II. Mehmed: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Fatih sultan mehmet şablonu eklendi |
Gerekçe: + Telif hakkı ihlali Etiket: Elle geri alma |
||
1. satır:
{{Kraliyet bilgi kutusu
| isim = II. Mehmed<br> Fâtih Sultan Mehmed<br>{{büyük|محمد ثانى}}
| başlık = [[Sezar (unvan)|Kayser-i Rûm]] {{·}} Ebû'l-Feth<br>Fâtih {{·}} [[Han (unvan)|Han]] {{·}} [[Sultan]]
| resim = Bellini, Gentile - Sultan Mehmet II.jpg
| resim_boyutu = 240px
| altyazı = II. Mehmed'in 1479'da [[İtalyanlar|İtalyan]] ressam [[Gentile Bellini]]'ye yaptırdığı [[Fatih Sultan Mehmet'in Portresi|portresi]].
| veraset = [[Osmanlı padişahları listesi|7. Osmanlı Padişahı]]<br>
Birinci saltanatı
| hüküm_süresi = Ağustos 1444 – Eylül 1446
| önce_gelen = [[II. Murad]]
| sonra_gelen = [[II. Murad]]
| veraset1 = İkinci saltanatı
| hüküm_süresi1 = 3 Şubat 1451 – 3 Mayıs 1481
| önce_gelen1 = [[II. Murad]]
| sonra_gelen1 = [[II. Bayezid]]
| eşi = [[I. Gülbahar Hatun|Emine Gülbahar Hatun]] <br> [[Gülşah Hatun]] <br>[[Helena Hatun]]<br>[[Alexias Hatun]]<br> [[Sitti Mükrime Hatun|Sitti Mükrîme Hatun]]<br>Hatice Hatun<br> [[Çiçek Hatun]]<br>[[Anna Hatun]]
| çocukları = [[II. Bayezid]] <br> [[Cem Sultan]]<br>[[Şehzade Mustafa (Karaman Sancak Beyi)|Şehzade Mustafa]] <br> [[Gevherhan Hatun]]
| tam ismi = Meḥemmed bin Murad Han
| hanedan = [[Osmanlı Hanedanı]]
| babası = [[II. Murad]]
| annesi = [[Hüma Hatun]]
| doğum_tarihi = {{doğum tarihi|1432|3|30}}
| doğum_yeri = [[Edirne]], [[Rumeli Eyaleti]], [[Osmanlı Devleti]]
| ölüm_tarihi = {{ölüm tarihi ve yaşı|1481|5|3|1432|3|30}}
| ölüm_yeri = [[Gebze]] yakınları,{{efn|II. Mehmed'in Gebze civarlarında öldüğü yere daha sonraları "Hünkâr Çayırı" denmiştir.}} [[Anadolu (eyalet)|Anadolu Eyaleti]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]
| defin_tarihi = 22 Mayıs 1481
| defin_yeri = [[Fatih Camii]], [[İstanbul]], [[Türkiye]]
| meslek =
| imza = Tughra of Mehmed II.svg
| dini = [[Sünnilik|Sünni]] [[İslam]]
}}
'''II. Mehmed''' ({{dil|rtl|ota|{{kalın|محمد ثانى}}|çeviri=Meḥemmed-i Sânî}}) veya bilinen adıyla '''Fatih Sultan Mehmed''' ya da kısaca '''Fatih''' (30 Mart 1432, [[Edirne]] ''–'' 3 Mayıs 1481, [[Gebze]]), [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun 7. [[Osmanlı padişahları listesi|padişahıdır]].<ref name=":1">{{Web kaynağı|url=https://www.britannica.com/biography/Mehmed-II-Ottoman-sultan|başlık=Mehmed II – Ottoman sultan|erişimtarihi=23 Temmuz 2023|arşivtarihi=10 Mart 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180310102834/https://www.britannica.com/biography/Mehmed-II-Ottoman-sultan|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|çalışma=|yayıncı=[[Encyclopedia Britannica]]}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.worldcat.org/title/241826673|başlık=Mehmed der Eroberer Weltenstürmer e. Zeitenwende|erişimtarihi=23 Temmuz 2023|arşivtarihi=28 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230728163944/https://www.worldcat.org/title/241826673|tarih=1987|dil=İngilizce|sayfa=8|çalışma=|yayıncı=worldcat.org|ad=Franz|soyadı=Babinger}}</ref> İlk olarak 1444–1446 yılları arasında kısa bir dönem, daha sonra 1451'den 1481 yılındaki ölümüne kadar 30 yıl boyunca hüküm sürdü. 29 Mayıs 1453 tarihinde [[İstanbul'un Fethi|İstanbul'u fethetti]] ve yaklaşık bin yıllık [[Bizans İmparatorluğu|Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu]]'na son verdi. Fetihten sonra "Fâtih" ünvanıyla anılmaya başladı.<ref name=":1" /><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.ttk.gov.tr/belgelerle-tarih/istanbulun-fethi/|başlık=İstanbul'un Fethi|erişimtarihi=23 Temmuz 2023|arşivtarihi=8 Haziran 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230608175336/https://www.ttk.gov.tr/belgelerle-tarih/istanbulun-fethi/|ölüurl=hayır|çalışma=|yayıncı=[[Türk Tarih Kurumu]]}}</ref> Bu olay, birçok uzman kişi tarafından [[Orta Çağ]]'ın sonu ve [[Yeni Çağ]]'ın başlangıcına neden olan tarihî olaylardan biri olarak görülmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.haberturk.com/tarihi-caglari-baslatan-ve-bitiren-olaylar-tarihi-caglar-hangi-olay-ile-baslar-hangi-olay-ile-biter-hteg-3515314|başlık=Tarihi Çağları Başlatan ve Bitiren Olaylar Nelerdir? Tarihi Çağlar Hangi Olay ile Başlar ve Biter?|erişimtarihi=23 Temmuz 2023|arşivtarihi=26 Ağustos 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220826123331/https://www.haberturk.com/tarihi-caglari-baslatan-ve-bitiren-olaylar-tarihi-caglar-hangi-olay-ile-baslar-hangi-olay-ile-biter-hteg-3515314|tarih=14 Mart 2023|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[Habertürk (gazete)|Habertürk]]|soyadı=}}</ref> Ayrıca bu vesileyle [[İslam]] [[İslam'da peygamberler ve elçiler|peygamberi]] [[Muhammed]]'in konuyla ilgili "[[Konstantiniyye]] elbet fetholunacaktır. Onu fetheden komutan ne güzel komutan, onu fetheden ordu ne güzel ordudur." [[hadis]]ine nâil olduğu için günümüzde [[İslam dünyası|Müslüman dünyasının]] bir kesiminde "kahraman" olarak görülmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://sahihhadisler.com/konu/detay/Fatih-Sultan-Mehmetin-istanbulu-fethinden|başlık=Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethetmesini öven bir hadis var mıdır ve hangi hadis kitabında geçiyor?|erişimtarihi=23 Temmuz 2023|arşivtarihi=1 Haziran 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230601075137/https://sahihhadisler.com/konu/detay/Fatih-Sultan-Mehmetin-istanbulu-fethinden|ölüurl=hayır|çalışma=|yayıncı=sahihhadisler.com}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://sorularlaislamiyet.com/istanbulun-fethini-haber-veren-hadisi-aciklar-misiniz|başlık=İstanbul'un fethini haber veren hadisi açıklar mısınız?|erişimtarihi=23 Temmuz 2023|arşivtarihi=23 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230723165253/https://sorularlaislamiyet.com/istanbulun-fethini-haber-veren-hadisi-aciklar-misiniz|ölüurl=hayır|çalışma=|yayıncı=Sorularla İslamiyet}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=ptXG0uA70lAC&pg=PA23&dq=mehmet+the+conqueror+and+Muhammad+hadith&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwihxN6vv4DRAhUGVhQKHScdBfgQ6AEIFDAC#v=onepage&q=mehmet%20the%20conqueror%20and%20Muhammad%20hadith&f=false|başlık=The Sultan of Vezirs: The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelović (1453–1474)|erişimtarihi=23 Temmuz 2023|tarih=2001|dil=İngilizce|sayfa=23|yayıncı=BRILL|ad=Théoharis|soyadı=Stavrides|isbn=978-90-04-12106-5}}</ref>
II. Mehmed, 30 Mart 1432 tarihinde [[Edirne]]'de doğdu. Babası altıncı [[Osmanlı padişahları listesi|Osmanlı padişahı]] [[II. Murad]], annesi ise [[Hüma Hatun]]'dur. Küçük yaşta tahsiline ve yetişmesine çok önem verilen Şehzade Mehmed, devrin en üstün âlimlerinden eğitim gördü. 11 yaşına geldiğinde idari yönden tecrübe kazanması için [[Manisa]] [[Sancakbeyi|sancakbeyliğine]] tayin edildi.<ref name=":2">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=YhNkngEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Kayı II: Cihan Devleti|erişimtarihi=23 Temmuz 2023|tarih=2017|dil=Türkçe|sayfa=296|yayıncı=Timaş Yayınları|ad=Ahmet|soyadı=Şimşirgil|isbn=978-605-08-1294-7|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230723165238/https://books.google.com/books?id=YhNkngEACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=23 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> [[Felsefe]], [[hadis]], [[tefsir]], [[fıkıh]], [[kelâm]], [[tarih]], [[geometri]] ve [[matematik]] alanlarında fevkalâde yetişti.<ref name=":2" /> 1444 yılında [[II. Murad]], tahtı 12 yaşındaki oğlu Mehmed'e kendisine devrederek [[Manisa]]'ya çekildi.<ref name=":2" /> Ancak [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] tahtına küçük yaşta birisinin geçtiğini duyan [[Avrupa]] ülkeleri, bir kez daha Osmanlı topraklarına yöneldi. Bunun üzerine II. Murad, 1446 senesinde tekrar tahta geçti.<ref name=":2" />
II. Mehmed, 1451 yılında babasının ölmesi üzerine 19 yaşında tekrar Osmanlı tahtına oturdu. [[Osmanlı donanması]]nı güçlendirip [[Konstantinopolis]]'e saldırmak için hazırlıklara başladı ve şehri 1453'te 21 yaşındayken fethedip [[Bizans İmparatorluğu|Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu]]'na son verdi. Ardından 1460'ta [[Mora Despotluğu]]'nu, 1461'de ise [[Trabzon İmparatorluğu]]'nu ele geçirip Bizans'ın son iki kalıntısını da egemenliği altına aldı. 1473'te, [[Akkoyunlular|Akkoyunlu]] hükümdarı [[Uzun Hasan]]'ı [[Otlukbeli Muharebesi]] ile mağlup etti. Bunların yanı sıra, [[Anadolu]]'da ve [[Güneydoğu Avrupa]]'da fetihlerini sürdürüp [[Karaman]] ve çevresi, [[Sırbistan]], [[Eflak]], [[Bosna]], [[Arnavutluk]], [[Kırım]] gibi önemli bölgeleri Osmanlı İmparatorluğu'na kazandırdı. 1481 yılında Anadolu'ya doğru yeni bir sefere çıkan Sultan Mehmed, yolun başında hastalandı ve 3 Mayıs 1481 tarihinde, [[Gebze]] yakınlarında yer alan Hünkârçayırı'ndaki ordugâhında 49 yaşındayken öldü. Mezarı [[İstanbul]]'un [[Fatih]] ilçesindeki [[Fatih Camii]]'nde yer almaktadır.
Fatih Sultan Mehmed, [[İstanbul'un Fethi|İstanbul'u fethettikten]] sonra kendini "Roma hükümdarı" ([[Sezar (unvan)|Kayser-i Rûm]]) ilan etti ve hayatının geri kalanında Osmanlı Devleti'ni [[Roma İmparatorluğu]]'nun devamı olarak, kendini de imparatorluğun "yerine geçen" değil onu "devam ettiren" kişi olarak gördü. Saltanatı süresince birçok siyasi ve sosyal reform yapan II. Mehmed, döneminde çıkardığı kanunları <nowiki>''</nowiki>[[Fatih Kanunnâmesi|Fâtih Kanunnâmesi]]<nowiki>''</nowiki> adıyla kitaplaştırıp yürürlüğe koydu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/kanunname|başlık=KANUNNÂME|erişimtarihi=23 Temmuz 2023|arşivtarihi=23 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230723165243/https://islamansiklopedisi.org.tr/kanunname|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Halil|soyadı=İnalcık}}</ref> [[Sanat]]ı ve [[bilim]]i teşvik etti ve saltanatının sonlarına gelindiğinde, "yeniden inşa" programı sayesinde [[Konstantinopolis]]'i gelişen bir imparatorluk başkentine dönüştürdü.
== İsimleri ve ünvanları ==
Fâtih Sultan Mehmed'in doğum adı olan ''Mehmed'', [[İslam]] peygamberi [[Muhammed]]'in adından türemiş [[Arapça]] kökenli bir sözcüktür ve "övülen, methedilen, her türlü övgüye layık olan" anlamlarına gelmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://uzemigunsem.gedik.edu.tr/mehmet-isminin-anlami-nedir-detayli-isim-analizi | başlık = Mehmet İsminin Anlamı Nedir? | erişimtarihi = 7 Temmuz 2024 | dil = Türkçe | çalışma = | yayıncı = T.C. İstanbul Gedik Üniversitesi | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20240707113837/https://uzemigunsem.gedik.edu.tr/mehmet-isminin-anlami-nedir-detayli-isim-analizi | arşivtarihi = 7 Temmuz 2024 | ölüurl = hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.nisanyansozluk.com/kelime/Muhammet | başlık = Muhammet | erişimtarihi = 7 Temmuz 2024 | dil = Türkçe | çalışma = | yayıncı = Nişanyan Sözlük | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20240707113840/https://www.nisanyansozluk.com/kelime/Muhammet | arşivtarihi = 7 Temmuz 2024 | ölüurl = hayır }}</ref> Türkler Muhammed ismini "Mehemmed" diye telaffuz ettikleri için kaynakların bazılarında ''Mehemmed'' şeklinde geçmiş; sonra bu isim ''Mehmed'', ondan sonra ise ''Mehmet'' olarak okunmaya başlanmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.hurriyet.com.tr/aile/mehmet-isminin-anlami-nedir-mehmet-ne-demek-kuranda-geciyor-mu-41390618 | başlık = Mehmet isminin anlamı nedir? Mehmet ne demek, Kur'an'da geçiyor mu? | erişimtarihi = 7 Temmuz 2024 | tarih = 27 Eylül 2023 | dil = Türkçe | çalışma = | yayıncı = [[Hürriyet (gazete)|Hürriyet]] | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20240707113837/https://www.hurriyet.com.tr/aile/mehmet-isminin-anlami-nedir-mehmet-ne-demek-kuranda-geciyor-mu-41390618 | arşivtarihi = 7 Temmuz 2024 | ölüurl = hayır }}</ref> ''Mehmed'' ismi ayrıca, ''Muhammed'' isminin kısaltılmış ve Türkçeleştirilmiş hâlidir.
II. Mehmed 1453 yılında, 21 yaşındayken [[İstanbul'un Fethi|İstanbul'u fethederek]] [[Roma İmparatorluğu]]'nun varisi olan 10 asırlık [[Bizans İmparatorluğu]]'na son verdi ve bu olay bazı tarihçiler tarafından [[Orta Çağ]]'ın sonu ve [[Yeni Çağ]]'ın başlangıcı olarak kabul edildi.<ref>''Middle Ages'', Oxford Dictionary of English (2e), [[Oxford University Press]], 2003.</ref> Bu fetihten sonra; "Zafer Kazanan, Fetheden" anlamlarına gelen ''Fâtih'',<ref>{{Web kaynağı | url = https://sozluk.gov.tr/ | başlık = Fatih | erişimtarihi = 7 Temmuz 2024 | dil = Türkçe | çalışma = | yayıncı = [[Türk Dil Kurumu|Türk Dil Kurumu Sözlüğü]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181229073502/https://sozluk.gov.tr/ | arşivtarihi = 29 Aralık 2018}}</ref> <nowiki>''Fethin Babası''</nowiki> anlamına gelen {{unicode|''Ebû'l-Feth''}} ('''ابو الفتح'''), "Roma İmparatoru" anlamına gelen ''[[Sezar (unvan)|Kayser-i Rûm]]'' ('''قیصر روم''') ve daha sonraki dönemlerde "Çağ Açan Hükümdar" ünvanları ile anıldı. ''Kayser-i Rûm'' ünvanı II. Mehmed'in [[Rum]] olduğunu göstermez, bu ünvan siyasi emeller için kullanılmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.kitapyurdu.com/kitap/devleti-aliyye-osmanli-imparatorlugu-uzerine-arastirmalar-i/131082.html|başlık=Devlet-i Aliyye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar - I|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724055739/https://www.kitapyurdu.com/kitap/devleti-aliyye-osmanli-imparatorlugu-uzerine-arastirmalar-i/131082.html|tarih=2021|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfalar=111|yayıncı=[[Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları]]|cilt=1. cilt|ad=Halil|soyadı=İnalcık}}</ref><ref name=":12">{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/kayser|başlık=KAYSER|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=19 Haziran 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230619212817/https://islamansiklopedisi.org.tr/kayser|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Işın|soyadı=Demirkent}}</ref> Zira II. Mehmed, İstanbul'un Fethi'nden sonra Doğu Roma İmparatorluğu'nun bütün eski topraklarının yasal hükümdarı olduğunu ileri sürüyordu.<ref>İnalcık, Halil (2008), s. 40</ref>
[[Batı dünyası|Batı]]'da ''Grand Turco'' ("Büyük Türk")<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=HO3fAAAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=fatih+ve+bellini&q=fatih+ve+bellini&hl=tr|başlık=Fatih Sultan Mehmed ve Bellini: 1479–1480|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|tarih=1909|dil=fa|yayıncı=Matbaa-i Ahmed İhsan|ad=Ahmet Refik|soyadı=Altınay|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724055730/https://books.google.com/books?id=HO3fAAAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=fatih+ve+bellini&q=fatih+ve+bellini&hl=tr|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=7k7CRAAACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=The Grand Turk: Sultan Mehmet II – Conqueror of Constantinople and Master of an Empire|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|tarih=28 Aralık 2010|dil=İngilizce|yayıncı=Harry N. Abrams|ad=John|soyadı=Freely|isbn=978-1-59020-400-9|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724055732/https://books.google.com/books?id=7k7CRAAACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=PLrnjgEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Bibliotheca Graeca|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724055739/https://books.google.com/books?id=PLrnjgEACAAJ&newbks=0&hl=tr|tarih=2015|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|sayfalar=731-732|yayıncı=Creative Media Partners, LLC|cilt=6. cilt|ad=Johann Albert|soyadı=Fabricius|isbn=978-1-343-87329-2}}</ref> takma adıyla bilinen II. Mehmed'in adı, birçok tarihî kaynakta, Mehmed isimli diğer padişahlarınki gibi ''Muhammed'' şeklinde<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=l9EnngEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Anton Friderich Büschings neue Erdbeschreibung: Welcher das Osmanische Reich in Europa, das Königreich Portugal, Spanien, Groß–Brittannien und Ireland enthält|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074717/https://books.google.com/books?id=l9EnngEACAAJ&newbks=0&hl=tr|tarih=1766|ölüurl=hayır|dil=de|sayfa=29|yayıncı=Hurter|cilt=3. cilt|ad=Anton Friedrich|soyadı=Büsching}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=OmcUAAAAQAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=oder+Biographische+Nachrichten+von+vorz%C3%BCglichen+t%C3%BCrkischen+Dichtern&hl=tr|başlık=oder Biographische Nachrichten von vorzüglichen türkischen Dichtern|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|tarih=1800|dil=de|sayfa=274|yayıncı=H. Gessner|soyadı=Latifî|çevirmen-ad=Thomas|çevirmen-soyadı=Chabert|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074719/https://books.google.com/books?id=OmcUAAAAQAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=oder+Biographische+Nachrichten+von+vorz%C3%BCglichen+t%C3%BCrkischen+Dichtern&hl=tr|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=oGQPAAAAQAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Geschichte+der+Halbinsel+Morea+w%C3%A4hrend+des+Mittelalters&hl=tr|başlık=Geschichte der Halbinsel Morea während des Mittelalters|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|tarih=1830|dil=de|sayfa=550|yayıncı=Cotta|ad=Jakob Philipp|soyadı=Fallmerayer|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074718/https://books.google.com/books?id=oGQPAAAAQAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Geschichte+der+Halbinsel+Morea+w%C3%A4hrend+des+Mittelalters&hl=tr|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=BenYtwEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Turquie|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074717/https://books.google.com/books?id=BenYtwEACAAJ&newbks=0&hl=tr|tarih=1840|ölüurl=hayır|dil=fr|sayfa=461|yayıncı=HACHETTE LIVRE|ad=Joseph–Marie|soyadı=Jouannin|isbn=978-2-01-917452-1}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=Gh5CAAAAcAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Supplemente+zum+Universal-Lexikon+oder+Encyclop%C3%A4dischem+W%C3%B6rterbuch&hl=tr|başlık=Supplemente zum Universal–Lexikon oder Encyclopädischem Wörterbuch|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074717/https://books.google.com/books?id=Gh5CAAAAcAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Supplemente+zum+Universal-Lexikon+oder+Encyclop%C3%A4dischem+W%C3%B6rterbuch&hl=tr|tarih=1843|ölüurl=hayır|dil=de|sayfa=322|yayıncı=Pierer|cilt=3. cilt|ad=H. A.|soyadı=Pierer}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=S8eRzwEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Ottoman Poems: Translated Into English Verse in the Original Forms, With Introduction, Biographical Notices, and Notes|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|tarih=2022|dil=İngilizce|yayıncı=Creative Media Partners, LLC|ad=Elias John Wilkinson|soyadı=Gibb|isbn=978-1-01-626592-8|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074718/https://books.google.com/books?id=S8eRzwEACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref name="Classical">Oliver Herbrand Gordon Leigh (1901), Universal Classics Library, 14. cilt, s. 204.</ref> veya [[divan edebiyatı]]ndaki [[mahlas]]ıyla ''Avni'' şeklinde de geçmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.gzt.com/infografik/genc-motto/bazi-padisahlarin-mahlaslari-12884|başlık=Bazı padişahların mahlasları|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724055740/https://www.gzt.com/infografik/genc-motto/bazi-padisahlarin-mahlaslari-12884|tarih=2 Ağustos 2022|ölüurl=hayır|dil=tr-TR|çalışma=|yayıncı=[[GZT]]|soyadı=}}</ref> Üstelik ''Sultanü'l–Berreyn ve Hakanü'l–Bahreyn'' ("İki Karanın Sultanı ve İki Denizin Hakanı") ünvanını da kullanmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=9w5lzwEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Türklerin Tarihi 2: Anadolu'nun Bozkırlarından Avrupa'nın İçlerine|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|tarih=2022|dil=Türkçe|yayıncı=Kronik Kitap|ad=İlber|soyadı=Ortaylı|isbn=978-625-8431-83-4|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074716/https://books.google.com/books?id=9w5lzwEACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Burada "iki kara" ile kastedilen [[Anadolu]] ve [[Rumeli]] iken, "iki deniz" ile kastedilen de [[Akdeniz]] ve [[Karadeniz]]'dir.<ref>İnalcık, Halil (2008), s. 44</ref>
== Doğumu ve şehzadeliği ==
[[Dosya:Sultan Mehmed II The Conqueror.jpg|küçükresim|Fatih Sultan Mehmed'in bir [[portre]]si. (Bilinmeyen ressam, 16. yüzyıl başları)|318x318pik]]
II. Mehmed, [[hicrî takvim]]e göre 27 Receb 835 (30 Mart 1432) Pazar günü şafak vaktinde, devletin başkenti [[Edirne]]'de, [[II. Murad]]'ın dördüncü oğlu olarak dünyaya geldi.<ref name=":3">{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/mehmed-ii|başlık=MEHMED II|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=30 Temmuz 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190730050759/https://islamansiklopedisi.org.tr/mehmed-ii|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Halil|soyadı=İnalcık}}</ref> Annesi [[Hüma Hatun]]; tarihçi [[Franz Babinger]] ve yazar [[Patrick Kinross|Lord Kinross]] başta olmak üzere birçok kaynağa göre [[gayrimüslim]] bir [[cariye]]dir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=5KYKAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=isbn:0224013798&q=isbn:0224013798&hl=tr|başlık=The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|tarih=1977|dil=İngilizce|sayfa=87|yayıncı=Cape|ad=Patrick Balfour Baron|soyadı=Kinross|isbn=978-0-224-01379-6|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074716/https://books.google.com/books?id=5KYKAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=isbn:0224013798&q=isbn:0224013798&hl=tr|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref name=":4">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=it-ZPAAACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Fatih Sultan Mehmed ve Zamanı|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074716/https://books.google.com/books?id=it-ZPAAACAAJ&newbks=0&hl=tr|tarih=2003|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=30-31|yayıncı=Oğlak|ad=Franz|soyadı=Babinger|isbn=978-975-329-417-1}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=rPkcAAAAYAAJ&redir_esc=y|başlık=Decline and Fall of Byzantium to the Ottoman Turks|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|tarih=1975|dil=İngilizce|sayfa=304|yayıncı=Wayne State University Press|soyadı=Doukas|isbn=978-0-8143-1540-8|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074718/https://books.google.com.tr/books?id=rPkcAAAAYAAJ&redir_esc=y|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Türk tarihçi [[Halil İnalcık]] da bu görüştedir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=goZpAAAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Tarih%C3%A7ilerin+Kutbu+Halil+%C4%B0nalc%C4%B1k+Kitab%C4%B1,&q=Tarih%C3%A7ilerin+Kutbu+Halil+%C4%B0nalc%C4%B1k+Kitab%C4%B1,&hl=tr|başlık=Tarihçilerin Kutbu: Halil İnalcık Kitabı|erişimtarihi=31 Temmuz 2023|arşivtarihi=31 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230731070651/https://books.google.com/books?id=goZpAAAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Tarih%C3%A7ilerin%20Kutbu%20Halil%20%C4%B0nalc%C4%B1k%20Kitab%C4%B1%2C&q=Tarih%C3%A7ilerin%20Kutbu%20Halil%20%C4%B0nalc%C4%B1k%20Kitab%C4%B1%2C&hl=tr|tarih=2005|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfa=459|yayıncı=[[Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları]]|ad=Emine|soyadı=Çaykara|isbn=978-975-458-661-9|ad2=|soyadı2=}}</ref> Yine Babinger'e göre annesi, ölümünden sonra [[Türk mitolojisi|Türk]]''–''[[Pers mitolojisi|Fars]] efsanelerindeki cennetkuşu [[Hüma kuşu|hümadan]] esinlenilerek "Hüma Hatun" olarak adlandırılmıştır.<ref name=":4" />
Bir anlatıya göre Mehmed iki yaşına kadar Edirne'de kaldıktan sonra, 1434 yılında sütninesi ve küçük ağabeyi Alâeddin Ali ile birlikte, on dört yaşındaki büyük ağabeyi Ahmed'in [[Rum Eyaleti|Rum sancakbeyi]] olduğu [[Amasya]]'ya gönderildi. Burada ağabeyi Şehzade Ahmed'in erken yaşta ölmesi üzerine Mehmed altı yaşında Rum sancakbeyi oldu. Diğer ağabeyi Alâeddin Ali ise [[Manisa]]'da [[Saruhan Sancağı|Saruhan sancakbeyi]] oldu.<ref name=":5">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=5KYKAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=isbn:0224013798&q=isbn:0224013798&hl=tr&redir_esc=y|başlık=The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire|tarih=1977|dil=İngilizce|sayfa=95|yayıncı=Cape|ad=Patrick Balfour Baron|soyadı=Kinross|isbn=978-0-224-01379-6|erişim-tarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074716/https://books.google.com.tr/books?id=5KYKAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=isbn:0224013798&q=isbn:0224013798&hl=tr&redir_esc=y|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> İki yıl sonra, babaları [[II. Murad]]'ın talimatıyla iki kardeş yer değiştirdi ve Mehmed Saruhan sancakbeyi oldu.<ref name=":5" /> [[Halil İnalcık]]; Mehmed'in altı yaşında Amasya'ya Rum sancakbeyi olarak tayin edilmesinin şüpheli olduğunu, 1443 baharında 12 yaşındayken, eski Türk devlet geleneğine göre idare ve hükûmet işlerine alışması için, iki [[lala]]sı ile birlikte Edirne'den Manisa'ya vali gönderildiğinin bilindiğini belirtmiştir.<ref name=":3" /><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.google.com.tr/books/edition/F%C3%A2tih_Sultan_Mehemmed_Han/sJYgzAEACAAJ?hl=tr|başlık=Fâtih Sultan Mehemmed Han|erişimtarihi=9 Temmuz 2024|tarih=2019|dil=Türkçe|sayfa=115|yayıncı=Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları|ad=Halil|soyadı=İnalcık|isbn=978-625-7999-12-0}}</ref>
Mehmed'in eğitimi için babası çeşitli hocalar görevlendirdi. Ancak zeki olduğu kadar hırçın bir çocuk da olan Mehmed'in eğitilmesi kolay olmadı. Bu nedenle babası, heybetli ve otoriter bir din âlimi olan [[Molla Gürânî]]'yi görevlendirdi.<ref name=":6">{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/molla-gurani|başlık=MOLLA GÜRÂNÎ|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074716/https://islamansiklopedisi.org.tr/molla-gurani|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=M. Kâmil|soyadı=Yaşaroğlu}}</ref> Gürânî, muhtemelen II. Mehmed'in ilk saltanatı (1444–1446) ve daha sonra tekrar [[Manisa]]'ya yollanması sırasında onun yanında bulundu.<ref name=":6" /> Rivayete göre [[II. Murad|Sultan Murad]], Gürânî'ye bir değnek vermiş ve Mehmed itaatsizlik ederse kullanmasını söylemiştir.<ref name=":44">{{Web kaynağı|url=https://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Menkibeler/Osmanli-Hikayeleri/Detay/BU-SOPAYI-BABAN-VERDI/208|başlık=Bu Sopayı Baban Verdi – Osmanlı Hikâyeleri|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074717/https://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Menkibeler/Osmanli-Hikayeleri/Detay/BU-SOPAYI-BABAN-VERDI/208|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=ehlisunnetbuyukleri.com}}</ref> Molla Gürânî, Şehzade Mehmed'e dersini dikkate almayan bir öğrencinin hocası tarafından dövülmesi ile ilgili olan edebi bir cümleyi inceletmiş, Mehmed de durumun ciddiyetini kavrayarak eğitimine önem vermeye başlamıştır.<ref name=":44" />
[[Dosya:Fatih Sultan Mehmet-in defterinden.jpg|küçükresim|II. Mehmed'in [[şehzade]]lik dönemine ait defterindeki yazıları ve çizimleri. Defterde çiçek motifleri, at başı çizimleri, baykuş, kartal, leylek çizgileri, [[sarık]]lı yüz çizgileri, [[Türk alfabesi]], [[Yunan alfabesi]], [[Farsça]] iyi okunamayan [[beyit]]ler, [[tuğra]] ve daha birçok yazı ve çizim vardır.<ref name=":9" />|323x323pik]]
Şehzade Mehmed'in [[medrese]] kökenli hocalarının yanı sıra, bilgi edindiği bazı Batılı şahsiyetler de vardı. [[Saruhan Sancağı|Saruhan]] (Manisa) sarayında [[İtalyanlar|İtalyan]] [[Hümanizm|hümanisti]] [[Anconalı Ciriaco]] ve saraydaki başka İtalyanlar onun [[Avrupa tarihi]] ile [[Antik Yunanistan|Antik Yunan]] [[filozof]]larının hayatlarıyla ilgili kitaplar okumasına önayak olmuştu.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=wBjlswEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Bir Cihan Hükümdarı Fatih Sultan Mehmed|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|tarih=2018|dil=Türkçe|sayfa=11|yayıncı=Yeditepe Yayınevi|ad=Erhan|soyadı=Afyoncu|isbn=978-605-2070-39-0|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724103924/https://books.google.com/books?id=wBjlswEACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Bu durum Şehzade Mehmed'e çok kültürlülük kazandırmıştır. [[Topkapı Sarayı]] arşivinde bulunan, II. Mehmed'in şehzadelik yıllarına ait olan karalama defterinde [[Latin harfleri]], [[Arap harfleri]], [[Roma İmparatorluğu|Roma]] büstlerini andıran insan çizimleri ve [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] figürleri bulunmaktadır.<ref name=":9">{{Web kaynağı|url=https://www.panoramikmuze.com/tr/fatih-sultan-mehmedin-cocukluk-defteri-haber-49|başlık=Fatih Sultan Mehmed'in Çocukluk Defteri|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724103931/https://www.panoramikmuze.com/tr/fatih-sultan-mehmedin-cocukluk-defteri-haber-49|tarih=3 Ağustos 2013|ölüurl=hayır|dil=tr-TR|çalışma=|yayıncı=Panorama 1453 Tarih Müzesi|soyadı=}}</ref><ref name=":7">{{Web kaynağı|url=https://www.gzt.com/jurnalist/fatih-sultan-mehmetin-cocukken-tuttugu-not-defteri-2598133|başlık=Fatih Sultan Mehmet'in çocukken tuttuğu not defteri|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724103929/https://www.gzt.com/jurnalist/fatih-sultan-mehmetin-cocukken-tuttugu-not-defteri-2598133|tarih=18 Ocak 2017|ölüurl=hayır|dil=tr-TR|çalışma=|yayıncı=[[GZT]]|soyadı=}}</ref> Fâtih Sultan Mehmed'in [[Arapça]] ve [[Farsça]]nın yanı sıra [[Latince]], [[Yunanca]] ve [[İtalyanca]]yı çok iyi bilmesi, bu dönemdeki münasebetlerine dayandırılmaktadır.<ref name=":7" /> Öte yandan, Mehmed'in çeşitli İslamî yazıları okumasının bir padişah olarak ihtirasları üzerinde önemli bir tesiri olacaktı. [[Konstantinopolis]]'i fethetme arzusu, [[Kindî]] ve [[İbn Haldun]] gibi Arap düşünürlerin yazılarından ilham aldı ve bir Müslüman ordusunun şehri fethedeceğini bildiren, İslam peygamberi [[Muhammed]]'e atfedilen bir [[Hadis|söz]] tarafından daha da gelişti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-18932/fatih-sultan-mehmed/|başlık=Fatih Sultan Mehmed|erişimtarihi=29 Temmuz 2023|arşivtarihi=17 Aralık 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211217095235/https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-18932/fatih-sultan-mehmed/|tarih=13 Mayıs 2020|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=Dünya Tarihi Ansiklopedisi|ad=Zain|soyadı=Khokhar}}</ref>
== Tahta birinci çıkışı ==
[[II. Murad]], 1443 yazında [[Karamanoğulları Beyliği|Karaman beyi]] İbrahim'i [[Anadolu]]'da yenilgiye uğrattıktan sonra Ekim ayında [[Edirne]]'ye döndüğünde [[János Hunyadi]], [[Macaristan Krallığı|Macar kralı]] Ladislas ve [[Sırp Despotluğu|Sırp despotu]] [[Vılkoğlu Brankoviç|Yorgo Brankoviç]] önderliğindeki bir [[Hristiyan]] ordusunun [[Tuna]]'nın güneyindeki Osmanlı topraklarını istila etmeye başladığı haberini aldı. Ordu; [[Tuna Nehri|Tuna]]'yı hızla geçip ilerlemiş, [[Niş Muharebesi]]'ni kazanıp [[Niş, Sırbistan|Niş]] ve [[Sofya]]'yı ele geçirmiş ve [[Balkanlar|Balkan]] geçitlerine dayanmıştı. Aynı dönemde [[Amasya (il)|Amasya]]'dan Şehzade Ali'nin öldüğü haberi geldi.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=-KdGxgEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Fatih Devri Üzerinde Tetkikler ve Vesikalar|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724104134/https://books.google.com/books?id=-KdGxgEACAAJ&newbks=0&hl=tr|tarih=1995|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfalar=56-57|yayıncı=[[Türk Tarih Kurumu]]|ad=Halil|soyadı=İnalcık|isbn=978-975-16-0749-2}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=it-ZPAAACAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|başlık=Fatih Sultan Mehmed ve Zamanı|erişim-tarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724103925/https://books.google.com.tr/books?id=it-ZPAAACAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|tarih=2003|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfa=|sayfalar=40-41|yayıncı=Oğlak|ad=Franz|soyadı=Babinger|isbn=978-975-329-417-1}}</ref> İki ağabeyinin erken yaştaki ölümü sonucu Mehmed tahtın vârisi oldu.
