ปีแยร์-ซีมง ลาปลัส

ปีแยร์-ซีมง ลาปลัส
ปีแยร์-ซีมง ลาปลัสในฐานะเสนาบดีวุฒิสภาของจักรวรรดิฝรั่งเศสที่หนึ่ง
เกิด	23 มีนาคม ค.ศ. 1749(1749-03-23) โบมง-อ็อง-โอช, นอร์ม็องดี, ราชอาณาจักรฝรั่งเศส
เสียชีวิต	5 มีนาคม ค.ศ. 1827(1827-03-05) (77 ปี) ปารีส, ราชอาณาจักรฝรั่งเศส
สัญชาติ	ฝรั่งเศส
ศิษย์เก่า	มหาวิทยาลัยก็อง
มีชื่อเสียงจาก	ผลงานในกลศาสตร์ท้องฟ้า ทำนายการมีอยู่ของหลุมดำ Bayesian inference ทฤษฎีความน่าจะเป็นแบบเบย์ Laplace's equation Laplacian การแปลงลาปลาส Inverse Laplace transform Laplace distribution Laplace's demon Young–Laplace equation Laplace number Laplace limit Laplace invariant Laplace principle Laplace's principle of insufficient reason Laplace's method Laplace force Laplace filter Laplace functional Laplacian matrix Laplace motion Laplace plane Laplace pressure Laplace resonance Laplace's spherical harmonics Laplace smoothing Laplace expansion Laplace expansion Laplace-Bayes estimator Laplace–Stieltjes transform Laplace–Runge–Lenz vector Nebular hypothesis
อาชีพทางวิทยาศาสตร์
สาขา	ดาราศาสตร์และคณิตศาสตร์
สถาบันที่ทำงาน	École Militaire (1769–1776)
อาจารย์ที่ปรึกษา	ฌ็อง เลอ รง ดาล็องแบร์ Christophe Gadbled Pierre Le Canu
ลูกศิษย์ที่มีชื่อเสียง	Siméon Denis Poisson นโปเลียน โบนาปาร์ต
ลายมือชื่อ

ปีแยร์-ซีมง มาร์กี เดอ ลาปลัส (ฝรั่งเศส: Pierre-Simon, marquis de Laplace; ภาษาฝรั่งเศส: [pjɛʁ simɔ̃ laplas]; 23 มีนาคม ค.ศ. 1749 – 5 มีนาคม ค.ศ. 1827) เป็นนักวิชาการและผู้รู้รอบด้านชาวฝรั่งเศสที่ผลงานของเขามีความสำคัญต่อการพัฒนาในด้านวิศวกรรม, คณิตศาสตร์, สถิติ, ฟิสิกส์, ดาราศาสตร์ และปรัชญา ในทางสถิติ ทฤษฎีความน่าจะเป็นแบบเบย์โดยหลักพัฒนาโดยลาปลัส

ลาปลัสเป็นที่จดจำในฐานะหนึ่งในนักวิทยาศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุตลอดกาล บางครั้งกล่าวเป็น นิวตันของฝรั่งเศส จนมีการกล่าวถึงเขาว่ามีความรู้ด้านคณิตศาสตร์ที่เหนือกว่าคนรุ่นเดียวกัน เขากลายเป็นผู้ตรวจสอบของนโปเลียนตอนที่นโปเลียนเข้าร่วม École Militaire ที่ปารีสใน ค.ศ. 1784 ลาปลัสได้ยศเคานต์แห่งจักรวรรดิใน ค.ศ. 1806 และได้ยศมาร์ควิสใน ค.ศ. 1817 หลังการฟื้นฟูราชวงศ์บูร์บง

รายชื่อผลงาน

• Traité de mécanique céleste (ภาษาฝรั่งเศส). Vol. 1. Paris: Charles Crapelet. 1799.
• Traité de mécanique céleste (ภาษาฝรั่งเศส). Vol. 2. Paris: Charles Crapelet. 1799.
• Traité de mécanique céleste (ภาษาฝรั่งเศส). Vol. 3. Paris: Charles Crapelet. 1802.
• Traité de mécanique céleste (ภาษาฝรั่งเศส). Vol. 4. Paris: Charles Crapelet. 1805.
• Traité de mécanique céleste (ภาษาฝรั่งเศส). Vol. 5. Paris: Charles Louis Étienne Bachelier. 1852.
• Précis de l'histoire de l'astronomie (ภาษาอิตาลี). Milano: Angelo Stanislao Brambilla. 1823.
• Exposition du système du monde (ภาษาฝรั่งเศส). Paris: Charles Louis Étienne Bachelier. 1824.

