Šabac

Šabac
Kolaž slika grada (leva strana- Novi gradski trg, Narodni muzej Šabac, Spomenik i kosturnica u porti Saborne crkve u Šapcu, Dunjića kuća) i (desna strana- Hotel Sloboda, Šabačka biblioteka, Zgrada Okružnog načelstva u Šapcu, Šabačka tvrđava)
Zastava Šapca Grb
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Mačvanski okrug
Region	Šumadija i zapadna Srbija
Stara imena	Zaslon (stari srpski) Bigir Delen (otomanski) Savacijum
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
— 2022.	51.163
— gustina	64,36 st./km2
Aglomeracija (2022.)	105.432
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 45′ 21″ S; 19° 41′ 39″ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	65 m
Površina	795 km2
Šabac Šabac na karti Srbije
Ostali podaci
Gradonačelnik	Aleksandar Pajić (SNS)
Poštanski broj	15000, 15103, 15104
Registarska oznaka	ŠA
Veb-sajt
www.sabac.rs

Šabac je gradsko naselje i sedište istoimene teritorijalne jedinice u Srbiji. Administrativni je centar Mačvanskog upravnog okruga. Prema popisu iz 2022. bilo je 51.163 stanovnika. Nalazi se u Mačvi, odnosno Šumadiji i zapadnoj Srbiji, na obali reke Save. Razvio se oko utvrđenja podignutih uz reku (Zaslon, Bigir Delen).

Istorija

U drugoj polovini 15. veka, posle pada tadašnje Srbije pod tursku vlast, Turci ovladavaju i ovim krajevima. 1470. godine na pogodnom mestu, gde se obala Save blago uzdiže, a nedaleko od ušća rečice Kamičak u Savu, Turci podižu tvrđavu Bigir Delen, ne mnogo veliku po dimenzijama, ali snažnih i visokih bedema. Sa kulama isturenim prema Savi ona je, kroz vekove, predstavljala snažno uporište prema turskom suparniku u borbi za prevlast na Balkanu-Ugarskoj, i kasnije Austrougarskoj. Turci novosagrađenoj tvrđavi i gradu koji je oko njenih nastajao, daju ime Bejerdelen, što u prevodu sa turskog znači „onaj koji udara sa boka”. Tako lociran i utvrđen grad bio je značajna turska ispostava iz koje se moglo lako upadati u ugarsku teritoriju, kontrolisati saobraćaj Savom i vršiti uspešno niz drugih vojnih funkcija.

Januara 1476. godine kralj Ugarske Matija Korvin šalje tri legije, sa gotovo 15 hiljada ljudi iz Budima, koje su se kopnom i brodovima prvo spustile do Beograda, a potom uzvodno do Šapca. Do Šapca su trupe mađarskog kralja stigle 12. januara 1476. godine. Vojska je otpočela sa opsadom grada. Šabačku tvrđavu je tada od Mađara branio Ali-beg. On je pre decembra 1476. poslao u Šabac brojnu vojsku. Gradska posada je bila opremljena topovima i municijom, potpuno spremni za zimske uslove, a ljudi i stvari su bili u podrumima unutrašnjeg grada. Sa mađarske strane su bili vojni zapovednici Vuk Grgurević — Zmaj Ognjeni Vuk, Pavle Kinjaži i Vlad Drakul. Na spoljnim obalama opkopa, Matija Korvin je podigao logor za kopnenu vojsku, da spreči kontakt posade sa spoljnim svetom. Na licu mesta građene su baliste i katapulti. Takođe su pravljeni i pokretni zakloni koji su lancima pomerani ka gradskim zidinama. Uporno bombardujući grad, kralj je naterao posadu da se povuče iz spoljašnjeg u unutrašnji grad. Borbe iz neposredne blizine i bombardovanje nastavili su se naredna 22 dana. 2. februara stigao je u neposrednu blizinu grada Ali beg Mihalogluđ, ali je kralj sa vojskom krenuo Turcima u susret. Mađari su ispalili par hitaca iz topova na Turke. Matija Korvin se poslužio lukavstvom. Prvo je forsirao frontalni napad, potom je povukao vojsku dublje u pozadinu, kako bi izmorena posada grada odahnula, a onda je pod okriljem noći napao tvrđavu preko brodova prislonjenih uz zidine sa bokova. Izmorena posada nije više mogla da pruži otpor. Posle nekoliko nedelja Matija Korvin je napokon 15. februara osvojio Šabac Tokom nekoliko narednih vekova Šabac je više puta prelazio iz turske pod austrijsku vlast i obratno. Tokom perioda vladavine jednog ili drugog carstva, jedne ili druge kulture, grad je menjao svoj izgled. Za turske vladavine, a ona je zapravo prekidana samo na relativno kratke vremenske periode, bio je to tipični orijentalni grad, sa uskim uličicama, malim zanatskim radnjama sa ćepencima i sa više džamija sa vitkim minaretima.

Zaslon

Glavni članak: Zaslon (utvrđenje)

Zaslon, 1454.

Prvi zapis Zaslona odnosi se na 16. april 1454. godine i Nikola konte di Xaslon, koji je sasvim izvesno, mačvanski Nikola Iločki.

Novaković navodi: „nekoliko godina pre ovog rata, u nameri da za se zadobije simpatije srpske, kralj Matija je u neku ruku obnovio i ugašeno već, ali svakome živo u pameti dostojanstvo despota kraljevine Srbije i dostojanstvo kralja Bosne, poklonivši prvo svome vlastelinu Vuku Grugeriću Brankoviću, a drugo svome vlastelinu Nikoli Iločkome.”

U našim izvorima, srpski letopisac zapisuje: priimi Mateašь kralь i Vukь despotь Zaslonь gradь na rěcě Savi. „I tožde leto 6984 primi kralj Matijaš i Vuk Despot Zaslon grad na reci Savi, ize zovet se Šabac.” Zaslonь gradь na Savi ježe zovet se po grьčьskomu jeziku Šabasь

Zaslon je lociran na zapadnoj padini Jevrejskog groblja, okrenutoj bari Bent i području HI Zorke (Dumača).

Vremenski pripada 12—13 vek. Aprila 1968, neko manje naselje, na padini okrenutoj bari Bent, po površini se nalaze fragmenti keramike.

