Tazama chanzo cha Urusi

{{For|matumizi mengine ya jina hili|Urusi (Zanzibar)}}
{{Infobox country
|native_name = ''Российская Федерация<br />Rossiyskaya Federatsiya''<br />Shirikisho la Urusi
|common_name = Russia
|national_motto = none
|national_anthem = [[National Anthem of Russia|Hymn of the Russian Federation]]
|image_flag = Flag of Russia.svg
|image_coat = Coat of Arms of the Russian Federation.svg
|image_map = LocationRussia.png
|capital = [[Moscow]] |latd=55|latm=45|latNS=N|longd=37|longm=37|longEW=E
|largest_city = [[Moscow]]
|official_languages  = [[Kirusi]]
|government_type = [[Jamhuri]], [[Shirikisho]]<br /> [[serikali ya kiraisi]]
|leader_titles = [[Marais wa Urusi|Rais]]<br />[[Waziri Mkuu]]
|leader_names = [[Vladimir Putin]]<br />[[Mikhail Mishustin]]
|sovereignty_type = [[Historia ya Urusi|Uhuru]]
|area = 17,075,400<!--http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1/010000R-->
|areami² = 6,592,800
|area_rank = ya 1
|area_magnitude = 1 E12
|percent_water            = 13<!--http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1/010000R-->
|population_estimate      = 146,238,000 <!--https://tass.com/society/1250063-->
|population_estimate_year = 1-1-2021
|population_estimate_rank = ya 9
|population_census = 145,164,000<!--http://www.eastview.com/all_russian_population_census.asp-->
|population_census_year = 2002
|population_density = 8.3
|population_densitymi² = 21.5
|population_density_rank = ya 217
|GDP_PPP_year = 2005
|GDP_PPP = $1.576 trillioni <!--http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2006/01/data/dbcoutm.cfm?SD=2005&ED=2005&R1=1&R2=1&CS=3&SS=2&OS=C&DD=0&OUT=1&C=512-941-914-446-612-666-614-672-311-946-213-137-911-962-193-674-122-676-912-548-313-556-419-678-513-181-316-682-913-684-124-273-339-921-638-948-514-686-218-688-963-518-616-728-223-558-516-138-918-353-748-196-618-278-522-692-622-694-156-142-624-449-626-564-628-283-228-853-924-288-233-293-632-566-636-964-634-182-238-453-662-968-960-922-423-714-935-862-128-716-611-456-321-722-243-965-248-718-469-724-253-576-642-936-643-961-939-813-644-199-819-184-172-524-132-361-646-362-648-364-915-732-134-366-652-734-174-144-328-146-258-463-656-528-654-923-336-738-263-578-268-537-532-742-944-866-176-369-534-744-536-186-429-925-178-746-436-926-136-466-343-112-158-111-439-298-916-927-664-846-826-299-542-582-443-474-917-754-544-698&S=PPPWGT&CMP=0&x=25&y=12-->
|GDP_PPP_rank = ya 10<sup>1</sup>
|GDP_PPP_per_capita = $11,041<!--http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2006/01/data/dbcoutm.cfm?SD=2005&ED=2005&R1=1&R2=1&CS=3&SS=2&OS=C&DD=0&OUT=1&C=512-941-914-446-612-666-614-672-311-946-213-137-911-962-193-674-122-676-912-548-313-556-419-678-513-181-316-682-913-684-124-273-339-921-638-948-514-686-218-688-963-518-616-728-223-558-516-138-918-353-748-196-618-278-522-692-622-694-156-142-624-449-626-564-628-283-228-853-924-288-233-293-632-566-636-964-634-182-238-453-662-968-960-922-423-714-935-862-128-716-611-456-321-722-243-965-248-718-469-724-253-576-642-936-643-961-939-813-644-199-819-184-172-524-132-361-646-362-648-364-915-732-134-366-652-734-174-144-328-146-258-463-656-528-654-923-336-738-263-578-268-537-532-742-944-866-176-369-534-744-536-186-429-925-178-746-436-926-136-466-343-112-158-111-439-298-916-927-664-846-826-299-542-582-443-474-917-754-544-698&S=PPPPC&CMP=0&x=18&y=9-->
|GDP_PPP_per_capita_rank = ya 62
|HDI_year = 2003
|HDI = 0.795
|HDI_rank = ya 62
|HDI_category = <font color="#FFCC00">medium</font>
|currency = [[Rubl]]
|currency_code = RUB
|time_zone =
|utc_offset = +2 to +12
|time_zone_DST =
|utc_offset_DST = +3 to +13
|cctld = [[.ru]], ([[.su]] reserved)
|calling_code = 7
|footnotes =<sup>1</sup> Rank based on Aprili 2006 IMF data
}}

'''Urusi''' (kwa [[Kirusi]]: Россия, ''Rossiya'') ni nchi ya [[Ulaya ya Mashariki]] na ya [[Asia]]. 

Kwa eneo ni nchi kubwa kuliko zote [[duniani]], ikiwa na [[km²]] 17,075,400.
 
Urusi imepakana na [[Norway]], [[Ufini]], [[Estonia]], [[Latvia]], [[Lithuania]], [[Poland]], [[Belarus]], [[Ukraine]], [[Georgia (nchi)|Georgia]], [[Azerbaijan]], [[Kazakhstan]], [[China]], [[Mongolia]] na [[Korea ya Kaskazini]]. 

Iko karibu vilevile na maeneo ya [[Marekani]] (jimbo la [[Alaska]] liko ng'ambo ya [[mlango wa Bering]]) na [[Japani]] (kisiwa cha [[Hokkaido]] kiko ng'ambo ya mlango wa [[La Pérouse]].

Kuna wakazi 146,238,000<ref>https://www.breitbart.com/national-security/2021/01/29/russias-population-drops-to-15-year-low/?inf_contact_key=e71d9f39f2e179dc29c4bc51137e481109c74070ac2bf3cfa7869e3cfd4ff832</ref>.

[[Mji mkuu]] ni [[Moscow]]. 

Hadi mwaka [[1991]] Urusi ilikuwa kiini cha [[Umoja wa Kisovyeti]] na kuitwa [[Shirikisho la Jamhuri ya Kisovyiet ya Kijamii ya Kirusi]]. 

Urusi ilikuwa [[udikteta]] chini ya [[chama cha kikomunisti]]. Tangu [[1990]] imekuwa [[demokrasia]].

Muundo wa [[utawala]] ni [[shirikisho]] la [[jamhuri]] chini ya [[rais mtendaji]].