II. Murad, Hristiyan ordusunun [[İzladi]]'de durdurulmasının ardından başlayan müzakereler sırasında Mehmed'i [[Manisa]]'dan Edirne'ye getirtti. 12 Haziran 1444 tarihinde, Edirne'de [[Macaristan Krallığı|Macarlarla]] [[Edirne-Segedin Antlaşması|antlaşma]] yaptıktan bir ay sonra oğlu Mehmed'i Edirne'de [[Sadrazam]] [[Çandarlı Halil Paşa]] denetiminde "kaymakam" olarak bırakarak [[Hamitoğulları Beyliği|Hamitoğlu Beyliği]] topraklarını işgal eden Karamanlıların üzerine yürümek üzere Anadolu'ya geçti ve Karamanoğulları ile [[Yenişehir, Bursa|Yenişehir]]'de bir anlaşma yaptı.<ref name="inalcık1s35">İnalcık, Halil (1995), s. 35–38</ref><ref name=":8">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=0wBBygEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ: 1300–1600|erişimtarihi=24 Temmuz 2023|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724104133/https://books.google.com/books?id=0wBBygEACAAJ&newbks=0&hl=tr|tarih=2007|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfa=27|yayıncı=[[Yapı Kredi Yayınları]]|ad=Halil|soyadı=İnalcık}}</ref> Yenişehir'den ayrıldıktan sonra Ağustos ayında [[Karacabey, Bursa|Mihaliç]]'te yeniçeri ağası Hızır Ağa ve diğer beylere tahttan oğlundan yana resmen çekildiğini duyurdu ve ordusu Edirne'ye dönerken kendisi [[Bursa]]'da kaldı.<ref name="inalcık1s61">İnalcik, Halil (1995), s. 61–67</ref> II. Murad'ın 1444 yazında doğuda ve batıda barışı sağladığını düşünerek tahttan çekilmesi Edirne'de bir otorite boşluğu yaratarak devleti buhrana sürükledi. Dış siyasette ihtiyatlı davranmayı tercih eden Sadrazam Halil Paşa ile Mehmed'in etrafında toplanmış [[Hadım Şehabettin Paşa|Şahabeddin]], [[Zağanos Paşa|Zağanos]] ve [[Turahan Bey|Turahan]] paşalar arasında rekabet baş gösterdi.<ref name=":8" /> Bu rekabet, 1444''–''1453 arasında Osmanlı Devleti'nde yaşanan başlıca politik gelişmelerin belirleyici etmenlerinden biri olmuştur.<ref name=":8" />
Ağustos başında Macar kralı Ladislas'ın Osmanlılarla yapılan barışı geçersiz sayarak yeni bir Haçlı seferine çıkacağını ilan etmesi başkent Edirne'de paniğe yol açtı ve halk şehri terk etmeye başladı. [[Konstantinopolis|Konstantiniyye]]'de [[Bizans Rumları|Rumların]] himayesinde olan ve Osmanlı tahtında hak iddia eden [[Orhan Çelebi]], bu sırada [[Çatalca]] yakınlarında [[İnceğiz, Çatalca|İnceğiz]]'e ve [[Dobruca]]'ya geçerek bir isyan girişiminde bulundu. Bu girişim, [[Hadım Şehabettin Paşa|Şahabeddin Paşa]] tarafından önlendi ve Orhan Çelebi Konstantiniyye'e kaçtı.<ref name=":8" /> Aynı dönemde başkentte kendini [[Hurûfilik]] taraftarlarının elçisi olarak tanıtan bir [[Farslar|İranlı]], halktan epey yandaş topladı. Mehmed de İranlının öğretisine ilgi duydu ve koruması altına aldı. Ancak Müftü Fahreddin ve Çandarlı Halil Paşa'nın bu duruma tepki göstermesi üzerine Mehmed çok geçmeden desteğini çekmek zorunda kaldı ve sonunda başkentte bir Hurûfi katliamı yaşandı.<ref>[[İsmail Hakkı Uzunçarşılı|Uzunçarşılı, İsmail Hakkı]], ''Osmanlı Tarihi III. Cilt 2. Kısım: XVI. Yüzyıl Ortalarından XVI. Yüzyıl Sonuna Kadar,'' [[Ankara]]: [[Türk Tarih Kurumu]], 1995 (6. baskı), ISBN 975-16-0014-6. ss. 450''–''451.</ref> Devletin müderrislerinden [[Fahreddin-i Acemi|Fahreddin''-''i Acemi]]'nin, "kâfir oldukları" gerekçesiyle Hurûfilerin canlarının alınması gerektiği yolunda bir fetva çıkartması üzerine, Hurûfiler diri diri yakılarak öldürüldü.<ref>{{Web kaynağı|url=http://arsiv.sabah.com.tr/2007/01/14/gnd101.html|başlık=İslam'ın Matrix'çi gizli mezhebi Hurufilik – Fatih'in yaktığı Matrix Tarikatı|erişimtarihi=25 Temmuz 2023|arşivtarihi=10 Temmuz 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140710103237/http://arsiv.sabah.com.tr/2007/01/14/gnd101.html|tarih=14 Ocak 2007|ölüurl=|çalışma=|yayıncı=[[Sabah (gazete)|Sabah]]|ile=|ad=Murat|soyadı=Bardakçı}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=4bZujwEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Tarihimizle Yüzleşmek|erişimtarihi=25 Temmuz 2023|tarih=2015|dil=Türkçe|sayfa=59|yayıncı=Remzi Kitabevi|ad=Emre|soyadı=Kongar|isbn=978-975-14-1698-8}}</ref> Bu sırada şehirde çıkan bir yangında [[bedesten]] ile birlikte binlerce ev kül oldu.<ref name="babinger50">Babinger, Franz; s. 50''–''51</ref><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Edirne: Edirne'nin 600. Fetih Yıldönümü Armağan Kitabı|erişimtarihi=31 Temmuz 2023|id=ISBN 975-16-0562-8|basım=2|bölüm=Osmanlı–Macar Mücadeleleri Esnasında Edirne|yer=[[Ankara]]|yayımcı=[[Türk Tarih Kurumu]]|yıl=1993|son=Gökbilgin|ilk=Tayyip}} s. 133</ref>[[Dosya:Chelebowski varna.jpg|sol|küçükresim|upright=1.09|Polonyalı ressam [[Stanisław Chlebowski]] tarafından yapılan ve [[Varna Muharebesi]]'ni (1444) betimleyen tablo. Savaş için ordunun başına geçen II. Murad, savaştan zaferle ayrılmıştır.|240x240pik]]
Eylül ayı sonlarında Kral Ladislas önderliğindeki Hristiyan ordusu [[Tuna]]'yı aşarak Edirne'ye doğru yürürken, bir [[Venedik Cumhuriyeti|Venedik]] filosu da [[Çanakkale Boğazı]]'nı kapattı. II. Murad, Sadrazam Halil Paşa'nın çağrısıyla [[Anadolu Hisarı]]'nın bulunduğu noktadan [[Rumeli]]'ye geçerek Edirne'ye geldi ve 10 Kasım 1444'te Hristiyan ordusunu [[Varna]]'da [[Varna Muharebesi|yenilgiye uğrattı]].<ref name="inalcık2s.28">İnalcık, Halil (2008), s. 28</ref> Varna Muharebesi sırasında ve sonrasında Mehmed tahttan çekilmemişse de, padişah fiilen II. Murad'dı. [[Zağanos Paşa|Zağanos]] ve [[Şahabeddin Paşa|Şahabeddin]] paşalar, genç yaştaki padişahın otoritesini güçlendirmek için Mehmed'i Varna Muharebesi'ne götürmek istemişler; ama Sadrazam Halil Paşa buna mani olmuş ve onlara karşı II. Murad'a gerçek padişah muamelesi yapmıştı. Ancak II. Murad savaştan sonra oğlunun konumunu [[Konstantinopolis|Konstantiniyye]]'deki [[Orhan Çelebi]]'ye karşı zayıflatmamak için fiilî durumu hakiki bir [[cülûs]] hâline getirmeden [[Manisa]]'ya çekildi.<ref name="inalcik1s76">İnalcık, Halil (1995), s. 76''–''80</ref>
II. Murad, 1446'nın Mayıs ayında Sadrazam Halil Paşa'nın çağrısıyla bir kere daha Edirne'ye tahtına döndü. Bunun sebebi, Mehmed'in [[Konstantinopolis|Konstantiniyye]]'ye saldırma planları yapıyor olmasıydı. [[Çandarlı Halil Paşa|Çandarlı Halil]], kendi gücünü zayıflatacağı düşüncesiyle bu saldırıya karşı gelirken, Mehmed'in yandaşları olan Zağanos ve Şahabeddin bu planı destekliyordu. Sonunda Halil Paşa bir [[yeniçeri]] isyanı düzenleyerek Mehmed ve yandaşlarını iktidardan uzaklaştırdı.<ref name="inalcık2s.28"/> Murad'ın yeniden tahta geçmesi üzerine Mehmed Manisa'ya çekildi, Zağanos da [[Balıkesir]]'e sürgüne gönderildi.<ref name="babinger59">Babinger, Franz (2003), s. 59</ref>
== Manisa dönemi ==
[[Dosya:Manisa Sarayı.jpg|sol|küçükresim|240x240pik|Manisa'daki şehzadelik [[Manisa Sarayı|sarayının]] [[Nakkaş Hasan Paşa]] (ö. 1622) tarafından yapılmış minyatürü. II. Mehmed, [[Saruhan Sancağı|Manisa Sancağı]]'na (Saruhan Sancağı) gönderilen ve sancağı yöneten ilk şehzadeydi.]]
[[Dosya:Sueleymanname akinci.png|küçükresim|upright=1.09|1448'deki [[II. Kosova Muharebesi]]'ni betimleyen bu [[minyatür]]de bir Osmanlı [[akıncı]]sı bir Macar [[şövalye]]sini çekiyor. Bu savaş II. Mehmed'in ilk savaş tecrübesidir.|240x240pik]]
Mehmed'in [[Manisa]]'daki ilk yıllarında neler yaptığına dair çok fazla bilgi yoktur. Muhtemelen, tahtı tekrar babası Murad'a bırakmasının hemen sonrasında; [[Arnavutlar|Arnavut]], [[Sırplar|Sırp]] veya [[Fransızlar|Fransız]] kökenli bir Hristiyan [[Cariye|köle]] olan [[I. Gülbahar Hatun|Gülbahar Hatun]] ile ilk evliliğini yaptı.<ref name=":10">{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/gulbahar-hatun|başlık=GÜLBAHAR HATUN|erişimtarihi=25 Temmuz 2023|arşivtarihi=28 Ocak 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230128101532/https://islamansiklopedisi.org.tr/gulbahar-hatun|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Feridun|soyadı=Emecen}}</ref> Babasının 1446'da [[Mora Yarımadası|Mora]]'ya düzenlediği sefere katılmadı. 1447 sonlarında ya da 1448 başlarında Gülbahar Hatun'dan, ileride padişah olacak [[II. Bayezid|Bayezid]] adında bir oğlu oldu.<ref name="babinger62">Babinger, Franz (2003), s. 62</ref> 1448'de [[Macarlar]] ile yapılan [[II. Kosova Muharebesi]]'nde babasına Anadolu birliklerinin önderliğinde eşlik ederek ilk defa bir savaşta yer aldı.<ref name=":3" /><ref name="Kinross, Lords.93">Kinross, Lord (1977), s. 93</ref>
Mehmed, Manisa'da bulunduğu sıralarda oldukça başına buyruk bir biçimde hareket etti. Resmî olarak "Mehmed Çelebi Sultan" ünvanıyla anılan Mehmed'in o zamanki durumu, daha önce padişah olduğundan dolayı bir [[şehzade]]ninkinden farklıydı.<ref name=":3" /> Onun rızasıyla Türk korsanları [[Ege Denizi|Ege]]'deki [[Venedik Cumhuriyeti|Venediklilere]] saldırdılar. [[Hicri takvim|Hicrî takvim]]le 852 (1448/1449) yılında [[Selçuk]]'ta kendi adına paralar bastırdı.<ref name="babinger68">Babinger, Franz (2003), s. 68</ref> Şehzadelik dönemine ait defterinde kendi çizdiği [[tuğra]]sı da bulunmaktadır. Osmanlılarda bir şehzade kendi adına para bastırıp tuğra çektirdiği takdirde normalde idam cezasına çarptırılsa da, II. Murad Mehmed'e müdahale etmemiştir. Bunun sebebi de büyük ihtimalle, Mehmed'in o sıralar [[II. Murad]]'ın tek oğlu olmasıdır.
1449'un Ağustos veya Eylül ayında annesi [[Hüma Hatun]] öldü.<ref name="babinger69">Babinger, Franz (2003), s. 69</ref> 1450 yılında babasının [[İskender Bey]] üzerine yaptığı Arnavutluk seferine ve başarısızlıkla sonuçlanan [[Akçahisar Kuşatması (1450)|Akçahisar Kuşatması]]'na katıldı.<ref name="Kinross, Lords.93" /> Akçahisar'daki başarısızlığın ardından aynı yıl, Gülbahar Hatun ile olan birlikteliğini tasvip etmeyen babası tarafından [[Dulkadiroğulları Beyliği|Dulkadiroğulları Hanedanı]]'ndan Süleyman Bey'in kızı [[Sitti Mükrime Hatun|Sitti Mükrîme Hatun]] ile Edirne'de ikinci kez evlendirildi.<ref name="babinger67">Babinger, Franz (2003), s. 67</ref>
== Tahta ikinci çıkışı ==
[[Dosya:Hunername accession Mehmed II.jpg|küçükresim|II. Mehmed'in Edirne'deki [[cülûs]] töreni (1451)|396x396px]][[II. Murad]], 3 Şubat 1451 günü öldü. Mehmed babasının ölüm haberini [[Çandarlı Halil Paşa|Sadrazam Halil Paşa]]'nın özel [[ulak]] ile Manisa'ya gönderdiği mektupla aldı. Anlatılana göre, "Beni seven ardımdan gelsin!" diyerek atına atlayıp kuzeye doğru yola çıktı. Mehmed, 18 Şubat 1451 ([[Hicrî takvim|Hicrî]]: 8 Muharrem 855) tarihinde [[Edirne]]'de ikinci kez tahta çıktı.<ref name=":3" /> Çandarlı Halil Paşa'yı sadrazamlık makamında tutarken, [[İshak Paşa]]'yı da [[Anadolu (eyalet)|Anadolu beylerbeyi]] olarak atadı ve babasının cenazesine eşlik etmek üzere [[Bursa]]'ya gönderdi. Daha sonra babasının [[Candaroğulları Beyliği|Candaroğulları]] beyinin kızından olan sekiz aylık oğlu Ahmed'i boğdurttu. Bu şekilde kardeş katli yasası da uygulamaya girmiş oldu. Ahmed'in cenazesi de babası Murad'ınkiyle birlikte Bursa'ya gönderildi.<ref name="babinger73">Babinger, Franz (2003), ss. 73''–''74</ref>
Artık "sultan" olan Mehmed, her ne kadar Çandarlı Halil Paşa'yı görevinde bıraktıysa da artık gerçek iktidar, kendisiyle birlikte [[lala]]ları [[Hadım Şehabettin Paşa|Şahabeddin]] ve [[Zağanos Paşa|Zağanos]] paşaların başını çektiği savaşçı kesimin eline geçmişti. II. Mehmed'in amacı, [[Tuna]]'nın güneyindeki [[Balkan]] toprakları ile [[Fırat]]'ın batısındaki [[Anadolu]] topraklarını alarak büyük dedesi [[I. Bayezid|Yıldırım Bayezid]]'in oluşturmaya çalıştığı merkeziyetçi imparatorluğu kurmaktı. Ancak Bayezid'in aksine, bunu yapmak için önce Konstantiniyye'yi alması gerektiğini düşünüyordu.<ref name="inalcık2s29">İnalcık, Halil (2008), s. 29</ref> Öte yandan gerek batıda gerekse de [[Bizans İmparatorluğu|Doğu Roma]] kesiminde yeni padişah, genç yaşı ve tecrübesizliği dolayısıyla ilk başta önemli bir tehdit olarak algılanmamıştı. Bu görüş, Sultan Mehmed'in 1451'de [[Venedik Cumhuriyeti|Venedikliler]], [[Ceneviz Cumhuriyeti|Cenevizler]], [[Macaristan Krallığı|Macarlar]] ve [[Sırp Despotluğu|Sırplar]] ile babasının yapmış olduğu anlaşmaları yenilemesiyle pekişmişti.<ref name="kro">Kinross, Lord (1977), s. 95</ref> Mehmed bununla da kalmayıp Doğu Roma'ya babası dönemindeki dostane ilişkileri devam ettireceğini ve [[Konstantinopolis]]'te Doğu Roma himayesinde olan Orhan Çelebi için yıllık 300 bin [[akçe]] ayırdığını bildirmişti.<ref name="babinger77">Babinger, Franz (2003), s. 77</ref>
[[Dosya:OttomanEmpire1451.png|küçükresim|upright=1.09|II. Mehmed 1451'de ikinci kez tahta geçtiğinde Osmanlı Devleti'nin sınırları.|240x240pik]]
Mehmed'in yetersiz bir hükümdar olduğunu düşünen yalnızca [[Hristiyan]]lar değildi. Tahta geçmesinin ardından [[Karamanoğulları Beyliği|Karamanoğulları]], yerel beylikleri yeniden diriltmek üzere ayaklandılar ve [[Seydişehir]] ile [[Akşehir]]'i ele geçirdiler. Bunun üzerine Mehmed, 1451 yazında Anadolu'ya geçti ve kısa sürede bu isyanı bastırdı. Bu sırada Mehmed'in Anadolu'da bulunmasını fırsat bilen [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] [[Bizans imparatorları listesi|imparatoru]] [[XI. Konstantinos]], ulakları vasıtasıyla Şehzade Orhan'ın ödeneğinin yapılmadığını bildirip ödeneğin ikiye katlanmaması hâlinde Orhan'ın Osmanlı tahtında hak iddia etmesine izin vereceği tehdidinde bulundu. Mehmed ise sorunu çözeceğini söyleyerek elçileri gönderdi, ancak Edirne'ye döndükten sonra Orhan için ayrılmış gelirlere el koydu ve Konstantiniyye kuşatması hazırlıklarının başlamasını emretti.<ref>Nicol, Donald M. (1999), ss. 402''–''403</ref>
== İstanbul'un Fethi ==
{{Ana|İstanbul'un Fethi}}
[[Dosya:Rumeli Castle.jpg|küçükresim|upright=1.09|Sultan Mehmed tarafından fetihten önce inşa ettirilen [[Rumeli Hisarı]].|240x240pik]]
II. Mehmed, İstanbul'u kuşatma hazırlıklarına 1451 yılının sonlarında başladı. [[İstanbul Boğazı]]'nın Anadolu yakasında büyük dedesi [[I. Bayezid|Bayezid]]'in yaptırmış olduğu [[Anadolu Hisarı]]'nın karşısına o dönemde Boğazkesen adı verilen [[Rumeli Hisarı]]'nın inşa emrini verdi. [[XI. Konstantinos|İmparator Konstantin]], Mehmed'e hisarın yapımı için kendisinden izin alması gerektiğini bildirmek için elçiler gönderdi ancak Mehmed elçileri kabul etmedi. İmparator en son 1452 yılı Haziran ayında barış görüşmeleri için bir kere daha elçilerini gönderdi ancak Mehmed elçileri yine reddetti. Bunun anlamı savaştı.