Istorijski značaj grada

Šabac je kao grad imao veliki istorijski i strateški značaj. Budući da se nalazi na povoljnoj poziciji gde su se u prošlosti ukrštali putevi za Bosnu, Beograd, Srem i Podrinje, mnoge vojskovođe i osvajači su birali baš područje Šapca da tu vode odlučujuće bitke. Sami Turci nazvali su tvrđavu na Savi „Udarač s boka”, što svedoči o strateškoj važnosti Šapca kao utvrđenja i grada. Takođe o tome svedoče mnoge važne bitke koje su se odigrale u neposrednoj okolini grada, od Boja na Šapcu 1476, Austrijskog napada na grad 1788. u kojoj je prvu vojnu akciju i ranjavanje doživeo Jozef Ponjatovski, zatim Mišarske bitke 1806. koja se odigrala na brdu Mišaru 5 km istočno na izlasku iz Šapca, zatim boja na Zasavici nedaleko od Šapca i boja na Dublju 1815., zadnje bitke Drugog srpskog ustanka, koja se odigrala u selu Dublje u okolini Šapca, pa do strateške važnosti Šapca u toku Cerske operacije 1914. i forsiranja Save tokom bitke na Čevrntiji, koja se odigrala na polju Čevrntija između Šapca i Sremske Mitrovice, pa do bitke za Šabac iz 1941-ve godine. Šabac je bio i jedna od šest gradova čiji su ključevi predati knjazu Mihajlu. U periodu posle Drugog svetskog rata, Šabac dobija na značaju zbog fabričkog pogona Zorke, koja je izmešten iz Subotice u Šabac 30-ih godina XX veka, a koji je unapređen 60-tih i 70-tih godina XX veka. Fabrički kompleks Zorka bio je od državnog prioriteta za tadašnju Jugoslaviju.

Šabac pod turskom vlašću

Glavni članci: Bair i Opsada Šapca (1476)

Zapis Šabac (verzija Sabach) u prvoj pesmi o Šapcu, Ki Szabács erős voltát elméllé, 3. stih, „onaj ko Šabac čvrsto utvrdi”, godina 1476.

Plan šabačke tvrđave iz osmanskog perioda.

Za ceo period pod turskom vladavinom ne može se u stvari ni govoriti o pravom gradu, jer se život odvijao uglavnom u tvrđavi i neposredno oko nje. Jedan od razloga za slabiji razvoj gradskog naselja je i konfiguracija terena. Sava i rečica Kamičak činili su prirodnu prepreku razvoju naselja, kao i močvarno tlo koje se prostiralo južno od Save i fizički odvajalo pojas oko tvrđave od blago uzdignutih terasa na prostoru gde se danas uzdiže grad Šabac. Bair (breg, uzvišenje) jedna je od najstarijih gradskih naseljenih zona, bio je ranije povezan sa tvrđavom dugim drvenim mostom koji je premošćavao vodoplavni teren. Na Bairu su, jedni nasuprot drugih, živeli Turci i Srbi.

Tokom dugotrajne turske vladavine na ovim prostorima Šabac je postao veoma značajno mesto na kome se odvijala trgovina, i kroz koje su se kretali karavani prevozeći iz Turske i sa Bliskog istoka egzotičnu robu u Ugarsku i Austriju, a u drugom smeru industrijsku robu. Šabac je bio veoma značajan pogranični grad za tursku imperiju. Kroz Šabac se, takođe, odvijala veoma živa unutrašnja trgovina između krajnjih zapadnih krajeva turskog carstva i njegovih centralnih i istočnih delova. Iz tog perioda zasigurno potiču koreni trgovačkog duha koji će Šabac proslaviti u kasnijim vremenima.

Šabac u 19. veku

Glavni članci: Stari Šabac i Donji Šor

Veći istorijski značaj za Srbe Šabac dobija sa izbijanjem Prvog srpskog ustanka 1804. godine. U njegovoj okolini odigralo se nekoliko značajnih bitaka između Turaka i srpskih ustanika. Kod Šapca je prvi put u Srbiji izveden raketni napad, na Šabačku tvrđavu. Najznačajnija je svakako bila bitka na Mišaru, 1. avgusta (13. po novom kalendaru) 1806. godine. Mišar, selo udaljeno 6 km od Šapca idući ka Beogradu, bilo je poprište slavnog boja u kome su Srbi predvođeni Karađorđem Petrovićem do nogu potukli silnu i obesnu tursku vojsku Kulin Kapetana. Tu su se hrabrošću istakli mnogi srpski junaci, a naročito Miloš Stojićević — Pocerac, Jakov Nenadović, Stojan Čupić — Zmaj od Noćaja, pop Luka Lazarević, prota Smiljanić i Cincar Janko. Slepi pesnik i guslar Filip Višnjić je povodom ove slavne bitke spevao jednu od najpoznatijih srpskih epskih pesama — Boj na Mišaru. Jedan od najsnažnijih momenata ove pesme je onaj kad, saznavši za ishod bitke i pogibiju Kulin Kapetana, Kulinova kada ogorčeno jeca:

„Bjeo Šapcu ne bijelio se već u živoj vatri izgorjeo! Jer kod tebe Turci izgiboše Crni Đorđe da te Bog ubije!”

Šabac 1904.

Porobljena srpska raja, bar za kratko, oslobođenje od turskog jarma dočekala je 27. januara (8. februara po novom kalendaru) 1807. godine, kada su Turci predali Šabac ustanicima pod Karađorđem. Tako je posle 300 godina ropstva konačno dočekana sloboda. Ona se, nažalost, gubi propašću Prvog srpskog ustanka, ali je njen značaj za razvoj grada i polet koji je on dobio bio neverovatno veliki. Razvoj i narastanje Šapca od tog vremena nezaustavljivo napreduje.

