วงศ์ปลากระโทง

ปลากระโทง ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: ครีเทเชียสตอนต้น-ปัจจุบัน
ลักษณะของปลากระโทง
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Actinopterygii
อันดับ:	Perciformes
อันดับย่อย:	Xiphioidei
วงศ์:	Istiophoridae
สกุล
Istiompax Istiophorus Kajikia Makaira Tetrapturus
ชื่อพ้อง
Histiophoridae

ปลากระโทงร่มอินโด-แปซิฟิก

วงศ์ปลากระโทง, วงศ์ปลากระโทงแทง หรือ วงศ์ปลาปากนก ปลากระดูกแข็งขนาดใหญ่จำพวกหนึ่งอาศัยอยู่ในทะเล อยู่ในอันดับปลากะพง (Perciformes) ใช้ชื่อวงศ์ว่า Istiophoridae

โดยคำว่า Istiophoridae ที่ใช้เป็นชื่อวงศ์นั้น มาจากภาษากรีกคำว่า "Ιστίων" (Istion) หมายถึง "ใบเรือ" รวมกับคำว่า "φέρειν" (pherein) หมายถึง "แบกไว้"

ปลากระโทง เป็นปลาทะเลขนาดใหญ่ที่มีความปราดเปรียวและว่องไวมาก จัดเป็นปลาที่สามารถว่ายน้ำได้เร็วที่สุดในโลกด้วยมีกล้ามเนื้อที่ทรงพลัง และกระดูกหลังที่มีความยืดหยุ่นสูง สามารถพุ่งจากน้ำได้เร็ว 60 กิโลเมตร/ชั่วโมง และในฤดูอพยพอาจทำความเร็วได้ 90 กิโลเมตร/ชั่วโมง

มีลำตัวค่อนข้างกลม ปากกว้าง มีฟันแบบวิลลิฟอร์ม ครีบหลังและครีบก้นมีอย่างละ 2 ครีบ ไม่มีครีบฝอย ครีบท้องมีก้านครีบ 1-3 ก้าน มีสันที่คอดหาง ครีบหางเว้าลึก

มีจุดเด่นคือปลายปากด้านบนมีกระดูกยื่นยาวแหลมออกมา ใช้ในการนำทาง ล่าเหยื่อ และป้องกันตัว ซึ่งสันนิษฐานว่าเป็นสิ่งที่เหลืออยู่จากยุคก่อนประวัติศาสตร์ เพื่อป้องกันตัวจากบรรดาปลานักล่าต่าง ๆ ที่มีอยู่ดาษดื่น มีครีบกระโดงหลังมีสูงแหลม ในบางชนิด จะมีกระโดงสูงมากและครอบคลุมเกือบเต็มบริเวณหลัง ดูแลคล้ายใบเรือ มีสีและลวดลายข้างลำตัวแตกต่างออกไปตามแต่ชนิด ซึ่งจะเปลี่ยนไปตามสภาพอารมณ์ หากตกใจหรือเครียด สีจะซีด และใช้เป็นสิ่งที่แยกของปลาแต่ละตัว

โดยมากแล้วมักจะอาศัยหากินอยู่บริเวณผิวน้ำ พบได้ในทะเลเขตอบอุ่นและเขตร้อนทั่วโลก ออกล่าเหยื่อเป็นปลาขนาดเล็กกว่า บางครั้งอาจอยู่รวมเป็นฝูงนับร้อยตัว มักล่าเหยื่อในเวลากลางวัน เนื่องจากเป็นปลาที่ล่าด้วยประสาทสัมผัสทางตาเป็นหลัก สามารถโดดพ้นน้ำได้สูงและมีความสง่างามมาก จึงนิยมตกเป็นเกมกีฬา ได้รับฉายาจากนักตกปลาว่าเป็น "ราชินีแห่งท้องทะล" โดยมักจะออกตกด้วยการล่องเรือไปกลางทะเลและตกด้วยอุปกรณ์ชนิดต่าง ๆ ซึ่งต้องใช้ด้วยกันเวลาหลายชั่วโมง ด้วยการให้ปลายื้อเบ็ดจนหมดแรงเอง โดยปลากระโทงชนิดที่ใหญ่ที่สุดคือ ปลากระโทงสีน้ำเงิน (Makaira nigricans) เป็นชนิดที่พบที่มหาสมุทรแอตแลนติก ที่สามารถโตเต็มที่ได้ถึง 5 เมตร หนักกว่า 636 กิโลกรัม

การจำแนก

มีทั้งหมด 10 ชนิด ใน 5 สกุล ประกอบไปด้วย

• ปลากระโทงดำ (Istiompax indica)
• ปลากระโทงร่มแอตแลนติก (Istiophorus albicans)
• ปลากระโทงร่มอินโด-แปซิฟิก (Istiophorus platypterus)
• ปลากระโทงขาว (Kajikia albida)
• ปลากระโทงลาย (Kajikia audax)
• ปลากระโทงสีน้ำเงิน (Makaira nigricans)
• ปลากระโทงปากสั้น (Tetrapturus angustirostris)
• ปลากระโทงเมดิเตอร์เรเนี่ยน (Tetrapturus belone)
• ปลากระโทงเกล็ดกลม (Tetrapturus georgii)
• ปลากระโทงปากยาวแอตแลนติก (Tetrapturus pfluegeri)

นอกจากนี้แล้ว ยังมีปลากระโทงดาบที่มีลักษณะคล้ายปลากระโทงอีกชนิดหนึ่ง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Xiphias gladius ซึ่งมิได้อยู่ในวงศ์เดียวกันนี้ แต่จัดอยู่ในวงศ์ Xiphiidae

ในน่านน้ำไทย พบได้ทั้งทะเลอันดามันและอ่าวไทย โดยชนิดที่พบได้แก่ ปลากระโทงร่มอินโด-แปซิฟิก และ ปลากระโทงสีน้ำเงินแปซิฟิก เป็นต้น

ปลากระโทงยังมีชื่อเรียกอื่นเป็นภาษาใต้ว่า "ปลาอินทรียักษ์" เป็นต้น

แหล่งข้อมูลอื่น

• จากFishbse.org (อังกฤษ)