== Jiografia ==
{{main|Jiografia ya Urusi}}
Eneo la Shirikisho la Kirusi linajumlisha sehemu kubwa ya [[kaskazini]] ya ma[[bara]] ya [[Ulaya]] na [[Asia]]. Umbali kati ya upande wa [[magharibi]] na upande wa [[mashariki]] kabisa ni karibu [[kilomita]] 8,000.

Mkoa wa [[Kaliningrad]] haufuatani moja kwa moja na maeneo mengine ya Urusi: umetengwa nayo [[jiografia|kijiografia]] na [[Lithuania]].

Mara nyingi Urusi hutazamwa kama sehemu mbili: Urusi wa Ulaya hadi [[milima]] ya [[Ural]] na [[Siberia]] au Urusi wa Kiasia ambayo ni nchi pana kati ya [[Ural]] na [[Pasifiki]]. 

Sehemu kubwa ya Urusi ni [[tambarare]] yenye [[vilima]] vidogo tu. Milima mirefu inapatikana kusini na mashariki mwa [[Siberia]].

Bahari mpakani urusi - [[Bahari Nyeusi]], [[Bahari ya Azov]], [[Bahari Nyeupe]], [[Bahari ya Barents]], [[Bahari ya Kara]], [[Bahari ya Laptev]], [[Bahari ya Mashariki ya Siberia]], [[Bahari ya Chukchi]], [[Bahari ya Bering]], [[Bahari ya Ohotsk]] na [[Bahari ya Japani]].
=== Pwani na visiwa===
Jumla Urusi ina pwani ndefu sana zenye urefu wa kilomita 37,000 kwenye [[Bahari Aktiki]] na [[Pasifiki]], pia kwenye [[Bahari Baltiki]], [[Bahari Nyeusi]] na [[Bahari ya Kaspi]].<ref name=cia>{{cite web|last=The World Factbook|title=CIA|publisher=Central Intelligence Agency|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/rs.html|accessdate=26 December 2007|archivedate=2015-07-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150703195129/https://www.cia.gov/Library/publications/the-world-factbook/geos/rs.html}}</ref>

[[Visiwa]] vikubwa vya Urusi ni [[Novaya Zemlya]] na [[Kisiwa cha Wrangel]] kwenye Bahari Aktiki na [[Sakhalin]] kwenye Pasifiki. Funguvisiwa muhimu ni [[Funguvisiwa ya Franz Josef]], [[Severnaya Zemlya]], [[Visiwa vya Siberia Mpya]] katika Bahari aktiki, halafu [[Kurili]] katika Pasifiki. 

===Kanda za uoto===
Eneo kubwa la Urusi hugawiwa kwa macho ya [[ekolojia]] kwa kanda asilia tano:
*kanda la [[tundra]] (ardhi iliyoganda); 
*kanda la [[taiga]] (misitu)
*kanda la [[mbuga baridi]] au tambararere nusuyabisi 
*kanda [[yabisi]]
*kanda la [[milima]]

Maeneo makubwa ni uwanda, hasa [[uwanda wa Ulaya ya Mashariki]] na [[uwanda wa Siberia ya Magharibi]], halafu [[nyanda za chini]] za Siberia Kaskazini na [[Kolyma]]. [[Nyanda za juu]] za Siberia ya Kati na [[Lena]] halafu [[safu za milima]] kwenye kaskazini-mashariki na kwenye mpaka wa kusini.

=== Tabianchi na hali ya hewa ===
Sehemu kubwa za Urusi huwa na vipindi vya [[majira]] tofauti sana; [[joto]] kubwa inafuatana na [[baridi]] kali.

[[Tabianchi]] ya Urusi ni hasa ya kibara, kutokana na umbo la nchi na [[umbali]] wa sehemu nyingi na bahari. Maeneo mengi yana umbali wa kilomita 400 na zaidi kutoka [[ufuko|ufukoni]], na [[kitovu]] cha nchi kina umbali wa kilomita 3,840 kutoka bahari. 

Zaidi ya hayo Urusi ina safu za milima mirefu hasa upande wa kusini na upande wa mashariki ambazo zinazuia kufika kwa urahisi kutoka [[Bahari Hindi]] na Pasifiki [[upepo]] wenye uwezo wa kupoza [[halijoto]]. Kinyume chake upepo kutoka [[Bahari Aktiki]] unaweza kuingia bila vizuizi vya aina hii na kuleta [[baridi]] kali.

[[Theluji]] hufunika uso wa ardhi kati ya siku 40 hadi 200 kwa mwaka katika Urusi ya magharibi, na siku 120 - 200 kila mwaka katika Siberia. Katika kaskazini karibu na Aktiki iko ardhi yenye hali ya [[jalidi ya kudumu]] kwa [[kina]] cha [[mita]] mia kadhaa. Halijoto ya wastani ya sehemu kubwa ya Siberia iko chini ya 0[[°C]].

Sehemu kubwa za Urusi zina majira mawili tu ambayo ni [[majirajoto]] na [[majirabaridi]] yenye [[jalidi]]. Vipindi vya kati ni vifupi sana. Hii inaathiri pia [[njia za usafiri]]. Wakati wa majirabaridi, ambako [[maji]] yote kwenye [[mito]] na [[Ziwa|maziwa]] huwa yameganda, [[barabara]] zinafunguliwa juu ya [[barafu]] ya mito mikubwa au kupitia maziwa makubwa. 

Kanda nyembamba la pwani kwenye [[Bahari Nyeusi]] huwa na tabianchi ya [[nusutropiki]].

Wakati wa Januari halijoto ni −6°C huko [[Saint Petersburg]], −27°C katika [[Siberia]] ya magharibi na −43°C huko  [[Yakutsk]] katika Siberia ya Kati. Wakati wa majirajoto halijoto inapatikana kati ya wastani ya 4°C kwenye visiwa vya aktiki na wastani ya 20°C katika kusini. 

Halijoto ya chini iliyopimwa ilikuwa −68°C huko Siberia ya kaskazini na +45°C kusini mwa nchi. 

Ukali wa baridi una athari kubwa juu ya [[maisha]] yote, jinsi gani watu wanaweza kufanya [[kazi]], na kama [[kilimo]] kinawezekana au la. [[Jengo|Majengo]] yanapaswa kuwa na tabia za pekee hasa katika maeneo ya jalidi ya kudumu ambako ni lazima kuweka kila jengo juu ya [[nguzo]] zinazofikia kina cha jalidi kwa sababu uso wa ardhi unakuwa laini na [[Topisi|matope]] wakati wa joto; [[mashine]] zinapaswa kutengenezwa kwa kutumia [[feleji]] inayovumilia tofauti kubwa za jalidi na joto.