Prvi zamah u razvoju grad Šabac dobija po završetku ratnih dejstava u Drugom srpskom ustanku. Ovaj period se poklapa sa vremenom uprave prosvećenog Jevrema Obrenovića, brata kneza Miloša, koji je bio jedini pismen od braće i čovek širokih i naprednih nazora. On je Šapcem upravljao 15 godina, i za to vreme je mnogo toga iz korena promenio i unapredio ukupan život dotadašnje turske kasabe. Samo pola godine po Jevremovom dolasku u Šabac, Stevan Živanović-Telemak piše Vuku Karadžiću u Beč: „Šabac se na Bairu načinio da ti ima šta oko gledati.” Veliku borbu je ovaj znameniti čovek vodio sa dotadašnjim nazadnim i prevaziđenim, gotovo orijentalnim shvatanjima života kod Srba. On unosi duh evropske civilizacije i grad počinje da poprima izgled „prečanskih” varoši. Angažuje inženjere koji postavljaju osnove za pravilnu, urbanizovanu izgradnju Šapca, gradi puteve, donosi uredbe o komunalnoj delatnosti… Primerima iz života svojih članova porodice uči Šapčane novitetima i time podstiče na početku bogatije građane, a kasnije i ostale, da slede njihov primer u oblasti odevanja, stanovanja, ophođenja, kulturnih navika… Osim toga, on u Šabac donosi mnogo toga što se u Srbiji prvo moglo sresti i videti u Šapcu. Prvi put se u Srbiji umesto tradicionalnih gusala ili frule mogao zvuk klavira čuti baš ovde, a umesto pendžerli hartije ugledati prozorsko staklo, ili provozati fijakerom koji je mamio uzdahe šabačke gospode. I još mnogo koje čega dobio je Šabac u to vreme prvi ili među prvima.

Spomenik na Mišaru

Izgradnji Jevremovog konaka, jedne od najlepših zgrada tadašnje Srbije, prethodila je izgradnji konaka kneginje Ljubice u Beogradu, a i u arhitektonskom smislu mu je bio uzor. Baš tu, u tom zdanju, Jevrem je okupljao intelektualni krem ondašnje Srbije, podstičući i hrabreći njihovo stvaralaštvo koje je nailazilo na nerazumevanje i otpor neprosvećene i veoma zaostale sredine, u čemu mu je pomagala i njegova obrazovana kćerka Anka.

Ono što je najvrednije, a što je nastalo u Šapcu za vreme Jevremove vladavine, svakako su, na ponos Šapčana:

Okružna i varoška bolnica i apoteka, 1826. godine, prve u Srbiji; Osnovna škola 1826. godine, prva u Srbiji posle turske vlasti; „Glavna škola”, odnosno gimnazija koja nastaje 1837. godine; Prve pozorišne predstave daju se 1840. godine; Osniva se muzičko društvo kao preteća razvijenog muzičkog života u Srbiji — kasarna, kafana itd. I po završetku ere Jevrema Obrenovića razvoj Šapca se dinamično nastavlja. Sada on ima veliki značaj kao granični grad kneževine Srbije prema Austrougarskoj. Ogroman deo trgovine sa ovim moćnim susedom Srbija obavlja preko Šapca. Izvoz svinja, konja, goveda, šljiva i drugih tradicionalnih srpskih proizvoda, pa čak i žira, ide preko šabačke carinarnice i luke, i ostavlja ovom gradu izvrsne prihode. Šabac se u to vreme mnogo brže razvija i napreduje u odnosu na mnoge druge gradove u Srbiji. Konačno i potpuno oslobođenje od turske vlasti Šabac, kao i Srbija, dočekuje 1867. godine, kada i poslednji turski vojnik napušta tvrđavu na Savi.

Maketa Jevremovog konaka

Ovaj događaj sa oduševljenjem je dočekalo stanovništvo Šapca, sada već u velikoj većini srpsko, i uskoro se gube i poslednji tragovi vekovnog turskog prisustva na ovim prostorima.

Preki Šor Šabac

Drugu polovinu 19. veka u razvoju Šapca obeležio je njegov veoma ubrzani razvoj. Naročito je razvijena trgovina, javljaju se početni oblici industrijske proizvodnje, kao i tradicionalna poljoprivreda. Šabac se, uz Beograd i Kragujevac, definitivno utvrđuje kao jedan od najznačajnijih srpskih gradova. U urbanističkom smislu on takođe napreduje. Na prostorima nekadašnjih močvara koje se isušuju, niču nove stambene i poslovne zgrade. Sve više je Šapčana koji prihvataju modele života evropske civilizacije. Zbog svog tako ubrzanog razvoja i poleta kojim je odisao, kao i razvijenog kafanskog života, zaslužio je naziv „Mali Pariz”. Šapčani su u to vreme mogli da čitaju svoje novine, i to od 1883. godine, a od 1909. još 11 listova.

Na razmeđi vekova Šabac dostiže svoj puni prosperitet. Grade se velelepne porodične kuće u centru grada, letnjikovci u okolini, a sve to sa primerenim stilom i ukusom koji je diktirala tadašnja Evropa. Šabac je jedan od prvih gradova u Srbiji gde su u kafanu, uglavnom nedeljom pre podne, sa svojim kavaljerima išle i dame, što je do tada bila samo muška privilegija a za ženu gotovo nezamisliva sramota. Način odevanja i ophođenja kod gradske gospode već je uveliko kao u velikim prečanskim varošima koje su još uvek uzor. Početkom veka na ulicama se mogu videti već i po neki automobil i „velosiped”. Gradski život postaje prijatna kombinacija rada, odmora i zabave, a isti se udisao punim plućima. Dobru ilustraciju ovakvog šabačkog meraklijskog i boemskog načina života imamo u stihovima pesnika Dragiše Penjina:

„Kad je deda lumpovao, na tri šora i dva skvera, vozili su štap i šešir dva posebna fijakera”

Šabac u Prvom svetskom ratu

Austrougarska artiljerija je razorila Šabac, avgust 1914.

Šabac današnja Masarikova ulica 1914.

Spomenik ratnih odlikovanja grada Šapca

Ovakvu gotovo idiličnu sliku prekida strahovita katastrofa oličena u Prvom svetskom ratu. Velike vojne operacije koje su se tokom četiri ratne godine događale na ovim prostorima, kao i krvožedna osveta austrougarske soldateske zbog izgubljenih bitaka na bojnom polju, kulminirale su strahovitim stradanjem Šapca i njegove okoline. Grad porušen, popaljen i opljačkan, sela u okolini takođe. Narod, što pobijen, što raseljen, izmrcvaren i oboleo, u velikoj materijalnoj bedi, sa bolnom radošću dočekuje slobodu 1918. godine. Od predratnih 14.000 stanovnika, jedva da je u životu ostalo 7000, a i broj postojećih kuća je bio više nego prepolovljen. Neprijatelj nije poštedeo čak ni šabačku crkvu. Po navodima Delfe Ivanić u crkvi u Šapcu je streljano mitraljezom preko 500 naših ljudi za vreme Prvog svetskog rata.

