් ලෙස සුභ සාධන මිනුම් කරන්නේ නැතැයි, තර්ක කිරීමට පටන් ගැණුනු අතර ඔවුන් පැවසුවේ එය සුභ සාධනයේ ප්‍රමාණවත් නොවූ ළඟා වීමක් මුදල් භාවිතයට ගෙන කෙරෙන කටයුත්තකට පමණක් කළ හැකි බවයි.
හිඟකම කේන්ද්‍රීය කරගත් නව සම්ප්‍රදායික ආර්ථික විද්‍යාව පාලනය කිරීමට ආරම්භ කරමින් පවතී. පිළිවෙලින් බොහෝ අධ්‍යයන ආර්ථික විද්‍යාව දෙපාර්තමේන්තු මඟින් මෙය බල පැවැත්වේ. එය මෑත අවුරුදුවල සිට සංස්ථායිත ආර්ථික විද්‍යාව සහ විප්ලවීය ආර්ථික විද්‍යා සහ අධික ග අතිරික්ත ආර්ථික විද්‍යාව ඇතුළු විවිධ වූ කොටස් මඟින් විවේචනය කරමින් පවතී.
ශ්රම වෙළඳපොල පිළිබඳ සාර්ව ආර්ථික විද්‍යාව
සංස්කරණයශ්රම හමුදාව අර්ථදක්වා ඇත්තේ රැකියාවක් නොකරන එහෙත් රැකියාවක් අපේක්ෂාවෙන් සිටින පිරිසේ එකතුවක් වශයෙනි. සහභාගීත්ව අනුපාත යන්නේ අදහස් වන්නේ වැඩකලහැකි වයසේ ජනගහනයේ ප්රතිශතයක් ලෙස ශ්රම බලකායයි. ශ්රම බලකායට අයත් නොවන්නේ, රැකියා අපේක්ෂා නොකරන අය, සිරකරුවන්, මානසික රෝගීන්, ළමයින් තමාගේම නිවසේ සේවය කරන්නන් හා ආබාධිතයන් යන අයයි. විරැකියා මට්ටම අර්ථදක්වා ඇත්තේ සේවා නියුක්තිකයින් රහිතව ශ්රම බලකාය ලෙසයි. විරැකියා අනුපාතය අර්ථ දක්වා ඇත්තේ ශ්රම බලකාය ප්රතිශතයක් ලෙස සේවා නියුක්තිකයි‍න්ගේ ප්රමාණය ලෙසයි. සේවා නියුක්ත අනුපාතය අර්ථ දක්වා ඇත්තේ වැඩිහිටි ජනගහනයේ ප්රතිශතයක් ලෙස සේවා නියුක්තිකයිනගේ ප්රමාණය ලෙසයි. මෙම ගණනය කිරීම් වලදී ස්වයං රැකියාවල නිරතවූවන් ගණනය කර ඇත්තේ සේවා නියුක්තිකයින් ලෙසයි.
සේවා නියුක්ති මට්ටම, ශ්රම හමුදාව සහ නොපිරවුණු පුරප්පාඩු වැනි විචල්‍ය තොග විචල්‍ය යනුවෙන් හඳුන්වයි. එයට හේතුව එය නිශ්චිත කාලයකදී එයට අදාල ප්රමාණය මනින බැවිනි. මෙම තොග විචල්‍ය ප්‍රමාණ විචල්‍යයන්ගෙන් වෙනස්වේ. ප්‍රමාණ විචල්‍යයන් යනු නිෂ්චිත කාල පරිච්ජේදයක් තුලදී එයට අදාල ප්‍රමාණයන් මැනීමයි. ශ්රම හමුදාවේ සිදු වන වෙනස්වීම් වලට ස්වභාවික මර්ධන අනුපාතය, ශුද්ධ සංක්‍රමණ, ශ්රම හමුදාවේ සිදු වන බදවාගැනීම් හා විශ්‍රාම ගැනීම් ආදී ප්‍රමාණ විචල්‍ය හේතුවේ. විරැකියාවේ සිදුවන වෙනස්වීම් තීරණය වන්නේ විරැකියාවෙන් සිටින පුද්ගලයින් තම රැකියා අවස්ථා සොයා යාමත්, සේවා නියුක්තිකයින්ට ඔවුන්ගේ රැකියා අහිමිවී යාමත් වැනි කුළු ගැන්වීම් සහ රැකියා ලැබුණු පුද්ගලයින් හා රැකියා සෙවීම අත්හැරි පුද්ගලයින් වැනි පිටතට යාලායෑම් මතයි. සමස්ථ වශයෙන් සර්ව ආර්ථිකය දෙස බලන විට විවිධාකාරයේ විරැකියා තත්වයන් හඳුනාගත හැකිය.