Miezi ya jalidi ni pia kipindi cha [[giza]], kwa hiyo kuna mahitaji ya pekee ya [[nishati]] na [[nguo]].

[[Usimbishaji]] katika sehemu nyingi za Urusi si mkubwa kwa sababu maeneo mengi yako mbali na pwani, hivyo hayapokei [[hewa]] yenye [[unyevunyevu]] kutoka bahari. 

Sehemu zinazopokea [[mvua]] nyingi ziko karibu na pwani, kama [[Sochi]] kwenye Bahari Nyeusi (mm 1500 kwa mwaka) na visiwa vya Kurili (mm 1000 - 1500, hasa theluji). Pwani ya Baltiki inapokea mm 600, Moscow mm 525 kwa mwaka. Maeneo yaliyo karibu na Kazakhstan hupokea mm 20 pekee kwa mwaka, na kwenye sehemu za pwani za Aktiki ni mm 15 pekee.

=== Mito na maziwa===
Kwa jumla kuna mito [[elfu]] kadhaa. Mingi iko sehemu ya beseni ya utiririshaji ya [[Bahari Aktiki]] ambako kuna watu wachache. Kwa hiyo sehemu kubwa ya maji haina matumizi kwa manufaa ya [[binadamu]]. Kinyume chake maeneo ya Urusi ya kusini kwenye vipindi vya joto na wakazi wengi yanaona vipindi vya uhaba wa maji kama vile beseni za [[mto Don]] na [[mto Kuban]].

Upande wa mashariki wa Ural kuna mito 40 yenye urefu unaozidi kilomita 1,000. Ni hasa mito 3 inayobeba maji ya Siberia kwenda Bahari Aktiki:

* [[Irtysh (mto)|Irtysh]] na [[Ob (mto)|Ob]] (jumla urefu wa km 5,380),
* [[Yenisei (mto)|Yenisei]] (urefu km 4,000)
* [[Lena (mto)|Lena]] (km 3,630).

Mito hii mitatu humwaga kila [[sekunde]] [[m³]] 50,000 kwenye Bahari Aktiki.

Kati ya mito mingine mikubwa kuna:
* [[Volga]] ambayo ni [[mto]] mrefu wa [[Ulaya]] ukiishia katika [[Bahari ya Kaspi]]
* [[Dnepr]] unaoishia katika [[Bahari Nyeusi]]; ni [[njia ya maji]] muhimu
* [[Kama (mto)|Kama]] ni njia muhimu pia
* [[Oka (mto)|Oka]]
* [[Moskva (mto)|Moskva]]
* [[Neva (mto)|Neva]]
* [[Don]]
* [[Amur (mto)|Amur]]

Maziwa ya Urusi hushika takriban robo ya [[maji matamu]] yote duniani yasiyo [[barafu]]. <ref name=loc>{{cite web|last=Library of Congress|title=Topography and drainage|url=http://countrystudies.us/russia/23.htm|accessdate=26 December 2007}}</ref> 

Ziwa kubwa ni [[Ziwa Baikal]] ambayo ni ziwa yenye maji mengi duniani.<ref name=baikal>{{cite web|title=Lake Baikal—A Touchstone for Global Change and Rift Studies|publisher=United States Geological Survey|url=http://pubs.usgs.gov/fs/baikal/|accessdate=26 December 2007}}</ref> Maziwa mengine ni pamoja na [[Ziwa Ladoga|Ladoga]] na [[Ziwa Onega|Onega]] ambayo ni kati ya maziwa makubwa zaidi ya [[Ulaya]].

=== Miji mikubwa ===
{{main|Orodha ya miji ya Urusi}}
Ma[[jiji]] mawili makuu ni [[Moscow]] na [[Sankt Peterburg]].
[[Picha:StBasile SpasskayaTower Red Square Moscow.hires.jpg|right|thumb|250px|Kanisa Kuu la Vasili Blazeni na mnara wa Spasski wa Kremlin mjini Moscow]] 
Moscow ni [[mji mkuu]] wa kale uliyorudishiwa nafasi yake baada ya [[mapinduzi ya kikomunisti]] ya mwaka 1918.

Sankt Peterburg ilikuwa [[mji mkuu]] kuanzia mwaka [[1703]] hadi [[1918]] kama [[makao makuu]] ya [[tsar]] au [[kaisari]] wa Urusi. Miaka [[1924]]-[[1989]] ikaitwa Leningrad kwa heshima ya [[Lenin]], kiongozi wa [[mapinduzi]]. 

Miji mingine mikubwa ni pamoja na:

* [[Novosibirsk]]
* [[Nizhniy Novgorod]]
* [[Yekaterinburg]]
* [[Samara]]
* [[Omsk]]
* [[Kazan]]
* [[Ufa]]
* [[Chelyabinsk]]
* [[Rostov]]
* [[Perm]]
* [[Volgograd]]

== Historia ==
{{main|Historia ya Urusi}}
[[Historia]] ya Urusi kama nchi ya pekee ilianza polepole pale ambako ma[[kabila]] ya wasemaji wa [[Kislavoni cha Mashariki]] walipoanza kujenga maeneo yao kuanzia [[karne ya 8]] [[BK]]. 

[[Waskandinavia]] waliunda [[dola]] la kwanza katika eneo la [[Kiev]], wakalitawala kama dola la Kislavoni. Wenyewe waliingia haraka katika [[lugha]] na [[utamaduni]] wa wenyeji, lakini waliacha jina lao kwa sababu "Rus" kiasili ilikuwa jina la Waskandinavia wale kutoka [[Uswidi]] ya leo. 

Mwaka [[988]] Kiev ilipokea [[Ukristo]] wa [[Kiorthodoksi]] kutoka [[Bizanti]]. Tukio hilo liliathiri moja kwa moja [[utamaduni]] na historia yote iliyofuata.

Dola la Kiev liliporomoka kutokana na mashambulio ya [[Wamongolia]] baada ya [[Jingis Khan]], na maeneo madogo zaidi yalijitokeza yaliyopaswa kukubali ubwana wa Wamongolia.

=== Upanuzi wa utemi wa Moscow ===
Kubwa kati ya maeneo yale madogo ulikuwa [[utemi wa Moscow]]. Watemi wa Moscow walichukua nafasi ya kwanza kuunganisha [[Waslavoni wa Mashariki]] dhidi ya Wamongolia na kupanua utawala wao. 

