Mutlak monarşi: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
(20 kullanıcı tarafından yapılan 25 ara revizyon gösterilmiyor) | |||
1. satır:
{{
{{Hükûmet biçimleri}}
'''Mutlak monarşi''',<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=The Cambridge History of Eighteenth-Century Political Thought|erişimtarihi=13 Ocak 2016|bölüm=Philosophical kingship and enlightened despotism|bölümurl=https://books.google.com/books?id=eFNHyh9WY3AC&pg=PA523|tarih=31 Ağustos 2006|sayfa=523|yayıncı=Cambridge University Press|isbn=9780521374224|ad2=Robert|soyadı2=Wokler|ad1=Mark|soyadı1=Goldie|yazarbağı2=Robert Wokler}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=xzCpxEYO6JwC&pg=PA1438|başlık=Zibaldone|sayfa=1438|yayıncı=Farrar Straus Giroux|yıl=2013|özgünyıl=1898|isbn=978-0374296827|ad1=Giacomo|soyadı1=Leopardi|yazarbağı1=Giacomo Leopardi}}</ref> [[Yasama organı|yasama]] ve [[Yürütme erki|yürütme]] kuvvetlerinin hükümdarda toplandığı bir hükûmet sistemidir. Bu sistemde, [[devlet]] içinde tek ve en büyük otorite sahibi [[hükümdar]]dır. [[Yasama]], [[yürütme]] ve hatta [[yargı]] yetkisinin sahibi 'hükümdar'dır (monark, kral, padişah...). Mutlak monarşiyi [[meşrutiyet|meşruti monarşi]] ile karıştırmamak gerekir. [[Meşruti monarşi]] bir kuvvetler ayrılığı sistemidir. Mutlak monarşi ise kuvvetler birliğini esas alır. Yani mutlak monarşi, [[devlet]]in tek bir kişi tarafından hiçbir sınırlamaya bağımlı olmayarak yönetildiği rejim türüdür. Merkezi [[krallık]] anlamına ya da padişahın tek elden kendi kararlarıyla yönetimine denir.
Mutlak monarşiler [[Avrupa]]'da ilk defa [[Kara Ölüm]] ve [[Rönesans|Rönesans’ı]] takip eden [[beylik]]lerin yıkılması gibi siyasi ve [[sosyal]] değişimler ile [[Orta Çağ]] [[toplum]]unun hükûmeti dengeleyici güçlerine karşı olarak hükümdarların merkezi bir devlet kurma çabaları sonucunda çıkmıştır. Başlangıçta [[Burgonya Düklüğü]]'nde görülmüş ve sonrasında [[İspanya]] ve [[Fransa Krallığı|Fransa]] Krallıkları’nın çeşitli topraklarını merkezileştirmek için bir model olarak yayılmıştır.
Mutlakiyetçi hükûmet sistemi, 16. yüzyılın sonları ve [[17. yüzyıl]]da, [[Fransa hükümdarları listesi|Fransa Kralı]] [[XIV. Louis|14. Louis]] ve [[İspanya hükümdarları listesi|İspanya Kralı]] [[II. Felipe]] gibi daha [[Otokrasi|otokratik]] bir yönetim biçimiyle ilişkilendirilen figürler altında en tepe noktasını gördü. Mutlakiyetçi bir hükûmet kurmaya çalışan [[I. Charles]] parlamentoyu gereksiz olarak gördü ve bu sonrasında [[İngiliz İç Savaşı|İngiliz İç Savaşı’na]] ve takiben idamına yol açtı.
Mutlakiyetçilik ilk olarak [[Fransız Devrimi|Fransız Devrimi’nin]] ardından ve sonrasında [[I. Dünya Savaşı]]'nın bitişiyle büyük ölçüde geriledi. Her iki olay da halkın egemenliği temelli hükûmet sisteminin halk arasında yaygınlaşmasına yol açtı. Fakat, [[19. yüzyıl]]ın başlarında [[Meşrutiyet|Meşruiyetçilik]] ve [[Karlizm]] gibi [[liberal demokrasi]]ye karşı çıkan yeni [[siyasi]] hareketler ile [[20. yüzyıl]]ın başlarında çıkan [[bütüncül milliyetçilik]] için bir temel sağlamıştır.