Kolika je uteha što se ovaj grad opet izdvojio u Srbiji, ali sada po stradalaštvu, i po svoja tri jedinstvena ordena dobijena za ratne zasluge: francuski Ratni krst sa palmom (1920), čehoslovački Ratni krst (1925) i Karađorđeva zvezda.

Posle svog velikog postradanja Šabac je nazvan, kao pandan slavnom francuskom gradu, „Srpski Verden”.

U neposrednoj blizini grada, na obroncima planine Cer, dogodila se čuvena Cerska bitka, avgusta 1914. godine. Veličanstvena pobeda srpske vojske pod komandom generala Stepe Stepanovića, koji tada biva unapređen u zvanje vojvode, prva je saveznička pobeda u Prvom svetskom ratu. Koliko se ova vojna pobeda urezala u biće Srbinovo, neka ilustruje činjenica da se danas, 85 godina kasnije, ni jedna svadba niti drugo veselje ne mogu zamisliti u Srbiji bez zvuka „Marš na Drinu” i njegovih reči:

„U boj krenite junaci svi, kren'te i ne žal'te život svoj Cer nek vidi boj, Cer nek vidi boj a neka Drina, snagu hrabrosti junačku ruku oca, sina…”

Nemački vojnici i Ustaše tokom 1941. vode kolonu Srba u zatvorenički logor u Šapcu

Period između dva svetska rata

U periodu između Prvog i Drugog svetskog rata on je ipak uspevao da se razvija i raste, i to pre svega, zahvaljujući veoma razvijenom zanatstvu, trgovini, poljoprivredi… Pred sam kraj tog perioda, 1938. godine, u Šabac je premeštena Hemijska industrija „Zorka” koja je dotle radila u Subotici (puštena u rad 8. novembra te godine), najveća hemijska industrija u Kraljevini Jugoslaviji. Ona će obeležiti kasniji višedecenijski period razvoja grada i postati gotovo sinonim za Šabac.

U ovom periodu su sagrađeni Stari most (1932), filijala Narodne banke (1937)... Gradnja keja na Savi je počela 1938. Na 15.000 Šapčana je dolazilo preko 130 kafana. Pred rat je građena nova bolnica, a stara, iz Jevremovog vremena, radila je s nedovoljnim sredstvima.

Kako se posle najvećih katastrofa život ipak nastavlja dalje, tako je i Šabac nastavio svoj posleratni život u novoj državi i u nešto izmenjenim okolnostima. Ta promena ogleda se najviše u činjenici da se državna granica sada pomerila znatno na sever, a Šabac je ostao u unutrašnjosti. Neke privilegije koje je do tada imao nepovratno su nestale i kapital se više nije u onoj meri slivao u ovaj grad.

Šabac tokom Drugog svetskog rata

Posle tek nešto više od dve decenije mira i spokoja, ratni užas ponovo zahvata Evropu, pa samim tim i Šabac. Drugi svetski rat svom svojom žestinom sručio se i na ove prostore, i već u prvoj ratnoj godini Šabac žestoko strada. Septembra 1941. godine Nemci brutalno proteruju oko 5.000 Šapčana u sremačko selo Jarak, gde su bili smešteni u improvizovanom logoru. Sa tog marša, „Krvavog marša”, kako je kasnije nazvan, mnogi se nikad nisu vratili kući. Tokom rata u Šapcu je postojao koncentracioni logor kroz koji je za četiri ratne godine prošlo oko 25.000 građana. Ukupne žrtve koje je ovaj grad dao tokom Drugog svetskog rata iznose oko 7.000 ljudi. Sloboda je konačno stigla 23. oktobra 1944. godine.

Moderni Šabac

Šabac, centar

Prve posleratne godine, kao i u celoj Jugoslaviji, obeležene su velikim poletom i entuzijazmom u izgradnji i obnovi ratom uništenih dobara. Nosilac razvoja modernog Šapca je sve razvijenija i snažnija hemijska industrija, tj. fabrika „Zorka”. Ubrzano se grade nova privredna postrojenja, uređuje putna mreža, sprovodi elektrifikacija… Umesto mnogih dotrajalih udžerica grade se nove moderne zgrade. Nažalost, ponešto što je davalo duh starom Šapcu se i gubi, ali to je danak novom vremenu koje kao da nije uvek imalo strpljenja da se bavi emotivnom stranom života. Sedamdesetih godina Šabac doživljava do tada neviđeni procvat. Za nekoliko godina u tom periodu preduzima se nekoliko kapitalnih poduhvata koji sasvim menjaju izgled ovog grada. Na nekadašnjoj Benskoj bari, močvarnom tlu, na kom su se vekovima gnezdile ptice, a zapravo samo nekoliko stotina metara od centra grada, niče novo stambeno naselje. Novi betonski most preko Save, Sportska hala „Zorka” sa zatvorenim bazenom i fudbalskim igralištem, Hotel „Sloboda” „B” kategorije, Gradski stadion, nove škole, obdaništa, domovi kulture, autobuska stanica… Ogroman broj komfornih porodičnih kuća gradi se kako u samom gradu, tako i na dotadašnjoj periferiji Trijangli, Kasarskim i Šipurskim livadama, Letnjikovcu… Naselja koja su do tada fizički bila odvojena od Šapca po nekoliko kilometara sada počinju da se spajaju sa gradom kao što je slučaj sa Dumačom, Pocerskim Pričinovićem, Jevremovcem, Bogosavcem, Majurom itd. U poslednjih pet godina Šabac se infrastrukturno veoma razvio. Savremeni izgled, koji ga vraća nekadašnjem nadimku „Mali Pariz”, upotpunjen lepim uređenjem same gradske četvrti, odaje sliku modernog srednjoevropskog grada.

Dana 22. maja 1999. godine na Šabac je bačeno 10 bombi i pritom je pogođen deo kasarne u širem centru grada i u tom napadu je nastradala jedna osoba. Tokom maja 2014. Šabac je pogodila velika poplava. Mobilisano je na hiljadu ljudi iz Šapca i Srbije kako bi se grad izborio sa poplavom.

Odbrana Šapca od poplave maj 2014.

U Šapcu se nalazi pešačka zona sa okolnim objektima značajnim delima arhitekture.

Prema poslednjem popisu iz 2002. godine, Šabac sa svojim gradskim, prigradskim i seoskim naseljima, koje pripadaju šabačkoj opštini, dostiže cifru od oko 130.000 stanovnika, što ga u domaćim uslovima čini veoma značajnim gradom.