Baada ya anguko la [[Konstantinopoli]] mwaka [[1453]] watawala wa Moscow walipokea cheo cha [[Kaisari]] wa [[Roma]] kilichoitwa "[[tsar]]" na kuwa cheo cha watawala wa Urusi hadi mwaka [[1917]].

Mpaka [[karne ya 18]] eneo la Moscow lilikuwa tayari kubwa likabadilika kuwa [[Milki ya Kirusi]] iliyoendelea kupanuka katika [[Siberia]] na [[Asia ya Kati]], ikawa kati ya milki kubwa kabisa za historia ikienea kutoka [[Poland]] upande wa magharibi hadi [[bahari]] ya [[Pasifiki]] upande wa mashariki.

=== Matengenezo ya kisiasa chini ya Petro I ===
Tsar [[Peter I wa Urusi|Petro I]] ([[1689]] - [[1725]]) alitambua ya kwamba nchi yake ilikuwa nyuma upande wa [[teknolojia]] na [[elimu]] kulingana na ma[[taifa]] ya Ulaya. Alianzisha mabadiliko mengi ya kuiga mfano wa [[Ulaya ya Magharibi]] akahamisha mji mkuu kutoka Moscow kwenda mji mpya aliounda sehemu ya magharibi ya milki yake akauita [[Sankt Peterburg]].

Tangu wakati wa Petro I nchi ilishiriki katika [[siasa]] ya Ulaya pamoja na [[vita]] vingi vya huko.

Mwanzo wa [[karne ya 19]] milki ikashambuliwa na [[Napoleon Bonaparte]] aliyeteka Moscow lakini Warusi walifaulu kuwafukuza maadui kwa msaada wa baridi iliyoua [[askari]] wengi wa [[Ufaransa]].

=== Upanuzi katika Asia ===
Matsar wa Urusi waliendelea kutawala kwa kuwa na [[mamlaka]] zote bila kushirikisha wananchi jinsi ilivyokuwa kawaida katika sehemu nyingine za Ulaya. Miji iliona [[maendeleo]] ya viwanda na jamii ya kisasa, lakini sehemu kubwa ya [[wakulima]] waliendelea kukaa chini ya [[utawala]] wa ma[[kabaila]].

Katika sehemu ya pili ya karne ya 19 Urusi ulipanua utawala wake juu ya maneo makubwa ya Asia ya Kati na milima [[Kaukasus]] ukashindana na [[Milki ya Osmani]], [[Uajemi]] na athira ya [[Uingereza]] katika Asia.

=== Mapinduzi za 1905 na 1917 ===
Mwanzoni mwa [[karne ya 20]] Urusi ukaonekana tena kuwa nyuma ya nchi za magharibi na sababu kuu ilikuwa nafasi kubwa ya [[serikali]] iliyojitahidi kusimamia mabadiliko yote katika [[jamii]] na kuzuia mabadiliko yaliyoonekana magumu machoni pa Tsar, pa makabaila na pa ma[[askofu]] wa [[Kanisa la Kiorthodoksi]].

Mwaka [[1904]] upanuzi wa Urusi katika Asia uligongana na upanuzi wa Japan. Katika [[Vita ya Japani na Urusi ya 1905|vita dhidi ya Japani]] Urusi ulishindwa na tukio hili lilisababisha [[mapinduzi ya Urusi ya 1905]]. Tsar [[Nikolas II wa Urusi|Nikolas]] alipaswa kukubali [[uchaguzi]] wa [[bunge]] la [[duma]] kwa mara ya kwanza. Hata hivyo [[haki]] za duma zilikuwa chache na mabadiliko yalitokea polepole mno.

Urusi ulijiunga mwaka [[1914]] na [[vita kuu ya kwanza ya dunia]] ukisimama upande wa [[Uingereza]] na [[Ufaransa]] dhidi ya [[Ujerumani]] na [[Austria-Hungaria]]. Vita havikuenda vizuri, wananchi wakaona [[njaa]] na [[Mapinduzi ya Urusi ya 1917#Mapinduzi ya Februari 1917|mapinduzi ya Februari 1917]] yakamfukuza Tsar aliyejiuzulu. 

Vita vikaendelea na [[Wajerumani]] walizidi kusogea mbele. Serikali mpya ya bunge ikapinduliwa katika mwezi wa Oktoba [[1917]] na mapinduzi ya [[Bolsheviki]] chini ya [[kiongozi]] wao [[Vladimir Ilyich Lenin]].

=== Utawala wa kikomunisti na Umoja wa Kisovyeti ===
Huo ulikuwa mwanzo wa [[vita ya wenyewe kwa wenyewe]]. [[Wakomunisti]] chini ya Lenin walishinda na kugeuza Urusi kuwa [[Umoja wa Kisoveti]] tangu mwaka [[1922]], wakitawala kwa [[mfumo wa kiimla]] wa [[chama]] chao. Ili kurahisisha [[utawala]] wao Wakomunisti waliamua kutawala Urusi wa awali kwa muundo wa [[shirikisho]], wakaunda jamhuri mbalimbali kufuatana na ma[[taifa]] ndani ya eneo hilo kubwa. 

Urusi lilikuwa sasa jina la jamhuri kubwa katika [[umoja]] huu nao ukaitwa [[Shirikisho la Jamhuri ya Kisovyiet ya Kijamii ya Kirusi]].

Ki[[katiba]] jamhuri hizo zote zilikuwa [[nchi huru]] lakini hali halisi zilitawaliwa zote kutoka makao makuu ya chama cha kikomunisti huko Moscow. Katiba hiyo ilipata umuhimu tangu [[1989]], wakati wa mwisho wa utawala wa Wakomunisti ambako jamhuri zote zilitafuta [[uhuru]] wao zikaachana na Umoja. 

Mji mkuu Sant Peterburg ulibadilishwa jina kuwa [[Leningrad]] na baadaye makao makuu ya nchi yakahamishwa tena kwenda Moscow.

Kiongozi aliyemfuata Lenin mwaka [[1924]] alikuwa [[Josef Stalin]] aliyeweza kugeuza utawala wa chama kuwa utawala wake mwenyewe akiongoza kwa jina la [[Katibu Mkuu]] wa chama cha kikomunisti.