Günümüzde Mutlak monarşiyle yönetilen ülkeler arasında, [[Brunei]], [[Esvatini]],<ref name="swazi-abs">{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14095303|başlık=Swaziland profile|tarih=3 Eylül 2018|iş=BBC News|erişimtarihi=22 Eylül 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230915104642/https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14095303|arşivtarihi=15 Eylül 2023|ölüurl=hayır}}</ref> [[Umman]],<ref name="oman-abs">{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-15288960|başlık=Q&A: Elections to Oman's consultative Council|tarih=13 Ekim 2011|website=[[BBC News]]|erişimtarihi=22 Eylül 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200128112015/https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-15288960|arşivtarihi=28 Ocak 2020|ölüurl=hayır}}</ref> [[Suudi Arabistan]],<ref name="Cavendish78">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse/page/78|başlık=World and Its Peoples: the Arabian Peninsula|sayfa=[https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse/page/78 78]|yayıncı=Marshall Cavendish|yıl=2007|ad=Marshall|soyadı=Cavendish|isbn=978-0-7614-7571-2}}</ref> [[Vatikan]]<ref name="vaticancity">{{Web kaynağı|url=http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en/stato-e-governo/organi-dello-stato.html|başlık=Organi dello Stato|erişimtarihi=25 Ocak 2014|arşivtarihi=2 Kasım 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131102165340/http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en/stato-e-governo/organi-dello-stato.html|website=vaticanstate.va|yayıncı=[[Vatican State]]|çeviribaşlık=State Departments|ölüurl=evet}}{{Web kaynağı|url=https://www.vaticanstate.va/en/state-government/state-departments/state-departments-1.html|başlık=State Departments|erişimtarihi=21 Eylül 2019|arşivtarihi=11 Nisan 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200411154311/https://www.vaticanstate.va/en/state-government/state-departments/state-departments-1.html|website=vaticanstate.va|yayıncı=[[Vatican State]]|ölüurl=evet}}</ref> ve [[Birleşik Arap Emirlikleri]]'ni oluşturan emirlikler<ref name="qat-abs">{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-20890765|başlık=Qatar: Regional backwater to global player|tarih=7 Ocak 2013|website=[[BBC News]]|ad1=Michael|soyadı1=Stephens|erişimtarihi=22 Eylül 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230601164832/https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-20890765|arşivtarihi=1 Haziran 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref name=":0">{{Haber kaynağı|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-05-02/education/29495629_1_monarchy-absolute-power-head|başlık=Vatican to emirates, monarchs keep the reins in modern world|arşivtarihi=16 Ekim 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131016094408/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-05-02/education/29495629_1_monarchy-absolute-power-head|gazete=[[The Times of India]]|ölüurl=evet}}</ref> vardır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://tr.euronews.com/2019/12/20/dunyada-monarsiyle-yonetilen-ulkeler-hangileri|başlık=Dünyada monarşiyle yönetilen ülkeler hangileri?|erişimtarihi=22 Eylül 2023|tarih=20 Aralık 2019|dil=türkçe|çalışma=euronews|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230607230138/https://tr.euronews.com/2019/12/20/dunyada-monarsiyle-yonetilen-ulkeler-hangileri|arşivtarihi=7 Haziran 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
== Günümüzdeki mutlak monarşiler ==
{{lejant|#E6E6AA|Federal monarşiyi belirtir}}
{| class="wikitable plainrowheaders sortable"
|-
! Krallık !! Resim !! Monark
! Doğum !! Yaş !! Tahta çıkış !! Tahtta kalma süresi !! Veraset !! class=unsortable| Ref(s)
|-
|{{bayrak|Brunei|name=Brunei Kralığı}}
|[[Dosya:Hassanal Bolkiah, October 2021.jpg|100px]]||{{sort|Hassanal Bolkiah|[[Brunei sultanları listesi|Sultan]] [[Hassanal Bolkiah]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1946|7|15}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1946|7|15}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|4 Ekim 1967}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|1967|10|04}}|| [[Brunei'de veraset|Kan bağı]]||<ref name="brunei">{{Web kaynağı
|yazar=Government of Brunei
|başlık=Prime Minister
|iş=The Royal Ark
|yayıncı=Office of the Prime Minister
|url=http://www.pmo.gov.bn/pmo1/index.php?option=com_content&view=article&id=50&Itemid=82