Hisar 1452'nin Ağustos ayında tamamlandı. Böylece [[İstanbul Boğazı|boğazın]] kontrolü Osmanlıların eline geçmiş oldu. Boğazdan geçecek gemiler bundan böyle geçiş parası ödemek zorundaydı. Aksi takdirde gemiler [[Top (silah)|top]] atışıyla batırılacaktı. 1452'nin sonlarında, ödeme yapmayı reddeden bir [[Venedik Cumhuriyeti|Venedik]] gemisi batırıldı ve kaptanı ile tayfası tutuklandı. Söz konusu toplar, [[Erdel]]li [[Urban]] adında bir top dökümcüsü tarafından yapılmıştı. Sultan Mehmed kendisinden [[Konstantinopolis|Konstantiniyye]]'nin [[Konstantinopolis Surları|surlarını]] yıkabilecek güçte bir top yapıp yapamayacağını sormuş, Urban da "Ne Konstantinopolis, ne de [[Babil]]'in surlarının karşı koyabileceği bir top yapabileceğini" söylemişti.<ref name="babinger82">Babinger, Franz (2003), ss. 82''–''84</ref>
Öte yandan bu gelişmeler karşısında [[XI. Konstantinos|İmparator Konstantin]], [[Papa]] ve İtalyan şehirlerinden umutsuzca yardım talebinde bulundu ama bunlar sonuçsuz kaldı. Yalnızca [[Ceneviz Cumhuriyeti|Cenova]], 1452'nin Kasım ayında yardım göndermeye karar verdi ve [[Giovanni Giustiniani]] adında bir komutan öncülüğünde 700 kadar asker taşıyan Ceneviz kadırgaları 26 Ocak 1453'te [[Konstantinopolis|Konstantiniyye]]'ye vardı. Konstantin, Giovanni Giustiniani'yi kara kuvvetlerinin başkumandanı yaptı.<ref name="babinger82" /> Konstantinopolis'teki asker sayısı 8 bin civarındaydı, limanda ise 26 savaş gemisi bulunuyordu. Daha evvel 700 [[İtalyanlar|İtalyanı]] taşıyan 7 [[Girit]] ve [[Venedik Cumhuriyeti|Venedik]] gemisi Şubat ayında şehirden kaçmıştı.<ref name="Kinross, Lord.107-108" /> Düzenli [[Osmanlı ordusu]]ndaki asker sayısı ise en az 50 bindi. Ayrıca Mehmed, yalnızca karadan kuşatmanın yeterli olmayacağını düşünerek bir [[Deniz kuvvetleri|donanma]] da hazırlatmıştı. Bu donanma bahar aylarında boğazın [[Marmara Denizi|Marmara]] girişine vardı.<ref name="Kinross, Lord.107-108">Kinross, Lord (1977), ss. 100''–''101</ref>
[[Dosya:Byz1453.png|sol|küçükresim|240x240pik|Nisan 1453'te, Konstantinopolis'in düşüşünden önce [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]] ve [[Bizans İmparatorluğu]] haritası.]]
Osmanlı ordusu 23 Mart 1453 tarihinde başkent [[Edirne]]'den hareket etti ve 2 Nisan'da [[Konstantinopolis|Konstantiniyye]]'ye vardı. Aynı gün [[Haliç]]'in girişi zincirle kapatıldı. Karargâhını [[Topkapı, Fatih|Romanus Kapısı]]'nın karşısına [[Maltepe, Zeytinburnu|Maltepe]]'ye kuran Mehmed, son kez teslim çağrısında bulundu ama İmparator reddetti. 6 Nisan sabahı ilk saldırı başladı. II. Mehmed, şehri o zamana dek görülmemiş büyüklükte toplarla dövdü.<ref>İnalcık, Halil (2008), s. 38</ref> Kuşatma, aralıklı çatışmalarla 53 gün kadar sürdü. [[XI. Konstantinos|Konstantin]], [[Giovanni Giustiniani|Giustiniani]] ile birlikte Romanus Kapısı'nı savunuyordu. [[Orhan Çelebi|Şehzade Orhan]] da Marmara kıyısındaki birliklerden birini yönetiyordu.<ref name="babinger87" />[[Dosya:Kusatma Zonaro.jpg|küçükresim|upright=1.09|Sultan Mehmed'in donanmaya emrini ve gemilerin karadan yürütülmesini tasvir eden, [[İtalyanlar|İtalyan]] ressam [[Fausto Zonaro]]'nun yapmış olduğu tablo.|240x240pik]]20 Nisan 1453 günü [[Papa]]'nın gönderdiği üç [[Ceneviz Cumhuriyeti|Ceneviz]] gemisi ve [[Sicilya]]'dan gelen bir [[Rumlar|Rum]] yük gemisi şehrin açıklarında belirdi. [[Osmanlı donanması]] bunları durdurmak üzere harekete geçti ve [[Yenikapı, Fatih|Yenikapı]] önlerinde karşıladı. Şiddetli [[lodos]], kürekli Osmanlı gemilerinin manevra yapmasını önlüyordu. Marmara Denizi'nde yapılan savaşın sonunda, akşam saatlerinde Ceneviz gemileri [[Haliç]]'e girmeyi başardı.<ref name=":11">{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/istanbul#2|başlık=İstanbul'un Fethi|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|arşivtarihi=18 Ocak 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220118182853/https://islamansiklopedisi.org.tr/istanbul#2|ölüurl=hayır|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslam Ansiklopedisi]]|ad=Feridun|soyadı=Emecen}}</ref> Bu, çok büyük bir başarısızlıktı ve kuşatmayı sürdüren ordunun da maneviyatını kırdı. Denizdeki mücadeleyi damlara çıkmış [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] halkının ve [[Zeytinburnu]] kıyılarından bizzat II. Mehmed'in de seyrettiği rivayet edilir. Bu başarısızlık sadece asker üzerinde değil, ulemâ ve kumandanlar arasında da huzursuzluğa yol açmıştı.<ref name=":11" />
[[Dosya:Fatih Sultan-Schwert.jpg|küçükresim|sol|Fâtih Sultan Mehmed'in [[İstanbul]]'u [[İstanbul'un Fethi|fethederken]] kullandığı kılıcı, günümüzde [[Topkapı Sarayı|Topkapı Müzesi]]'nde sergilenmektedir.|360x360px]]Donanmasını bir şekilde Haliç'e indirmesi gerektiğini anlayan II. Mehmed, gemilerini karadan geçirmeye karar verdi. Bunun için de, bugünkü [[Dolmabahçe]]'den [[Kasımpaşa]]'ya uzanan güzergâha kalaslar döşendi ve bir kısım gemi, silindirler üstünde 22 Nisan sabahında [[Haliç]]'e indirildi. Böylece Haliç'in kontrolü Osmanlıların eline geçti. Öte yandan kuşatmanın yedinci haftasında [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlılar]] hâlâ kesin bir sonuç alamamıştı.<ref name="babinger87">Babinger, Franz (2003), ss. 87''–''94</ref> Bu sırada da Osmanlı ordugâhında, kuşatmanın başarılı olamayacağı ve hemen kaldırılması gerektiği kanısındaki [[Çandarlı Halil Paşa|Çandarlı Halil]] ile gelecekleri kuşatmanın başarısına bağlı olan Sultan ve savaşçı grup arasındaki çekişme sürüyordu. [[Venedik Cumhuriyeti|Venedikliler]] ve [[Macaristan Krallığı|Macarların]] güçlerini harekete geçirdikleri haberi geldiğinde, kurulan savaş meclisinde bu bir kez daha açığa çıktı. Bu noktada Sadrazam Halil Paşa son bir kez Mehmed'i teslim çağrısı yapmaya ikna etti, ancak [[XI. Konstantinos|İmparator]] teklifi yine reddetti. Bunun üzerine Osmanlılar, 29 Mayıs günü için son bir saldırı planladılar.<ref name="inalcık2s31"/>
Son saldırı hazırlıklarını [[Zağanos Paşa]] düzenledi.<ref name="inalcık2s31">İnalcık, Halil (2008), s. 39</ref> Osmanlı ordusu 29 Mayıs'ın ilk saatlerinde taarruza başladı. Osmanlılar son taarruzu üç dalga hâlinde gerçekleştirdiler. İlk iki saat boyunca [[başıbozuk]]lar surlara saldırdılar, ardından Anadolu birlikleri onların yerini aldı. Son olarak öldürücü darbeyi vurmak üzere [[yeniçeri]]ler devreye girdi. Bu sırada yaralanan [[Giovanni Giustiniani|Giustiniani]]'nin savaş alanından ayrılması, şehri savunanlar arasında büyük moral bozukluğuna neden oldu.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=Ne0kAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=isbn:2868398162&q=isbn:2868398162&hl=tr|başlık=1453, Mahomet II impose le schisme orthodoxe|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|tarih=2003|dil=fr|yayıncı=Franc̨ois–Xavier de Guibert|ad=Lina Murr|soyadı=Nehmé|isbn=978-2-86839-816-1}}</ref> Nihayet sabah saatlerinde Osmanlı askerleri, ''Kerkoporta'' adlı kapıdan içeri girmeyi başardılar ve kapının üzerindeki burca [[Osmanlı bayrakları|Osmanlı sancağını]] diktiler.<ref name="Kinross, Lord.107-108" /> Sultan Mehmed öğleden sonra şehre girdi, [[Ayasofya]]'ya giderek [[namaz]] kıldı ve ''"Min-ba'd (Bundan sonra) tahtım [[İstanbul]]'dur."'' dedi.<ref name="inalcık2s31" />
[[İskoçlar|İskoç]] tarihçi ve yazar [[Patrick Kinross|Lord Kinross]], İstanbul'un Fethi'yle ilgili düşüncelerini şöyle yazmıştır:
{{Blockquote|text=İstanbul'un düşmesi, sadece [[Bizans İmparatorluğu]]'nun sonunu ve son etkili [[XI. Konstantinos|imparatorunun]] ölümünü belirler. Zira 150 yıldan beri devam edegelen Osmanlı akınlarıyla Bizans'ın bırakacağı boşluk, zaten yavaş yavaş doldurulmuş durumdaydı. Şehrin düşmesinden önce de Avrupa ile Asya'nın birleştiği bu noktanın hâkimi zaten Osmanlılardı. Bizans'ın o günlerde [[İslam]] okyanusu içerisindeki bir [[Hristiyanlık|Hristiyan]] adacığından farkı kalmamıştı.|author=[[Lord Kinross]], 1977<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=5KYKAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=isbn:0224013798&q=isbn:0224013798&hl=tr|başlık=The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire|erişimtarihi=31 Temmuz 2023|tarih=1977|dil=İngilizce|yayıncı=Cape|ad=Patrick Balfour Baron|soyadı=Kinross|isbn=978-0-224-01379-6|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230724074716/https://books.google.com/books?id=5KYKAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=isbn:0224013798&q=isbn:0224013798&hl=tr|arşivtarihi=24 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref>}}{{Blockquote|text=Ani bir fırtınadan sonra, oluklardan akan yağmur suları gibi oluk oluk kan aktı.|author=[[Niccolò Barbaro]] {{küçük|(İstanbul'un Fethi'nin görgü tanığı)}}<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=COA_MQAACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Tarih Kitabı|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|tarih=2000|dil=Türkçe|sayfa=139|yayıncı=Alfa Basım Yayım Dağıtım|soyadı=|isbn=978-605-171-364-9|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230612063959/https://books.google.com/books?id=COA_MQAACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=12 Haziran 2023|ölüurl=hayır}}</ref>}}{{Çoklu resim|align=center|direction=horizontal|width=|image1=Benjamin-Constant-The Entry of Mahomet II into Constantinople-1876.jpg|caption1={{ortala|[[Fransızlar|Fransız]] ressam [[Jean-Joseph Benjamin-Constant|Jean–Joseph Benjamin–Constant]] tarafından yapılan "II. Mehmed'in Konstantinopolis'e Girişi" isimli tablo, 1876.}}|image2=Zonaro GatesofConst.jpg|caption2={{ortala|[[İtalyanlar|İtalyan]] ressam [[Fausto Zonaro]]'nun II. Mehmed'i [[Konstantinopolis]]'e girerken tasvir eden tablosu.}}|image3=Le siège de Constantinople (1453) by Jean Le Tavernier after 1455.jpg|caption3={{ortala|"Konstantinopolis Kuşatması (1453)" tablosu, Jean Le Tavernier, 1455'ten sonra.}}|width1=240|width2=232|width3=213}}
Şehir kılıç zoruyla fethedilmişti, bu yüzden dinî hukuka göre yağmalanabilirdi.<ref name=":11" /> II. Mehmed, şehir fethedildikten sonra ordusuna üç günlük yağma izni verdi.<ref name=":13">{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/istanbul#3-turk-devri|başlık=İSTANBUL|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|arşivtarihi=18 Ocak 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220118182853/https://islamansiklopedisi.org.tr/istanbul#3-turk-devri|ölüurl=hayır|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslam Ansiklopedisi]]|ad=Halil|soyadı=İnalcık}}</ref> Bütün çatışmalar ancak öğleden sonra bitti. Halktan sağ kalanların tamamı [[Savaş tutsağı|tutsak]] edildi ve bir kısmı gemilere gönderildi, bir kısmı da [[Konstantinopolis Surları|surlar]] dışında kurulmuş olan Osmanlı çadırlarına gönderildi. Şehri devletin [[başkent]]i yapmayı planlayan ve bu yüzden daha fazla harap olmasını önlemek isteyen Sultan Mehmed, 30 Mayıs'ta savaş hâlinin bittiğini ilan etti.<ref name=":13" /> Buradan hareketle yağmanın iki gün dahi sürmediği, 30 Mayıs'ta durduğu anlaşılmaktadır.<ref name=":13" /> [[XI. Konstantinos|İmparator Konstantinos]]'un akıbeti ise meçhuldür. [[Giovanni Giustiniani|Guistiniani]]'den boşalan yeri doldurmak için bizzat çarpışmaya katılan İmparator, aldığı yaraların etkisiyle savaşta öldü.<ref name=":11" /> İmparator'un ölümüne dair hayatta kalan bilinen hiçbir görgü tanığı yoktur.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?vid=ISBN9781409410645&newbks=0&redir_esc=y|başlık=The Siege and the Fall of Constantinople in 1453: Historiography, Topography, and Military Studies|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|arşivtarihi=26 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230726080200/https://books.google.com.tr/books?vid=ISBN9781409410645&newbks=0&redir_esc=y|tarih=2011|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|sayfa=100|yayıncı=Ashgate Publishing|ad=Marios|soyadı=Philippides|isbn=978-1-4094-1064-5|ad2=Walter K.|soyadı2=Hanak}}</ref> Kimi kaynaklar cesedinin bulunamadığını söylerken, [[Franz Babinger]] gibi bazı tarihçiler ise İmparator'un cesedinin mor ayakkabılarından teşhis edildiğini yazar. [[Fransızlar|Fransız]] yazar [[Alphonse de Lamartine]], eserinde İmparator'un cesedinin bulunduğunu ve Sultan Mehmed'in [[XI. Konstantinos|Konstantin]] için [[Hristiyanlık|Hristiyan]] usulü [[Cenaze (Hristiyanlık)|cenaze]] töreni düzenlediğini belirtir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=Z-TQPgAACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Osmanlı Tarihi|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|tarih=1991|dil=Türkçe|yayıncı=Toker Yayınları|ad=Alphonse de|soyadı=Lamartine|isbn=978-975-445-006-4|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230726080147/https://books.google.com/books?id=Z-TQPgAACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=26 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> [[Orhan Çelebi|Şehzade Orhan]] ise [[keşiş]] kılığında şehri terk etmeye çalışırken yakalanıp idam edildi.<ref name="Nicol, Donald M..418-420">Nicol, Donald M. (1999), ss. 418''–''420</ref> II. Mehmed, şehrin en büyük mabedi [[Ayasofya]]'ya giderek burada toplanmış olan halka ve din adamlarına güvenliklerinin sağlanacağı teminatını verdi.<ref name=":11" />
Fâtih Sultan Mehmed, İstanbul'u fethettikten sonra "Kayser-i Rûm" ünvanını, başka bir deyişle "[[Roma imparatoru|Roma İmparatoru]]" ünvanını benimsedi.<ref name=":12" /> Basılan yeni paralarda da [[Yunanca]] olarak "Bizans İmparatoru" ünvanını kullandı. Bu ünvan [[Batı dünyası]]nca da kabul edilmişti. Sultan Mehmed, 1481 yılında [[İtalyanlar|İtalyan]] sanatçı [[Costanzo da Ferrara]]'ya günümüzde dünyada sadece dört örneği bulunan bir [[Fatih Sultan Mehmet'in Madalyonu|madalyon]] yaptırdı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.ntv.com.tr/turkiye/fatihin-madalyonu-istanbulda,XBiWIXmnB0WU4-m5O_6YKQ|başlık=Fatih'in madalyonu İstanbul'da|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|arşivtarihi=17 Şubat 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230217221337/https://www.ntv.com.tr/turkiye/fatihin-madalyonu-istanbulda,XBiWIXmnB0WU4-m5O_6YKQ|tarih=25 Ocak 2023|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[NTV]]}}</ref> Madalyonun üzerinde "Bizans İmparatoru Muhammed" yazması yer almaktaydı.{{efn|Mehmed, [[İslam]] peygamberi [[Muhammed]]'in adından türemiş [[Arapça]] kökenli bir erkek adıdır. İsim önce ''Mehemmed'' olmuş, sonra ''Mehmed'', ondan sonra ise ''Mehmet'' olarak okunmaya başlanmıştır. Mehmed ismi, Muhammed isminin kısaltılmış hâlidir. Adı "Mehmed" olan [[Osmanlı padişahları listesi|Osmanlı padişahlarının]] isimleri birçok kaynakta "Muhammed" şeklinde de geçmiştir.}}<ref>{{Web kaynağı|url=https://arkeofili.com/fatih-sultan-mehmet-madalyonu-istanbula-geliyor/|başlık=Fatih Sultan Mehmet Madalyonu İstanbul'a Geliyor|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|arşivtarihi=2 Şubat 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230202070542/https://arkeofili.com/fatih-sultan-mehmet-madalyonu-istanbula-geliyor/|tarih=25 Ocak 2023|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=Arkeofili|soyadı=}}</ref> II. Mehmed kendisini Roma İmparatoru olarak görmekte ve devletini de [[Roma İmparatorluğu]]'nun varisi saymaktaydı. Bu ideal doğrultusunda [[İstanbul]]'dan sonraki hedefi de [[Roma]] şehriydi.
== Çandarlı Halil Paşa'nın idamı ==
{{Ana|Çandarlı Halil Paşa|Çandarlı ailesi}}
Fâtih Sultan Mehmed, İstanbul'un Fethi sırasında sergilediği tutumlar nedeniyle Sadrazam [[Çandarlı Halil Paşa]]'yı 1 Haziran 1453'te görevinden azletti. Çandarlı Halil Paşa'nın kuşatma sırasında ordudaki olumsuz söylentilere sebep olduğu ve [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]]'tan rüşvet aldığı düşünülmekteydi, ama bununla ilgili herhangi bir kanıt bulunamadı.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=Tc6stAEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Büyük Osmanlı Tarihi|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|arşivtarihi=26 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230726103325/https://books.google.com/books?id=Tc6stAEACAAJ&newbks=0&hl=tr|tarih=2010|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfa=293|yayıncı=|cilt=2. cilt|ad=Joseph|soyadı=Von Hammer}}</ref> Şehir düştükten sonra Bizans megadükü [[Lukas Notaras]]'ın, Çandarlı Halil'in Bizans'la hep iletişim içerisinde olduğunu padişaha söylemesi üzerine şüpheler kuvvetlendi, sadrazamın mallarına el konuldu ve düzenlenen [[Dîvân-ı Hümâyun|divan]] toplantısında azledildiği bildirilerek çocuklarıyla birlikte hapse atıldı.<ref name=":16">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=1UppAAAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=isbn:975764580X&q=isbn:975764580X&hl=tr|başlık=Sadrâzamlar|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|tarih=2002|dil=Türkçe|sayfa=24|yayıncı=Çatı Kitapları|ad=Nazım|soyadı=Tektaş|isbn=978-975-7645-80-1}}</ref>
[[Yedikule Zindanları]]'na kapatılan Çandarlı Halil Paşa, zindandaki ilk günlerinde nazik muamele gördü. Kendisinden önce [[Ölüm cezası|idam]] edilmiş bir [[Osmanlı sadrazamları listesi|sadrazam]] olmadığı ve ailesi kısa aralıklarla 154 yıldır iktidarda olduğu için son ana kadar idam edileceğine inanmadı.<ref name=":18">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=sQUIcgAACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Kuşatma 1453|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|arşivtarihi=26 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230726103326/https://books.google.com/books?id=sQUIcgAACAAJ&newbks=0&hl=tr|tarih=2019|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfa=280|yayıncı=Timaş Yayınları|ad=Okay|soyadı=Tiryakioğlu|isbn=978-975-263-982-9}}</ref> Daha sonra çocukları serbest bırakıldı.<ref name=":45">{{Web kaynağı | url = https://islamansiklopedisi.org.tr/candarli-halil-pasa | başlık = ÇANDARLI HALİL PAŞA | erişimtarihi = 3 Ağustos 2024 | dil =Türkçe| çalışma = | yayıncı = [[TDV İslâm Ansiklopedisi]] | ad = M. Münir | soyadı = Aktepe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190730050756/https://islamansiklopedisi.org.tr/candarli-halil-pasa | arşivtarihi = 30 Temmuz 2019}}</ref> Ancak Çandarlı, azlinden kırk gün sonra, 10 Temmuz 1453'te [[Edirne]]'de veya [[İstanbul]]'da infaz edildi.<ref name=":16" /><ref name=":17">İsmail Hakkı Uzunçarşılı, ''Osmanlı Tarihi'' (1988), Cilt II, [[Türk Tarih Kurumu|Türk Tarih Kurumu Basımevi]], ss. 33–34</ref> Ölümünden önce gözlerine mil çekildi. Boyun eğeceği yerde sultana dik dik baktığı iddia edilir.<ref name="yaşamyapıt">"Halil Paşa (Çandarlı)" (1999), ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul: [[Yapı Kredi Yayınları|Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş.]], 1. cilt, s. 518 ISBN 975-08-0072-9</ref> Daha sonra oğlu İbrahim Paşa tarafından [[İznik]]'e götürülüp türbesine gömüldü. Devlet tarafından el konulan malları ise [[II. Bayezid]] devrinde çocuklarına geri verildi.<ref name=":45" /> Çandarlı Halil Paşa, idam edilen ilk Osmanlı sadrazamıydı. Olayı yorumlayan tarihçilerin genel kanısı, Osmanlı Devleti'ne hizmet eden [[Çandarlı ailesi]] ile [[Osmanlı Hanedanı]] arasındaki rekabetin bu idama yol açtığı yönündedir.<ref name=":18" /><ref name=":17" />
Bazı kaynaklara göre Çandarlı, Fatih'i sabırsız ve deneyimsiz buluyordu. [[Franz Babinger]], Çandarlı Halil Paşa'nın ölümüyle II. Mehmed'in kendi otoritesini pekiştirmiş olduğunu ve herkesin genç sultana boyun eğdiğini belirtir.<ref name="babinger103">Babinger, Franz (2003), s. 103</ref> Böylelikle hanedanına rakip aile bırakmayan Mehmed, halk arasında "Fâtih" diye iyice anılır oldu. Ayrıca Sultan Mehmed, artık [[Dîvân-ı Hümâyun|divan]] toplantılarına katılmamaya ve halkla teması eskiye nazaran düşük tutmaya başladı; böylece Osmanlı padişahlarının halktan kopuk yaşamı başlamış oldu.<ref name=":15" /><ref>İsmail Hakkı Uzunçarşılı, ''Osmanlı Tarihi'' (1988), Cilt II, [[Türk Tarih Kurumu|Türk Tarih Kurumu Basımevi]], s. 437</ref>
== Yeni başkentin kurulması ==
[[Dosya:Gennadios II and Mehmed II.jpg|küçükresim|Fâtih Sultan Mehmed'in [[İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi]] lideri [[II. Gennadios]] ile görüşmesini betimleyen [[mozaik]], 1454.|298x298pik]]
Fetihten sonra "Fâtih" ünvanıyla anılmaya başlayan II. Mehmed, şehrin ticaret merkezi olan [[Galata]]'dan kaçmış olan [[Rum]]ların ve [[Cenevizli]]lerin şehre dönmesini sağladı ve [[Rum Ortodoks Patrikhanesi]]'nin yeniden açılmasına izin verdi.<ref name=":11" /> Ayrıca bir [[Yahudiler|Yahudi]] [[Haham]]başlığı ile bir [[İstanbul Ermeni Patrikhanesi|Ermeni Patrikhanesi]] kurdurdu. II. Mehmed, [[İstanbul]]'u farklı dinlerden insanların bir arada yaşadığı, ticaret ve kültür merkezi olan bir imparatorluk başkenti yapmayı amaçlıyordu.
II. Mehmed, fethin hemen ardından şehrin onarımına başladı. Amacı Doğu Roma İmparatorluğu'nu yıkmak değil, onu [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] yapısı içinde diriltmekti. Kuracağı imparatorluk bir [[İslam devleti]] olmakla birlikte [[Bizans İmparatorluğu|Doğu Roma İmparatorluğu]] gibi kozmopolit bir yapıya sahip olacaktı. II. Mehmed'in emri sayesinde [[Ayasofya]] tahrip edilmedi; daha sonra Ayasofya'nın [[cami]]ye çevrilmesi sebebiyle mozaiklerinin sökülmesi icap etti, ancak sultanın emriyle mozaikler sökülmeyerek kireçle kaplandı.<ref name=":14">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/sutad/issue/26285/276987|başlık=İstanbul'un Fethi'nden Sonra Ayasofya'nın Camiye Çevrilişi|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|arşivtarihi=26 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230726091103/https://dergipark.org.tr/tr/pub/sutad/issue/26285/276987|tarih=2003|ölüurl=hayır|sayı=14|sayfalar=133-142|çalışma=|yayıncı=Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi|ad=Said|soyadı=Öztürk|issn=1300-5766}}</ref> Ayasofya'yla beraber çok sayıda [[kilise]] ve [[manastır]] da camiye ve [[medrese]]ye çevrildi.<ref name=":14" /> Medreselerde eğitim vermeleri ve bilim çalışmaları yapmaları için [[Semerkant]], [[Bağdat]], [[Kahire]], [[Şam]], [[Buhara]] gibi şehirlerden âlimler davet edildi.<ref name=":15">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/karadearas/issue/10079/124282|başlık=İstanbul'un Osmanlılar Tarafından Fethi, Türk–İslam ve Avrupa Açısından Önemi|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|tarih=2008|sayı=17|dil=Türkçe|sayfalar=51-66|çalışma=|yayıncı=Karadeniz Araştırmaları Dergisi|cilt=17|ad=Ahmet|soyadı=Gündüz|issn=2536-5126}}</ref> Daha sonra, 1462''–''1470 arasında tamamlanan [[Sahn-ı Seman Medresesi]]'ne gelir getirmesi için bazı binalar ve araziler bağışlandı.<ref name=":15" />
Şehirde Rum Ortodoks Patrikhanesi, Ermeni Patrikhanesi ve Yahudi Hahambaşı bulunmasına izin veren Sultan Mehmed, 1454'te [[II. Gennadios|Yorgo Skolaris]]'i (II. Gennadios) yeni [[Doğu Ortodoks Kilisesi|Ortodoks]] [[Patrik|patriği]] olarak atadı. Ayasofya camiye çevrildiğinden, Patrikliğe resmî makam yeri olarak [[Havariyyun Kilisesi]] verildi. Şehirdeki Yahudilerin hahambaşı olarak Moşe Kapsali atandı. 1461 yılında ise Bursa piskoposu [[Bursalı I. Hovagim|Hovagim]], İstanbul Ermeni Patriği olarak atandı.