Mwaka [[1939]], mwanzoni mwa [[vita kuu ya pili ya dunia]] Stalin alipatana na [[Ujerumani]] wa [[Adolf Hitler]] kugawa maeneo ya Poland na [[nchi za Baltiki]] kati yao lakini mwaka [[1941]] Hitler alishambulia pia Umoja wa Kisovyeti. 

Warusi walipoteza [[askari]] milioni kadhaa, lakini waliweza kuwazuia Wajerumani wasiteke Moscow na Leningrad. Kwa msaada wa [[Marekani]] Warusi waliweza kurudisha [[jeshi]] la Ujerumani na kusogea magharibi. Umoja wa Kisovyeti ukawa kati ya nchi washindi wa [[vita kuu ya pili ya dunia]].

=== Mashindano ya vita baridi dhidi ya Marekani ===
Tangu mwaka [[1945]] jeshi la Urusi lilikaa katika nchi zote za [[Ulaya ya Mashariki]] hadi katikati ya Ulaya. Katika nchi hizo zote serikali za kikomunisti zilianzishwa na kusimamiwa na [[ofisi kuu]] ya chama cha kikomunisti huko Moscow. 

Urusi ulikuwa kiongozi wa nchi za kijamaa, ukishindana katika [[vita baridi]] dhidi ya [[nchi za magharibi]] zilizoongozwa na Marekani. Athira ya Umoja wa Kisovyeti ilipanuka hadi [[Afrika]], [[Asia]] na [[Amerika ya Kati]] ambako nchi mbalimbali zilianza kuiga mtindo wa kikomunisti.

=== Kusambaratika kwa Umoja kwa Kisovyeti ===
Utawala wa kikomunisti uliendelea hadi mwaka [[1990]]. Mwishoni ma[[tatizo]] ya [[uchumi]] yalizidi kwa sababu mfumo wa uchumi ulioongozwa moja kwa moja na serikali kuu, pamoja na utaratibu wa kiimla uliozuia wananchi kupinga siasa ya viongozi na kuleta [[hoja]] tofauti, ulisababisha tena nchi kubaki nyuma.

Tangu mwaka 1990 jamhuri kadhaa za Umoja wa Kisovyeti ziliondoka katika umoja na kutangaza uhuru wao ilhali serikali ilishindwa nguvu ya kuwazuia. Mwaka [[1991]] jamhuri wanachama za mwisho Urusi, Belarus na Ukraine ziliamua kumaliza Umoja wa Kisovyeti.

=== Urusi mpya ===
Tangu mwaka 1991 Urusi ulipungukiwa na maeneo mengi yaliyotwaliwa katika karne ya 19 na ya 18, ukabaki peke yake ingawa bado ni dola kubwa kuliko yote duniani. 

Ma[[rais]] wa Urusi baada ya 1991 walikuwa [[Boris Yeltsin]] na [[Vladimir Putin]].

[[Dmitry Medvedev]] alichaguliwa kuwa rais wa Urusi mwaka 2008 na mtangulizi wake [[Vladimir Putin]] akawa [[waziri mkuu]]. Mwaka 2012 Putin aliruhusiwa tena kikatiba kugombea uraisi akachaguliwa na kurudishwa tena mwaka 2018. 

==Siasa==

===Utawala===
[[File:Moscow Kremlin from Kamenny bridge.jpg|thumb|right|Kreml wa Moskwa ni kitovu cha serikali na [[ikulu]] ya [[Rais wa Urusi]].]]
Kulingana na katiba ya nchi, Urusi ni [[shirikisho]] na [[jamhuri]] ambako rais ni mkuu wa nchi <ref>{{cite web|title=The Constitution of the Russian Federation|work=(Article 80, §1)|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-05.htm|accessdate=27 December 2007}}</ref>na [[waziri mkuu]] ni kiongozi wa  [[serikali]].

Shirikisho la Urusi linafuata muundo wa [[demokrasia]] yenye [[mfumo wa vyama vingi]]. Kuna [[serikali ya kiraisi]] yenye [[Mgawanyo wa madaraka|mikono mitatu]]:
* [[Bunge]]: kuna sehemu mbili ambayo moja ni [[duma ya Urusi]] yenye wabunge 450 na [[Halmashauri ya Shirikisho la Urusi]] lenye wawakilishi 166 waliochaguliwa na bunge za [[Maeneo ya Shirkisho la Urusi]].
* Serikali: [[Rais wa Urusi|rais]] ni [[Amiri Jeshi Mkuu]], anaweza kutoa [[veto]] dhidi ya sheria zilizoamuliwa na bunge, na kuteua [[baraza la mawaziri]] pamoja na maafisa wengine muhimu.
* [[Mahakama]]: Kuna [[Mahakama ya kikatiba]], [[Mahakama Mkuu]] na mahakama nyingine za ngazi za shirikisho na majaji wanachaguliwa na HAlmashauri ya Shirikisho kufuatana na mapendekezo ya rais. 

Rais huchaguliwa kwa kura ya wananchi wote kwa kipindi cha miaka sita akiweza kurudishwa mara moja madarakani; anaweza kugombea tena baada ya kupumzika angalau kipindi kimoja. <ref>{{cite web|title=The Constitution of the Russian Federation|work=(Article 81, §3)|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-05.htm|accessdate=27 December 2007}}</ref> 

Baraza la mawaziri lina waziri mkuu na mawaziri wake wanaoteuliwa na rais kulingana na pendekezo ka waziri mkuu. Waziri mkuu anahitaji kukubaliwa na duma. 

Vyama vya kisiasa muhimu ni [[Urusi wa Umoja]], [[Chama cha Kikomunisti cha Urusi]], [[Chama Huria cha Urusi]] na [[Urusi wa Haki]].

===Mfumo wa Shirikisho===
{{main|Maeneo ya Shirikisho la Urusi}}
Kuna [[Maeneo ya Shirikisho la Urusi]] 85.
[[File:Russian Regions-EN.svg|center|600px|[[Ramani]] ya Maeneo ya Shirikisho la Urusi]]
Kulingana na katiba ya nchi kuna maeneo 85 yanayofanya shirikisho lake <ref>{{cite web|title=The Constitution of the Russian Federation|work=[[:ru:Официальный интернет-портал правовой информации|pravo.gov.ru]]|url = http://pravo.gov.ru:8080/page.aspx?94685|pages = 19, 21|language = Russian|date = 11 April 2014}}</ref> pamoja na eneo la [[Krim]] na mji wa [[Sevastopol]].<ref>{{cite web|url=http://kremlin.ru/events/president/news/20605|title=Treaty Between the Russian Federation and the Republic of Crimea on Ascension to the Russian Federation of the Republic of Crimea and on Establishment of New Subjects Within the Russian Federation|publisher=Kremlin.ru|date=18 March 2014|accessdate=10 April 2014|language=ru}}</ref> 

Maeneo ya shirikisho yanawakilishwa sawa katika bunge na kila moja linapewa wawakilishi wawili. <ref>{{cite web|title=The Constitution of the Russian Federation|work=(Article 95, §2)|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-06.htm|accessdate=27 December 2007}}</ref> Lakini hali halisi yana viwango tofauti vya madaraka ya kujitawala katika siasa ya ndani. 