|erişimtarihi=12 Kasım 2011
|ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20111007033949/http://www.pmo.gov.bn/pmo1/index.php?option=com_content&view=article&id=50&Itemid=82
|arşivtarihi=7 Ekim 2011
}}</ref>
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_Sharjah_and_Ras_Al_Khaimah.svg|25pik]] [[Şârika Emirliği]]
|[[Dosya:London Book Fair Simon Master Chairman's Award - son Altesse Sheikh Dr. Sultan Bin Mohammed Al Qasimi, winner 2017 - London Book Fair 2017 (cropped).jpg|100px]]||{{Sıralama|Sultan bin Muhammed El Kasımi|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[Sultan bin Muhammad Al-Qasimi]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1939|7|2}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1939|7|2}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|25 Ocak 1972}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|1972|01|25}}||[[El Kasımi|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs" />
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg|25pik]] [[Füceyre Emirliği]]
|[[Dosya:No image.svg|100px|link=|alt=]]||{{sort|Hamad bin Mohammed Al Sharqi|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[Hamad bin Muhammed El Şarki]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1949|2|22}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1949|2|22}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|18 Eylül 1974}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|1974|9|18}}||[[El Şarki|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs" />
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_Ajman.svg|25pik]] [[Acman Emirliği]]
| ||{{Sıralama|III. Humeyd bin Reşid El Nueymi|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[III. Humeyd bin Reşid El Nueymi]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1981|9|6}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1981|9|6}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|6 Eylül 1981}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|1981|9|6}}||[[El Nueymi|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs" />
|-
|{{bayrak|Esvatini|name=Esvatini Krallığı}}
|[[Dosya:King Mswati III 2014.jpg|100px]]||{{sort|III. Mswati|[[Ngwenyama]] [[III. Mswati]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1968|4|19}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1968|4|19}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|25 Nisan 1986}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|1986|04|25}}||[[Esvatini'de veraset|Kan bağı ve seçim]]||<ref>{{Kaynak
|soyadı= Simelane
|ad= H.S.
|bölüm= Swaziland: Mswati III, Reign of
|yıl= 2005
|başlık= Encyclopedia of African history
|editör-soyadı= Shillington
|editör-ad= Kevin
|cilt= 3
|sayfalar=1528-30|yayıncı= Fitzroy Dearborn
|tanıtıcı= 9781579584559}}</ref>
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_Dubai.svg|25pik]] [[Dubai Emirliği]]
|[[Dosya:Mohammed bin Rashid Al Maktoum (15-02-2021).jpg|100px]]||{{Sıralama|Muhammed bin Raşid el-Mektum|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[Muhammed bin Raşid el-Mektum]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1949|7|15}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1949|7|15}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|4 Ocak 2006}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2006|01|04}}||[[Mektum Hanedanı|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs" />
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_Umm_al-Qaiwain.svg|25pik]] [[Ümmü'l-Kayveyn Emirliği]]
|[[Dosya:No image.svg|100px|link=|alt=]]||{{Sıralama|Suud bin Reşid El Mualla|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[Suud bin Reşid El Mualla]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1952|10|1}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1952|10|1}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|2 Ocak 2009}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2009|1|2}}||[[El Mualla|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs" />
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_Sharjah_and_Ras_Al_Khaimah.svg|25pik]] [[Resü'l-Hayme Emirliği]]