[[Dosya:Aya Sophia (7144824757).jpg|küçükresim|upright=1.09|Şehrin en büyük mabedi olan [[Ayasofya]], sembolik önemi dolayısıyla fetihten sonra II. Mehmed tarafından [[cami]]ye çevrildi.|240x240pik]]
[[Dosya:Istanbul asv2020-02 img14 Topkapı Palace.jpg|küçükresim|upright=1.09|Fâtih Sultan Mehmed'in emriyle 1465–1478 yılları arasında inşa edilen ve 400 yıla yakın [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlıların]] idare merkezi ve [[Osmanlı padişahları listesi|padişahların]] ikametgâhı olan [[Topkapı Sarayı]]. (İkinci [[avlu]]suna açılan Selam Kapısı, Bâbüsselam)|240x240pik]]
[[İstanbul]]'da Osmanlı hâkimiyetinin başlamasıyla beraber, demografik yapı da ciddi değişime uğradı. Fetih sırasında şehir nüfusunun 30 ila 40 bin arasında olduğu tahmin edilmektedir.<ref name=":15" /> II. Mehmed, başta sanatkârlar olmak üzere birçok insanın İstanbul'a iskân edilmesi emrini verdi. Halk buna sıcak bakmasa da, gönüllü gelecek olanların istedikleri mülke sahip olabileceği haberinden sonra birçok insan şehre yerleşti. İstanbul çevresindeki tarım arazilerinin işlenmesi için [[Avrupa]]'da esir alınan insanlar getirildi.<ref name=":15" /> Bunun haricinde, isyan tehlikelerinin olduğu [[Konya]], [[Karaman]] ve [[Aksaray]] yörelerinden de mecburi iskânlar yapıldı.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=Q7qaMgAACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=İstanbul'un Tarihî Yapısı|erişimtarihi=31 Temmuz 2023|tarih=1969|dil=Türkçe|yayıncı=Selbstverl.|ad=Doğan|soyadı=Kuban|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230731095036/https://books.google.com/books?id=Q7qaMgAACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=31 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> II. Mehmed, [[Theodosius Forumu]]'nun olduğu yerde ilk sarayının inşasını başlattı. Daha sonraki yıllarda ise [[Sarayburnu]]'nda [[Topkapı Sarayı]]'nı inşa ettirdi. Yaklaşık 1478 yılında inşası tamamlanan Topkapı Sarayı, bundan sonra uzunca bir süre başkentin idare merkezi ve [[Osmanlı padişahları listesi|Osmanlı padişahlarının]] resmî ikâmetgâhı oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/topkapi-sarayi|başlık=TOPKAPI SARAYI|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|arşivtarihi=6 Şubat 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230206092306/https://islamansiklopedisi.org.tr/topkapi-sarayi|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Zeynep|soyadı=Tarım Ertuğ}}</ref>
1477 yılında İstanbul'un nüfus sayımı yapıldığında ortaya çıkan tablo şu şekildeydi:
{| class="wikitable"
|+<ref name=":13" />
! colspan="3" |İSTANBUL
|-
!Halk
!Hâne
!Yüzde oranı
|-
|[[Müslüman]]lar
|8.951
|60
|-
|[[Rum]] [[Doğu Ortodoks Kilisesi|Ortodokslar]]
|3.151
|21,5
|-
|[[Yahudiler]]
|1.647
|11
|-
|Kefeliler
|267
|2
|-
|[[İstanbul Ermenileri]]
|372
|2,6
|-
|Karaman Ermeni ve Rumları
|384
|2,7
|-
|[[Çingeneler]]
|31
|0,2
|-
|'''TOPLAM'''
|'''14.803'''
|'''100'''
|-
! colspan="3" |GALATA
|-
!Halk
!Hâne
!Yüzde oranı
|-
|Müslümanlar
|535
|35
|-
|Rum Ortodokslar
|592
|39
|-
|[[Avrupa]]lılar
|332
|22
|-
|[[Ermeniler]]
|62
|4
|-
|'''TOPLAM'''
|'''1.521'''
|'''100'''
|-
| colspan="3" |
|-
|'''GENEL TOPLAM'''
| colspan="2" |'''16.324'''{{efn|[[Halil İnalcık]] yazmış olduğu bu raporda, tablodaki "genel toplam" içerisinde [[Osmanlı ordusu|askerler]], [[Ulema|ulemâ]], [[İlmiye|medrese öğrencileri]] ve [[Savaş tutsağı|esirlerin]] yer almadığını belirtmiştir. İnalcık, [[Ömer Lütfi Barkan]]'ın görüşünü paylaşarak bunların toplamının nüfusun yaklaşık beşte birini oluşturduğunu ve şehirdeki toplam nüfusun böylelikle 100 bin civarında olduğunu yazmıştır.}}
|}
== Diğer fetihler ==
=== Sırbistan'ın Fethi (1454''–''1459) ===
{{Ana|Sırbistan Seferleri|Belgrad Kuşatması (1456)}}
[[Dosya:Siege of Nándorfehérvár.jpg|küçükresim|[[Belgrad Kuşatması (1456)|Belgrad Kuşatması]]'nı (1456) gösteren bir minyatür.|445x445pik]]
Sultan Mehmed'in İstanbul'un Fethi'nden sonraki ilk seferi, 1389'daki [[I. Kosova Muharebesi]]'nden o yana Osmanlı İmparatorluğu'nun [[vasal devlet]]i olan Sırbistan'a yönelikti. Osmanlıların [[Sırp Despotluğu]] ile bir bağlantısı vardı: II. Mehmed'in babası [[II. Murad]]'ın eşlerinden biri olan [[Mara Hatun]], Sırp despotu [[Vılkoğlu Brankoviç|Đurađ Branković]]'in kızıydı.<ref name=":19">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=J98DAAAAYAAJ&redir_esc=y|başlık=The Balkans: Roumania, Bulgaria, Servia and Montenegro|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|tarih=1896|dil=İngilizce|yayıncı=G. P. Putnam's Sons|ad=William|soyadı=Miller|isbn=978-0-8369-9965-5}}</ref> İstanbul'un Fethi'nden sonra Osmanlı'ya bağlılığını bildiren ve ele geçirdiği kaleleri geri veren Sırplar, [[Macaristan Krallığı|Macarlar]] ile iş birliği yaparak yeniden düşmanlıklarını göstermeye başladılar.<ref name=":19" /> Bunun üzerine Osmanlı ordusu 1454'te [[Edirne]]'den Sırbistan'a doğru yola çıktı. 1454''–''1457 arasında üç kez peş peşe Sırbistan'a sefer düzenlendi ve [[Belgrad]] dışındaki bütün Sırp toprakları ele geçirildi.
Osmanlı ordusu, 14 Temmuz 1456'daki [[Belgrad Kuşatması (1456)|Belgrad Kuşatması]]'nda şehri [[János Hunyadi]]'den fethetmeye çalıştı ancak başarısız oldu. Sultan bunun üzerine Edirne'ye çekildi ve Sırbistan'ın bazı bölgelerinin mülkiyetini geri aldı. Ancak yıl sonundan önce, 79 yaşındaki Sırp kralı [[Vılkoğlu Brankoviç|Đurađ Branković]] öldü. Sırpların bağımsızlığı, Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarını resmen ilhak etmesine kadar yalnızca iki yıl hayatta kaldı. En küçükleri [[Lazar Brankoviç|Lazar Branković]], annesini zehirledi ve kardeşlerini sürgüne gönderdi; ancak kısa süre sonra o da öldü. Devam eden kargaşada en büyük erkek kardeş Stefan Branković tahta çıktı.<ref name=":19" />
Bu sıralarda [[Mora Seferi (1458)|Mora Seferi]]'nde bulunan II. Mehmed, Sırp meselesine son verilmesini emretti. Osmanlı İmparatorluğu'nun Sırp siyasetinde başlıca rol oynayan [[Veli Mahmud Paşa]], 1459'da başkentleri [[Semendire]]'yi ele geçirilerek Semendire Sancakbeyliği'ni oluşturdu ve [[Sırp Despotluğu]] yıkılmış oldu.<ref name=":19" /><ref name=":22">{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/mehmed-ii|başlık=MEHMED II|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|arşivtarihi=30 Temmuz 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190730050759/https://islamansiklopedisi.org.tr/mehmed-ii|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Halil|soyadı=İnalcık}}</ref> Böylece Sırbistan'da 350 yıl sürecek Osmanlı hâkimiyeti başladı.
=== Mora'nın Fethi (1458''–''1460) ===
{{Ana|Mora Seferi (1460)}}
[[Dosya:Despotate of Morea 1450.svg|küçükresim|240x240pik|Mora Despotluğu'nun 1450'de [[Dimitrios Paleologos|Dimitrios]] ve [[Thomas Paleologos|Thomas]] arasında bölünmesi.]]
İstanbul'un Fethi'nden sonra Bizans imparatoru [[XI. Konstantinos]]'un kardeşleri, rakipleri [[:Kategori:Kantakuzinos ailesi|Kantakuzinos ailesine]] karşı, [[Mora Yarımadası|Mora]]'da Osmanlılardan yardım istemişlerdi. Turahanoğlu Ömer Bey, [[akıncı]]ları ile duruma müdahale etti ve muhalifler bertaraf edildi. Fakat bu sefer, iki kardeş olan [[Dimitrios Paleologos|Dimitrios]] ve [[Thomas Paleologos|Thomas]] arasında mücadele başlamıştı. Bölge ülkelerinin Mora'yı istila niyetlerini iyi bilen Fâtih Sultan Mehmed, 1458'de harekete geçti. [[Korint]]'i ele geçiren Mehmed, Mora'nın bir kısmını merkeze bağlayarak burada bir sancak oluşturdu.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=GFrXjwEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Osmanlı İmparatorluğu Tarihi|erişimtarihi=26 Temmuz 2023|tarih=2007|dil=Türkçe|yayıncı=İlgi Kültür Sanat Yayıncılık|cilt=3. cilt|ad=Joseph von|soyadı=Hammer|isbn=978-9944-978-31-6}}</ref> [[Atina]] ve diğer bölgeler ise Osmanlı yönetimini kabul etti.<ref name=":20">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=J6v9jhUd-r8C&newbks=0&printsec=frontcover&dq=isbn:0299066703&hl=tr|başlık=The Fourteenth and Fifteenth Centuries|erişimtarihi=27 Temmuz 2023|arşivtarihi=27 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230727102557/https://books.google.com/books?id=J6v9jhUd-r8C&newbks=0&printsec=frontcover&dq=isbn:0299066703&hl=tr|tarih=1975|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|sayfalar=272-274|yayıncı=Univ of Wisconsin Press|ad=Kenneth Meyer|soyadı=Setton|isbn=978-0-299-06670-3|ad2=Harry W.|soyadı2=Hazard}}</ref> Kardeşi [[Dimitrios Paleologos|Dimitrios]]'a karşı [[Arnavutlar]]ın desteğini alan [[Thomas Paleologos|Thomas]]'ın Osmanlılarla yapılan anlaşmayı bozması üzerine ikinci kez Mora'ya sefer düzenlendi.<ref name=":20" />
Osmanlıların zaferiyle biten sefer sonrasında [[Bizans İmparatorluğu]]'nun son uzantılarından biri olan [[Mora Despotluğu]] tarihe karıştı. Mora'nın son despotlarından Thomas; [[Korfu]]'dan [[İtalya]]'ya, [[Papa]]'nın yanına kaçtı. Mehmed, beraberinde götürdüğü Dimitrios'u ise [[Edirne Sarayı]]'nda zorunlu ikamete mecbur etti ve kendisine [[Gökçeada|İmroz]], [[Limni]], [[Semadirek]] ve [[Taşoz]] adalarından vergi toplama imtiyazı verildi. 1467 yılında ise [[Dimetoka]]'ya sürgüne gönderildi.<ref name=":20" />
=== Trabzon'un Fethi (1461) ===
{{Ana|Trabzon'un Fethi|Trabzon İmparatorluğu}}
[[Dosya:Sarayi Album 145ba.jpg|küçükresim|II. Mehmed'i tasvir eden bir minyatür.|291x291pik]]
İstanbul'un Fethi'nin ardından [[Trabzon hükümdarları listesi|Trabzon imparatoru]] [[IV. İoannis (Trabzon imparatoru)|IV. İoannis]], Fâtih Sultan Mehmed'e vergi vermeye başladı. Fakat tam bu sırada, [[Canik]]'e gelip buradaki Türkmenleri kendisine katan [[Şeyh Cüneyd]], Trabzon'a yürüyerek şehri ele geçirmeyi ve [[Komninos Hanedanı]]'na son vermeyi hedefledi. [[Trabzon]] merkezli yeni bir devlet kurmak isteyen Şeyh Cüneyd ve Türkmenler, 1456'da Trabzon önlerine kadar geldilerse de şehri alamadılar.<ref name=":21">{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/trabzon#1|başlık=TRABZON|erişimtarihi=27 Temmuz 2023|arşivtarihi=26 Eylül 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190926224239/https://islamansiklopedisi.org.tr/trabzon#1|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslam Ansiklopedisi]]|ad=Heath W.|soyadı=Lowry|ad2=Feridun|soyadı2=Emecen}}</ref> Şehir bundan beş yıl sonra, İstanbul'u aldığından dolayı [[Bizans İmparatorluğu|Doğu Roma İmparatorluğu]]'nun eski topraklarında hak iddia etmeye başlayan II. Mehmed'in yeni hedefi hâline geldi.<ref name=":21" /> Sultan Mehmed, önce Hızır Bey'i [[Osmanlı donanması|donanmayla]] Trabzon'a gönderip bir keşif harekâtı yaptırdı, ardından Trabzon'un üzerine yürüdü. [[Gelibolu Sancağı|Gelibolu sancakbeyi]] olan Kasım Bey de donanması ile askerî harekâta destek verdi.
Karadan zorlu yolları aşarak Trabzon'a ulaşan II. Mehmed şehri kuşattı. Bazı kaynaklara göre altı, bazılarına göre ise dört hafta süren kuşatmanın ardından, Ağustos veya Eylül 1461'de şehir teslim oldu.<ref name=":21" /> Şehre giren Fâtih, birkaç gün burada kaldı ve idaresini Gelibolu sancakbeyi Kasım'a bıraktı. Böylelikle, 1204'teki [[Dördüncü Haçlı Seferi]]'nde İstanbul'un ele geçirilmesinden sonra Trabzon'a kaçan Bizans asillerince kurulan ve 257 yıl boyunca Doğu Karadeniz'de hüküm süren [[Trabzon İmparatorluğu]] da tarihe karışmış oldu.
=== Eflak'ın Teslimi (1462) ===
{{Ana|Eflak Seferi (1462)|Târgovişte gece baskını}}{{Çoklu resim|align=right|perrow=2|total_width=310|caption_align=center|title=|image1=Vlad Tepes 002.jpg|caption1=|image2=Portrait of Mehmed II by Gentile Bellini (Cropped).png|caption2=|image3=|caption3=|image4=|caption4=|image5=|image6=|caption6=|caption=|caption5=|footer={{ortala|'''Solda:''' 1456–1462 ve 1476–1477 yılları arasında [[Eflak Voyvodalığı|Eflak Prensi]] olan [[Kazıklı Voyvoda]] (III. Vlad). '''Sağda:''' Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmed.}}}}
[[I. Bayezid|Yıldırım Bayezid]] zamanında vergiye bağlanan [[Eflak Voyvodalığı|Eflak Prensliği]]'nin başına, 1456 yılında Fâtih tarafından [[III. Vlad|III. Vlad (Kazıklı Voyvoda)]] getirildi. Osmanlılara bağlı görünen Vlad, aslında gizliden gizliye düşmanlık ediyordu. Vlad Dracula, Macar kralı ile bir ittifak yaptı ve Mehmed'in [[Trabzon'un Fethi|Trabzon'u fethetmek]] için uzaklaşmasından faydalanarak [[Tuna]] üzerindeki Osmanlı kalelerine saldırdı; ayrıca Sultan'ın elçilerini kazığa oturttu. Bunun üzerine Fâtih, 1462 yılı yazında [[Eflak]]'ı istila edip Vlad'ı kaçırdı ve onun yerine kardeşi [[III. Radu|Radu]]'yu (III. Radu) [[Voyvoda (Osmanlı İmparatorluğu)|voyvoda]] tayin etti.<ref name=":22" /> Radu tam anlamıyla İstanbul'a tâbi oldu ve vergisini ödedi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/eflak|başlık=EFLAK|erişimtarihi=27 Temmuz 2023|arşivtarihi=3 Aralık 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201203064917/https://islamansiklopedisi.org.tr/eflak|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Kemal|soyadı=Karpat}}</ref> Fâtih Sultan Mehmed, akıncı birliklerinin komutanı [[Mihaloğlu Ali Bey]]'i Osmanlı garnizonu başında Radu'un tahta çıktığı başkent [[Eski Cuma, Bulgaristan|Targovişte]]'de bıraktı. Eflak'ın yıllık haracı 10 bin düka altın olarak belirlendi.
Sefer sonucunda Eflak'ın direnci tamamen çökertildi ve Osmanlı İmparatorluğu'na bağımlılığı tartışmasız hâle geldi.<ref name=":23">{{Web kaynağı|url=https://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11630/4392/Ba%C5%9Flang%C4%B1c%C4%B1ndan%201606%27ya%20%20Kadar%20Osmanl%C4%B1%20Devleti%20ile%20Eflak%20ve%20Bo%C4%9Fdan%20Voyvodal%C4%B1klar%C4%B1%20aras%C4%B1ndaki%20ili%C5%9Fkiler.pdf?sequence=1&isAllowed=y|başlık=Başlangıcından 1606'ya Kadar Osmanlı Devleti ile Eflak ve Boğdan Voyvodalıkları Arasındaki İlişkiler|erişimtarihi=27 Temmuz 2023|arşivengelli=evet|tarih=2013|çalışma=|yayıncı=acikerisim.aku.edu.tr|ad=Yasemin|soyadı=Sarğın}}</ref> Bu seferle Osmanlılar, çok az bir kayıpla büyük bir ülkeyi nihai olarak egemenlikleri altına aldılar.<ref name=":23" /> Fâtih Sultan Mehmed bir sonraki sefer mevsiminde (1463) [[Bosna Krallığı]]'nın üzerine yürümeyi aklına koyarken, 1462 sefer mevsimini ise [[Midilli'nin Fethi|Midilli'yi fethederek]] nihayetlendirdi.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=8Gg4lAEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Osmanlı İmparatorluğu Tarihi|erişimtarihi=27 Temmuz 2023|arşivtarihi=27 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230727141728/https://books.google.com/books?id=8Gg4lAEACAAJ&newbks=0&hl=tr|tarih=2011|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfalar=171-172|yayıncı=Yeditepe Yayınevi|ad=Johann Wilhelm|soyadı=Zinkeisen|isbn=978-605-4052-64-6}}</ref>
=== Bosna'nın Fethi (1463–1464) ===
{{Ana|Bosna'nın Fethi}}
[[Dosya:Stari Most22.jpg|sol|küçükresim|upright=1.09|1466'da Osmanlıların fethettiği [[Mostar]] şehri bir köprü etrafında kurulduğu için buraya Most (köprü), Mostići, Mostar veya Mostari deniliyordu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/mostar-koprusu|başlık=MOSTAR KÖPRÜSÜ|erişimtarihi=27 Temmuz 2023|arşivtarihi=29 Eylül 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190929131059/https://islamansiklopedisi.org.tr/mostar-koprusu|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Muhammed|soyadı=Aruçi}}</ref> [[Mostar Köprüsü]] de şehre önemli mimari değer katmaktadır.|240x240pik]]
Osmanlı Devleti'ne vergi yoluyla bağlı olan [[Bosna Krallığı]]'nın anlaşmalara riayet etmemesi üzerine [[Üsküp]]'ten harekete geçen Fâtih, [[Veli Mahmud Paşa|Sadrazam Mahmud Paşa]] ve [[Turahanoğlu Ömer Bey]]'e [[Bosna]]'nın tamamen fethedilmesi emrini verdi. 1463 yılındaki seferle Bosna kralı Osmanlı hâkimiyetini yeniden tanıdı. Ancak [[şeyhülislam]]ın da fetvasıyla daha sonra öldürüldü ve bu topraklarda [[Bosna Sancağı|Bosna Sancakbeyliği]] oluşturuldu.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?vid=ISBN0691010781&newbks=0&redir_esc=y|başlık=Mehmed the Conqueror and His Time|erişimtarihi=27 Temmuz 2023|tarih=1978|dil=İngilizce|sayfalar=221-222|yayıncı=Princeton University Press|ad=Franz|soyadı=Babinger|isbn=978-0-691-01078-6}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/bosna-eyaleti|başlık=BOSNA EYALETİ|erişimtarihi=27 Temmuz 2023|arşivtarihi=12 Nisan 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200412112439/https://islamansiklopedisi.org.tr/bosna-eyaleti|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Feridun|soyadı=Emecen}}</ref> Fakat ordunun [[İstanbul]]'a dönmesi üzerine aynı yıl Macar kralı Bosna'ya girdi. İkinci kez düzenlenen seferle Osmanlılar, [[Yayçe]] dışındaki bütün kale ve şehirleri yeniden ele geçirdiler. Bosna seferleri esnasında [[Hersek Düklüğü|Hersek kralı]] Stefan Vukçiç Kosariç de ülkesinin bir kısım toprağının Osmanlılara doğrudan bağlanması şartıyla tahtında bırakıldı. Ancak 1483 yılında [[Hersek]] tamamen Osmanlı toprağı hâline gelecektir.
Fâtih Sultan Mehmed, Bosna'yı Osmanlı topraklarına kattığı zaman, [[teslis]]i reddeden [[Hristiyanlık|Hristiyan]] [[Hristiyan mezhepleri|mezhebi]] olan [[Bogomilizm|Bogomil]] mezhebindeki [[Bosnalılar]]a çok iyi davranmıştır. Hem [[Katolik Kilisesi|Katolik]] hem de [[Doğu Ortodoks Kilisesi|Ortodoksların]] kendi kiliselerine almak için baskı yaptıkları Bogomiller, bu sebeple Osmanlı yönetimine sıcak bakmışlardır.<ref>'''[[Bosna'nın Fethi#cite ref-12|^]]''' Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, ''Osmanlı Tarihi'', II. cilt, [[Türk Tarih Kurumu]], Ankara, s. 98</ref> [[İsa]]'yı [[Allah]]'ın kulu ve peygamberi tanıyan inançlarıyla Müslümanlara benzeyen Bogomiller, kendilerine sağlanan din ve vicdan hürriyetinden etkilenerek zamanla [[Müslüman]] olmuşlardır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=Yl3TAkJmztYC&pg=PA11&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|başlık=The Muslims of Bosnia–Herzegovina: Their Historic Development from the Middle Ages to the Dissolution of Yugoslavia|erişimtarihi=27 Temmuz 2023|tarih=1996|dil=İngilizce|sayfa=11|yayıncı=Harvard CMES|ad=Mark|soyadı=Pinson|isbn=978-0-932885-12-8}}</ref> O zamandan itibaren de Müslüman Bosnalılara "[[Boşnaklar|Boşnak]]" denilmeye başlanmıştır.
[[Dosya:Mehmed II ferman.jpg|küçükresim|Fâtih Sultan Mehmed'in fethedilen [[Bosna]]'daki [[Katolik Kilisesi|Katolik]] rahiplere 1463 yılında verdiği ve onlara tam din özgürlüğü ve koruma sağlayan [[ahidnâme]]si.|535x535pik]]'''Fâtih Sultan Mehmed'in Bosna Fransiskanları'nın özgürlüğü ile ilgili olan fermanı:'''<blockquote>Ben Fâtih Sultan Han. Bütün dünyaya ilan ediyorum ki, kendilerine bu Padişah Fermanı verilen Bosnalı Fransiskanlar himayem altındadır ve emrediyorum:
Hiç kimse ne bu adı geçen insanları, ne de onların kiliselerini rahatsız etmesin ve zarar vermesin. İmparatorluğumda huzur içinde yaşasınlar. Bu göçmen durumuna düşen insanlar özgür ve güvenlik içinde yaşasınlar. İmparatorluğumdaki tüm memleketlere dönüp korkusuzca kendi manastırlarına yerleşsinler.
Ne padişahlık eşrafından, ne vezirlerden veya memurlardan, ne hizmetkârlarımdan hiç kimse bu insanların onurunu kırmayacak ve onlara zarar vermeyecektir. Hiç kimse bu insanların hayatlarına, mallarına ve kiliselerine saldırmasın, hor görmesin veya tehlikeye atmasın. Hatta bu insanlar başka ülkelerden devletime birisini getirirse onlar da aynı haklara sahiptir.
Bu padişah fermanını ilan ederek burada; yerlerin, göklerin yaratıcısı ve efendisi Allah, Allah'ın elçisi aziz Peygamberimiz [[Muhammed]] ve [[İslam'da peygamberler ve elçiler|124 bin peygamber]] ile kuşandığım kılıç adına yemin ediyorum ki; emrime uyarak bana sadık kaldıkları sürece tebaamdan hiç kimse bu fermanda yazılanların aksini yapmayacaktır.
28 Mayıs 1463<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.gebze.bel.tr/dosya/20200909134701.pdf|başlık=Fatih Sultan Mehmed Dönemi Ferman ve Arşiv Belgeleri|erişimtarihi=28 Temmuz 2023|arşivtarihi=31 Aralık 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201231190932/https://www.gebze.bel.tr/dosya/20200909134701.pdf|tarih=2018|sayfa=173|çalışma=|yayıncı=Gebze Belediyesi Kültür Yayınları|isbn=978-605-62883-5-7}}</ref></blockquote>
=== Osmanlı–Venedik Savaşı (1463–1479) ===
{{Ana|1463-1479 Osmanlı-Venedik Savaşı|Venedik Cumhuriyeti}}
1463 sonbaharında Venedikliler [[Argos]]'u geri aldılar ve Germe Hisarı'nı aceleyle tekrar yükselttiler. [[Mora Yarımadası|Mora]]'da birçok kale ve şehir isyan ederek [[Venedik Cumhuriyeti|Venedikliler]] ile birleşti. Yarımada içindeki Müslümanlar da kalelere kapanıp kaldılar.<ref name=":22" /> Aynı tarihlerde (Aralık 1463) [[Macaristan Krallığı|Macar kralı]], [[Bosna]]'nın başkenti [[Yayçe]]'yi zaptetti. Venedik donanması [[Çanakkale Boğazı]] dışında dolaşıyordu. Fâtih Sultan Mehmed her tarafta beliren bu tehlikeler karşısında köklü önlemler aldı. [[Veli Mahmud Paşa|Sadrazam Veli Mahmud Paşa]]'yı kuvvetli bir ordu ile Mora'ya gönderdi.<ref name=":22" /> Mora'da Venedikliler yenilerek yarımadayı bir kez daha Osmanlılara bıraktılar.<ref name=":22" /> Sultan II. Mehmed, [[Lamya|İzdin]]'e geldiği zaman orada harekâtın başarı ile sonuçlanmış olduğunu öğrendi.
[[Dosya:Repubblica di Venezia.png|küçükresim|upright=1.09|[[Venedik Cumhuriyeti]]'nin 15. yüzyıldaki toprakları ve ticaret kolonileri haritası.
----'''Koyu kırmızı:''' Kuruluş toprakları; '''Kırmızı:''' 15. yüzyılın başındaki toprakları; '''Pembe:''' Geçici olarak ele geçirilen yerler; '''Sarı:''' Ana ticaret yolları ve hâkim olunan karasular; '''Eflatun:''' Koloniler|240x240pik]]
II. Mehmed, 1474–1478 yıllarında tekrar Venedik topraklarına karşı seferlere girişti. [[Rumeli (eyalet)|Rumeli beylerbeyi]] Hadım Süleyman Paşa, Arnavutluk'taki en güçlü Venedik kalesi olan [[İşkodra]]'yı muhasara ettiyse de alamadı. 1475'te kuvvetlerini [[Kefe]] üzerine göndermeye hazırlanan Fâtih, Venedik ile tekrar barış görüşmelerine girişti. 1477'de Venedik'e karşı yeniden saldırıya geçti. Süleyman Paşa bu defa Venedik'e ait [[İnebahtı]] üzerine yürüdü, ancak kale zaptedilemedi. Aynı tarihte Arnavutluk'ta Venedik tarafından savunulan Kroya ([[Akçahisar]]) Kalesi abluka altına alındı.<ref name=":22" /> Evrenosoğlu Ahmed Bey, denizden gelen bir Venedik yardımcı kuvvetini sahilde karşılayarak bozguna uğrattı.