Tokom srednjeg veka, na mestu današnjeg Šapca postojalo je slovensko naselje pod imenom „Zaslon”, što je označavalo nekakav breg, uzvišenje, ili zaklon od vodenih nepogoda. Postojanje ovog naselja zabeleženo je u dubrovačkim spisima iz 1454. godine.

Etimologija imena

Ime Šabac novijeg je datuma. Nije pouzdano utvrđeno kada je nastalo i kako je do današnjeg imena grada došlo. Postoji više teorija koje pokušavaju da objasne pojavu današnjeg imena Šapca, ali nijedna od njih nije potvrđena. Najverovatnija je ona koja postanak Šapca tumači vezom sa Savom: Sava — Savac — Šabac.

Klimatske karakteristike

Na području Šapca vlada umerenokontinentalna klima. Zbog otvorenosti prema Panonskoj niziji njegovi nizijski delovi na severu su pod uticajem panonske kontinentalne klime, a brežuljkasto planinski jug i jugozapad do 700 m nadmorske visine pod uticajem planinske klime. Padavine predstavljaju veoma značajan klimatski elemenat. Pored temperature vazduha one su od izuzetnog značaja za opstanak biljnog sveta. Količina, kao i godišnji i teritorijalni raspored padavina su različiti. Količina padavina se povećava od severoistoka ka jugu i jugozapadu.

Šabac na obali reke Save, a opština izlazi i na reku Drinu, međusobno povezane kanalskom mrežom i bogatstvom podzemnih, pijaćih i geotermalnih voda. Putno povezan, u blizini Beograda i Novog Sada, Loznice, Valjeva, Bijeljine — možemo reći u centru regiona. U leto 2023. Šabac je pogodila kao i ostatak Srbije superćelijska oluja, koja je oštetila mnoge objekte i drveće u gradu.

Privreda

Obeležja privrednog razvoja grada Šapca su: dinamičnost i pozitivan društveni proizvod. Pozitivna kretanja u privredi rezultat su, između ostalog: tradicionalno razvijenog preduzetništva sa trgovačkim nasleđem, duge tradicije u industrijskoj proizvodnji, velikog broja uspešno privatizovanih preduzeća, kao i prisustva stranih investitora. Podrška lokalne samouprave i jednostavnost procedura predstavljaju snagu ekonomskog razvoja grada.

Limeni krov otpao sa zgrade tokom superćelijske oluje u leto 2023.

Dominantne industrijske grane u privrednoj aktivnosti grada su:

• hemijska industrija
• farmaceutska industrija
• metaloprerađivačka industrija
• mašinska industrija
• prehrambena industrija
• građevinarstvo i industrija građevinskog materijala
• drvoprerađivačka i tapetarska industrija
• tekstilna industrija
• grafička industrija

U Šapcu posluje blizu 4.500 privrednih subjekata (3.000 preduzetnika). Privatna svojina je dominantan oblik vlasništva.

Finansijske usluge pruža 31 domaća i strana banka i 6 osiguravajućih društava.

Najsnažniji strani investitori su Ju-es Stil, Alians One Tobako, Intereks, Stada, Alas Internacional, Intersel, Merkator, Metro.

Kultura i umetnost

Kulturni centar

Šabačka biblioteka

Međuopštinski istorijski arhiv u zgradi stare bolnice

Grad Šabac ima bogatu istoriju, sa posebnim naglaskom na razvoj kulture u gradu. Ključni period na koji se ovaj projekat konceptualno i tematski oslanja je XIX vek, period dolaska Jevrema Obrenovića na vlast (1816. godine) do svetskih ratova u kojima je grad pretrpeo velika uništenja. Danas je grad Šabac jedan od najrazvijenijih u Srbiji, koji je 2010. godine dobio zvanično priznanje u akciji „Opštine i gradovi budućnosti”, postavši „Privredni grad budućnosti”.

Mladi u Šapcu provode vreme na različite načine, grad ima tvrđavu na reci i gradsku plažu, veliki broj fudbalskih terena (više od 3 profesionalna), svaka osnovna škola ima salu za fizičko i sportske terene, grad ima hipodrom i gradski stadion. Svi prostori rekreacije su prostori okupljanja mladih. Postoje dva veća parka i mnoštvo malih otvorenih prostora namenjenih okupljanju i igri. Postoji i otvoreni skejt park, i mnoštvo otvorenih gradskih trgova i platoa koji su sastajališta mladih. Glavna ulica, koja je predviđena za održavanje programa ovog projekta je poznata i kao Korzo, i ima tradiciju okupljanja i prolaska njome dugu od kada grad postoji.

Od otvaranja Škole za umetničke zanate, umetnost je popularna među mladima u Šapcu, te postoji veliko interesovanje za sve oblasti vizuelnog umetničkog stvaralaštva. U organizaciji Udruženja likovnih stvaralaca Šapca redovno se održavaju izložbe mladih stvaralaca. Kulturna ponuda grada je bogata, ali se većina aktivnosti vezanih za umetnost (Oktobarski Salon, programi KC, izložbe Muzeja i KC, …) dešavaju u zatvorenom prostoru. Od kulturnih aktivnosti na otvorenom najveći događaj je Šabački letnji festival, koji u programu ima i izlagačke aktivnosti, pozorišne predstave i bioskop na otvorenom. Svi ovi sadržaji (predstave, koncerti, manifestacije) su veoma posećeni što govori da su mladi zainteresovani za sve što se dešava u otvorenim prostorima.

Obrazovne i kulturno-umetničke institucije u gradu su:

• Šabačka biblioteka
• Šabačko pozorište
• Šabački muzej
• Šabačka gimnazija
• Međuopštinski istorijski arhiv
• Šabački kulturni centar
• Dom kulture Prnjavor
• Kud Abrašević
• Udruženje likovnih stvaralaca Šapca
• Kolektiv - Nezavisna umetnička asocijacija
• Zavičajno udruženje književnih stvaralaca Šapca
• Popularna muzika i bendovi u Šapcu

Od 2010. godine se u organizaciji UG „Cerski marš” održava istoimena manifestacija u čast srpskih ratnika, učesnika Cerske bitke. U mesecu avgustu se organizuje pohod u dužini od 35 km od Šapca do Tekeriša, na Ceru i kod spomen kosturnice se odaje pošta i pomen poginulim ratnicima.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Saobraćaj

Teretni voz napušta železničku stanicu Šabac.