บรรณานุกรม

• Œuvres complètes de Laplace, 14 vol. (1878–1912), Paris: Gauthier-Villars (copy from Gallica in French)
• Théorie du movement et de la figure elliptique des planètes (1784) Paris (not in Œuvres complètes)
• Précis de l'histoire de l'astronomie
• Alphonse Rebière, Mathématiques et mathématiciens, 3rd edition Paris, Nony & Cie, 1898.

แปลภาษาอังกฤษ

• Bowditch, N. (trans.) (1829–1839) Mécanique céleste, 4 vols, Boston
  • New edition by Reprint Services ISBN 0-7812-2022-X
• – [1829–1839] (1966–1969) Celestial Mechanics, 5 vols, including the original French
• Pound, J. (trans.) (1809) The System of the World, 2 vols, London: Richard Phillips
• _ The System of the World (v.1)
• _ The System of the World (v.2)
• – [1809] (2007) The System of the World, vol.1, Kessinger, ISBN 1-4326-5367-9
• Toplis, J. (trans.) (1814) A treatise upon analytical mechanics Nottingham: H. Barnett
• Laplace, Pierre Simon Marquis De (2007) [1902]. A Philosophical Essay on Probabilities. Translated by Truscott, F.W. & Emory, F.L. ISBN 978-1-60206-328-0., translated from the French 6th ed. (1840)
  • A Philosophical Essay on Probabilities (1902) on the Internet Archive
• Dale, Andrew I.; Laplace, Pierre-Simon (1995). Philosophical Essay on Probabilities. Sources in the History of Mathematics and Physical Sciences. Vol. 13. Translated by Andrew I. Dale. Springer. doi:10.1007/978-1-4612-4184-3. hdl:2027/coo1.ark:/13960/t3126f008. ISBN 978-1-4612-8689-9., translated from the French 5th ed. (1825)