1478–1479'da [[Mora Yarımadası|Mora]]'da Venediklilere ait yerlere saldıran [[Turahanoğlu Ömer Bey]], bir Venedik donanmasını püskürtmeyi başardı. II. Mehmed, 1478 baharında bizzat kendisi Arnavutluk'ta Venediklilere karşı sefere çıktı. [[İşkodra]]'yı muhasara etti. Kuvvetle tahkim edilmiş olan bu sarp kale şiddetli [[Top (silah)|topçu]] ateşiyle hücumlara dayandı. Sonra Fâtih, etraftaki bazı kaleleri zaptettirdi. İşkodra'yı abluka altında bulundurarak 8 Eylül'de kendisi çekildi. Aynı yılın başında [[Venedik Cumhuriyeti|Venedik]] ile [[İstanbul]]'da başlayan barış görüşmeleri Fâtih'in İşkodra seferinden sonra tekrar ele alındı ve 25 Ocak 1479 tarihinde, 16 yıl süren bu uzun savaşa son veren [[Osmanlı-Venedik Antlaşması (1479)|antlaşma]] imzalandı.<ref name=":22" /> Ticaret serbestliği karşılığında Venedik her yıl 10.000 altın ödemeyi, ayrıca eski borcu olan 100 bin dükayı iki yılda vermeyi kabul etti. Venedik, İstanbul'da halkının hukuk işlerinde hüküm vermek hakkına sahip oldu.<ref name=":22" />
=== Akkoyunlular ile savaş (1473) ===
{{Ana|Otlukbeli Muharebesi|Akkoyunlular}}
[[Dosya:Otlukbeli savasi.png|küçükresim|11 Ağustos 1473 tarihli [[Otlukbeli Muharebesi]]'ni anlatan bir minyatür.|282x282pik]]
[[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlılar]] ile [[Akkoyunlular]] arasındaki düşmanlık, [[I. Bayezid|Yıldırım Bayezid]] ve [[Kara Yülük Osman Bey]] zamanına dek uzanıyordu.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=PPxC6rO7vvsC&pg=PA315&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|başlık=Mehmed the Conqueror and His Time|erişimtarihi=28 Temmuz 2023|tarih=1978|dil=İngilizce|yayıncı=Princeton University Press|ad=Franz|soyadı=Babinger|isbn=978-0-691-01078-6|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230728120737/https://books.google.com.tr/books?id=PPxC6rO7vvsC&pg=PA315&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|arşivtarihi=28 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> O yıllarda Osmanlılar [[Karakoyunlular]] ile müttefikken, Akkoyunlular da [[Timur]]'u desteklemişlerdi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/akkoyunlular|başlık=AKKOYUNLULAR|erişimtarihi=28 Temmuz 2023|arşivtarihi=13 Ocak 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200113040824/https://islamansiklopedisi.org.tr/akkoyunlular|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Faruk|soyadı=Sümer}}</ref> Şimdi ise, Fâtih Sultan Mehmed'in [[Trabzon İmparatorluğu]]'nu ortadan kaldırmasından ve Orta Anadolu'da [[Karamanoğulları Beyliği]] üzerinde hâkimiyet kurmasından sonra doğudaki en güçlü rakibi, o sıralarda [[İran]] ve [[Doğu Anadolu Bölgesi|Doğu Anadolu]]'nun önemli bir kısmına sahip olan ve [[Sünnilik|Sünni]] [[İslam]] dinine mensup olan [[Diyarbakır|Diyarbekir]]–[[Tebriz]] merkezli Akkoyunlular Devleti olmuştu.<ref name=":24">{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/otlukbeli-savasi|başlık=OTLUKBELİ SAVAŞI|erişimtarihi=28 Temmuz 2023|arşivtarihi=25 Ekim 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191025053132/https://islamansiklopedisi.org.tr/otlukbeli-savasi|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Erhan|soyadı=Afyoncu}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/tarihkritik/issue/72999/1188264|başlık=Uzun Hasan ve Otlukbeli Savaşı|erişimtarihi=28 Temmuz 2023|arşivtarihi=28 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230728120738/https://dergipark.org.tr/tr/pub/tarihkritik/issue/72999/1188264|tarih=12 Ekim 2022|ölüurl=hayır|sayı=4|dil=Türkçe|sayfalar=285-287|çalışma=|yayıncı=Tarih Kritik Dergisi|cilt=8|ad=Ömer|soyadı=Narin|issn=2149-8733}}</ref> Akkoyunlular Devleti'nin başında bulunan [[Uzun Hasan]], Anadolu'da 70 sene önceki [[Timur]]'un siyasetine benzer faaliyetlerde bulunuyordu. Osmanlı Devleti ile savaş hâlindeki [[Venedik Cumhuriyeti|Venedikliler]] ile diplomatik ilişkiler kurmuştu ve [[Macaristan Krallığı|Macaristan]], [[Rodos Şövalyeleri]] ve [[Kıbrıs Krallığı]] ile Osmanlı aleyhine ittifak çalışmalarında bulunmuştu.<ref name=":24" />
1466'dan itibaren Osmanlı kuvvetleri Orta Anadolu'ya girerek Karamanoğulları'nı takibe başladı. Karamanoğlu kuvvetleri doğuya kaçarken Akkoyunlular sınırı geçti. Akkoyunluların Osmanlı topraklarındaki harekâtının haberi [[İstanbul]]'a ulaşınca, Fâtih Sultan Mehmed otağını [[Üsküdar]]'a kurdurup sefer hazırlıklarına başlanmasını emretti. Sultan Mehmed tarafından tekrar sadrazamlık makamına getirilen [[Veli Mahmud Paşa|Mahmud Paşa]], kışın yaklaşmasından dolayı hazırlıkların tamamlanamayacağını söyleyerek padişahı seferin bahara ertelenmesine razı etti ve Akkoyunlular üzerine [[Konya]] valisi [[Şehzade Mustafa (II. Mehmed'in oğlu)|Şehzade Mustafa]] gönderildi.<ref name=":24" /> Ertesi yıl Sultan, bizzat ordunun başına geçerek doğuya yürüdü.
[[Uzun Hasan]]'ın ordusu, Karamanoğulları'ndan arda kalanlarla takviye edilmişti. Ordu kalabalık fakat düzensizdi. Asıl gücünü hafif [[süvari]]ler ve [[mızrak]]lı [[piyade]]ler oluşturuyordu. Uzun Hasan'ın amacı, Osmanlı [[sipahi]]lerini mızraklı yayalarla devirmek ve süvarileriyle de kıskaca sarıp yok etmekti. Osmanlı ordusunda ise her ne kadar topçu [[yeniçeri]]ler olsa da, asıl çarpışmalar sipahiler arasında gerçekleşti. Meydan savaşında sonucu belirleyecek olan da sipahiler ile [[akıncı]]ların hücumu idi. Ancak Fâtih Sultan Mehmed, [[İstanbul'un fethi|İstanbul'un Fethi]] sırasında gücünü ispatlayan [[Savaş topu|topların]] bu savaşta da kullanılmasını istiyordu. Bu amaçla ilk kez hafif havan topları üretildi ve bunlar doğu seferine götürüldü. 11 Ağustos 1473 tarihinde [[Erzincan (il)|Erzincan]] civarındaki [[Otlukbeli]] mevkiinde gerçekleşen savaşta Osmanlılar, Akkoyunlu kuvvetleri karşısında [[Otlukbeli Muharebesi|büyük bir zafer]] elde etti.<ref name=":24" />
Savaş sırasında hem [[Şehzade Mustafa (II. Mehmed'in oğlu)|Şehzade Mustafa]] hem de [[II. Bayezid|Şehzade Bayezid]]'in hücumlarına karşı koyamayan Uzun Hasan, yerine kendisine benzeyen bir askerini bırakıp savaş alanından kaçtı.<ref name=":25">{{Web kaynağı | url = https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/219245 | başlık = Fatih Devri (1451–1481) Osmanlı–Akkoyunlu İlişkileri | erişimtarihi = 28 Temmuz 2023 | tarih = 2003 | sayfa = | ad = Remzi | soyadı = Kılıç | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220727084650/https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/219245 | arşivtarihi = 27 Temmuz 2022}}</ref> Zaferden sonra Osmanlı beyleri düşmanı takibi önerse de II. Mehmed ileri gitmedi.<ref name=":25" /> Arazi pusu kurmaya elverişliydi. Keşif birliklerinin düşmanı fark etmede geç kalmasını da göz önünde bulunduran Sultan Mehmed, düşmanın gitmesine göz yumdu.<ref name=":25" /> Ertesi yıl çatışmalar devam ettiyse de [[Akkoyunlular]] için çöküş dönemi başladı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/19/56.pdf|başlık=Otlukbeli Sonrası Akkoyunlular (1473–1478)|erişimtarihi=28 Temmuz 2023|arşivtarihi=23 Mart 2012|arşivengelli=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120323231224/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/19/56.pdf|ölüurl=|sayfa=1|çalışma=|yayıncı=dergiler.ankara.edu.tr|ad=İlhan|soyadı=Erdem}}</ref> Savaştan sonra II. Mehmed, pek çok ülkeye çeşitli dillerde [[fetihnâme]]ler yolladı. Bunlardan biri de [[Timur İmparatorluğu|Timurlular]]'a yollanan, [[Uygur alfabesi]]yle yazılmış olan fetihnâmedir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?vid=ISBN9751602580&newbks=0&redir_esc=y|başlık=Türkiye Tarihi|erişimtarihi=28 Temmuz 2023|arşivtarihi=28 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230728124711/https://books.google.com.tr/books?vid=ISBN9751602580&newbks=0&redir_esc=y|tarih=1990|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfalar=256-258|yayıncı=[[Türk Tarih Kurumu|Türk Tarih Kurumu Basımevi]]|cilt=1. cilt|ad=Ali|soyadı=Sevim|isbn=978-975-16-0257-2|ad2=Yaşar|soyadı2=Yücel}}</ref> Otlukbeli Muharebesi'nde elde edilen zafer, 1402'deki ağır ve büyük [[Ankara Muharebesi|Timur mağlubiyetinden]] sonra doğudan gelecek bir tehlike korkusu taşıyan Osmanlılara büyük bir moral kazandırdı.<ref name=":24" /><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.haberturk.com/otlukbeli-savasi-tarihi-nedenleri-sonuclari-ve-onemi-otlukbeli-savasi-hangi-padisah-doneminde-nerede-yapildi-hteg-3523571|başlık=Otlukbeli Savaşı Tarihi, Nedeni, Sonucu ve Önemi: Otlukbeli Savaşı Hangi Padişah Döneminde, Nerede ve Kiminle Yapıldı?|erişimtarihi=28 Temmuz 2023|arşivtarihi=26 Eylül 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220926174243/https://www.haberturk.com/otlukbeli-savasi-tarihi-nedenleri-sonuclari-ve-onemi-otlukbeli-savasi-hangi-padisah-doneminde-nerede-yapildi-hteg-3523571|tarih=10 Mart 2023|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[Habertürk (gazete)|Habertürk]]|soyadı=}}</ref> Bu muharebe ayrıca, birçok tarihçiye göre döneme oranla kullanılan taktik, teknoloji ve insan gücü bakımından 15. yüzyılın en büyük savaşlarından biri olarak kabul edilmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/52896/Akkoyunlu%20kaynaklar%C4%B1na%20g%C3%B6re%20Otlukbeli%20%28Ba%C5%9Fkent%29%20Sava%C5%9F%C4%B1.pdf?sequence=1&isAllowed=y|başlık=Akkoyunlu Kaynaklarına Göre Otlukbeli (Başkent) Savaşı|erişimtarihi=28 Temmuz 2023|arşivengelli=evet|çalışma=|yayıncı=dspace.ankara.edu.tr|ad=İlhan|soyadı=Erdem}}</ref> Osmanlı Devleti'nin bu zaferi, Akkoyunluların kendilerini bir daha toparlayamamalarına ve kısa bir süre sonra tarih sahnesinden çekilmelerine yol açtı.<ref name=":24" /> Onların boşluğunu ise; [[Şiilik|Şii]] mezhebine mensup olan, 1501'de kurulan, Osmanlılar için daha önemli ve ciddi bir rakip olan [[İran]] merkezli [[Safevîler]] doldurdu.
=== Karamanoğulları'nın İlhakı (1474) ===
{{Ana|Karamanoğulları Beyliği}}
Osmanlı kuvvetleri 1468'de önce [[Karamanoğulları Beyliği|Karamanoğulları]]'nın hâkimiyetindeki Gevale'yi, ardından [[Konya]]'yı aldı ve buraya [[Şehzade Mustafa (II. Mehmed'in oğlu)|Şehzade Mustafa]] idareci tayin edildi. 1464–1469 arasında hüküm süren Karaman beyi [[Sultanzâde Pîr Ahmed Bey|Sultanzâde Pîr Ahmed]] ise mücadeleye devam etti ve Karamanlıların [[Toros Dağları|Toroslar]] bölgesini idaresi altında tuttu. Karamanlı kuvvetleri, karşı saldırıları ile bazı yerleri yeniden ele geçirdiler.<ref name=":40">{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/karamanogullari|başlık=KARAMANOĞULLARI|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|arşivtarihi=4 Nisan 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190404224611/https://islamansiklopedisi.org.tr/karamanogullari|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Faruk|soyadı=Sümer}}</ref> Bu sıralarda [[Uzun Hasan]] meselesini bertaraf eden Sultan Mehmed'in Anadolu'da kendisini ciddi surette tehdit edecek bir güç kalmamıştı. Ancak Fâtih, [[Akkoyunlular|Akkoyunlu]] seferinde iken [[Venedik Cumhuriyeti|Venediklilerle]] iş birliği yapan [[Kasım (Karamanoğulları beyi)|Kasım Bey]] liderliğindeki Karamanoğulları Beyliği'ne artık son vermek istiyordu.<ref name=":41">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=YhNkngEACAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|başlık=Kayı II: Cihan Devleti|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730172226/https://books.google.com.tr/books?id=YhNkngEACAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|tarih=2017|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfa=253|yayıncı=Timaş Yayınları|ad=Ahmet|soyadı=Şimşirgil|isbn=978-605-08-1294-7}}</ref> Karamanoğulları'nın elinde kalan dağlık bölgeler, [[Niğde (il)|Niğde]] ve [[Kayseri]] yöresindeki [[Develi]]hisar'a yönelik düzenlenen Osmanlı seferi 1474 yılında başarıyla sonuçlandı ve Karamanoğulları Beyliği tam anlamıyla kontrol altına alındı.<ref name=":40" />
=== Boğdan Seferi (1475–1476) ===
{{Ana|Boğdan Prensliği|Akdere Muharebesi}}
[[Dosya:Battlrasb.png|küçükresim|286x286pik|Temmuz 1476'da Osmanlı ile Boğdan kuvvetleri arasında gerçekleşen [[Akdere Muharebesi]]'nin savaş planı. Sultan II. Mehmed ile olan mücadelesiyle bilinen Boğdan voyvodası [[III. Ştefan|Ştefan Çel Mare]], Osmanlılara karşı savaşı kaybeder.]]
[[Boğdan Prensliği]], 1455'te Osmanlı hâkimiyetini tanımak ve yılda 12 bin altın vermek suretiyle anlaşma yapmışlardı. Boğdan voyvodası [[III. Ştefan|Ştefan Çel Mare]], uzun bir süre vergisini ödediyse de Fâtih'in karada ve denizde yaptığı savaşlar sırasında bağımsızlığını ilan edecek faaliyetlere girişmişti. Ayrıca Fâtih'in 1473'te Akkoyunlu sultanı [[Uzun Hasan]]'a mağlup olabileceğini hesaba katarak [[Macaristan Krallığı|Macarlarla]] iş birliği içerisine girip Osmanlı topraklarına saldırı hazırlıkları yapmışlardı.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=YhNkngEACAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|başlık=Kayı II: Cihan Devleti|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|tarih=2017|dil=Türkçe|sayfalar=265-266|yayıncı=Timaş Yayınları|ad=Ahmet|soyadı=Şimşirgil|isbn=978-605-08-1294-7|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730172226/https://books.google.com.tr/books?id=YhNkngEACAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref name=":42">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/ttkbelleten/issue/70431/1134204|başlık=Fâtih'in Ştefan Çel Mare Üzerine İki Boğdan Seferi (1474–1476)|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|arşivtarihi=1 Ağustos 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230801165410/https://dergipark.org.tr/tr/pub/ttkbelleten/issue/70431/1134204|tarih=20 Ocak 1983|ölüurl=hayır|sayı=185|dil=Türkçe|sayfalar=139-194|çalışma=|yayıncı=[[Belleten]]|cilt=47|ad=Mihail|soyadı=Guboğlu|issn=0041-4255}}</ref>
Ştefan Çel Mare, bir süre sonra Türklere vergi vermeyi kabul etmeyerek harekete geçti ve 1475'te [[Rumeli (eyalet)|Rumeli]] beylerbeyi [[Hadım Süleyman Paşa (Rumeli beylerbeyi)|Süleyman Paşa]] kumandasındaki Osmanlı kuvvetlerini yendi. Ertesi yıl Fâtih Sultan Mehmed bizzat Boğdan seferine çıktı. Fâtih önce [[Varna]] civarında Ştefan'a verginin ödenmesini ve [[Kili]] limanının teslimini teklif etti.<ref name=":43">{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/bogdan|başlık=BOĞDAN|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|arşivtarihi=20 Ekim 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191020124753/https://islamansiklopedisi.org.tr/bogdan|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Abdulkadir|soyadı=Özcan}}</ref> Teklifin reddedilmesi üzerine Osmanlı ordusu Boğdan birliklerini Akdere mevkiinde [[Akdere Muharebesi|büyük bir yenilgiye uğratarak]] [[Suceava]]'ya girdi, ama kaleyi ele geçiremedi. O sırada Osmanlı ordusunda kıtlık ve [[veba]] çıkması ve Macar kralının da savaş hazırlıklarına başlaması üzerine Fâtih Sultan Mehmed geri çekildi. Fakat birkaç ay sonra kışın tekrar sefere çıkan padişah, Macarlar tarafından [[Tuna]] kıyılarında yapılan kaleleri yıktı.<ref name=":42" /><ref name=":43" />
=== Arnavutluk'un Fethi (1466''–''1478) ===
{{Ana|Leş Birliği|İskender Bey}}
[[Dosya:Ritratto di Giorgio Scanderbeg.jpg|küçükresim|Arnavutluk lideri [[İskender Bey]]|322x322pik]]
II. Mehmed ile aynı sarayda yetişen ve daha sonra [[Papalık Devleti|Papalık]] ve [[Napoli Krallığı]]'nın desteği ile harekete geçen [[Arnavutluk]] hâkimi [[İskender Bey]], vurkaç taktiği ile Osmanlı kuvvetlerine baskınlar düzenlemekteydi. [[II. Murad]], Arnavutluk üzerine üç büyük sefer düzenlemiş olsa da her seferinde Macar tehlikesi nedeniyle bu kuşatmalar kaldırılmak zorunda kalmıştı. II. Mehmed'in tahta geçtiği 1451'e kadar savunma durumunda bulunan [[İskender Bey|İskender]], 1452'de Napoli Krallığı ile yaptığı anlaşma sonrasında saldırgan bir tutum takındı.<ref name=":26">{{Web kaynağı|url=https://www.tarihikadim.com/fatih-sultan-mehmedin-arnavutluk-seferleri-1466-1467-1468/|başlık=Fatih Sultan Mehmed'in Arnavutluk Seferleri (1466–1467–1478)|erişimtarihi=28 Temmuz 2023|arşivtarihi=19 Ekim 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201019233119/https://www.tarihikadim.com/fatih-sultan-mehmedin-arnavutluk-seferleri-1466-1467-1468/|tarih=23 Şubat 2019|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=tarihikadim.com|ad=Samet|soyadı=Şahin}}</ref> 1455 yılında Fâtih'in [[Sırbistan Seferleri|Sırbistan seferini]] fırsat bilen İskender Bey, ordusuyla beraber Türklerin elinde bulunan [[Berat]]'ı kuşattı.
1464'te İskender Bey, Osmanlı ile imzaladığı barış antlaşmasını Venedik ve Macarların desteğiyle bozarak Osmanlı İmparatorluğu'na ait kaleleri kuşatmaya başladı. Bunun üzerine Fâtih, [[Balaban Paşa]] komutasında bir orduyu Arnavutluk üzerine gönderdi. Balaban Paşa, İskender Bey'in birliklerine karşı birkaç küçük galibiyet alsa da; [[Papalık Devleti|Papalık]] ve diğer devletlerden aldığı kuvvetlerle Türklere saldıran İskender Bey, Balaban Paşa'yı öldürdü ve [[Elbasan|İlbasan Kalesi]]'ni kuşattı.<ref name=":26" /> Ayrıca bu çatışmada Osmanlı kumandanlarından Yakup Paşa da öldürüldü.<ref name=":26" /> Gelişen bu olaylar üzerine Fâtih, 1467'de II. Arnavutluk seferine çıktı.
1467 yılının baharında Osmanlı ordusu Arnavutluk'a doğru harekete geçti. Fâtih Sultan Mehmed'in büyük bir ordu ile üzerine geldiği haberini alan İskender, [[İlbasan|İlbasan Kuşatması]]'nı kaldırarak çekildi.<ref name=":26" /> Buna rağmen Fâtih, seferi sonlandırmadı. 1468'de İskender Bey öldü ve yerine oğlu [[II. Con Kastrioti]] geçti. Fâtih Sultan Mehmed'in 1478'de başlattığı üçüncü ve nihai Arnavutluk seferinde ise Arnavutların elinde kalmış olan [[Akçahisar|Kroya]] ve [[İşkodra]] kuşatıldı. 1479 yılında Arnavutluk da bir [[Vilayet|Osmanlı vilayeti]] durumuna geldi.<ref name=":26" /><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=TO6UxLfcXvQ|başlık=Arnavutluk'un Fethi (1478) {{!}} İskender Bey & Fatih'in Savaşları #4|erişimtarihi=29 Temmuz 2023|arşivtarihi=31 Ekim 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201031083800/https://www.youtube.com/watch?v=TO6UxLfcXvQ|tarih=18 Ekim 2020|çalışma=|yayıncı=Harp Tarihi|ile=[[YouTube]]}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?vid=ISBN9781873928134&newbks=0&redir_esc=y|başlık=Scanderbeg|erişimtarihi=29 Temmuz 2023|tarih=1999|dil=İngilizce|yayıncı=Centre for Albanian Studies|ad=Harry|soyadı=Hodgkinson|isbn=978-1-873928-13-4|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230729062106/https://books.google.com.tr/books?vid=ISBN9781873928134&newbks=0&redir_esc=y|arşivtarihi=29 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
=== Kırım'ın Fethi (1475) ===
{{Ana|Kırım'ın Osmanlı İmparatorluğu'na katılması|Kırım Hanlığı}}
[[Dosya:THEODOSIA 01.jpg|sol|küçükresim|240x240pik|[[Kırım]]'ın [[Kefe]] şehrinde yer alan Ceneviz kalesi, 1475'te Osmanlı kuvvetlerince ele geçirildi.]]
Sultan Mehmed, İstanbul'un Fethi'nden sonra [[Karadeniz]] kıyılarında Osmanlı egemenliğinin yerleştirilmesini, genişleme siyasetinin ana hedeflerinden biri hâline getirdi.<ref name=":36">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=rBIYEAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA433&dq=%22Fatih+Sultan+Mehmet%E2%80%99in+Siyasi+ve+Askeri+Faaliyetleri%22&hl=tr|başlık=2. Turgut Reis ve Türk Denizcilik Tarihi Uluslararası Sempozyumu|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|tarih=2015|dil=Türkçe|yayıncı=Bodrum Belediyesi Kültür Yayınları|cilt=1. cilt|ad=Cezmi|soyadı=Çoban|isbn=978-605-65560-2-9|ad2=Tarık Eray|ad3=Cihan|ad4=Mustafa Gürbüz|soyadı2=Çakır|soyadı3=Yemişçi|soyadı4=Beydiz|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230801065432/https://books.google.com/books?id=rBIYEAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA433&dq=%22Fatih+Sultan+Mehmet%E2%80%99in+Siyasi+ve+Askeri+Faaliyetleri%22&hl=tr|arşivtarihi=1 Ağustos 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Ticaret yolları üzerinde yer alan ve [[Ceneviz Cumhuriyeti|Cenevizlilerin]] elinde olan [[Kırım]], müteakip yıllarda Osmanlıların odağında yer aldı.<ref name=":36" /> [[Hindistan]], [[Çin]], [[Türkistan]] ve [[Sibirya]]'dan çeşitli [[emtia]]ları taşıyan yolların birleştiği bir mevkide bulunan Kırım; [[Rusya]], [[İskandinavya]], [[Lehistan Krallığı|Lehistan]] ve [[Litvanya Büyük Dükalığı|Litvanya]] ile ticarette de kilit rol oynuyordu.<ref name=":36" /> Esasen [[Osmanlı donanması]]nın Ceneviz kolonisi olan [[Kefe]]'ye yönelik [[Kefe Kuşatması (1454)|1454]] ve [[Kefe Kuşatması (1469)|1469 yıllarındaki seferleri]] bölgedeki Osmanlı nüfuzunu pekiştirmiş, bununla birlikte Cenevizlilerin mevcudiyeti ile [[Kırım Hanlığı]]'nın iç siyasetine müdahalelerine son verilememişti. Doğudaki [[Akkoyunlular|Akkoyunlu]] tehdidini [[Otlukbeli Muharebesi]] (1473) ile bertaraf eden II. Mehmed, kuzeyindeki hedeflerine yönelme olanağı buldu. Bu çerçevede 1475 yılında [[Boğdan Prensliği]] üzerine [[Hadım Süleyman Paşa (Rumeli beylerbeyi)|Hadım Süleyman Paşa]] komutasındaki Rumeli ordusunu sevk ederken Kırım üzerine de Sadrazam [[Gedik Ahmed Paşa]] komutasındaki Osmanlı donanmasını gönderdi.<ref name=":36" />
Gedik Ahmed Paşa, 4 Haziran 1475'te [[Kefe|Kefe Kalesi]]'ni kuşattı. 9 Haziran'da kale teslim oldu ve Türk birlikleri kaleye girdi.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=ABwtAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Osmano%C4%9Fullar%C4%B1+Tarihi,+%C3%82%C5%9F%C4%B1k+Pa%C5%9Faz%C3%A2de&q=Osmano%C4%9Fullar%C4%B1+Tarihi,+%C3%82%C5%9F%C4%B1k+Pa%C5%9Faz%C3%A2de&hl=tr|başlık=Osmanoğulları'nın Tarihi|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|tarih=2003|dil=Türkçe|sayfalar=265-268|yayıncı=K Kitaplığı|soyadı=Âşıkpaşazâde|isbn=978-975-296-043-5|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230801065431/https://books.google.com/books?id=ABwtAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Osmano%C4%9Fullar%C4%B1+Tarihi,+%C3%82%C5%9F%C4%B1k+Pa%C5%9Faz%C3%A2de&q=Osmano%C4%9Fullar%C4%B1+Tarihi,+%C3%82%C5%9F%C4%B1k+Pa%C5%9Faz%C3%A2de&hl=tr|arşivtarihi=1 Ağustos 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Kefe'nin Osmanlılarca ele geçirilmesinin ardından Gedik Ahmed Paşa, [[Ceneviz Cumhuriyeti|Cenevizliler]] tarafından hapse atılmış olan Kırım Hanı [[I. Mengli Giray|Mengli Giray]]'ı kurtardı ve onunla [[Kırım Hanlığı]] üzerinde Osmanlı himayesi kuran bir anlaşma yaptı.<ref name=":37">{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/gedik-ahmed-pasa|başlık=GEDİK AHMED PAŞA|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|arşivtarihi=9 Haziran 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190609165318/https://islamansiklopedisi.org.tr/gedik-ahmed-pasa|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Hedda|soyadı=Reindl–Kiel}}</ref> Daha sonra Osmanlı donanması; [[Sudak]], [[Kerç]] ve [[Azak]]'ı süratle ele geçirdi.<ref name=":37" /> Bu üç kalenin fethiyle beraber Kırım Yarımadası'nda ve tüm [[Karadeniz]]'de Ceneviz hâkimiyeti sona erdi. Osmanlılar son olarak adanın güneyinde varlık gösteren [[Theodoro Prensliği]] adlı devletçiğin merkezi olan [[Mangup|Mangup Kalesi]]'ne yöneldiler ve burayı da idarelerine bağladılar.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=33yyIjicUKoC&newbks=0&printsec=frontcover&dq=The+Goths+in+the+Crimea&q=The+Goths+in+the+Crimea&hl=tr|başlık=The Goths in the Crimea|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|tarih=1936|dil=İngilizce|sayfa=259|yayıncı=Mediaeval Academy of America|ad=Aleksandr Aleksandrovich|soyadı=Vasilʹev|isbn=978-0-598-56998-1|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230801065433/https://books.google.com/books?id=33yyIjicUKoC&newbks=0&printsec=frontcover&dq=The+Goths+in+the+Crimea&q=The+Goths+in+the+Crimea&hl=tr|arşivtarihi=1 Ağustos 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
1475'teki bu [[Kırım Seferi (1475)|Kırım Seferi]], Osmanlı donanmasının 1470'teki [[Eğriboz Kuşatması (1470)|Eğriboz Seferi]]'nden sonra ikinci büyük çaplı ve denizaşırı askerî harekâtını teşkil etti. Bu harekâtın sonunda Kırım'daki Ceneviz varlığı sona erdirilirken, Kuzey Karadeniz ticaret yolları da kesin olarak Osmanlıların egemenliğine girdi.