Šabac predstavlja saobraćajni čvor regionalnog značaja koji ima preduslov da preraste u centar integralnog transporta. Potencijale u oblasti saobraćaja predstavljaju povoljni prirodni uslovi za izgradnju saobraćajne infrastrukture, jer 98% Opštine čine ravničarski i brežuljkasti tereni ispod 300 m nadmorske visine, sa malim ograničenjima za izgradnju saobraćajnica. Posebne povoljnosti leže u blizini auto-puta Beograd-Zagreb, blizini terminala vazdušnog saobraćaja u Surčinu. Magistralni putni pravci koji se ukrštaju na području Opštine su M19 (Beograd-Obrenovac-Šabac-Loznica-Mali Zvornik) i M21 (Novi Sad-Ruma-auto-put-Šabac-Valjevo-Užice). Postoji razvijena mreža regionalnih i lokalnih puteva. Aktivna je i železnička pruga Ruma-Šabac-Loznica-Mali Zvornik-BiH sa stanicom za putnički i teretni saobraćaj u Šapcu. Opština je na plovnom delu reke Save i ima mogućnost povezivanja na rečni saobraćajni sistem Srbije i Evrope.

Drumski saobraćaj

Dužina i stanje putne mreže u opštini su:

• magistralni putevi 59,5 km (svi asfaltirani)
• regionalni putevi 111,4 km (svi asfaltirani)
• lokalni putevi 304,2 km (asfaltirano 187,8 km)
• nekategorisani putevi 2700 km (asfaltirano samo oko 20 km)
• ulice u gradu 105 km

Biciklistička infrastruktura

Biciklistička staza u Pocerskoj ulici

Izrazito povoljna konfiguracija terena i navike stanovništva da koriste bicikl kao prevozno sredstvo su svakako dobar preduslov da se biciklističkom saobraćaju obezbedi neophodan prostor u gradskom urbanom području Šapca. U gradu postoje tri funkcionalne biciklističke staze ukupne dužine 2,5 km i nalaze se duž delova ulica Pocerske i 6. puka, dok je treća staza samostalna (nevezana za tok ulice) i prolazi kroz Trg šabačkih žrtava.

Pored navedenih staza, u gradu postoje biciklističke trake (na kolovozu) u ulicama Kralja Aleksandra i Savskoj, ukupne dužine 630 m (u jednom smeru).

Ranije je u Šapcu postojalo više biciklističkih staza, na čijem mestu se sada nalaze uzdužna parking mesta za automobile (primer Pop Lukine ulice) ili su u nefunkcionalnom stanju (primer ulica Hajduk Veljkova i Vojvode Putnika).

Železnički saobraćaj

Novi voz ŽS DMV — 711 na liniji Šabac — Ruma, maja 2013.

Železnička stanica Šabac

Kroz Šabac prolazi železnička pruga koja spaja Rumu (koja se nalazi na koridoru X) i preko Šapca, Loznice i Zvornika prelazi reku Drinu i povezuje Srbiju sa BiH. Krak koji je povezivao ovu prugu sa Bogatićem (Petlovača — Bogatić) je ugašen. Pruga se u poslednje vreme koristi skoro isključivo za transport robe i sirovina (za potrebe fabrike Zorka Šabac) a transport putnika je skoro zanemarljiv. Šabac ima problem nepovoljne lokacije železničke stanice i nepovoljno (za grad i železnicu) priključenje istočne radne zone na železničku prugu. Severna radna zona nije priključena na železnicu.

Najvažniji tekući problemi oporavka i razvoja ovog sektora su: dotrajalost infrastrukture, nedostatak vučnih i voznih sredstava, nedostatak savremenih informacionih sredstava, nedostatak i neusaglašenost propisa koji bi ubrzali proces rada na svim nivoima, neadekvatna organizacija samog sistema železnice, a nema dovoljne primene savremenih tehnika u građenju i održavanju pruga. Raspoloživi tehnički kapacitet se koristi 50-60% a radno vreme uposlenih 50%.

Potencijali leže u saobraćajno geografski položaju regiona, postojećoj infrastruktura i mogućnosti relativno brze revitalizacije infrastrukture, vozila i drugih postrojenja.

Vodni saobraćaj

Pored Dunava, reka Sava je naša najznačajnija vodna saobraćajnica. Kroz Šabac protiče reka Sava koja je plovna na ovom delu i koja čini da je Šabac preko Dunava povezan sa većinom rečnih plovnih pravaca u Evropi i dalje sa Crnim morem.

Potencijali su u saobraćajno geografskom položaju regiona, kao i činjenica da ne postoje otvorene luke i pristaništa za međunarodni saobraćaj na reci Savi u Srbiji. Održavanje i obeležavanje reke Save je veoma slabo, te je stanje plovnog puta veoma loše, uslovi plovidbe teški, a bezbednost plovidbe svedena na veoma nizak nivo. Šabac nema luku, ali ima pristanište koje organizaciono pripada HK ; vodni saobraćaj RPK Valjevo se odvija preko ovog pristaništa (u prethodnim godinama se preko ovog pristaništa vršio pretovar koncentrata cinka, cinka u bloku, sirovog sulfata i kaljeve soli) Gravitaciono područje pristaništa Šabac pokriva Mačvanski okrug, deo Srema i istočni deo Republike Srpske, osposobljeno je za pretovar tokom cele godine i raspolaže sa dve dizalice nosivosti 5 odnosno 6 tona. Pristanište ima železničku infrastrukturu i sopstvene lokomotive Problemi i ograničenja razvoja leže prvenstveno u nedostatku investicionih sredstava. Takođe, nije urađena kategorizacija reke Save kao međunarodnog plovnog puta. Korito reke Save nije regulisano za plovidbu pri niskom vodostaju. Gabariti plovnog puta za reku Savu nisu utvrđeni.

Trenutna administrativna struktura

Arambašića kuća

Ulica Gospodar Jevremova

• Šabac:
  • gradske mesne zajednice:
    • Bair
    • Benska Bara
    • Kasarske livade
    • Donji Šor
    • Žika Popović
    • Jevremova
    • Kamičak
    • Kamenjak
    • Letnjikovac
    • Preki šor
    • Triangla
    • Šipurske Livade
• prigradska naselja:
  • Pocerski Pričinović
  • Jelenča
  • Jevremovac
  • Mišar
  • Gornja Vranjska
  • Majur

Obrazovanje

Pismenost stanovništva je na zavidnom nivou uz veći broj visoko obrazovanih i kreativnih pojedinaca sposobnih da daju svoj doprinos razvoju šire društvene zajednice uz tradicionalno vrlo razvijeno preduzetništvo predstavljaju veliku snagu opštine.