อ้างอิง

ข้อมูลทั่วไป

• Andoyer, H. (1922). "L'œuvre scientifique de Laplace". Paris (ภาษาฝรั่งเศส). Paris Payot. Bibcode:1922osdl.book.....A.
• Bigourdan, G. (1931). "La jeunesse de P.-S. Laplace". La Science Moderne (ภาษาฝรั่งเศส). 9: 377–384.
• Crosland, M. (1967). The Society of Arcueil: A View of French Science at the Time of Napoleon I. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-435-54201-6.
• – (2006) "A Science Empire in Napoleonic France", History of Science, vol. 44, pp. 29–48
• Dale, A. I. (1982). "Bayes or Laplace? An examination of the origin and early applications of Bayes' theorem". Archive for History of Exact Sciences. 27: 23–47. doi:10.1007/BF00348352 (inactive 31 October 2021).{{cite journal}}: CS1 maint: DOI inactive as of ตุลาคม 2021 (ลิงก์)
• David, F. N. (1965) "Some notes on Laplace", in Neyman, J. & LeCam, L. M. (eds) Bernoulli, Bayes and Laplace, Berlin, pp. 30–44.
• Deakin, M. A. B. (1981). "The development of the Laplace transform". Archive for History of Exact Sciences. 25 (4): 343–390. doi:10.1007/BF01395660. S2CID 117913073.
• — (1982). "The development of the Laplace transform". Archive for History of Exact Sciences. 26 (4): 351–381. doi:10.1007/BF00418754. S2CID 123071842.{{cite journal}}: CS1 maint: numeric names: authors list (ลิงก์)
• Dhombres, J. (1989). "La théorie de la capillarité selon Laplace: mathématisation superficielle ou étendue". Revue d'Histoire des Sciences et de Leurs Applications (ภาษาฝรั่งเศส). 62: 43–70. doi:10.3406/rhs.1989.4134.
• Duveen, D. & Hahn, R. (1957). "Laplace's succession to Bézout's post of Examinateur des élèves de l'artillerie". Isis. 48 (4): 416–427. doi:10.1086/348608. S2CID 143451316.
• Finn, B. S. (1964). "Laplace and the speed of sound". Isis. 55: 7–19. doi:10.1086/349791. S2CID 20127770.
• Fourier, J. B. J. (1829). "Éloge historique de M. le Marquis de Laplace" (PDF). Mémoires de l'Académie Royale des Sciences (ภาษาฝรั่งเศส). 10: lxxxi–cii. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 24 July 2013., delivered 15 June 1829, published in 1831.
• Gillispie, C. C. (1972). "Probability and politics: Laplace, Condorcet, and Turgot". Proceedings of the American Philosophical Society. 116 (1): 1–20.
• – (1997) Pierre Simon Laplace 1749–1827: A Life in Exact Science, Princeton: Princeton University Press, ISBN 0-691-01185-0.
• Grattan-Guinness, I., 2005, "'Exposition du système du monde' and 'Traité de méchanique céleste'" in his Landmark Writings in Western Mathematics. Elsevier: 242–57.
• Gribbin, John. The Scientists: A History of Science Told Through the Lives of Its Greatest Inventors. New York, Random House, 2002. p. 299.
• Hahn, R. (1955). "Laplace's religious views". Archives Internationales d'Histoire des Sciences. 8: 38–40.
• – (1981) "Laplace and the Vanishing Role of God in the Physical Universe", in Woolf, Henry, ed., The Analytic Spirit: Essays in the History of Science. Ithaca, NY: Cornell University Press. ISBN 0-8014-1350-8.
• — (1982). Calendar of the Correspondence of Pierre Simon Laplace. Vol. 8 (Berkeley Papers in the History of Science ed.). Berkeley, CA: University of California. ISBN 978-0-918102-07-2.{{cite book}}: CS1 maint: numeric names: authors list (ลิงก์)
• — (1994). New Calendar of the Correspondence of Pierre Simon Laplace. Vol. 16 (Berkeley Papers in the History of Science ed.). Berkeley, CA: University of California. ISBN 978-0-918102-07-2.{{cite book}}: CS1 maint: numeric names: authors list (ลิงก์)
• – (2005) Pierre Simon Laplace 1749–1827: A Determined Scientist, Cambridge, MA: Harvard University Press, ISBN 978-0-674-01892-1.
• Israel, Werner (1987). "Dark stars: the evolution of an idea". ใน Hawking, Stephen W.; Israel, Werner (บ.ก.). 300 Years of Gravitation. Cambridge University Press. pp. 199–276.
• O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "ปีแยร์-ซีมง ลาปลัส", MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews. (1999)
• Nikulin, M. (1992). "A remark on the converse of Laplace's theorem". Journal of Soviet Mathematics. 59 (4): 976–979. doi:10.1007/bf01099128. S2CID 121149198.
• Rouse Ball, W.W. [1908] (2003) "Pierre Simon Laplace (1749–1827)", in A Short Account of the History of Mathematics, 4th ed., Dover, ISBN 0-486-20630-0.
• Stigler, S. M. (1975). "Napoleonic statistics: the work of Laplace". Biometrika. 62 (2): 503–517. doi:10.2307/2335393. JSTOR 2335393.
• — (1978). "Laplace's early work: chronology and citations". Isis. 69 (2): 234–254. Bibcode:1978Isis...69..234S. doi:10.1086/352006. S2CID 143831269.{{cite journal}}: CS1 maint: numeric names: authors list (ลิงก์)
• Whitrow, G. J. (2001) "Laplace, Pierre-Simon, marquis de", Encyclopædia Britannica, Deluxe CDROM edition
• Whittaker, E. T. (1949a). "Laplace". Mathematical Gazette. 33 (303): 1–12. doi:10.2307/3608408. JSTOR 3608408.
• — (1949b). "Laplace". American Mathematical Monthly. 56 (6): 369–372. doi:10.2307/2306273. JSTOR 2306273.{{cite journal}}: CS1 maint: numeric names: authors list (ลิงก์)
• Wilson, C. (1985). "The Great Inequality of Jupiter and Saturn: from Kepler to Laplace". Archive for History of Exact Sciences. 33 (1–3): 15–290. Bibcode:1985AHES...33...15W. doi:10.1007/BF00328048. S2CID 121751666.
• Young, T. (1821). Elementary Illustrations of the Celestial Mechanics of Laplace: Part the First, Comprehending the First Book. London, England: John Murray – โดยทาง Internet Archive. laplace.

แหล่งข้อมูลอื่น

• "Laplace, Pierre (1749–1827)". Eric Weisstein's World of Scientific Biography. Wolfram Research. สืบค้นเมื่อ 24 August 2007.
• "Pierre-Simon Laplace" in the MacTutor History of Mathematics archive.
• "Bowditch's English translation of Laplace's preface". Méchanique Céleste. The MacTutor History of Mathematics archive. สืบค้นเมื่อ 4 September 2007.
• Guide to the Pierre Simon Laplace Papers at The Bancroft Library
• ปีแยร์-ซีมง ลาปลัส at the Mathematics Genealogy Project
• English translation เก็บถาวร 2012-12-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน of a large part of Laplace's work in probability and statistics, provided by Richard Pulskamp เก็บถาวร 2012-10-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Pierre-Simon Laplace – Œuvres complètes (last 7 volumes only) Gallica-Math
• "Sur le mouvement d'un corps qui tombe d'une grande hauteur" (Laplace 1803), online and analysed on BibNum เก็บถาวร 2015-04-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (English).