=== Otranto Seferi (1480–1481) ===
{{Ana|Otranto Seferi|Napoli Krallığı}}
[[Dosya:Province napoletane (1454).PNG|küçükresim|upright=1.09|Napoli Krallığı haritası. 8 numaralı yerleşim bölgesi [[Otranto]]'dur.|240x240pik]]
[[Osmanlı-Venedik Antlaşması (1479)|1479 Osmanlı–Venedik Antlaşması]] ile Osmanlı tehlikesini atlatan [[Venedik Cumhuriyeti]], [[II. Fernando (Aragon kralı)|Katolik Ferdinand]] olarak bilinen İspanya kralıyla savaşıyordu. Napoli kralı Ferdinand da bu savaşta İspanya'yı destekliyordu. [[Napoli Krallığı|Napoli]]'ye sorun çıkarmak isteyen Venedik, [[İstanbul]]'a bir elçi yolladı.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=MQ_yPgAACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Osmanlı İmparatorluğu'nun Yükselişi ve Çöküşü|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|tarih=2008|dil=Türkçe|sayfalar=135-136|yayıncı=Altın Kitaplar Yayınevi|ad=Patrick Balfour Baron|soyadı=Kinross|isbn=978-975-21-0955-1|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230801113411/https://books.google.com/books?id=MQ_yPgAACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=1 Ağustos 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Elçi, [[Puglia]] ve [[Calabria]] gibi büyük şehirlerin [[Bizans İmparatorluğu|Doğu Roma İmparatorluğu]]'na ait olarak Yunan göçmenler tarafından kurulmuş olması dolayısıyla [[Mora Yarımadası|Mora]] ve Bizans fatihinin bu bölgeleri kendi malı olarak isteme hakkı olduğuna Sultan II. Mehmed'i ikna etti. Napoli Krallığı'nın Osmanlı ile yapmış olduğu ittifak anlaşmasını bozmasını da göz önüne alan II. Mehmed, [[Gedik Ahmed Paşa]]'ya donanmasını hemen yukarı Arnavutluk sahilinden [[Avlonya]] limanına götürmesini ve oradan asker alarak Puglia kıyılarına çıkmasını emretti.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=SAt0JgAACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Osmanlı Tarihi|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|tarih=1997|dil=Türkçe|sayfa=300|yayıncı=MEB Yayınları|cilt=1. cilt|ad=Joseph Freiherr von|soyadı=Hammer|isbn=978-975-11-0567-7|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230801113412/https://books.google.com/books?id=SAt0JgAACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=1 Ağustos 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=RmYtAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=isbn:9756316470&q=isbn:9756316470&hl=tr|başlık=Osmanlı Tarihi|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|tarih=2005|dil=Türkçe|sayfalar=315-316|yayıncı=Bilge Kültür Sanat Yayınları|ad=Namık|soyadı=Kemal|isbn=978-975-6316-47-4|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230801113411/https://books.google.com/books?id=RmYtAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=isbn:9756316470&q=isbn:9756316470&hl=tr|arşivtarihi=1 Ağustos 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
[[Dosya:Otranto, castello 04.jpg|sol|küçükresim|240x240pik|[[Otranto|Otranto Kalesi]], İtalya]]
Yaklaşık 132 gemiden oluşan [[Osmanlı donanması]], 28 Temmuz 1480'de Napoli Krallığı'nın Otranto limanına demir attı. Karaya çıkma yeri olarak ilk [[Brindisi]] düşünüldüyse de, kıyı savunması olmadığı için [[Otranto]] tercih edildi. [[Sipahi]]ler hemen şehri kuşattılar. Şehir direnmek istedi, fakat çok dayanamadan 11 Ağustos 1480 tarihinde fetholundu. Şehir halkının bazı ileri gelenleri Osmanlı'ya karşı geldikleri için idam edildi. Daha sonra bu kişiler [[Papalık Devleti|Papalık]] tarafından [[Azizleştirme|azizlik]] mertebesine ulaştırıldı.<ref name=":38">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=MQ_yPgAACAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|başlık=Osmanlı İmparatorluğu'nun Yükselişi ve Çöküşü|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|tarih=2008|dil=Türkçe|sayfa=137|yayıncı=Altın Kitaplar Yayınevi|ad=Patrick Balfour Baron|soyadı=Kinross|isbn=978-975-21-0955-1|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230801113409/https://books.google.com.tr/books?id=MQ_yPgAACAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|arşivtarihi=1 Ağustos 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Sultan ileriki zamanlardaki fetihler için Otranto'yu bir üs olarak kullanmak istiyordu, fakat halkın büyük kısmı şehirden firar etti.<ref name=":38" />
Otranto halkının şehre dönmeyi ve Türklere yiyecek ikmali yapmayı reddetmesi üzerine Osmanlılar, kuvvetlerinin büyük bir kısmını [[İtalya]]'dan çekerek şehirde, denizyoluyla beslenebilecek küçük bir garnizon bıraktı. Bu sıralarda Sultan Mehmed'in bir ordunun başında bizzat İtalya'ya geleceği söylentileri dolaşmaya başladı.<ref name=":38" /> Türk istilası korkusu nedeniyle [[Papa]], Fransa'daki [[Avignon]] kentine kaçmayı bile düşündü; ancak bunu yapmak yerine [[Ceneviz Cumhuriyeti|Cenova]], [[İspanya]], [[Portekiz]] gibi çeşitli yerlerden yardım temin etti.<ref name=":38" /><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=YhNkngEACAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|başlık=Kayı II: Cihan Devleti|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|tarih=2017|dil=Türkçe|sayfa=289|yayıncı=Timaş Yayınları|ad=Ahmet|soyadı=Şimşirgil|isbn=978-605-08-1294-7|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730172226/https://books.google.com.tr/books?id=YhNkngEACAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
Fâtih Sultan Mehmed'in 3 Mayıs 1481 tarihinde ölmesinden hemen sonra Napoli kralı, Osmanlı'nın dikkatini dağıtmak amacıyla [[Arnavutlar|Arnavut]] isyancıları destekledi. Daha sonra Arnavutluk'ta isyan çıktı ve [[Otranto]]–[[Avlonya]]–[[İstanbul]] arasındaki iletişim kesildi.<ref name=":39">{{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/otranto-seferi|başlık=OTRANTO SEFERİ|erişimtarihi=1 Ağustos 2023|arşivtarihi=2 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200502220330/https://islamansiklopedisi.org.tr/otranto-seferi|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|ad=Metin Ziya|soyadı=Köse}}</ref> Bu sırada [[Macaristan Krallığı|Macar kralı]] sınır bölgelerinde çeşitli saldırılar düzenledi. Otranto'da bulunan ve Osmanlı ile bağı kesilen 8.000 askerden oluşan Osmanlı birliği karadan ve denizden kuşatıldı.<ref name=":39" /> 6 ay süren kuşatma sonrası erzak sıkıntısı çeken birlik daha sonra teslim oldu. Otranto, Osmanlı birliklerinin burayı boşaltması üzerine 10 Eylül 1481 tarihinde elden çıktı.<ref name=":39" />
== Ölümü ==
[[Dosya:Territorial changes of the Ottoman Empire 1481.jpg|küçükresim|II. Mehmed'in ölümü sırasında [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun sınırları, 1481.|sol|245x245pik]]
II. Mehmed, 1481'de Anadolu'ya doğru yeni bir sefere çıktı. Fakat daha yolun başında iken hastalandı ve 3 Mayıs 1481 tarihinde, [[Gebze]] yakınlarındaki ordugâhında 49 yaşındayken öldü.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sabah.com.tr/gundem/2021/05/09/fatih-sultan-mehmet-nasil-oldu-hastalik-mi-zehirlenme-mi|başlık=Fatih Sultan Mehmet nasıl öldü? Hastalık mı, zehirlenme mi?|erişimtarihi=20 Ocak 2022|arşivtarihi=11 Mayıs 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210511180424/https://www.sabah.com.tr/gundem/2021/05/09/fatih-sultan-mehmet-nasil-oldu-hastalik-mi-zehirlenme-mi|tarih=9 Mayıs 2021|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[Sabah (gazete)|Sabah]]}}</ref> [[Gut hastalığı]]ndan öldüğü sanılmakla birlikte, Alman tarihçi [[Franz Babinger]]'e göre [[Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi|Yahudi]] asıllı Osmanlı tabibi [[Yakup Paşa]] tarafından zehirlenmiştir.<ref name=":27">{{Web kaynağı|url=http://ahmetsimsirgil.com/fatih-sultan-mehmed-han-zehirlendi-mi/|başlık=Fatih Sultan Mehmed Han Zehirlendi mi? - Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil|erişimtarihi=29 Temmuz 2023|arşivtarihi=29 Nisan 2015|arşivengelli=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150429091959/http://ahmetsimsirgil.com/fatih-sultan-mehmed-han-zehirlendi-mi/|tarih=29 Nisan 2015|ölüurl=evet|çalışma=|yayıncı=ahmetsimsirgil.com|ile=[[Internet Archive]]}}</ref><ref name=":28">{{Web kaynağı|url=https://www.ekrembugraekinci.com/article/?ID=459&fatih-sultan-mehmed-zehirlendi-mi-|başlık=Fatih Sultan Mehmed Zehirlendi Mi?|erişimtarihi=29 Temmuz 2023|arşivtarihi=8 Ağustos 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200808001626/https://www.ekrembugraekinci.com/article/?ID=459&fatih-sultan-mehmed-zehirlendi-mi-|tarih=26 Haziran 2013|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=ekrembugraekinci.com|ad=Ekrem Buğra|soyadı=Ekinci}}</ref> [[Halil İnalcık]], Fâtih'in ölüm sebebinin gut hastalığına bağlandığını, [[Zehirlenme|zehirlenerek]] öldüğü yolundaki iddiaların [[Âşıkpaşazâde]]'de yer alan bir bilginin yorumuna dayandığını ve başka tarihî kaynaklarla doğrulanmadığını belirtmiştir.<ref name=":22" /> Tarihçi [[Ahmet Şimşirgil]] de, son yüzyıla kadar II. Mehmed'in zehirlendiği iddiasının neredeyse hiç ortaya atılmadığı ve konuşulmadığını, bu tezi ilk kez Alman tarihçi Franz Babinger'in 1953 yılında kaleme aldığı "Mehmed der Eroberer und seine zeit" isimli eserinde ortaya attığını söylemiştir.<ref name=":27" /> Bazı kaynaklar ise Fâtih'in, oğlu ve halefi olan [[II. Bayezid]]'in emriyle zehirlendiğini iddia etmişlerse de bu iddialara pek itibar edilmemiştir.<ref name=":28" /><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA368&dq=Colin+Heywood+II.+Mehmed&hl=tr|başlık=Encyclopedia of the Ottoman Empire|erişimtarihi=31 Temmuz 2023|tarih=2010|bölüm=Colin Heywood|dil=İngilizce|sayfa=368|yayıncı=Infobase Publishing|ad=Ga ́bor|soyadı=A ́goston|isbn=978-1-4381-1025-7|ad2=Bruce Alan|soyadı2=Masters|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230731070652/https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA368&dq=Colin+Heywood+II.+Mehmed&hl=tr|arşivtarihi=31 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Nitekim [[İlber Ortaylı]] da bu iddiaları reddetmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=WXbirS-3PXQ|başlık=Fatih Sultan Mehmet'i Kim Zehirledi? - Celal Şengör & İlber Ortaylı|erişimtarihi=29 Temmuz 2023|arşivtarihi=5 Aralık 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221205112314/https://www.youtube.com/watch?v=WXbirS-3PXQ|tarih=20 Eylül 2021|çalışma=|yayıncı=Vatan ve Hürriyet|ile=[[YouTube]]}}</ref> Genel olarak Osmanlı tarihçileri, Fâtih'in ölüm sebebinin bir hastalık olduğu konusunda müttefiktir.<ref name=":28" /> Örneğin [[Erhan Afyoncu]], Fâtih'in [[şeker hastalığı]]ndan kaynaklanan bir sorunla ölmüş olabileceğinin üzerinde durulduğunu ifade etmiş, [[Yavuz Bahadıroğlu]] da [[mafsal]] ağrılarının olduğunu söylemiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.youtube.com/watch?v=rKllu6ieHRA|başlık=Fatih Sultan Mehmet'in Ölümü... Şeker Hastalığı Mı, Zehirlenme Mi? Cenaze Neden Defnedilemedi?|erişimtarihi=29 Temmuz 2023|arşivtarihi=9 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230509130456/https://www.youtube.com/watch?v=rKllu6ieHRA|tarih=7 Mayıs 2023|çalışma=|yayıncı=[[Habertürk|HT Bilim Tarih Felsefe]]|ile=[[YouTube]]}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.haber7.com/tarih-ve-fikir/haber/1155407-bahadiroglu-fatih-olunce-1-hafta-ayin-yaptilar|başlık=Bahadıroğlu: Fatih ölünce 1 hafta ayin yaptılar|erişimtarihi=29 Temmuz 2023|arşivtarihi=8 Mayıs 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140508102117/https://www.haber7.com/tarih-ve-fikir/haber/1155407-bahadiroglu-fatih-olunce-1-hafta-ayin-yaptilar|tarih=7 Mayıs 2014|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[Haber7]]|soyadı=}}</ref>
Fâtih öldükten sonra ölümü saklandı. Padişah'ın [[hamam]] ihtiyacı var denilerek gizlice cenazesi saraya getirildi. O sırada [[II. Bayezid|Şehzade Bayezid]]'e ve [[Cem Sultan|Şehzade Cem]]'e ulaklar gönderildi. Gizlenen cenaze haberini 11 gün sonra öğrenen [[yeniçeri]]ler İstanbul'a geldiler ve [[İstanbul]]'da büyük bir anarşi başladı.<ref name=":29">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://belleten.gov.tr/tam-metin/1380/tur|başlık=FATİH SULTAN MEHMED'İN ÖLÜMÜ|erişimtarihi=29 Temmuz 2023|tarih=1975|sayı=155|sayfalar=473-481|çalışma=Belleten|cilt=39|ad=İsmail Hakkı|soyadı=Uzunçarşılı|issn=0041-4255|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230729104222/https://belleten.gov.tr/tam-metin/1380/tur|arşivtarihi=29 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Sadrazam [[Karamanî Mehmed Paşa]], Cem taraftarı olduğu için öldürüldü.<ref name=":29" /> Şehirde her taraf yağmalanmaya başladı. [[Gayrimüslim]] tüccarların ev ve dükkânlarına saldırılar düzenlendi.<ref name=":30">{{Web kaynağı | url = https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2716645 | başlık = Fatih Sultan Mehmed'in Ölümü | erişimtarihi = 29 Temmuz 2023 | çalışma = dergipark.org.tr | ad = Ord. Prof. İsmail Hakkı | soyadı = Uzunçarşılı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230729104221/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2716645 | arşivtarihi = 29 Temmuz 2023}}</ref> O arada herkes kendi taraftarını tahta çıkarmak için uğraşırken, Fâtih'in cenazesi sarayda karanlık bir odada unutuldu. Baltacılar kethüdası olan Kasım isimli birisi, [[II. Bayezid]]'e yazdığı mektupta, sarayda cenazenin yanına gittiğinde üç gün üç gece boyunca üzerine mum yanmadığını, cesedin kokusundan yanına zor varıldığını söylemiştir.<ref name=":30" /> Daha sonra tahnit ustasıyla beraber iç organları çıkarılmış ve ceset [[tahnit]] edilmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sabah.com.tr/kultur-sanat/2019/09/10/vucudu-tahnit-edilen-padisahlar-1568110520|başlık=Vücudu tahnit edilen padişahlar!|erişimtarihi=20 Ocak 2022|arşivtarihi=20 Eylül 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190920100108/https://www.sabah.com.tr/kultur-sanat/2019/09/10/vucudu-tahnit-edilen-padisahlar-1568110520|dil=Türkçe|çalışma=Sabah}}</ref> Cesedi tahnit edebilmek için elbiselerinin çıkarılması gerekiyordu.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.hurriyet.com.tr/ozal-i-tam-zamaninda-mumyaladik-fatih-i-ise-unutup-kokutmustuk-278649 | başlık = Özal'ı tam zamanında mumyaladık, Fatih'i ise unutup kokutmuştuk! | erişimtarihi = 29 Temmuz 2023 | tarih = 5 Aralık 2004 | dil =Türkçe| çalışma = [[Hürriyet (gazete)|Hürriyet]] | ad = Murat | soyadı = Bardakçı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170607083155/https://www.hurriyet.com.tr/ozal-i-tam-zamaninda-mumyaladik-fatih-i-ise-unutup-kokutmustuk-278649 | arşivtarihi = 7 Haziran 2017}}</ref> Lâkin mevsimin sıcak olması dolayısıyla ceset bozulduğu için elbise cesede yapışmıştı. Bu yüzden, elbisesi sol kolunun üzerinden kesildi ve tahnit bu şekilde yapıldı. Kesik elbise bugün hâlen [[Topkapı Sarayı]]'ndadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.sarrafoglu.com/olen-padisahlarin-elbiseleri-neden-kesilirdi/ | başlık = Ölen padişahların elbiseleri neden kesilirdi? | erişimtarihi = 29 Temmuz 2023 | tarih = 30 Eylül 2015 | dil =Türkçe| çalışma = www.sarrafoglu.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151003042557/https://www.sarrafoglu.com/olen-padisahlarin-elbiseleri-neden-kesilirdi/ | arşivtarihi = 3 Ekim 2015}}</ref> Fâtih, 22 Mayıs 1481 tarihinde defnedildi. Naaşı [[Fatih Camii]]'ndeki türbesindedir.
{{Çoklu resim|align=center|direction=horizontal|width=|image1=II Mehmed Türbesi 2.jpg|caption1=|image2=II. Mehmed tomb2.jpg|caption2=|image3=İstanbul 5908.jpg|caption3=|width1=|width2=|width3=|total_width=700|footer=Fatih Sultan Mehmed'in [[Fatih Camii]] haziresindeki türbesi.}}
Fatih Sultan Mehmed'in ölümü, oğulları [[II. Bayezid|Bayezid]] ile [[Karaman (il)|Karaman sancakbeyi]] olan [[Cem Sultan|Cem]]'i tahta geçme konusunda karşı karşıya getirdi. Fatih’in düzenlediği [[Fatih Kanunnâmesi|kanunnâmede]] padişah olacaklara kardeşlerini öldürme hakkı tanıması, [[şehzade]]ler arasındaki saltanat mücadelesine başka bir mahiyet de katmıştı.<ref name=":31">{{Web kaynağı | url = https://islamansiklopedisi.org.tr/bayezid-ii | başlık = BAYEZİD II | erişimtarihi =29 Temmuz 2023| dil =Türkçe| çalışma = TDV İslâm Ansiklopedisi | ad = Şerafettin | soyadı = Turan | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190609165316/https://islamansiklopedisi.org.tr/bayezid-ii | arşivtarihi = 9 Haziran 2019}}</ref> Fatih'in sadrazamı [[Karamanî Mehmed Paşa|Karamanlı Mehmed Paşa]] Cem taraftarı iken; [[İstanbul]] muhafızı ve eski sadrazam [[İshak Paşa]], [[Anadolu (eyalet)|Anadolu beylerbeyi]] Sinan ve [[yeniçeri]] ağası Kasım da Bayezid taraftarıydı. Fatih'in ölüm haberi [[II. Bayezid|Bayezid]]'e de [[Cem]]'e de yollanmıştı. Ancak Cem'e giden [[Ulak|ulağın]] yolu kesilmiş, İstanbul'da çıkan karışıklıklarda ise Karamanlı Mehmed Paşa öldürülmüş ve [[yeniçeri]]ler sokaklarda Bayezid lehine gösteriye başlamışlardı.<ref name=":31" /> [[İshak Paşa]], bir an önce gelmesi için Bayezid'e dâvetnâmeler gönderdi.<ref name=":31" /> Babasının ölüm haberini 7 Mayıs'ta öğrenen Bayezid, 21 Mayıs'ta [[Üsküdar]]'a varabildi. Ertesi gün babasının [[Cenaze (İslam)|cenaze]] merasimine katıldıktan sonra [[Topkapı Sarayı]]'na gitti. Aynı gün toplanan [[Dîvân-ı Hümâyun|divan]], saltanatın [[II. Bayezid|Bayezid]]'e ait olduğunu ilân etti.<ref name=":31" />
Sultan Mehmed'in ölüm haberi [[Avrupa]]'da büyük bir sevince neden oldu. [[Kilise]] çanları çalındı ve kutlamalar yapıldı. Haber [[Venedik Cumhuriyeti|Venedik]]'te şöyle duyuruldu:<blockquote>"La Grande Aquila è morta!" (Büyük Kartal Öldü!)<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=0D8MAQAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=B%C3%BCy%C3%BCk+T%C3%BCrk+:+John+Freely,&q=B%C3%BCy%C3%BCk+T%C3%BCrk+:+John+Freely,&hl=tr|başlık=The Grand Turk: Sultan Mehmet II - Conqueror of Constantinople, Master of an Empire and Lord of Two Seas|erişimtarihi=29 Temmuz 2023|tarih=2009|dil=İngilizce|sayfa=180|yayıncı=Overlook Press|ad=John|soyadı=Freely|isbn=978-1-84511-704-7|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230729104220/https://books.google.com/books?id=0D8MAQAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=B%C3%BCy%C3%BCk+T%C3%BCrk+:+John+Freely,&q=B%C3%BCy%C3%BCk+T%C3%BCrk+:+John+Freely,&hl=tr|arşivtarihi=29 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=_W2KAAAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Minorities+and+the+destruction+of+the+Ottoman+Empire,+Sal%C3%A2hi+Ramadan+Sonyel&q=Minorities+and+the+destruction+of+the+Ottoman+Empire,+Sal%C3%A2hi+Ramadan+Sonyel&hl=tr|başlık=Minorities and the Destruction of the Ottoman Empire|erişimtarihi=29 Temmuz 2023|tarih=1993|dil=İngilizce|sayfa=14|yayıncı=Turkish Historical Society Printing House|ad=Salahi Ramadan|soyadı=Sonyel|isbn=978-975-16-0544-3|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230729104218/https://books.google.com/books?id=_W2KAAAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Minorities%20and%20the%20destruction%20of%20the%20Ottoman%20Empire%2C%20Sal%C3%A2hi%20Ramadan%20Sonyel&q=Minorities%20and%20the%20destruction%20of%20the%20Ottoman%20Empire%2C%20Sal%C3%A2hi%20Ramadan%20Sonyel&hl=tr|arşivtarihi=29 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref></blockquote>Fatih Sultan Mehmed'in ölmeden önce bir sonraki seferi nereye düzenlemeyi planladığı tam olarak bilinmemektedir. Zira Sultan, bu bilgiyi seferin güvenliği açısından çok gizli tutuyor ve kimseye söylemiyordu. Bazı tarihçiler, seferin [[Rodos]] veya [[Güney İtalya]]'ya (belki de [[Roma]]) yönelik olduğunu tahmin ederken, bazıları da [[Mısır]]'daki [[Memlûk Devleti|Memlûk Sultanlığı]]'nı devirmek ve Mısır ile [[hilâfet]]i ele geçirmek amaçlı olduğunu belirtmektedir.<ref name=":30" /><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.fikriyat.com/galeri/tarih/fatih-sultan-mehmet-nasil-oldu-fatih-sultan-mehmetin-olumunun-uzerindeki-sir-perdesi | başlık = Fatih Sultan Mehmet nasıl öldü? Fatih Sultan Mehmet'in ölümünün üzerindeki sır perdesi! | erişimtarihi = 29 Temmuz 2023 | tarih = 4 Nisan 2019 | dil =Türkçe| çalışma = Fikriyat Gazetesi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190408204440/https://www.fikriyat.com/galeri/tarih/fatih-sultan-mehmet-nasil-oldu-fatih-sultan-mehmetin-olumunun-uzerindeki-sir-perdesi | arşivtarihi = 8 Nisan 2019}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.youtube.com/watch?v=eWrvCXyU1TU | başlık = Fatih Sultan Mehmet'in Ölümünden Sonra Naaşı Neden Unutuldu? | erişimtarihi = 29 Temmuz 2023 | tarih = 19 Ocak 2023 | çalışma = YouTube | yayıncı = ViBio | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230608230201/https://www.youtube.com/watch?v=eWrvCXyU1TU | arşivtarihi = 8 Haziran 2023}}</ref> Fakat başka yerlere fetih düzenleyeceğini ileri süren başka tarihçiler de bulunmaktadır.{{Kaynak belirt}} [[İlber Ortaylı]], bu büyük seferin hedefinin bilinmediğini, ancak Diliskelesi'nden gemilerin [[İtalya]]'ya yöneleceğinin muhtemel olduğunu belirtmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/49unda-olmeseydi-41203769 | başlık = 49'unda ölmeseydi... | erişimtarihi = 29 Temmuz 2023 | tarih = 5 Mayıs 2019 | dil =Türkçe| çalışma = [[Hürriyet (gazete)|Hürriyet]] | ad = İlber | soyadı = Ortaylı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190507223209/https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/49unda-olmeseydi-41203769 | arşivtarihi = 7 Mayıs 2019}}</ref> Fatih Sultan Mehmed, [[Anadolu Yakası]]'na geçip birliklerini [[Üsküdar]]'da topladığı ve hazırlıkları başlattığı için, seferin İtalya'ya düzenlenme olasılığı günümüz tarihçileri tarafından zayıf bulunmaktadır.{{kimin tarafından}}
== Yenilikleri ve kanunnâmeleri ==
[[Dosya:Fatih Camii 1888-1910 yılları.jpg|küçükresim|upright=1.09|[[İstanbul'un Fethi]]'nden sonra şehirde inşa edilen ilk imparatorluk camisi olan ve Sultan II. Mehmed tarafından yaptırılan [[Fatih Camii]]'nin 19. yüzyıl sonlarına ait tarihî bir fotoğrafı.|240x240pik]]
Fatih Sultan Mehmed, askerî başarılarla [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'ni büyük bir [[İmparatorluk|imparatorluğa]] dönüştürdü. Bilime, tarihe ve felsefeye özel bir ilgi gösterdi. Kendisinin [[Osmanlıca|Türkçeden]] başka [[Arapça]], [[Farsça]], [[Latince]] ve [[Yunanca]] kitaplardan oluşan özel bir kütüphanesi vardı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.youtube.com/watch?v=IjYW0K-EX1U | başlık = Fatih Sultan Mehmet'in Kütüphanesi'nden Çıkan "Hazine"ler... | erişimtarihi = 29 Temmuz 2023 | tarih = 22 Ağustos 2022 | çalışma = YouTube | yayıncı = HT Bilim Tarih Felsefe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230729130954/https://www.youtube.com/watch?v=IjYW0K-EX1U | arşivtarihi = 29 Temmuz 2023}}</ref> "Avni" [[mahlas]]ıyla şiirler yazdı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.fikriyat.com/galeri/edebiyat/bir-sair-sultan-avni-mahlasiyla-fatih-sultan-mehmet | başlık = Bir şair sultan: Avni mahlasıyla Fatih Sultan Mehmet | erişimtarihi =29 Temmuz 2023| tarih = 5 Aralık 2022 | dil =Türkçe| çalışma = Fikriyat Gazetesi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20221205113228/https://www.fikriyat.com/galeri/edebiyat/bir-sair-sultan-avni-mahlasiyla-fatih-sultan-mehmet | arşivtarihi = 5 Aralık 2022}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.turkedebiyati.org/sultan-sairler-avni-fatih-sultan-mehmed/ | başlık = Avnî (Fatih Sultan Mehmed) Edebi Kişiliği, Şiirleri | erişimtarihi =29 Temmuz 2023| tarih =27 Eylül 2016| dil =Türkçe| çalışma = www.turkedebiyati.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20161025123038/https://www.turkedebiyati.org/sultan-sairler-avni-fatih-sultan-mehmed/ | arşivtarihi = 25 Ekim 2016}}</ref> Bilim adamlarını ve edebiyatçıları destekleyen Fatih, [[nesir]] ustası Sinan Paşa ile şair [[Ahmed Paşa (şair)|Ahmed Paşa]]'yı [[vezir]]liğe kadar yükseltti.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.turkedebiyati.org/ahmet-pasa/ | başlık = Ahmet Paşa Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri | erişimtarihi = 29 Temmuz 2023 | dil =Türkçe| çalışma = www.turkedebiyati.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230601224531/https://www.turkedebiyati.org/ahmet-pasa/ | arşivtarihi = 1 Haziran 2023}}</ref> O dönem [[Timur İmparatorluğu]]'nun himayesi altında [[Semerkant]]'ta çalışmalarını yürüten matematikçi ve astronom [[Ali Kuşçu]]'yu İstanbul'a davet etti ve [[İstanbul]]'da kalmasını sağladı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://islamansiklopedisi.org.tr/ali-kuscu | başlık = ALİ KUŞÇU | erişimtarihi =29 Temmuz 2023| dil =Türkçe| çalışma = TDV İslâm Ansiklopedisi | ad = Cengiz | soyadı = Aydın | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190827083508/https://islamansiklopedisi.org.tr/ali-kuscu | arşivtarihi = 27 Ağustos 2019}}</ref> Ayrıca Fatih, [[Rönesans]] döneminin en önemli [[İtalyan Rönesansı'nda resim|İtalyan ressamlarından]] biri olan [[Gentile Bellini]]'yi 1479'da İstanbul'a getirterek kendisine hususi resimlerini yaptırdı.<ref name=":34">{{Kitap kaynağı|url=http://archive.org/details/artinrenaissance00evel|başlık=Art in Renaissance Italy, 1350–1500|erişimtarihi=29 Temmuz 2023|tarih=2000|yayıncı=Oxford University Press|diğerleri=|ad=Evelyn S.|soyadı=Welch|isbn=978-0-19-284279-4|ad2=|soyadı2=}}</ref>
