Kaltakalos
| Kaltakalos | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Prыtkaja jaщeritsa (Lacerta agilis) | ||||||||||
| Tabaqabandiji ilmī | ||||||||||
|
XATO: şabloni orojaşinoxtī nest. Parametrhoi parent va rangro pur kuned.
|
||||||||||
| Nomi bajnulmilaliji ilmī | ||||||||||
| Lacertilia | ||||||||||
| Mutarodifot | ||||||||||
|
Sauria |
||||||||||
| Areal | ||||||||||
 |
||||||||||
| ||||||||||
Kaltakalos, kelas, kalpesa, karbosa (lot. Lacertilia, qablan Sauria) — jak nav' çonvar az zerqatori sinfi xazandagon.
Tasnifoti zoologī
[viroiş | edit source]Bino ba tasnifoti zoologī kaltakalosho (Sauria) jake az zerqatorhoi sinfi xazandagon meboşand (bohtur, susmor va buqalamunro niz dar bar megirand).
Tavsifoti zoologī
[viroiş | edit source]Daroziji tanaaşon az 3,5 sm to 3 m (aƶdari Komodo). Tanai kaltakalosho pahni darozruja va pūstaşon şaxşuli daƣar-buƣur ast. Ba'ze namudhoi kaltakalosxo pojhoi baquvvati pançador doşta, ba'zei digaraşon umuman bepoj va ba mor monandand. Pardai caşmi aksar kaltakalosho mutaharrik ast. Dandonhoi kaltakalosho du xeland: plevrodontī (dandonhoe, ki ba kom caspidaand) va akrodontī (dandonhoe, ki dar vora çoj giriftaavd). Dandoni kaltakaloshoi zahrdor novakhoi maxsus dorad, ki hangomi gazidan az on zahr çorī meşavad. Zaboni kaltakalosho niz gunogun ast. Zaboni ba'zei onho pahnu ƣafs (masalan, zaboni oftobgardakho va gekkonho), ba'zei digaraşon darozi duşoxa (masalan, zaboni susmorho) jo nihojat borik (masalan, zaboni buqalamunho) meboşad. Rangi kaltakalosho gunogun buda, odatan, vobasta ba muhit taƣjir mejobad (xususan rangi kaltakalosi beşahoi tropikī).
Ba aksar kaltakalosho dimorfizmi çinsī xos ast. Bisjor kaltakalosho hangomi onhoro ta'qib kardani duşman dumi xudro mepartojand. Dumi partoftai kaltakalos ba'zan to cand soat meçunbad va bo hamin diqqati duşmanro ba xud çalb mekunad. Kaltakalosho az ezozuxij — xazandahoi murda-raftae, ki boqimondai onho az tahşinhoi permi bolo va triasi Amrikoi Çanubī joft şudaand, ba vuçud omadaand. Kaltakloshoi hozira az oxiri davrai jura ma'lumand. Kaltakalosho dar zamin, daraxt, şaxsoron, zeri xok va digar çojxo zindagī mekunand. Uzvhoi someai kaltaklos naƣz va uzvhoi şommaaşon nisbatan sust inkişof joftaand. Harorati badani kaltaklosxo ba xarorati muhit barobar meşavad, binobar in onho zimiston ba xob meravand. Ƣizoi aksar kaltakalosho haşarot, tortanak, kirm va narmbadanho meboşand. Kaltakaloshoi kalon muş, kallamuş, parranda, qurboqqa, mor va loşa mexūrand. Dar bajni ba'ze namudhoi kaltakalos hodisai kanibalizm vuçud dorad, ja'ne kaltakalosho kalon kaltakaloscahoi xurdro mexūrand.
Kaltakalosho az pai parvarişi nasli xud nameşavand va binobar in bacai onho ba'di az tuxm baromadan mustaqilana zindagī mekunad. Dar Toçikiston 29 namudi kaltakalos ducor meojad (asosan dar hamvoriho sukunat dorand).
Kaltakalos miqdori zijodi haşaroti zararrasoni xoçagiji qişloqro nobud karda, foida meorand. Dar badani kaltakalos ba'ze haşaroti xunmak va kanaho zindagī mekunand va binobar in onho boisi pahn şudani bemorihoi sirojatī gardida metavonand.
Ezoh
[viroiş | edit source]Adabijot
[viroiş | edit source]- Ƶiznь ƶivotnыx,t. 4, c. 2, M., 1969;
- Bannikov A. G. Zemnovodnыe i presmыkajuщiesja SSSR, M., 1971;
- SaidAlibov S. A., Zemnovodnыe i presmыkajuщiesja Tadƶikistana, Duşanbe,. 1974.