โลกตะวันออก

ระวังสับสนกับ กลุ่มตะวันออก

โลกตะวันออก เป็นวัฒนธรรมหรือโครงสร้างทางสังคมและระบบปรัชญาหลายอย่างแล้วแต่บริบท ซึ่งบ่อยครั้งรวมอย่างน้อยทวีปเอเชียบางส่วนหรือประเทศและวัฒนธรรมที่ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของทวีปยุโรป ภูมิภาคเมดิเตอร์เรเนียนและโลกอาหรับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในบริบทประวัติศาสตร์ (ก่อนสมัยใหม่) และในสมัยใหม่ในบริบทของคตินิยมแบบตะวันออก (Orientalism)

คำนี้ปกติไม่ใช้โดยประชากรในโลกตะวันออกเอง เนื่องจากโลกตะวันออกนี้เป็นภูมิภาคที่มีความหลากหลาย ซับซ้อนและเป็นพลวัต สามัญการได้ยาก แม้ประเทศและภูมิภาคเหล่านี้มีสายใยร่วมกัน แต่ในอดีตประเทศเหล่านี้ไม่เคยจำเป็นต้องนิยามตนเองร่วมกันเพื่อต่อสู้กับเอนทิตีอื่น ไม่ว่าจริงหรือโดยผิวเผิน

คำนี้เดิมทีมีความหมายทางภูมิศาสตร์ตามอักษร โดยหมายความถึงส่วนตะวันออกของโลกเก่า ซึ่งระบุความแตกต่างระหว่างวัฒนธรรมและอารยธรรมของทวีปเอเชียกับยุโรป (โลกตะวันตก) แต่เดิมโลกตะวันออกรวมเอเชียกลาง เอเชียเหนือ เอเชียตะวันออก (ตะวันออกไกล) เอเชียตะวันตก (ตะวันออกกลาง) เอเชียตะวันออกเฉียงใต้และเอเชียใต้ (อนุทวีปอินเดีย)

ในมโนทัศน์ เขตแดนระหว่างตะวันออกและตะวันตกเป็นเรื่องของวัฒนธรรมมากกว่าภูมิศาสตรฺ ผลทำให้ออสเตรเลียมักถูกจัดเป็นโลกตะวันตก ส่วนชาติอิสลามและอดีตสหภาพโซเวียตหลายประเทศไม่ว่าตั้งอยู่ที่ใดจัดเป็นตะวันออก นอกจากทวีปเอเชียและบางส่วนของทวีปแอฟริกา ทวีปยุโรปกลืนสังคมโอเชียเนียและทวีปอเมริกาเกือบทั้งหมดเข้าสู่โลกตะวันตก ประเทศตุรกี ฟิลิปปินส์ อิสราเอลและญี่ปุ่นซึ่งในทางภูมิศาสตร์ตั้งอยู่ในซีกโลกตะวันออก ถือว่ากลายเป็นตะวันตกบางส่วนเนื่องจากอิทธิพลทางวัฒนธรรมของทวีปยุโรป