Yeni bir imparatorluğun gerçek mânada kurucusu olan Fatih Sultan Mehmed, [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'ne düzenli ve sürekli bir yapı kazandırmak için önemli düzenlemeler yaptı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.tarihikadim.com/yasa-koyucu-hukumdar-fatih-sultan-mehmed/ | başlık = Yasa Koyucu Hükümdar: Fatih Sultan Mehmed | erişimtarihi = 30 Temmuz 2023 | tarih = 26 Şubat 2018 | dil =Türkçe| çalışma = Tarih-i Kadim | ad = Samet | soyadı = Şahin | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190816011328/https://www.tarihikadim.com/yasa-koyucu-hukumdar-fatih-sultan-mehmed/ | arşivtarihi = 16 Ağustos 2019}}</ref> Yönetim, maliye ve hukuk alanında koyduğu kuralları içeren [[Fatih Kanunnâmesi]], sonraki dönemlerde de yürürlükte kaldı.<ref name=":32">{{Web kaynağı | url = https://islamansiklopedisi.org.tr/kanunname | başlık = KANUNNÂME | erişimtarihi =30 Temmuz 2023| dil =Türkçe| çalışma = TDV İslâm Ansiklopedisi | ad = Halil | soyadı = İnalcık | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200923084451/https://islamansiklopedisi.org.tr/kanunname | arşivtarihi = 23 Eylül 2020}}</ref> Bu kanunnâme, tahta çıkan padişaha devletin geleceği (nizâm-ı âlem) için kardeşlerini öldürme hakkı veriyordu.{{efn|Madde: '''و هر کمسنیه که اولادمدن سلطنت میسر اولا قرنداشلرین نظام عالم ایجون قتل ایتمك مناسبدر''' — (ve her kimesneye ki evlādımdan salṭanat müyesser ola, ḳarındaşların niẓām-ı ʿālem içün ḳatl ėtmek münāsibdir.)}}<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/iutarih/issue/9605/119912|başlık=Fatih'in Teşkîlat Kanûnamesi ve Nizam-ı Âlem İçin Kardeş Katli Meselesi|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=30 Haziran 2011|sayı=33|dil=Türkçe|sayfalar=7-56|çalışma=Tarih Dergisi|ad=Abdülkadir|soyadı=Özcan|issn=1015-1818|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730060619/https://dergipark.org.tr/tr/pub/iutarih/issue/9605/119912|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Bu yönüyle Fatih Sultan Mehmed, kendinden sonraki nesilleri bağlayıcı şekilde derlemiş ve resmî olarak yürürlüğe konulmuş bir [[Osmanlı hukuku|kanunnâme]] neşreden ilk [[Müslüman]] hükümdar olarak görünmektedir.<ref name=":32" /> Fatih'in Osmanlı devlet düzenine ilişkin temel ilkelerin pek çoğu [[Tanzimat|Tanzimat dönemine]] kadar geçerliliğini korumuştur.[[Dosya:Mehmed II Doppelbildnis.jpg|küçükresim|upright=1.09|Solda genç bir adamla II. Mehmed'in portresi. [[Gentile Bellini]]'nin bu [[portre]]yi İstanbul'da değil, [[Venedik]]'e döndükten sonra yaptığı varsayılmaktadır. Soldaki genç adam bazen Mehmed'in oğlu [[Cem Sultan|Cem]] olarak yorumlanır, ancak buna dair bir kanıt yoktur.|240x240pik]]Fatih'in saltanatı döneminde Osmanlı Devleti'nde 500'den fazla mimari yapı yapıldı. Onun adına yapılan en önemli yapı ise, İstanbul'da bir [[cami]] ile [[medrese]], [[kütüphane]], [[Aşevi|imarethâne]] (aşevi), [[Hastane|darüşşifa]] (hastane), [[hamam]], [[kervansaray]] gibi birimleri kapsayan [[İstanbul Fatih Camii|Fatih Külliyesi]]'dir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.kuruoglugayrimenkul.com/fatih-camii-camisi.html | başlık = Fatih Camii | erişimtarihi = 30 Temmuz 2023 | tarih = 27 Haziran 2020 | dil =Türkçe| çalışma = Kuruoğlu Gayrimenkul | ad = | soyadı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200921132849/https://www.kuruoglugayrimenkul.com/fatih-camii-camisi.html | arşivtarihi = 21 Eylül 2020}}</ref> Özellikle [[İstanbul'un Fethi]]'nden sonra yeni başkentte yaptırdığı görkemli yapılarla, o dönem için [[metropol]] özelliğine sahip olan şehir hızla gelişti. 1477–78'de yapılan bir ankete göre, o zamanlar [[Konstantinopolis|Konstantiniyye]] ve komşu [[Galata]]'da toplam 16.324 hâne, 3.927 dükkân ve tahmini 80.000 nüfus vardı.<ref name=":13" /><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=jylpAAAAMAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=The Ottomans and the Balkans: A Discussion of Historiography|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=2002|dil=İngilizce|sayfa=358|yayıncı=Brill|ad=Fikret|soyadı=Adanır|isbn=978-90-04-11902-4|ad2=Suraiya|soyadı2=Faroqhi|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730060619/https://books.google.com/books?id=jylpAAAAMAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Nüfusun dinsel oranı da şu şekildeydi:
{| class="wikitable"
|+
! colspan="4" |1478'de Konstantiniyye ve Galata'daki toplam dinsel nüfus dağılımı<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=kFJNBAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=A+History+of+Islamic+Societies,+Ira+M.+Lapidus&hl=tr|başlık=A History of Islamic Societies|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=13 Ekim 2014|dil=İngilizce|sayfa=348|yayıncı=Cambridge University Press|ad=Ira M.|soyadı=Lapidus|isbn=978-0-521-51430-9|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730060619/https://books.google.com/books?id=kFJNBAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=A+History+of+Islamic+Societies,+Ira+M.+Lapidus&hl=tr|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
|-
! colspan="2" |İnanç
!Yaklaşık yüzde
!Yaklaşık nüfus
|-
|[[Müslüman]]
| bgcolor="green" |
|% 60
|48.000
|-
|[[Hristiyan]]
| bgcolor="blue" |
|% 20
|16.000
|-
|[[Yahudiler|Yahudi]]
| bgcolor="orange" |
|% 10
|8.000
|-
|[[Osmanlı döneminde İstanbul|Diğer]]
| bgcolor="grey" |
|% 10
|8.000
|}
Saltanatının sonunda, Sultan II. Mehmed'in iddialı yeniden inşa programı, İstanbul'u gelişen bir [[imparatorluk]] başkentine dönüştürdü.<ref name=":33">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?vid=ISBN9789004121065&newbks=0&redir_esc=y|başlık=The Sultan of Vezirs: The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelović (1453–1474)|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=2001|dil=İngilizce|sayfa=23|yayıncı=BRILL|ad=Théoharis|soyadı=Stavrides|isbn=978-90-04-12106-5|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730060619/https://books.google.com.tr/books?vid=ISBN9789004121065&newbks=0&redir_esc=y|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] tarihçisi [[Neşrî]]'ye (ö. 1520) göre, "İstanbul'un tamamını Sultan Mehmed yarattı".<ref name=":33" /> Elli yıl sonra [[İstanbul]], yeniden [[Avrupa]]'nın en büyük ve ayrıca kozmopolit bir şehri hâline geldi.<ref name=":33" /> Örneğin, 1493 yılında İstanbul'daki [[bedesten]]lerde [[Müslüman]] [[Tacir|tüccarların]] yanı sıra [[İstanbul Ermenileri|Ermeni]], [[Yahudiler|Yahudi]] ve [[Osmanlı Rumları|Rum]] tüccarlar da vardı.<ref name=":13" />
Bir buçuk yüzyıl sonra, ünlü [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] seyyahı [[Evliya Çelebi]], kırk yılı aşkın sürecek olan ünlü seyahatine [[İstanbul]]'dan başladı ve şehri semt semt gezip çeşitli meclislerle [[kahvehane]] ve [[Meyhane|meyhânelere]] uğrayarak buralar hakkında bilgiler topladı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://islamansiklopedisi.org.tr/evliya-celebi | başlık = EVLİYA ÇELEBİ | erişimtarihi =30 Temmuz 2023| dil =Türkçe| çalışma = TDV İslâm Ansiklopedisi | ad = Mücteba | soyadı = İlgürel | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201021133443/https://islamansiklopedisi.org.tr/evliya-celebi | arşivtarihi = 21 Ekim 2020}}</ref> Bununla birlikte, zaman içinde birçok kişi çeşitli nedenlerle şehirden kaçtı ve şehir birkaç [[veba]] salgını yaşadı. 1459 yılında Sultan Mehmed, fetihten sonra sürgün edilen [[Osmanlı Rumları|Rumların]] şehre geri dönmesine izin vererek şehrin kozmopolit yapısını korumayı amaçladı; aynı yıl devlet erkânını yanına çağırarak şehrin herhangi bir yerinde kendilerinin ismiyle anılacak bir bölge seçmelerini ve orada bir [[cami]], bir [[Han (konaklama)|han]], bir [[hamam]] ve bir [[Pazar (alışveriş yeri)|pazar]] yeri inşa etmelerini istedi.<ref name=":13" /> 16. yüzyıl ortalarında [[Fransızlar|Fransız]] gezgin [[Pierre Gilles]] (ö. 1555), [[İstanbul]]'daki [[Osmanlı Rumları|Rum]] nüfusun camiye dönüştürülmüş veya terk edilmiş eski [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] [[kilise]]lerinin hiçbirine isim veremediğini yazmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=fPfWGAAACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=The Tourists' Istanbul|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=1953|dil=İngilizce|sayfa=99|yayıncı=Çituri Biraderler Basımevi|ad=Ernest|soyadı=Mamboury|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730070520/https://books.google.com/books?id=fPfWGAAACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
== Eğitim ve kültürel faaliyetleri ==
[[Dosya:Fatih Sultan Mehmed und Ali Kuşçu.jpg|küçükresim|396x396pik|Fatih Sultan Mehmed ile Semerkantlı bilim insanı [[Ali Kuşçu]]'yu betimleyen bir 16. yüzyıl minyatürü.]]
Fatih Sultan Mehmed, inşası 1462–1470 yılları arasında süren ve İstanbul'un ve Osmanlı'nın ilk yükseköğretim kurumu olan [[Sahn-ı Seman Medresesi|Sahn–ı Semân Medresesi]]'ni kurdu. Sahn–ı Semân medreseleri, [[Fatih Camii|Fatih Külliyesi]] içindeki en yüksek düzeyli medreseler idiler.<ref>{{Web kaynağı | url = http://edebiyat.karabuk.edu.tr/pformasyon/icerikler/ztekin/4.%20HAFTA.pdf | başlık = Türk Eğitim Tarihi | erişimtarihi = 30 Temmuz 2023 | sayfa = 9 | çalışma = web.archive.org | ad = Zeki | soyadı = Tekin | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210804150027/https://web.archive.org/web/20141205065726/http://edebiyat.karabuk.edu.tr/pformasyon/icerikler/ztekin/4.%20HAFTA.pdf | arşivtarihi = 4 Ağustos 2021 | ölüurl = evet }}</ref> Sahn-ı Semân'da [[Kur'an]], [[hadis]], [[kelâm]], [[fıkıh]], [[tefsir]] gibi [[İslam bilimleri]]nin yanı sıra [[fizik]], [[kimya]], [[matematik]], [[astronomi]] gibi aklî bilimlerde de dersler verilirdi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/30923/1/Kamran_S%C3%BCleymanov.pdf | başlık = Sahn-ı Semân Medreseleri ve Eğitim Sistemi | erişimtarihi = 30 Temmuz 2023 | tarih = 2022 | çalışma = acikerisim.uludag.edu.tr | ad = Kamran | soyadı = Süleymanov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230730083841/https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/30923/1/Kamran_S%C3%BCleymanov.pdf | arşivtarihi = 30 Temmuz 2023}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?vid=ISBN9781461731764&newbks=0&redir_esc=y|başlık=The A to Z of the Ottoman Empire|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=23 Mart 2010|dil=İngilizce|yayıncı=Scarecrow Press|ad=Selcuk Aksin|soyadı=Somel|isbn=978-1-4617-3176-4|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730083836/https://books.google.com.tr/books?vid=ISBN9781461731764&newbks=0&redir_esc=y|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Sahn–ı Semân medreselerinin eğitim müfredatının hazırlayıcılarından biri, çağın önemli bilim insanı olan [[Ali Kuşçu]]'dur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://islamansiklopedisi.org.tr/sahn-i-seman | başlık = SAHN-ı SEMÂN | erişimtarihi =30 Temmuz 2023| dil =Türkçe| çalışma = TDV İslâm Ansiklopedisi | ad = Fahri | soyadı = Unan | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190923140047/https://islamansiklopedisi.org.tr/sahn-i-seman | arşivtarihi = 23 Eylül 2019}}</ref> Sultan Mehmed, o dönem [[Semerkant]]'ta bulunan Ali Kuşçu'yu [[İstanbul]]'a davet etti ve daha sonra onu [[Sahn-ı Seman Medresesi|Sahn-ı Semân Medresesi]]'ne [[müderris]] olarak atadı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://astronomi.itu.edu.tr/tarihte-bugun/ali-kuscu/ | başlık = Ali Kuşçu – İTÜ Astronomi Kulübü | erişimtarihi = 30 Temmuz 2023 | tarih = 16 Aralık 2021 | dil =Türkçe| çalışma = astronomi.itu.edu.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20221018151220/https://astronomi.itu.edu.tr/tarihte-bugun/ali-kuscu/ | arşivtarihi = 18 Ekim 2022}}</ref> Bu [[medrese]]lerde Ali Kuşçu tarafından düzenlenen bir okutma planının olduğu, hatta bunun bir "kânûnnâme" şeklinde yapıldığı bilinmektedir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=eZxwAAAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=A.+S%C3%BCheyl+%C3%9Cnver,+%C4%B0stanbul+%C3%9Cniversitesi+Tarihine+Ba%C5%9Flang%C4%B1%C3%A7:+Fatih,+K%C3%BClliyesi+ve+Zaman%C4%B1+%C4%B0lim+Hayat%C4%B1,&q=A.+S%C3%BCheyl+%C3%9Cnver,+%C4%B0stanbul+%C3%9Cniversitesi+Tarihine+Ba%C5%9Flang%C4%B1%C3%A7:+Fatih,+K%C3%BClliyesi+ve+Zaman%C4%B1+%C4%B0lim+Hayat%C4%B1,&hl=tr|başlık=İstanbul Üniversitesi Tarihine Başlangıç: Fatih, Külliyesi ve Zamanı İlim Hayatı|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=1946|dil=Türkçe|sayfa=119|yayıncı=T.C. İstanbul Üniversitesi Yayınları|ad=Ahmet Süheyl|soyadı=Ünver|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730083836/https://books.google.com/books?id=eZxwAAAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=A.+S%C3%BCheyl+%C3%9Cnver,+%C4%B0stanbul+%C3%9Cniversitesi+Tarihine+Ba%C5%9Flang%C4%B1%C3%A7:+Fatih,+K%C3%BClliyesi+ve+Zaman%C4%B1+%C4%B0lim+Hayat%C4%B1,&q=A.+S%C3%BCheyl+%C3%9Cnver,+%C4%B0stanbul+%C3%9Cniversitesi+Tarihine+Ba%C5%9Flang%C4%B1%C3%A7:+Fatih,+K%C3%BClliyesi+ve+Zaman%C4%B1+%C4%B0lim+Hayat%C4%B1,&hl=tr|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Sahn-ı Semân, [[I. Süleyman]] tarafından 1551–57'de inşa ettirilen [[Süleymaniye Medresesi|Süleymaniye Medreseleri]] zamanına kadar nakli ve akli bilimlerde öğrenci yetiştirmekteydi. Kanuni devrinde bu medreseler şer'î ilimler ihtisası yapılan medreseler olmuşlardır.
Bunların yanı sıra Fatih, 1474'te [[Fatih Camii]] mihrabının kenarlarına yerleştirttiği, iki dolaba koyulan, 800 cilt ile başlamış bir [[kütüphane]] kurdu. Bu kütüphane 1742'de caminin yanına yapılmış müstakil bir binaya, 1956'da da [[Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi|Süleymaniye Kütüphanesi]]'ne taşınmıştır.<ref name=":0">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=AfIeAAAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Yazma+Eserlerde+Vak%C4%B1f+M%C3%BCh%C3%BCrleri.&q=Yazma+Eserlerde+Vak%C4%B1f+M%C3%BCh%C3%BCrleri.&hl=tr|başlık=Yazma Eserlerde Vakıf Mühürleri|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=1984|dil=Türkçe|sayfalar=17-19|yayıncı=Kültür ve Turizm Bakanlığı|ad=Günay|soyadı=Kut|ad2=Nimet|soyadı2=Bayraktar|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730083837/https://books.google.com/books?id=AfIeAAAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Yazma+Eserlerde+Vak%C4%B1f+M%C3%BCh%C3%BCrleri.&q=Yazma+Eserlerde+Vak%C4%B1f+M%C3%BCh%C3%BCrleri.&hl=tr|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Fatih, [[Rönesans]] sanatçılarının himayesinin yanı sıra, çağdaş ve klasik edebiyatın ve tarihin hevesli bir bilginiydi. Bu ilgi, o'nun diğer dillerin yanı sıra [[Farsça]], [[Osmanlıca|Osmanlı Türkçesi]], [[Arapça]], [[Latince]] ve [[Yunanca]] dillerinde 8000'den fazla el yazması içeren çok dilli ve devasa bir kütüphane inşa etme çalışmasıyla doruğa ulaştı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://brill.com/view/journals/muqj/29/1/article-p1_2.xml|başlık=VISUAL COSMOPOLITANISM AND CREATIVE TRANSLATION: ARTISTIC CONVERSATIONS WITH RENAISSANCE ITALY IN MEHMED II’S CONSTANTINOPLE|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=27 Mart 2012|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=1-81|çalışma=Muqarnas Online|cilt=29|ad=Gülru|soyadı=Necipoğlu|issn=0732-2992|doi=10.1163/22118993-90000183|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230308153810/https://brill.com/view/journals/muqj/29/1/article-p1_2.xml|arşivtarihi=8 Mart 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
== Öğrenim hayatı ==
[[Dosya:II._Mehmet_vakfı_kütüphanesi_mührü.png|küçükresim|upright=1.09|Fatih Sultan Mehmed'in kütüphanesindeki yazma eserlere vurulmuş mühür. Çeviri yazısı: "Mehmed bin Murad Han"<ref name=":0" />|sol|240x240pik]]Fatih Sultan Mehmed, çocukluğundan itibaren yoğun bir [[İslam]]î ve ilmî eğitim aldı. Kendisinden önceki [[Osmanlı padişahları listesi|altı padişah]] gibi o da askerî hususlarda bilgi ve tekniğe sahipti. Kendisi, birçok tarihçi tarafından bir "[[Rönesans]] hükümdarı" olarak tanımlanmaktadır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=u2rClwEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Tarihin Gölgesinde|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=2011|dil=Türkçe|sayfalar=152-153|yayıncı=Timaş Yayınları|ad=Taha|soyadı=Akyol|isbn=978-605-114-820-5|ad2=İlber|soyadı2=Ortaylı|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730094052/https://books.google.com/books?id=u2rClwEACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://youtube.com/BCeYA9mM5Fs | başlık = Bir Rönesans Entelektüeli: Fatih Sultan Mehmet | erişimtarihi = 30 Temmuz 2023 | tarih = 28 Nisan 2022 | çalışma = YouTube | yayıncı = HT Bilim Tarih Felsefe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220505121901/https://youtube.com/BCeYA9mM5Fs | arşivtarihi = 5 Mayıs 2022}}</ref> Fatih, [[İtalyan kültürü]]nü tanıyan nadir bir Doğu hükümdarıydı.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=x66rSAAACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek|erişimtarihi=29 Temmuz 2023|tarih=2006|dil=Türkçe|sayfa=74|yayıncı=Timaş Yayınları|ad=İlber|soyadı=Ortaylı|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730094048/https://books.google.com/books?id=x66rSAAACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> II. Mehmed'in yanında bulundurduğu [[Osmanlı Rumları|Rum]] tarihçi Kritovulos, onun kendi ana dili olan [[Türkçe]] dışında [[Arapça]], [[Farsça]], [[İbranice]], [[Keldaniler|Keldanice]], [[Slav dilleri|Slavca]], [[İtalyanca]], [[Yunanca]] ve [[Latince]] bildiğini ifade etmektedir.<ref>İsmail Hakkı Uzunçarşılı, ''Osmanlı Tarihi'', Cilt II, Türk Tarih Kurumu Basımevi, s. 149 (Kritovulos'tan naklen)</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sultanikincimehmet.com/fatih-sultan-mehmet-kac-dil-biliyordu.html|başlık=Fatih Sultan Mehmet Kaç Dil Biliyordu?|erişimtarihi=19 Ocak 2020|arşivtarihi=5 Mart 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200305185916/https://www.sultanikincimehmet.com/fatih-sultan-mehmet-kac-dil-biliyordu.html|tarih=13 Eylül 2019|ölüurl=evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sabah.com.tr/yazarlar/barlas/2006/05/30/fatih_19_yasinda_alti_dili_cok_iyi_biliyordu|başlık=Fatih 19 yaşında altı dili çok iyi biliyordu...|erişimtarihi=29 Aralık 2021|arşivtarihi=29 Aralık 2021|arşivengelli=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211229131309/https://www.sabah.com.tr/yazarlar/barlas/2006/05/30/fatih_19_yasinda_alti_dili_cok_iyi_biliyordu|tarih=30 Mayıs 2006|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=Sabah|ad=Mehmet|soyadı=Barlas}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/dogunun-ve-batinin-efendisi-fatih-sultan-mehmed-41821149|başlık=Doğu'nun ve Batı'nın efendisi Fatih Sultan Mehmed|erişimtarihi=29 Aralık 2021|arşivtarihi=29 Aralık 2021|arşivengelli=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211229131307/https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/dogunun-ve-batinin-efendisi-fatih-sultan-mehmed-41821149|tarih=30 Mayıs 2021|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=[[Hürriyet (gazete)|Hürriyet]]|ad=İlber|soyadı=Ortaylı}}</ref> Fatih'in özellikle [[İstanbul'un Fethi]]'nden sonra zengin bir kütüphanesi vardı ve binlerce ciltlik kitaba sahipti. Antik tarihe de meraklı olan padişah, [[Plutarhos]]'un ''Geographia'' isimli eserini Yunancadan Türkçeye çevirerek [[Coğrafya|coğrafi bilimlere]] olan ilgisini göstermiştir. Fatih'in sarayında Yunanca ve İtalyanca bilen iki kâtip bulunuyor ve padişaha [[Antik Çağ]] tarihiyle ilgili bilgiler veriyordu. Tarih ve coğrafyanın yanında [[mitoloji]]yle de ilgilenen Fatih, Yunan şair [[Homeros]]'un meşhur [[İlyada Destanı]]'nın kopyasını hazırlatmıştı.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=BEWwMwEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Son Truvalılar: Truvalılar Türk Müydü? TruvaIılar, Türkler ve Atatürk|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=2019|dil=Türkçe|sayfa=253|yayıncı=İnkılap Kitabevi|ad=Sinan|soyadı=Meydan|isbn=978-975-10-3082-5|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730094037/https://books.google.com/books?id=BEWwMwEACAAJ&newbks=0&hl=tr|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Fatih'in yanında bulunan İtalyan [[nedime]]si, ona [[Antik Yunanistan]]'daki düşünürlerin ve [[Roma İmparatorluğu|Romalı]] tarihçilerin eserlerini okutmuştu.
[[Dosya:Mehmed the Conqueror (1432 –1481).jpg|küçükresim|upright=1.09|[[Costanzo da Ferrara]] tarafından yapılmış olan ve Sultan II. Mehmed'i gösteren [[bronz]] bir madalyon, 1481.|240x240pik]]
Fatih ayrıca [[papa]]ların, [[imparator]]ların, [[Fransa Krallığı|Fransa krallarının]], [[İskender|Büyük İskender]]'in ve [[Lombardlar]]ın vakayinamelerini okumuştu.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=BYNPAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=truvan%C4%B1n+intikam%C4%B1&q=truvan%C4%B1n+intikam%C4%B1&hl=tr|başlık=Truva'nın İntikamı|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=2009|dil=Türkçe|yayıncı=Yeditepe Yayınevi|ad=Erhan|soyadı=Afyoncu|isbn=978-605-4052-11-0|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730125156/https://books.google.com/books?id=BYNPAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=truvan%C4%B1n+intikam%C4%B1&q=truvan%C4%B1n+intikam%C4%B1&hl=tr|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> [[Bizans İmparatorluğu|Bizanslı]] tarihçi [[Georgios Frantzis]], Fatih'in [[Büyük İskender]], Roma imparatoru [[Augustus]], Bizans imparatoru [[I. Konstantin|Büyük Konstantin]] ve [[I. Theodosius|Theodosius]] gibi şahsiyetlere karşı hayranlık beslediğini söylemiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://belleten.gov.tr/tam-metin-pdf/1103/tur | başlık = Fatih Sultan Mehmet ve İtalya | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | sayfa = 138 | çalışma = belleten.gov.tr | ad = Franz | soyadı = Babinger | çevirmen-ad = Bekir Sıtkı | çevirmen-soyadı = Baykal | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220516145803/https://belleten.gov.tr/tam-metin-pdf/1103/tur | arşivtarihi = 16 Mayıs 2022}}</ref> Fatih ateşli silahlara da yoğun ilgi göstermiş, tarihteki ilk havan topu olduğu bilinen ve İstanbul'un fethinde kullanılan [[Şahi (silah)|şahi toplarının]] çizimlerini bizzat kendisi yapmıştır. [[Divan edebiyatı]]nda ise ''Avni'' mahlasıyla şiirler yazmıştır. Yine padişah, huzurunda [[Felsefe|felsefi]] tartışmalar yaptırıyordu. Zaman zaman [[ulema]]yı veya [[Müslüman]] bilginleri bir araya topluyor ve padişahın huzurunda [[İlahiyat|teolojik]] sorunları tartışmalarını istiyordu.