Osnovne škole

U Šapcu ima 12 potpunih osnovnih škola i jedna specijalna osnovna škola. Broj učenika obuhvaćenih osnovnim školovanjem je 11566, a nastavnika ima 627 (sa višom školom 456, sa fakultetskim obrazovanjem 164 i 5 magistara).

• 
  Osnovna škola „Janko Veselinović”
• 
  Osnovna škola „Jevrem Obrenović”
• 
  Osnovna škola „Laza K. Lazarević”
• 
  Osnovna škola „Vuk Karadžić”
• 
  Osnovna škola „Stojan Novaković”
• 
  Osnovna škola „Nata Jeličić”

Srednje škole

U Šapcu ima 8 srednjih škola.

• Šabačka gimnazija
• Srednja poljoprivredna škola sa domom učenika
• Medicinska škola „Dr Andra Jovanović”
• Ekonomsko — trgovinska škola
• Stručna hemijska i tekstilna škola „Dr David Božović“
• Tehnička škola
• Muzička škola „Mihailo Vukdragović”
• Škola primenjenih umetnosti

Visokoškolske ustanove

U Šapcu ima 3 državne Visoke škole strukovnih studija.

• Visoka poljoprivredna škola strukovnih studija
• Visoka medicinska i poslovno-tehnološka škola strukovnih studija (Stari naziv: Visoka tehnološka škola strukovnih studija)
• Visoka škola strukovnih studija za obrazovanje vaspitača

Šabački mediji

• TV Šabac-Radio Šabac
• TV As-Radio As
• Radio Glas crkve
• Radio Skala
• Podrinske novine
• Novine Glas Podrinja

Turizam

Šabačka tvrđava

Turistička organizacija opštine Šabac, pravni je naslednik nekadašnjeg Turističkog saveza opštine Šabac. U ovom obliku organizacije postoji od 1995. godine. Njena prava aktivnost počinje da se realizuje od proleća 1996. godine. Njene funkcije unapređenju turističke ponude Šapca su brojne i raznovrsne. Najvažnije su sledeće:

• Očuvanje, zaštita i valorizacija turističkih vrednosti na nivou opštine i grada Šapca,
• Iniciranje i osmišljavanje novih aktivnosti na unapređenju kvaliteta turističke ponude Šapca,
• Koordinacija aktivnosti raznovrsnih subjekata koji čine turističku ponudu i objedinjavanje u jedinstven turistički proizvod Šapca,
• Organizacija informativno-propagandne delatnosti kao i promotivna funkcija,
• Organizacija najznačajnijih turističkih manifestacija na nivou Opštine kao što su: Festival cveća „Ruže Lipolista”, Međunarodni plivački maraton „Jarak-Šabac”, „Čivijada”, „Dani rakije” i druge,
• Osmišljavanje, izdavanje i distribucija suvenira Šapca,
• Animacija seoskih domaćinstava u cilju razvoja seoskog turizma na nivou Opštine, kao i drugih vidova turizma,
• Saradnja sa turističkim organizacijama gradova i opština kao i sa Turističkom organizacijom Srbije,
• Predstavljanje turističke ponude Šapca na sajmovima turizma, turističkim berzama i turističkim manifestacijama u zemlji i inostranstvu.

Sport

Najpoznatiji sportski kolektiv iz Šapca je Rukometni klub Metaloplastika, dvostruki osvajač Kupa evropskih šampiona i višestruki prvak države. U Superligi Srbije takmiči se i Ženski rukometi klub Medicinar, prvak države u sezoni 2016/17.

Što se ostalih kolektivnih sportova tiče, u najvišem rangu državnog takmičenja nastupaju Fudbalski klub Mačva, Vaterpolo klub Šabac i Ženski košarkaški klub Šabac.

Značajne uspehe tokom poslednjih decenija postizali su šabački kajakaši. Kajak klub „Zorka-Kolor” je višestruki državni prvak, a iznedrio je i veliki broj reprezentativaca.

Od sportske infrastrukture ističu se Hala sportova Zorka, stadion FK Mačve i Gradski bazen.

Šabački sportisti učesnici olimpijskih igara

• Mile Isaković (1958) Jugoslavija — rukomet, LOI 1980. 6. mesto, LOI 1984. zlato
• Slobodan Kuzmanovski (1962) Jugoslavija — rukomet, LOI 1984. zlato, LOI 1988. bronza
• Dragica Đurić (1963) Jugoslavija — rukomet, LOI 1984. zlato, LOI 1988. 4. mesto
• Vladan Matić (1970) Srbija i Crna Gora — rukomet, LOI 2000. 4 mesto
• Biljana Mitrović - Topić (1977) Srbija i Crna Gora — atletika LOI 2000. 4×100 m 21. mesto; Srbija — atletika troskok LOI 2008. 13. mesto, LOI 2012. 25. mesto
• Bojan Neziri (1982) Srbija i Crna Gora — fudbal LOI 2004. 16. poslednje mesto
• Aleksandar Aleksić 1992. Srbija — kajak četvorosed LOI 2012. 9. mesto
• Dragana Gladović 1992. Srbija — tekvondo LOI 2012. 7 mesto
• Nebojša Grujić 1991. Srbija — kajak dvosed LOI 2016. 6. mesto
• Dejan Pajić 1989. Srbija — kajak jednosed i četvorosed LOI 2016. 15. i 8. mesto

Demografija

Hotel Sloboda.

Šabački kafići.