*'''[[jamhuri ya Shirikisho la Urusi|Jamhuri za shirikisho]] 22''' ambazo kwa jina zinajitawala, zina katiba zao zikiwa na [[gavana]] na [[bunge]] wanaochaguliwa na wakazi wake moja kwa moja. [[Sheria]] ya Urusi inaamuru [[uchaguzi]] wa moja kwa moja wa wakuu wa jamhuri lakini hao hawaruhusiwi tena kutumia cheo cha "rais".<ref>{{Cite web |url=http://graph.document.kremlin.ru/page.aspx?1;1538006 |title=Federal Law of 28.12.2010 No. 406-FZ |accessdate=2016-04-05 |archivedate=2013-01-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130116214932/https://graph.document.kremlin.ru/page.aspx?1%3B1538006 }}</ref> Jamhuri ina haki ya kujiamulia kuhusu [[lugha rasmi]]. Hadhi ya jamhuri ilianzishwa kutokana na kuwepo kwa [[kabila]] kubwa au [[taifa]] lenye [[utamaduni]] usio wa Kirusi. Hali halisi jamhuri nyingi zina wakazi wengi Warusi kutokana na [[historia]] ya [[uhamiaji]] zamani za [[Umoja wa Kisovyeti]]. 
*'''[[Mikoa ya Urusi]] 55''', ila kuna majina mawili kwa mikoa hiyo. Mingi inaitwa '''[[oblast ya Urusi|oblast]]''' ambayo ni hali ya kawaida na 9 inaitwa '''[[krai ya Urusi|krai]]''' kwa sababu za kihistoria; zote zina gavana na wabunge wanaochaguliwa na wakazi moja kwa moja.
* '''[[Jiji la Shirikisho la Urusi|Majiji ya Shirikisho]] 3''' ambayo ni majiji yaliyopewa hadhi ya pekee kutokana na umuhimu wao wa kitaifa ([[Moscow]], [[Sankt Petersburg]] na [[Sevastopol]])
* '''[[Eneo huru la Urusi|Maeneo huru]] 5''' ambayo ni maeneo makubwa yenye watu wachache yaliyopewa hadhi ya pekee kwa sababu ni maeneo ya kidesturi ya wakazi asilia wasio Warusi; siku hizi kote Warusi wamekuwa wengi lakini hadhi ya eneo huru ni jaribio la kuonyesha heshima kwa utamaduni wa pekee wa wenyeji. "[[Uhuru]]" katika mengi ni kwa jina tu, unahusu zaidi utamaduni na kutunza lugha ya wenyeji asilia: mengi hutawaliwa na mkoa wa jirani. Maeneo manne huitwa "okrug huru" na moja "oblast huru" ambayo ni [[Oblast huru ya Kiyahudi]])

Maeneo yote ya Shirikisho yamepangwa katika [[Kanda ya Shirikisho la Urusi|kanda]] 9. Kila moja huwa na Mkuu wa Kanda anayeteuliwa na rais na jukumu lake ni kusimamia na kuangalia kazi ya serikali za maeneo.

==Watu, lugha, dini==
Warusi asilia ni 81%, lakini kuna makabila mengine 160 katika shirikisho, ambayo yanatumia [[lugha]] 100 hivi<ref name=britannica>{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513251/Russia |title=Russia |publisher=Encyclopædia Britannica |accessdate=31 January 2008}}</ref> (angalia [[orodha ya lugha za Urusi]]). 

Kufuatana na [[sensa]] ya mwaka 2002 kulikuwa na watu milioni 142.6 wasemaji wa Kirusi, wakifuatwa na wasemaji wa [[Kitatari]] milioni 5.3 na [[Kiukraina]] milioni 1.8.<ref>{{cite web|url=http://www.perepis2002.ru/index.html?id=87|title=Russian Census of 2002|work=4.3. Population by nationalities and knowledge of Russian; 4.4. Spreading of knowledge of languages (except Russian)|publisher=[[Rosstat]]|accessdate=16 January 2008|archivedate=2011-07-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110719233704/http://www.perepis2002.ru/index.html?id=87}}</ref> 

[[Lugha rasmi]] na ya kawaida ni [[Kirusi]] kwenye maeneo yote ya Shirikisho la Kirusi lakini katiba ya nchi inatoa kibali kwa [[Jamhuri ya Shirikisho la Urusi|Jamhuri za shirikisho]] kujiamulia lugha rasmi ya nyongeza kwa eneo lao pamoja na Kirusi.<ref>{{cite web|title=The Constitution of the Russian Federation|work=(Article 68, §2)|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-04.htm|accessdate=27 December 2007}}</ref>. Kuna pia [[Eneo huru la Urusi|"maeneo huru" ya pekee]] yenye lugha zao pamoja na Kirusi.

===Dini===
[[File:Eggink VelKnVladimir.jpg|thumb|240px|right|[[Mchoro]] wa Ivan Eggink ukionyesha Vladimir Mkuu akisikiliza mapadri wa Kiorthodoksi, huku mjumbe wa [[Papa]] akinuna pembeni.]]
[[File:Vasnetsov Bapt Vladimir.jpg|thumb|''Ubatizo wa Vladimir'', [[mchoro wa ukutani]] wa [[Viktor Vasnetsov]]]]
Warusi wengi kabisa walikuwa wafuasi wa [[Ukristo]] wa [[Kiorthodoksi]] hadi [[mapinduzi]] ya 1917/18. Katika mapokeo yao wenyewe ni [[Mtume Andrea]] aliyeleta mara ya kwanza [[imani]] hiyo hadi Urusi.<ref name=encarta>{{cite encyclopedia|last=Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2007|title=Russia|url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761569000_6/Russia.html|accessdate=2007-12-27|=https://web.archive.org/web/20080109010927/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761569000_6/Russia.html}} {{Wayback|url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761569000_6/Russia.html |date=20080109010927 }} {{Cite web |url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761569000_6/Russia.html |title=Nakala iliyohifadhiwa |accessdate=2016-04-17 |archivedate=2008-01-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080109010927/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761569000_6/Russia.html }}</ref>. 