- ගැණුම් සේවා වියුක්තිය - මින් අදහස් වන්නේ මිනිසුන්ට නව රැකියා සොයා ගැනීමට හා ඒවායේ ස්ථාවර වීමට ගතවන කාලයයි. පුද්ගලයින් 12 දෙනෙකුගෙන් සෑම කෙනෙකුටම නව රැකියාවක් කිරීමට පෙර මාසයක කාලයක් සිටීමට සිදුවේනම් සමස්ථ විරැකියාව ගණනය කිරීමේදී මෙය සටහන් කරනුයේ එක් පුද්ගලයෙකු විරැකියාවේ සිටින ලෙසටයි. තාක්ෂණයේ සිදුවන වෙනස්වීම් නිතරම ගැටුම්සේවා වියුක්තිය අඩු කරයි. නිදසුනක් ලෙස අන්තර්ජාලය හරහා රැකියා සොයන්නන්ට පහසුකම් සලසා තිබීම දක්නට හැකිය.
- ව්‍යුහාත්මක සේවා වියුක්තිය - මින් අදහස් වන්නේ ශ්‍රමිකයින්ගෙන් අපේක්ෂා කරන දේ සහ ඔවුන් සතුව පවතින කුසලතා හා උප ලක්ෂණ වල නොගැලපීමයි. සේවකයින් 4 දෙනෙකුට රැකියාව ආරම්භ කිරීමට පෙර නැවත පුහුණු වීමට මාස 6ක් ගතවේ නම් සමස්ථ විරැකියාව ගණනය කරන්නේ සේවා වියුක්තිකයින් දෙදෙනෙකු ලෙසයි. ක්ෂණික වෙනස්වීම් නිතරම ව්‍යුහාත්මක සේවා වියුක්තිය වැඩි කිරීමට හේතු වේ. නිදසුනක් ලෙස දෛනික වෙනස්කම් නිසා සේවකයන්ට නැවත පුහුණු වීමට සිදුවීම දැක්විය හැකිය.
- ස්වාභාවික විරැකියා අනුපාතය - මෙය ගැණුම් සේවා වියුක්තිකයන් හා ව්‍යුහාත්මක සේවා ව්‍යුක්තියේ එකතුවකි. ස්ථායී ආර්ථිකයකට ළඟාවිය හැකි අඩුම විරැකියා අනුපාතය මෙයයි. ගැනුම්සේවා ව්‍යුක්තිකයින් හා ව්‍යුහාත්මක සේවා ව්‍යුක්තිය අනිවාර්යයෙන්ම පවතී නම් ආර්ථික විද්‍යාඥයින් ස්වභාවික අනුපාතය සමඟ එකඟ නොවේ. ස්වභාවික අනුපාතය 1%ත් 5%ත් අතර පරාසයක පවතී නම් එය ඉහල නොනගින උද්දමනයත් සමඟ සම්බන්ධ වේ. මෙම ඇස්තමේන්තුගත අනුපාතනයන් රටින් රටට කාලයෙන් කාලයට වෙනස්වේ.
- ඉල්ලුම අඩු විරැකියාව - කේන්සියානු ආර්ථික න්‍යායට අනුව ඕනෑම මට්ටමක විරැකියාවක් ස්වාභාවික අනුපාතය ඉක්මවා යන්නේ සමස්ථ ආර්ථිකයේ සිදුවුන ඉල්ලුමේ අඩු වීමක් හේතු කරගෙනයි. ආර්ථික පසුබැසීමකදී සමහර ඉල්ලුම සම්පත් ඌන උපයෝජනය හේතුවෙන් පහත බැස්සේ. කිංසියානු න්‍යායට අනුව පරිභෝජනය වැඩි කිරීමෙන් හෝ ආයෝජනය වැඩි කිරීමෙන් හෝ රජයේ වියදම වැඩි කිරීමෙන් හෝ ශුද්‍ර අපනයන ප්රමාණය වැඩි කිරීමෙන් හෝ සමහර ඉල්ලුම වැඩිකර ගත හැක.
(X−M). {AE = C + I + G + (X−M)} (Morendy Octoras)