Saborna crkva u Šapcu

U naselju Šabac živi 44704 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,0 godina (37,7 kod muškaraca i 40,2 kod žena). U naselju ima 19585 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,82.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Demografija Godina Stanovnika 1948. 16.243 1953. 19.894 1961. 30.352 1971. 42.075 1981. 52.177 1991. 54.637 53.653 2002. 55.163 57.313 2011. 53.919 2022. 51.163

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍
Srbi			52.351	94,90%
Muslimani			489	0,88%
Jugosloveni			374	0,67%
Romi			151	0,27%
Crnogorci			148	0,26%
Hrvati			107	0,19%
Makedonci			61	0,11%
Mađari			50	0,09%
Goranci			39	0,07%
Slovenci			19	0,03%
Rusi			9	0,01%
Ukrajinci			8	0,01%
Slovaci			8	0,01%
Rumuni			8	0,01%
Nemci			8	0,01%
Bugari			8	0,01%
Bošnjaci			8	0,01%
Česi			5	0,00%
Rusini			5	0,00%
Albanci			4	0,00%
Bunjevci			2	0,00%
nepoznato			759	1,37%

Stanovništvo prema polu i starosti

	m			ž
?	232			279
80+	188			399
75—79	553			870
70—74	1.004			1.385
65—69	1.319			1.667
60—64	1.325			1.484
55—59	1.340			1.456
50—54	2.160			2.414
45—49	2.356			2.743
40—44	1.958			2.420
35—39	1.707			1.995
30—34	1.757			1.899
25—29	1.822			2.099
20—24	2.140			2.047
15—19	1.989			1.907
10—14	1.629			1.541
5—9	1.390			1.322
0—4	1.256			1.111
Prosek :	37,7			40,2

Domaćinstva

Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 5.328 6.462 9.507 13.444 17.323 18.030 19.585

Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek Broj domaćinstava 4.056 4.759 4.373 4.468 1.250 509 109 39 13 9 2,82

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	21.850	6.337	13.708	774	808	223
Ženski	25.064	5.496	13.863	3.656	1.827	222
UKUPNO	46.914	11.833	27.571	4.430	2.635	445

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	10.029	261	1	19	3.258
Ženski	8.329	168	1	5	1.721
UKUPNO	18.358	429	2	24	4.979
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	316	596	1.543	203	882
Ženski	96	166	1.689	268	343
UKUPNO	412	762	3.232	471	1.225
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	106	290	703	407	395
Ženski	213	283	491	817	1.401
UKUPNO	319	573	1.194	1.224	1.796
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	320	0	0	729
Ženski	277	0	1	389
UKUPNO	597	0	1	1.118

Partnerski gradovi

Kralupi na Vltavi, Češka Argostoli, Grčka (1995) Fudžimi, Japan (1982) Kirjat Ata, Izrael Celje (2024)

Poznate ličnosti

Bista srpskog državnika Stojana Novakovića u gradskom parku u Šapcu

Detalj sa fasade zgrade u centru Šapca — Krsmanovićeva kuća (Zgrada „Borova”)

U periodu koji obuhvata razvoj grada tokom XIX i XX veka, Šabac daje znatan broj ličnosti iz različitih oblasti, od kulture, obrazovanja, sporta i naučnog stvaralaštva. Ističu se:

• Miloš Stojićević Pocerac (1776—1811), vojvoda, velikan i junak Prvog srpskog ustanka
• Jevrem Obrenović (1790—1856), političar, prvi gradonačelnik grada Šapca
• Dr Sava Petrović (1839—1889), lekar, sanitetski pukovnik, dopisni član Srpske kraljevske akademije
• Milorad Popović Šapčanin (1841—1895), pesnik, pripovedač, romanopisac
• Stojan Novaković (1842—1915), književnik, akademik, diplomata
• Laza K. Lazarević (1851—1891), književnik i lekar
• Dr Draga Ljočić (1855—1926), prva žena — lekar u Srbiji
• Vladimir M. Jovanović (1859—1899), pesnik
• Janko M. Veselinović (1862—1905), književnik
• Sima Trojanović (1862—1935), etnolog i antropolog
• Milorad Ruvidić (1863—1914), arhitekt
• Đorđe Nešić (1873—1959), lekar
• Andra Jovanović (1875—1953), lekar, dobrotvor
• Vladimir Stanimirović (1881—1956), književnik, pravnik, prevodilac
• Stanislav Vinaver (1891—1955), pesnik, prevodilac i pripovedač
• Sofka Nikolić (1907—1982), srpska pevačica narodne muzike
• Ljubiša Jovanović (1908—1971), jugoslovenski, srpski pozorišni i filmski glumac
• Oskar Davičo (1909—1989), književnik
• Mika Mitrović Jarac (1912—1941), narodni heroj
• Vera Blagojević (1920—1942), narodni heroj
• Dragiša Penjin (1925—2000), književnik
• Mihailo Đurić (1925—2011), filozof, akademik SANU
• Zaharije Trnavčević (1926—2016), novinar i političar
• Igor Belohlavek (1928—1993), muralista i likovni pedagog
• Milić od Mačve (1934—2000), slikar
• Vladislav Lalicki (1935—2008) scenograf, kostimograf, slikar
• Ivan Glišić (1942—) pisac, slikar, novinar, tekstopisac
• Dušan Kovačević (1948—), akademik SANU, dramski pisac, scenarista i pozorišni radnik
• Šaban Šaulić (1951—2019), pevač
• Ljuba Aličić (1955—), pevač
• Branislav Lečić (1955—), glumac, političar
• Mile Isaković (1958—), rukometaš
• Veselin Vuković (1958—), rukometaš
• Veran Matić (1962-), srpski novinar,
• Mitar Palikuća (1974—), srpski paraolimpijac
• Nina Janković (1988—), glumica
• Čedomir Rajačić (1960---), pevač

Galerija

• 
  Šabačka biblioteka
• 
  Gospodar Jevremova ulica
• 
  Spomenik Gospodar Jevremu
• 
  Šabački kulturni centar
• 
  Zgrada „Trijumf”
• 
  Fontana u krugu bolnice
• 
  Dunjića kuća
• 
  Hotel „Sloboda”
• 
  Zgrada pozorišta
• 
  Zgrada pošte
• 
  Zgrada opštine
• 
  Šabačka tvrđava
• 
  Kafana „Šaran”
• 
  Vodotoranj na Letnjikovcu
• 
  Novi gradski trg
• 
  Novi gradski trg
• 
  Zgrada stare šabačke sinagoge
• 
  Mihajlovac (vašarište)

Vidi još

• Logori nacističke Nemačke u Šapcu
• Stari Šabac
• Cicvarići
• Šabačka tvrđava
• Šabački kulturni centar
• Spomenici grada Šapca
• Jevreji u Šapcu

Literatura

• Živanović, Dušica (2004). Arhitekta Milorad Ruvidić, život i delo. Orion art. ISBN 978-86-83305-13-1. 
• Spremić, Momčilo (1976). „Despot Đurađ Branković i Mačvanska banovina”. Istorijski časopis. 23: 23—37. 

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt
• Turistička organizacija grada Šapca
• Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
• Gugl satelitska mapa (Maplandia)
• Plan naselja na mapi (Mapquest)