Chanzo cha mapokeo hayo yalitokeo kwenye eneo la [[Ukraine]] ya leo ambako mnamo mwaka [[988]] [[mtemi]] wa [[Kiev]] [[Vladimir Mkuu]] alipokea [[ubatizo]] kutoka kwa [[Padre|mapadre]] wa [[Kanisa]] la [[Bizanti]] uliofuatwa na ubatizo wa [[familia]] na wananchi wa Kiev<ref>Oleg Rapov, ''Russkaya tserkov v IX&ndash;pervoy treti XII veka'' (''The Russian Church from the 9th to the First 3rd of the 12th Century''). Moscow, 1988.</ref>.  
 
Kanisa la Kiorthodoksi liliendelea kuwa [[dini rasmi]] katika [[milki ya Urusi|milki za Kirusi]] hadi mapinduzi ya 1917. [[Wakomunisti]] walioshika utawala mwaka ule walikataa [[dini]] zote <ref name =PoU>{{Citation
    |publisher = Studia Historica 48
    |isbn = 951-710-008-6
    |publication-place = Helsinki
    |title = The Party of Unbelief
    |url = http://openlibrary.org/books/OL25433417M/The_Party_of_Unbelief
    |author = [[Arto Luukkanen]]
    |publication-date = 1994
    |oclc = 832629341
    |id =
    }}</ref>   Urusi pamoja na [[Umoja wa Kisovyeti]] ilikuwa nchi ya kwanza iliyoamua kufuata [[uatheisti]] kama [[itikadi]] kuu<ref name=Kowalewski>{{cite journal|last=Kowalewski|first=David|title=Protest for Religious Rights in the USSR: Characteristics and Consequences|url=https://archive.org/details/sim_russian-review_1980-10_39_4/page/426|journal=Russian Review|date=October 1980|volume=39|issue=4|pages=426–441|jstor=128810|doi=10.2307/128810|via=[[JSTOR]]|registration=y}}</ref> <ref>{{cite book|last=Ramet|first=Sabrina Petra. (Ed)|title=Religious Policy in the Soviet Union|url=https://archive.org/details/religiouspolicys00rame|year=1993|publisher=Cambridge University Press|pages=[https://archive.org/details/religiouspolicys00rame/page/n23 4]}}</ref><ref>{{cite book|last=Anderson|first=John|title=Religion, State and Politics in the Soviet Union and Successor States|url=https://archive.org/details/religionstatepol0000ande|year=1994|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, England|isbn=0-521-46784-5|pages=[https://archive.org/details/religionstatepol0000ande/page/3 3]}}</ref> Serikali ya kikomunisti ilinyang'anya [[mali]] na majengo ya Kanisa, [[magazeti]] yake yalishambulia mafundisho ya dini, uatheisti ukafundishwa [[Shule|shuleni]] na waumini wakahangaishwa.<ref>{{cite web|url=http://www.loc.gov/exhibits/archives/anti.html |title=Anti-religious Campaigns |publisher=Loc.gov |date= |accessdate=2011-09-19}}</ref> Makanisa mengi yaligeuzwa kwa matumizi ya [[ghala]], [[ukumbi wa michezo]] na kadhalika au kubomolewa. 

Mapadre, [[Askofu|maaskofu]] na [[imamu|maimamu]] mara nyingi walikamatwa, kutupwa [[gereza|gerezani]] au kutumwa kwenye [[makambi ya GULAG]]. Kati ya miaka [[1922]] hadi [[1926]] jumla ya maaskofu 28 na mapadre zaidi ya 1,200 waliuawa. Wengi sana zaidi walidhulumiwa.<ref name=autogenerated1>[http://countrystudies.us/russia/38.htm Country Studies: Russia-The Russian Orthodox Church] U.S. Library of Congress, Accessed 2008-04-03</ref>

Dini za awali ziliendelea chini ya [[ukomunisti]] lakini kwa matatizo makubwa. Waumini waliweza [[Sala|kusali]] kwao [[Nyumba|nyumbani]] na katika makanisa na [[msikiti|misikiti]] michache iliyobaki. Wakati wa [[Vita Kuu ya Pili]] mateso yalipungua kidogo kwa sababu [[Joseph Stalin]] alitaka kuwaunganisha wananchi wote chini ya uongozi wake katika juhudi za [[vita]].

Baada ya ukomunisti kuanguka mnamo [[1990]] jumuiya za kidini zimepata [[uhai]] mpya. Wafuasi wa dini hawahesabiwi katika sensa, hivyo kuna makadirio tu. Mnamo Agosti [[2012]] kulikuwa na kadirio la asilimia 46.8 za Warusi kuwa Wakristo <ref name="ArenaAtlas">[http://sreda.org/arena Arena – Atlas of Religions and Nationalities in Russia]. Sreda.org</ref> na asilimia 25 waliamini uwepo wa [[Mungu]] lakini bila kufuata dini yoyote. Makadirio mengine yalitaja asilimia 76 za Warusi kuwa Wakristo <ref name="levada.ru">{{cite web|url=http://www.levada.ru/17-12-2012/v-rossii-74-pravoslavnykh-i-7-musulman|script-title=ru:Пресс выпуски - В России 74% православных и 7% мусульман|trans-title=Press releases - In Russia 74% are Orthodox and 7% are Muslims|language=ru|work=levada.ru|date=17 December 2012|accessdate=29 April 2015|title=Nakala iliyohifadhiwa|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121231020830/http://www.levada.ru/17-12-2012/v-rossii-74-pravoslavnykh-i-7-musulman|archivedate=2012-12-31}}</ref> au asilimia 65 <ref name="fom.ru">{{cite web|url=http://fom.ru/obshchestvo/10953|script-title=ru:Ценности: религиозность|trans-title=Values: Religious|language=ru|work=fom.ru|date=14 June 2013|accessdate=29 April 2015}}</ref>.