|[[Dosya:Sheikh Saud Bin Saqr al Qasimi.jpg|100px]]||{{Sıralama|Suud bin Saqr El Kasımi|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[Suud bin Saqr El Kasımi]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1956|2|10}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1956|2|10}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|27 Ekim 2010}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2010|10|27}}||[[El Kasımi|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs" />
|-
|{{bayrak|Vatikan|name=Vatikan}}
|[[Dosya:Pope Francis Korea Haemi Castle 19.jpg|100px]]||{{Sıralama|Franciscus|[[Papalar listesi|Papa]] [[Franciscus]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1936|12|17}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1936|12|17}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|13 Mart 2013}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2013|03|13}}||[[Papalık Komisyonu|Seçim]]|| <ref>{{Haber kaynağı |başlık=Argentina's Jorge Mario Bergoglio elected Pope |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-21777494 |iş=[[BBC News]] |erişimtarihi=13 Mart 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150409061414/http://www.bbc.com/news/world-europe-21777494 |arşivtarihi=9 Nisan 2015 |ölüurl=hayır }}</ref>
|-
|{{bayrak|Suudi Arabistan}}
|[[Dosya:Salman of Saudi Arabia - 2020 (49563590728) (cropped).jpg|100px]]||{{Sıralama|Selman bin Abdülaziz el-Suud|[[Suudi Arabistan kralı#Suudi Arabistan kralları (1932–günümüz)|Kral]] [[Selman bin Abdülaziz el-Suud]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1935|12|31}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1935|12|31}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|23 Ocak 2015}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2015|01|23}}|| [[Suudi Arabistan kralı#Veraset|Kan bağı ve seçim]]||<ref>{{Haber kaynağı |başlık=Saudi Arabia's King Abdullah dies |url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-30945324 |iş=[[BBC News]] |tarih=23 Ocak 2015 |erişimtarihi=23 Ocak 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150122233542/http://www.bbc.com/news/world-middle-east-30945324 |arşivtarihi=22 Ocak 2015 |ölüurl=hayır }}</ref>
|-
|{{bayrak|Umman|name=Umman Sultanlığı}}
|[[Dosya:Secretary Pompeo Meets with the Sultan of Oman Haitham bin Tariq Al Said (49565463757) (cropped).jpg#/media/Dosya:Secretary Pompeo Meets with the Sultan of Oman Haitham bin Tariq Al Said (49565463757) (cropped).jpg|100px]]||[[Umman sultanları listesi|Sultan]] [[Heysem bin Tarık]]
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1954|10|11}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1954|10|11}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|11 Ocak 2020}}
|{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2020|01|11}}
|[[Umman sultanları listesi|Kan bağı]]||<ref>{{Web kaynağı
|yazar=Sultan Qaboos Centre for Islamic Culture
|başlık=About H.M the Sultan
|yayıncı=Government of Oman, Diwan of the Royal Court
|url=http://sqcic.gov.om/HM.html
|erişimtarihi=12 Kasım 2011
|ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120118223700/http://sqcic.gov.om/HM.html
|arşivtarihi=18 Ocak 2012
}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı
| author = Nyrop, Richard F
|başlık= Area Handbook for the Persian Gulf States
|yayıncı= Wildside Press LLC
|yıl= 2008
|sayfa= 341
| url = https://books.google.com/books?id=BPX0h_wbFtEC
| isbn = 978-1-4344-6210-7}}</ref>
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_Sharjah_and_Ras_Al_Khaimah.svg|25pik]] [[Abu Dabi Emirliği]]
|[[Dosya:Mohamed bin Zayed Al Nahyan 2022.jpg|100px]]||{{sort|Mohamed bin Zayed Al Nahyan|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[Muhammed bin Zayid en-Nehyan]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1961|3|11}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1961|3|11}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|13 Mayıs 2022}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2022|05|13}}||[[Nahyan Hanedanı|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs">{{Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Walters |ad1=Timothy |soyadı2=Barwind |ad2=Jack A. |başlık=Media and Modernity in the United Arab Emirates: Searching for the Beat of a Different Drummer |dergi=Free Speech Yearbook |tarih=January 2004 |cilt=41 |sayı=1 |sayfalar=151-163|doi=10.1080/08997225.2004.10556311 |s2cid=108530356 |alıntı=Seven absolute monarchs exercise political power over a federation established in 1971.}}</ref>
|}
{{Hükûmet biçimleri haritası}}
== Kaynakça ==
{{Kaynakça|2}}
{{Otorite kontrolü}}
[[Kategori:Monarşi]]
|