Mshale (kundinyota)

^{Kwa habari za sayari (wakati mwingine kwa kosa huitwa pia "Kausi") angalia hapa Neptuni; kwa matumizi mengine ya jina "Sagittarius" angalia hapa Sagittarius}

Nyota za Mahale au Kausi angani (mistari imeongezwa kwenye picha tu)

Mshale jinsi inavyochorwa na msanii

Mshale (pia Kausi, kwa Kilatini/Kiingereza: Sagittarius) ni jina la kundinyota kwenye zodiaki.

Nyota za Mshale huwa haziko pamoja kihalisi lakini zinaonekana tu vile kutoka duniani. Kwa uhalisi kuna umbali mkubwa kati yao, kama ziko mbali au jirani nasi. Kwa hiyo kundinyota "Mshale" linaonyesha eneo la angani jinsi tunavyoiona kutoka Duniani.

Jina

Mabaharia Waswahili wamejua nyota hizi kwa muda mrefu kwa jina la "Kausi" linalotokana na neno la Kiarabu Qaws قوس linalomaanisha "upinde". Maana hii ni karibu sawa na jina la Kilatini "Sagittarius" (mpiga upinde). Wataalamu wa kale waliona katika nyota zake picha ya mtu anayekalia juu ya farasi akishika pinde na kulenga mshale.

Jina la "Kaus" limetumiwa pia katika elimuanga ya kimagharibi kutaja nyota kadhaa zilizomo hapa kama vile Kaus Australis, Kaus Medius na Kaus Borealis.

Katika vitabu kadhaa vya shule za msingi nchini Tanzania "Kausi" imetumiwa kwa kosa kutaja sayari ya nane katika Mfumo wa Jua letu yaani Neptuni.

Katika unajimu wa kisasa jina la Kausi limeshasahauliwa na nyota hizi zinajulikana zaidi kwa “Mshale” ambayo inarejelea picha inayotumiwa kama ishara yake.

Kuonekana

Mshale inaonekana pale angani ambako Njia Nyeupe inang'aa zaidi yaani kuelekea kitovu cha majarra yetu.

Mshale ni kati ya makundinyota yaliyojulikana tangu karne nyingi zikitumiwa hasa na mabaharia kutafuta njia baharini wakati wa usiku.

Nyota na magimba ya anga

Katika eneo la Mshale wataalamu wa anga walitambua magimba ya angani kadhaa ya maana. Hizi ni pamoja na

• Alfa Sagittarii ambayo ni chanzo cha mawimbi ya redio; inaaminiwa ya kwamba mawimbi haya ni dalili za kuwepo kwa shimo jeusi kubwa sana linaloitwa "Sagittarius A*"; linatazamiwa kuwa shimi jeusi kuu kwenye kitovu cha galaksi yetu yaani Njia Nyeupe.
• Nebula kadhaa zilizoandikishwa katika orodha ya Messier kama vile Nebula za Wangwa, Bata-Maji, na Buibui Nyekundu.

Jina (Bayer)	Namba ya Flamsteed	Jina (UKIA)	Mwangaza unaoonekana	Umbali (miaka nuru)	Aina ya spektra
ε	20	Kaus Australis	1,9m	143	B9.5 III
σ		Nunki	2,05m	224	B2.5 V
ζ	38	Ascella	2,60m	89	A3 IV
δ	19	Kaus Media	2,72m	ca. 350	K3 III
λ	22	Kaus Borealis	2,82m	78	K0 IV
π	41	Albaldah	2,88m	440	F2 II/III
γ	10	Alnasl	2,98m	96	K0 III
η			3,10m	149	M2 III
φ	27		3,17m	231	B8.5 III
τ	40		3,31m	120	K1 / K2III
ξ2	37		3,52m	372	G8 / K0II/III
ο	39		3,76m	139	K0 III
μ	13	Polis	3,84m	3912	B2 III
ρ1	44		3,92m	122	F0 III/IV
β1		Arkab Prior	3,96m	378	B9 V
α		Rukuba ya Rami (α Sgr)	3,97m	170	B8 V
ι			4,12m	189	K0 III
β2		Arkab Posterior	4,27m	139	F2 III

Marejeo

• kuhusu jina: Jan Knappert, The Swahili names of stars, planets and constellations; makala katika jarida la The Indian Ocean Review, Perth, Australia September 1993, uk. 7