Upande wa Wakristo, wengi wanakadiriwa kuwa Waorthodoksi (kati ya hao wengi hawashiriki kwenye [[ibada]] za mara kwa mara) na wachache ni [[Wakatoliki]] na [[Waprotestanti]].<ref name="religare.ru">{{cite web |script-title=ru:Сведения о религиозных организациях, зарегистрированных в Российской Федерации по данным Федеральной регистрационной службы|trans-title=Data about religious organizations registered in Russian Federation according to Federal Migration Service records|url=http://www.religare.ru/2_36302.html|language=Russian|date=19 December 2006|accessdate=27 December 2007}}</ref> 

[[File:Kazan church edit.jpg|thumb|[[Hekalu]] la dini zote mjini [[Kazan]], [[Tatarstan]]]]

[[Uislamu]] ni dini yenye wafuasi wengi baada ya Kanisa la Kiorthodoksi.<ref>{{cite book|title=Europe: Belarus, Russian Federation and Ukraine|url=https://books.google.com/books?id=wm3w1oGCaEoC&pg=PA1387|accessdate=29 April 2015|series=World and Its Peoples|year=2010|publisher=Marshall Cavendish|isbn=978-0-7614-7900-0|page=1387|chapter=Russian Federation}}</ref> Ni dini kuu kati ya watu wengi wa [[Kaukazi]] kama vile [[Wachecheni]], [[Waingushi]] na [[Wacherkesi]], pia kati ya wasemaji wengi wa [[Lugha za Kiturki]] kama vile [[Watatari]] na [[Wabashkiri]]. Kwa jumla kuna kadirio la kuwepo kwa Waislamu milioni 9.4 ambao ni sawa na asilimia 6.5% ya wananchi wote. Walio wengi ni [[Wasunni]], pamoja na wafuasi wachache wa [[Shia]] na [[Ahmadiya]]. Sehemu kubwa wanajihesabu kuwa Waislamu bila [[madhehebu]].<ref>{{cite book|author1=Ingvar Svanberg|author2=David Westerlund|title=Islam Outside the Arab World|url=https://books.google.com/books?id=jTVjWTllOGgC&pg=PA418|accessdate=29 April 2015|date=6 December 2012|publisher=Routledge|isbn=978-1-136-11330-7|page=418}}</ref> <ref name="ArenaAtlas"/><ref name="2012maps">[http://c2.kommersant.ru/ISSUES.PHOTO/OGONIOK/2012/034/ogcyhjk2.jpg 2012 Survey Maps] {{Wayback|url=http://c2.kommersant.ru/ISSUES.PHOTO/OGONIOK/2012/034/ogcyhjk2.jpg |date=20170320090751 }}. "Ogonek", No. 34 (5243), 27 August 2012. ''Retrieved 24 September 2012''.</ref>

Katika maeneo matatu kuna wafuasi wa [[Ubuddha]] ambayo ni [[Buryatia]], [[Tuva]] na [[Kalmykia]]. 

[[Dini za jadi]] hufuatwa bado katika sehemu za Siberia na Mashariki ya Mbali kama vile [[Yakutia]] na [[Okrug huru ya Chukotka|Chukotka]].

Kwa jumla [[Waslavi]] mara nyingi ni Wakristo wa Kiorthodoksi, wasemaji wa [[lugha za Kiturki]] ni zaidi Waislamu, na wenye lugha za [[Kimongolia]] mara nyingi hufuata Ubuddha.<ref>{{cite web|author=Richard Hellie|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513251/Russia/38602/Religion|title=Russia|work=Encyclopedia Britannica|accessdate=29 April 2015}}</ref>

Kuhusu watu wasio na dini kuna makadirio kuwa kati ya 16% na 48% ya wananchi wote.<ref>{{Cite book |last=Zuckerman |first=P. |chapter=Atheism: Contemporary Rates and Patterns |title=The Cambridge Companion to Atheism |editor=Michael Martin |publisher=Cambridge University Press |year=2005}}</ref> 

Idadi ya watu wanaojihesabu kuwa Waatheisti ni [[asilimia]] 7 na idadi yao imeendelea kupungua. <ref name="2013 Belivers">{{cite web|url=http://www.sova-center.ru/religion/discussions/how-many/2013/01/d26201/|script-title=ru:Социологи вновь посчитали верующих россиян|trans-title=Sociologists have counted Russian believers anew|publisher=Sova Center|language=Russian|date=15 January 2013|accessdate=29 April 2013}}</ref>

==Tanbihi==
{{marejeo}}

== Viungo vya nje ==
{{Commons category|Russia}}
* {{dmoz|Regional/Europe/Russia}}
* {{wikiatlas|Russia}}
* {{CIA World Factbook link|rs|Russia}}
* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/russia.htm Russia] {{Wayback|url=http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/russia.htm |date=20081022164202 }} at ''UCB Libraries GovPubs''
* [http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17839672 Russia] from the [[BBC News]]
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513251/Russia Russia] at ''[[Encyclopædia Britannica]]''

;Serikali
* [http://www.gov.ru/index_en.html Official Russian governmental portal] {{Wayback|url=http://www.gov.ru/index_en.html |date=20211124105807 }}
* [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/RS.html Chief of State and Cabinet Members] {{Wayback|url=https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/RS.html |date=20151016030045 }}
* [http://en.rian.ru/ Russian News Agency "Ria Novosti"] {{Wayback|url=http://en.rian.ru/ |date=20131003023821 }}

;Vingine
* [http://www.novokat.ru Uchumi wa Russia] {{Wayback|url=http://www.novokat.ru/ |date=20190221131218 }}
* [http://repository.library.georgetown.edu/handle/10822/552653 Post-Soviet Problems] from the [https://repository.library.georgetown.edu/handle/10822/552494/browse?type=title Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital Archives]
* [http://rbth.ru/ Russia Beyond the Headlines] International news project about Russia
* [http://www.waytorussia.net/WhatIsRussia/Intro.html Way to Russia. An Introduction to Russia and Russian People]
* [http://russiatrek.org/ Russia cities and regions guide]
* [http://www.russia-travel.com/ Official Russia Travel Guide]
* [http://russianconsulate.com/ Russian Consulate]
* [http://rbth.ru/ Russia Beyond the Headlines] International news project about Russia
* [http://www.moscow-russia-insiders-guide.com/ Moscow Russia Insider's Guide] {{Wayback|url=http://www.moscow-russia-insiders-guide.com/ |date=20170228045752 }} Moscow and Russia through Muscovite's eyes.

{{Mbegu-jio-Urusi}}
{{Urusi}}
{{Asia}}
{{Ulaya}}

[[Jamii:Urusi| ]]
[[Jamii:Nchi za Asia]]
[[Jamii:Nchi za Ulaya]]
[[Jamii:Nchi za G8]]
[[Jamii:Nchi za G20]]