[[Ali Kuşçu]], [[Georgios Trapezuntios]] ve [[Hocazâde Muslihuddin]] gibi devrin büyük zekâlarını korumuş olan Fatih, [[Hristiyan]] bilim adamları ve sanatkârları sarayına davet etmiş, onlara iltifat ve ikramlarda bulunmuştur. Ayrıca [[İtalyanlar|İtalyan]] ressam [[Gentile Bellini]]'ye kendi hususi resmi olmak üzere çeşitli [[portre]]ler ve [[heykel]]ler yaptırmıştır.<ref name=":34" /> [[Hristiyanlık|Hristiyanlığı]] yakından tanımak isteyen Fatih, [[Rum Ortodoks Patrikhanesi|İstanbul Ortodoks Kilisesi]]'ne [[patrik]] olarak atadığı [[II. Gennadios|Gennadios]] ile Hristiyanlık inancı üzerine bir müzakereye girişmiş ve Gennadios'tan padişaha anlattıklarını yazmasını istemiş, yazılan metne de Gennadios İtikadnâmesi denmiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/darulfunun/issue/64849/1015569|başlık=Fatih-Gennaidus Tartışmasının Ürettiği, Konjonktürel Bir Hıristiyanlık Eleştirisi|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=31 Aralık 2021|sayı=2|dil=Türkçe|sayfalar=355-385|çalışma=darulfunun ilahiyat|cilt=32|ad=Fuat|soyadı=Aydın|issn=2651-5083|doi=10.26650/di.2021.32.2.1015569|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730125156/https://dergipark.org.tr/tr/pub/darulfunun/issue/64849/1015569|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref name=":35">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=BYNPAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=truvan%C4%B1n+intikam%C4%B1&q=truvan%C4%B1n+intikam%C4%B1&hl=tr&redir_esc=y|başlık=Truva'nın İntikamı|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=2009|dil=Türkçe|sayfa=147|yayıncı=Yeditepe Yayınevi|ad=Erhan|soyadı=Afyoncu|isbn=978-605-4052-11-0|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730125156/https://books.google.com.tr/books?id=BYNPAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=truvan%C4%B1n+intikam%C4%B1&q=truvan%C4%B1n+intikam%C4%B1&hl=tr&redir_esc=y|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Ancak bu durum Avrupa'da Fatih'in Hristiyanlığa meylettiği şeklinde yorumlandı ve [[II. Pius|Papa II. Pius]], padişahı Hristiyanlığa davet eden bir mektup kaleme aldı.<ref name=":35" /> Tarihçi [[İlber Ortaylı]] bu konuyla ilgili olarak Fatih'in şüphesiz Müslüman olduğunu, fakat sofu derecesinde aşırı dindar olmadığını belirtmiş ve Fatih'in Hristiyanlığa kaydığı şeklindeki iddialara sert açıklamalar yapmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.youtube.com/watch?v=khYGI7BFQkM|başlık=İlber Ortaylı ile Tarih, dk: 08:13|erişimtarihi=2 Nisan 2012|arşivtarihi=10 Haziran 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140610214431/http://www.youtube.com/watch?v=khYGI7BFQkM|ölüurl=hayır|çalışma=YouTube|yayıncı=TRT2}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.youtube.com/watch?v=9hS7JYXhuE0 | başlık = Celal Şengör ve İlber Ortaylı - Fatih Müslüman Mıydı? | erişimtarihi = 30 Temmuz 2023 | tarih = 8 Ocak 2018 | çalışma = YouTube | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201223112443/https://www.youtube.com/watch?v=9hS7JYXhuE0 | arşivtarihi = 23 Aralık 2020}}</ref>
== Ailesi ==
[[Dosya:İstanbul 5900.jpg|küçükresim|upright=1.09|II. Mehmed'in 1446'da [[Manisa]]'da evlendiği ilk eşi ve [[II. Bayezid]]'in annesi [[I. Gülbahar Hatun|Emine Gülbahar Hatun]]'un [[Fatih Camii]] içindeki türbesi. ([[İstanbul]], [[Türkiye]])|240x240pik]]
=== Eşleri ===
II. Mehmed'in bilinen sekiz eşi şunlardır;
# [[I. Gülbahar Hatun|Emine Gülbahar Hatun]] — [[Akkoyunlular]]a gelin giden [[Gevherhan Hatun]] ile [[II. Bayezid]]'in annesidir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?vid=ISBN0691099006&newbks=0&redir_esc=y|başlık=Mehmed the Conqueror and His Time|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=1978|dil=İngilizce|sayfa=51|yayıncı=Princeton University Press|ad=Franz|soyadı=Babinger|isbn=978-0-691-09900-2|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730172222/https://books.google.com.tr/books?vid=ISBN0691099006&newbks=0&redir_esc=y|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
# [[Helena Hatun]] — [[Mora Despotluğu|Mora despotu]] olan [[Dimitrios Paleologos]]'un kızıdır.
# [[Alexias Hatun]] — [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] prenseslerindendir.
# [[Gülşah Hatun]] — [[Karamanoğulları Beyliği]]'nden İbrahim Bey'in kızı, Karaman sancakbeyi [[Şehzade Mustafa (II. Mehmed'in oğlu)|Şehzade Mustafa]]'nın annesidir.<ref>İsmail Hakkı Uzunçarşılı, ''Osmanlı Tarihi (2011)'', II. Cilt, 10. baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 108</ref>
# [[Sitti Mükrime Hatun|Sitti Mükrîme Hatun]] — [[Dulkadiroğulları Beyliği]]'nden Süleyman Bey'in kızıdır.
# [[Çiçek Hatun]] — Bir Türkmen beyi kızı veya [[cariye]] ve [[Cem Sultan]]'ın annesidir.
# [[Anna Hatun]] — [[Trabzon İmparatorluğu|Trabzon imparatoru]] olan [[David (Trabzon imparatoru)|David Megas Komninos]]'un kızıdır. Evlilikleri kısa sürmüştür.
# Hatice Hatun — [[Zağanos Paşa]]'nın kızıdır. Fatih boşamıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=6WUMAQAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Necdet+Sakao%C4%9Flu,+Bu+M%C3%BClk%C3%BCn+Kad%C4%B1n+Sultanlar%C4%B1,&q=Necdet+Sakao%C4%9Flu,+Bu+M%C3%BClk%C3%BCn+Kad%C4%B1n+Sultanlar%C4%B1,&hl=tr|başlık=Bu Mülkün Kadın Sultanları|erişimtarihi=31 Temmuz 2023|tarih=2008|dil=Türkçe|sayfa=131|yayıncı=Oğlak Yayıncılık|ad=Necdet|soyadı=Sakaoğlu|isbn=978-975-329-623-6|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230731070652/https://books.google.com/books?id=6WUMAQAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=Necdet+Sakao%C4%9Flu,+Bu+M%C3%BClk%C3%BCn+Kad%C4%B1n+Sultanlar%C4%B1,&q=Necdet+Sakao%C4%9Flu,+Bu+M%C3%BClk%C3%BCn+Kad%C4%B1n+Sultanlar%C4%B1,&hl=tr|arşivtarihi=31 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
=== Çocukları ===
II. Mehmed'in üç oğlu ve bir kızı vardı.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=YhNkngEACAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|başlık=Kayı II: Cihan Devleti|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|tarih=2017|dil=Türkçe|sayfa=301|yayıncı=Timaş Yayınları|ad=Ahmet|soyadı=Şimşirgil|isbn=978-605-08-1294-7|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730172223/https://books.google.com.tr/books?id=YhNkngEACAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
# [[II. Bayezid]] — Fatih'ten sonra [[yeniçeri]]lerin desteğiyle Osmanlı tahtına geçen oğludur.
# [[Şehzade Mustafa (II. Mehmed'in oğlu)|Mustafa]] — Karaman sancakbeyidir. 1474'te ölmüştür.
# [[Cem Sultan]] — Bayezid ile taht mücadelesine giren oğludur.
# [[Gevherhan Hatun]] — Fatih'in tek kızıdır. [[Akkoyunlular|Akkoyunlu]] hükümdarı [[Uzun Hasan]]'ın oğlu [[Uğurlu Mehmed Bey]] ile evlendi.
== Popüler kültürdeki yeri ==
[[Dosya:1000 TL reverse.jpg|küçükresim|upright=1.09|[[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]]'nde ilk ve tek Osmanlı padişahı resminin yer aldığı 1000 ₺ değerindeki [[Türk lirası|banknot para]]. (1986–1992)|240x240pik]]
[[Dosya:Fatih sultan mehmet köprüsü (cropped).jpg|küçükresim|upright=1.09|[[Fatih Sultan Mehmet Köprüsü]]|240x240pik]]
[[Dosya:Fetih1453Afiş.jpg|küçükresim|2012 yılı çıkışlı ''[[Fetih 1453]]'' sinema filminin afişi. Filmde Sultan Mehmed'i [[Devrim Evin]] canlandırmıştır. (öndeki)|346x346pik]]
=== Kültürel ===
* [[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]]'nde 1986'dan 1992'ye kadar tedavülde olan 1.000 [[Türk lirası]] değerindeki mor renkli [[Banknot|kâğıt paranın]] arka yüzünde II. Mehmed'in resmi yer almıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://tr.pinterest.com/pin/551339179369132708/ | başlık = Turkey 1000 Lira (1986) (Istanbul; Fatih Sultan Mehmet) | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | dil =Türkçe| çalışma = Pinterest | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230731095037/https://tr.pinterest.com/pin/551339179369132708/ | arşivtarihi = 31 Temmuz 2023}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Banknotlar/Cumhuriyet+Donemi+Banknotlari/Emisyon+Gruplari/7+Emisyon+Grubu/emisyon8 | başlık = TCMB – E 7 – BİN TÜRK LİRASI II. TERTİP | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | dil =Türkçe| çalışma = www.tcmb.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230312014416/https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Banknotlar/Cumhuriyet+Donemi+Banknotlari/Emisyon+Gruplari/7+Emisyon+Grubu/emisyon8 | arşivtarihi = 12 Mart 2023}}</ref>
=== Mimari ===
* Türkiye'nin [[İstanbul]] şehrinde, [[İstanbul Boğazı]] üzerinde Fatih'in anısına inşa edilen [[Fatih Sultan Mehmet Köprüsü]], 3 Temmuz 1988 tarihinde kullanıma açılmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.byegm.gov.tr/turkce/tarihte-bugun/2014-7-3|başlık=Tarih'te Bugün – 3 Temmuz – Fatih Sultan Mehmet Köprüsü hizmete açıldı. (1988)|erişimtarihi=30 Mart 2016|arşivtarihi=7 Nisan 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160407132231/http://www.byegm.gov.tr/turkce/tarihte-bugun/2014-7-3|tarih=3 Temmuz 2014|ölüurl=evet}}</ref> [[Kavacık, Beykoz|Kavacık]] ile Hisarüstü arasında yer alan köprü, [[Asya]] ile [[Avrupa]]'yı [[15 Temmuz Şehitler Köprüsü|Boğaziçi Köprüsü]]'nden sonra ikinci kez bağlayan [[asma köprü]]dür. Temeli 29 Mayıs 1985 tarihinde atılmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.kgm.gov.tr/SiteCollectionDocuments/KGMdocuments/Bolgeler/1Bolge/FatihSultanMehmetTarihce.pdf | başlık = Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nün Tarihçesi, Karayolları Genel Müdürlüğü | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130612123943/https://www.kgm.gov.tr/SiteCollectionDocuments/KGMdocuments/Bolgeler/1Bolge/FatihSultanMehmetTarihce.pdf | arşivtarihi = 12 Haziran 2013 | ölüurl = }}</ref> Hâlen dünyanın en büyük çelik asma köprüleri içinde 14. sırada yer almaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ins.itu.edu.tr/1jscetr/6-YDost.pdf | başlık = Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nün Projelendirilme ve Yapım Aşamaları | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 2008 | çalışma = web.archive.org | ad = Yakup | soyadı = Dost | ad2 = Erdoğan | soyadı2 = Dedeoğlu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210831212640/https://web.archive.org/web/20110725064121/http://www.ins.itu.edu.tr/1jscetr/6-YDost.pdf | arşivtarihi = 31 Ağustos 2021 | ölüurl = evet }}</ref>
* İstanbul'un [[Fatih]] ilçesindeki Fatih Parkı'nda ve ayrıca [[Edirnekapı]] surlarının girişinde II. Mehmed'in heykeli bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.oguztopoglu.com/2016/05/fatih-sultan-mehmet-heykeli-istanbul.html | başlık = Fatih Sultan Mehmet Heykeli | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 2016 | çalışma = www.oguztopoglu.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200919053739/https://www.oguztopoglu.com/2016/05/fatih-sultan-mehmet-heykeli-istanbul.html | arşivtarihi = 19 Eylül 2020}}</ref>
* II. Mehmed'in [[şehzade]]lik yıllarını geçirdiği [[Manisa]]'da hizmete açılan Fatih Parkı'nda Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethedişini anlatan heykel bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.manisa.bel.tr/Projeler/d1_fatih-parki-peyzaji-ve-fatih-sultan-mehmet-heykeli.aspx | başlık = Fatih Parkı Peyzajı ve Fatih Sultan Mehmet Heykeli | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | çalışma = www.manisa.bel.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170105150717/https://www.manisa.bel.tr/Projeler/d1_fatih-parki-peyzaji-ve-fatih-sultan-mehmet-heykeli.aspx | arşivtarihi = 5 Ocak 2017}}</ref>
=== Edebiyat ===
* [[Ahmet Ümit]]'in 2012'de yayımlanan ''[[Sultanı Öldürmek]]'' adlı romanı, Fatih Sultan Mehmed'in kişilik yapısı, psikolojik durumu ve ölümü üzerine yoğunlaşmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://kitap.yazarokur.com/sultani-oldurmek | başlık = Ahmet Ümit – Sultanı Öldürmek Özeti ve Konusu | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | çalışma = kitap.yazarokur.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150713203728/https://kitap.yazarokur.com/sultani-oldurmek | arşivtarihi = 13 Temmuz 2015}}</ref>
* [[Nedim Gürsel]]'in 1995 tarihli ''Boğazkesen'' romanı, [[İstanbul'un Fethi]]'ni ve Fatih'i konu almaktadır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/ulasbid/issue/68835/1093192|başlık=Boğazkesen: Fatih'in Romanı'nda Postmodernist Teknik|erişimtarihi=31 Temmuz 2023|tarih=31 Mayıs 2022|sayı=2|dil=Türkçe|sayfalar=534-554|çalışma=Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi|cilt=6|ad=Hacire|soyadı=Aktaş|issn=2619-9475|doi=10.47525/ulasbid.1093192|ad2=Seyit Battal|soyadı2=Uğurlu|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230731135845/https://dergipark.org.tr/tr/pub/ulasbid/issue/68835/1093192|arşivtarihi=31 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
* [[Türkler|Türk]] gazeteci ve yazar [[:en:Ahmet Almaz|Ahmet Almaz]]'ın 2007 tarihli ''Fatih Sultan Mehmed Nasıl Öldürüldü?'' kitabında Fatih'in ölümü ile ilgili bazı iddialar değerlendirilmektedir.
* [[Turan Oflazoğlu]]'nun ''Bizans Düştü Fatih'' adlı [[Tiyatro|tiyatro oyununda]] İstanbul'un Fethi anlatılmaktadır.
* [[Beyazıt Akman]]'ın ''Dünyanın İlk Günü'' adlı romanında İstanbul'un Fethi konu alınmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.kitapyurdu.com/kitap/dunyanin-ilk-gunu/138759.html | başlık = Beyazıt Akman – Dünyanın İlk Günü | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 2012 | çalışma = www.kitapyurdu.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150209044526/https://www.kitapyurdu.com/kitap/dunyanin-ilk-gunu/138759.html | arşivtarihi = 9 Şubat 2015}}</ref>
* [[Türkler|Türk]] yazar [[Okay Tiryakioğlu]], ''Kuşatma 1453'' adlı romanında, İstanbul'un Fethi ve II. Mehmed'in tarihî öyküsünü kurgusal ve tarihsel verilerle anlatmaktadır.
* Tarihçi ve [[akademisyen]] [[Feridun Emecen]], 2012'de yayımlanan ''Fetih ve Kıyamet: 1453'' adlı kitabında İstanbul'un Fethi'ni ve II. Mehmed'i tarihî belgeler, resimler ve haritalar ışığında tekrar anlatmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.youtube.com/watch?v=SOCzdQXt1Nk#t=02m05s | başlık = Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'u neden ve nasıl fethetti? – Gündem Özel 12.04.2019 Cuma | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 15 Nisan 2019 | çalışma = YouTube | yayıncı = CNN TÜRK | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200229162224/https://www.youtube.com/watch?v=SOCzdQXt1Nk#t=02m05s | arşivtarihi = 29 Şubat 2020}}</ref>
* Türk tarih proseförü [[Halil İnalcık]]'ın ''Fâtih Sultan Mehemmed Han'' kitabı, II. Mehmed'i detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
=== Sinema / televizyon ===
* 1951 yapımı ''[[İstanbul'un Fethi (film)|İstanbul'un Fethi]]'' filminde II. Mehmed, [[Sami Ayanoğlu]] tarafından canlandırılmıştır. [[Siyah-beyaz|Siyah ve beyaz]] çekilen bu film, [[İstanbul'un Fethi]]'ni konu alan ilk [[Türk sineması|Türk sinema filmidir]].<ref>Devrim, Ozan (Mayıs 2007), ''"İstanbul'u Kim Fethedecek?"'', 1453 Kültür ve Sanat Dergisi, s. 79.</ref>
* 1972–1978 yılları arasında çekilen ''[[Kara Murat]]'' film serisinin 7 filminden 6'sında II. Mehmed'i [[Bora Ayanoğlu]] canlandırmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.haberturk.com/kara-murat-fatih-in-fedaisi-2651635 | başlık = Kara Murat: Fatih'in Fedaisi | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 28 Haziran 2022 | dil =Türkçe| çalışma = Habertürk | soyadı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200420085718/https://www.haberturk.com/kara-murat-fatih-in-fedaisi-2651635 | arşivtarihi = 20 Nisan 2020}}</ref>
* 1978 yapımı ''[[Kara Murat Devler Savaşıyor|Kara Murat: Devler Savaşıyor]]'' filminde II. Mehmed, [[Sümer Tilmaç]] tarafından canlandırılmıştır.
* 1985 yapımı ''[[Fethin Mucizesi]]'' filminde II. Mehmed, [[Zafer Ergin]] tarafından canlandırılmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sinematurk.com/film/64491-fethin-mucizesi|başlık=Fethin Mucizesi|erişimtarihi=30 Ekim 2023|çalışma=|yayıncı=SinemaTürk|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221127134921/https://www.sinematurk.com/film/64491-fethin-mucizesi|arşivtarihi=27 Kasım 2022|ölüurl=hayır}}</ref>
* 1997 yapımı ''[[Kuşatma Altında Aşk]]'' filmi, İstanbul'un Fethi'ni arka planda tutan bir romantik filmdir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.milliyet.com.tr/1997/11/14/sanat/haf.html | başlık = Haftanın Kuşatması! - Kuşatma Altında Aşk | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 14 Kasım 1997 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171018070938/http://www.milliyet.com.tr/1997/11/14/sanat/haf.html | arşivtarihi = 18 Ekim 2017 | ölüurl = }}</ref>
* 2009–2012 yılları arasında çekilen, 16 Şubat 2012'de gösterime giren, yönetmenliğini ve yapımcılığını [[Faruk Aksoy]]'un yaptığı ''[[Fetih 1453]]'', Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethedişini anlatan detaylı bir [[Film|sinema filmidir]]. Filmde II. Mehmed'i [[Devrim Evin]] canlandırmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.imdb.com/title/tt1783232/ | başlık = Fetih 1453 (2012) | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 2 Şubat 2012 | çalışma = web.archive.org | yayıncı = [[IMDb]] | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120110080623/http://www.imdb.com/title/tt1783232/ | arşivtarihi = 10 Ocak 2012 | ölüurl = }}</ref> [[Türk sineması|Türk sinema tarihinin]] en pahalı filmi olma özelliği taşıyan bu film<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ensonhaber.com/kultur-sanat/fetih-1453un-gercek-butcesi-belli-oldu-2012-03-29 | başlık = Fetih 1453'ün gerçek bütçesi belli oldu! | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 29 Mart 2012 | dil =Türkçe| çalışma = Ensonhaber | soyadı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210615064830/https://www.ensonhaber.com/kultur-sanat/fetih-1453un-gercek-butcesi-belli-oldu-2012-03-29 | arşivtarihi = 15 Haziran 2021}}</ref> hem [[Türkiye]]'de hem de yurt dışında pek çok rekora imza atmış<ref>{{Web kaynağı | url = http://www2.dizifilm.com/haberdetay.asp?newsid=209913 | başlık = ''Fetih 1453'' Rekora Koşuyor! | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 19 Temmuz 2012 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120719073821/http://www2.dizifilm.com/haberdetay.asp?newsid=209913 | arşivtarihi = 19 Temmuz 2012 | ölüurl = evet }}</ref> ve Türk sinemasına yeni bir soluk katmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.haberturk.com/gundem/haber/716667-ilk-gosterim-basbakana | başlık = İlk gösterim Başbakan'a | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 17 Şubat 2012 | dil =Türkçe| çalışma = Habertürk | ad = Fatih | soyadı = Altaylı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120219011649/https://www.haberturk.com/gundem/haber/716667-ilk-gosterim-basbakana | arşivtarihi = 19 Şubat 2012}}</ref> Ayrıca Türkiye'de 5 ve 6 milyon seyirci barajını geçen ilk film olan bu yapım,<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.sabah.com.tr/kultur_sanat/sinema/2012/03/25/gisede-6-milyonu-gecti | başlık = Gişede 6 milyonu geçti! | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 17 Haziran 2012 | çalışma = web.archive.org | yayıncı = Sabah gazetesi | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120617124549/http://www.sabah.com.tr/kultur_sanat/sinema/2012/03/25/gisede-6-milyonu-gecti | arşivtarihi = 17 Haziran 2012 | ölüurl = }}</ref> şu an Türkiye'de en çok izlenen 4. sinema filmidir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://boxofficeturkiye.com/tum-zamanlar/seyirci-rekorlari/turk-filmleri | başlık = Türk Filmleri Seyirci Rekoru – İlk 100 (1989'dan günümüze) – Tüm Zamanlar | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | dil =Türkçe| çalışma = Box Office Türkiye | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200808151517/https://boxofficeturkiye.com/tum-zamanlar/seyirci-rekorlari/turk-filmleri | arşivtarihi = 8 Ağustos 2020}}</ref>
* 2013 yılında gösterime giren ve beş bölüm süren [[Fatih (dizi)|''Fatih'']] adlı dizide II. Mehmed'i [[Mehmet Âkif Alakurt]] canlandırmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/haremlik-degil-selamlik-taraftayiz-24751906 | başlık = Haremlik değil selamlık taraftayız! | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 22 Eylül 2013 | dil =Türkçe| çalışma = [[Hürriyet (gazete)|Hürriyet]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190512032816/https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/haremlik-degil-selamlik-taraftayiz-24751906 | arşivtarihi = 12 Mayıs 2019}}</ref>
* ''[[Osmanlı Tokadı (dizi)|Osmanlı Tokadı]]'' adlı 2013 yapımı Türk dizisinde II. Mehmed'i [[İsmail Hacıoğlu]] canlandırmıştır.
* 2014'te yayımlanan [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] ve [[Birleşik Krallık]] ortak yapımı ''[[Dracula: Başlangıç]]'' filminde II. Mehmed'i [[İngilizler|İngiliz]] aktör [[Dominic Cooper]] canlandırmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.beyazperde.com/filmler/film-203440/ | başlık = Dracula: Başlangıç | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 3 Ekim 2014 | çalışma = www.beyazperde.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130618070806/https://www.beyazperde.com/filmler/film-203440/ | arşivtarihi = 18 Haziran 2013}}</ref>
* 2018'de gösterime giren ve altı bölüm süren ''[[Mehmed: Bir Cihan Fatihi]]'' adlı Türk dizisinde II. Mehmed'i [[Kenan İmirzalıoğlu]] canlandırmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/mehmed-bir-cihan-fatihidizisinin-oyuncu-kadrosu-ve-karakterleri,G5xvF_YUFUuzZLxVS1dwTg | başlık = Mehmed Bir Cihan Fatihi dizisinin oyuncu kadrosu ve karakterleri | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 28 Mart 2018 | dil =Türkçe| çalışma = [[NTV]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200610160406/https://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/mehmed-bir-cihan-fatihidizisinin-oyuncu-kadrosu-ve-karakterleri,G5xvF_YUFUuzZLxVS1dwTg | arşivtarihi = 10 Haziran 2020}}</ref>
* 2018–2020 yılları arasında [[Netflix]]'te yayımlanan ''[[Hakan: Muhafız]]'' dizisinde II. Mehmed'i [[Saim Karakale]] canlandırmıştır.
* [[Netflix]]'in 2020'de çıkardığı ''[[Rise of Empires: Ottoman]]'' dizisinin 1. sezonunda II. Mehmed'in [[İstanbul'un Fethi]]'ne kadarki, 2022'de yayımlanan 2. sezonunda ise [[Eflak Seferi (1462)|Eflak Seferi]]'ne kadarki hayatı ele alınmaktadır. Dizide II. Mehmed'i ise [[Cem Yiğit Üzümoğlu]] canlandırmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://televizyongazetesi.com/rise-of-empires-ottoman-dizisi-icin-cem-yigit-uzumoglunun-ne-kadar-dogru-bir-tercih-oldugu-profesyonelliginden-anlasiliyor/1347576 | başlık = Rise of Empires Ottoman dizisi için Cem Yiğit Üzümoğlu'nun ne kadar doğru bir tercih olduğu profesyonelliğinden anlaşılıyor | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 1 Ocak 2023 | dil =Türkçe| çalışma = televizyongazetesi.com | soyadı = | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230101113356/https://televizyongazetesi.com/rise-of-empires-ottoman-dizisi-icin-cem-yigit-uzumoglunun-ne-kadar-dogru-bir-tercih-oldugu-profesyonelliginden-anlasiliyor/1347576 | arşivtarihi = 1 Ocak 2023}}</ref>
* 2021–2022 yılları arasında [[TRT 1]]'de yayımlanan ''[[Barbaroslar: Akdeniz'in Kılıcı]]'' dizisinde II. Mehmed'i [[Suat Karausta]] canlandırmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cnnturk.com/magazin/fatih-sultan-mehmet-kimdir-barbaroslar-akdenizin-kilici-fatih-sultani-suat-karausta-canlandiriyor-suat-karausta-kac-yasinda | başlık = Fatih Sultan Mehmet kimdir? Barbaroslar Akdeniz'in Kılıcı'nın Fatih Sultan'ını Suat Karausta canlandırıyor! Suat Karausta kaç yaşında? | erişimtarihi = 31 Temmuz 2023 | tarih = 24 Mart 2022 | dil =Türkçe| çalışma = [[CNN Türk]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220203213715/https://www.cnnturk.com/magazin/fatih-sultan-mehmet-kimdir-barbaroslar-akdenizin-kilici-fatih-sultani-suat-karausta-canlandiriyor-suat-karausta-kac-yasinda | arşivtarihi = 3 Şubat 2022}}</ref>
* 2023 yapımı ''[[Fatih Sultan Mehmed: Yeni Çağ]]'' isimli Türk televizyon filminde II. Mehmed'i [[Can Sipahi]] canlandırmıştır.
* 27 Şubat 2024'te yayımlanmaya başlayan ''[[Mehmed: Fetihler Sultanı]]'' isimli Türk dizisinde II. Mehmed'i [[Serkan Çayoğlu]] canlandırmaktadır.
== Resim galerisi ==
<gallery widths="250" heights="250">
Dosya:Memorial of Sultan Mehmed II the Conqueror, Fatih Park, Istanbul.jpg|alt=|{{Ortala|[[İstanbul]]'un [[Fatih]] ilçesindeki Fatih Parkı'nda yer alan II. Mehmed heykeli.}}
Dosya:Sultan Fatih during the sea siege of Constantinople.jpg|alt=|{{Ortala|Fatih Sultan Mehmed atını denize doğru sürüyor. ([[İstanbul'un Fethi]]'nden bir olay)}}
Dosya:Mehmed II (1432-1481).jpg|alt=|{{Ortala|[[İtalyan]] sanatçı Bertoldo di Giovanni tarafından yapılan II. Mehmed'in bronz madalyası, 1480.}}
Dosya:A Young Mehmed the Conqueror.png|alt=|{{Ortala|Sultan Mehmed'in gençliğini tasvir eden bir [[eskiz]].}}
Dosya:Sultan Mehmed the Conqueror (1432-1481).jpg|alt=|{{Ortala|17–18. yüzyıldan kalma bir [[Arapça]] el yazmasında [[Guaj|guaj boyayla]] yapılmış II. Mehmed resmi.}}
Dosya:Sarayi Album 10a.jpg|{{ortala|II. Mehmed'i gül koklarken tasvir eden, [[Nakkaş Sinan Bey]]'e ait [[minyatür]].<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=6LFUtAEACAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Osmanlı Tarihi: 1299–1922|erişimtarihi=30 Temmuz 2023|arşivtarihi=30 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230730060620/https://books.google.com/books?id=6LFUtAEACAAJ&newbks=0&hl=tr|tarih=2005|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|yayıncı=Boyut Yayınları|ad=Abdullah|soyadı=Özkan|isbn=978-975-23-0049-1}}</ref>}}
Dosya:Mehmed II Tughra 1468.png|alt=|{{Ortala|1468'den kalma bir temliknâmede II. Mehmed'in [[tuğra]]sı.}}
Dosya:Conquest of Constantinople, Zonaro.jpg|alt=|{{Ortala|II. Mehmed ve [[Osmanlı ordusu]]nun dev bir [[Top (silah)|topla]] [[Konstantinopolis]]'e yaklaştığını gösteren bir resim. ([[Fausto Zonaro]])}}
Dosya:Mehmed II and Serpent Column.jpg|alt=|{{Ortala|Sultan Mehmed ile [[Patrik]] [[II. Gennadios|Gennadios]]'u [[Yılanlı Sütun]]'da betimleyen [[minyatür]]. ([[Hünernâme]], 1580'ler)}}
Dosya:Paolo Veronese (Nachfolger) - Sultan Mohammed II. (1451 - 1481) - 2247 - Bavarian State Painting Collections.jpg|II. Mehmed'in İtalyan ressam [[Paolo Veronese]] tarafından 16. yüzyılda çizilmiş portresi.
</gallery>
== Ayrıca bakınız ==
{{Commons kategori|II. Mehmed}}
* [[Osmanlı padişahları listesi]]
* [[Osmanlı İmparatorluğu kuruluş dönemi]]
* [[Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi]]
* [[Giovanni Maria Angiolello]]
* [[Osmanlı döneminde İstanbul]]
* [[İstanbul tarihi]]
* ''[[Fetih 1453]]''
* [[II. Bayezid]]
* [[I. Selim]]
== Notlar ==
{{not listesi}}
== Kaynakça ==
;Özel
{{kaynakça|2}}
;Genel
* {{Kitap kaynağı| son=Babinger|ilk=Franz|yazarlink=Franz Babinger|yıl =2003 | başlık =Fatih Sultan Mehmed ve Zamanı | yayımcı=Oğlak Yayınevi | yer=İstanbul |id=ISBN 975-329-417-4}}
* {{Kitap kaynağı|başlık = Gazavât-ı Sultân Murâd b. Mehemmed Hân |yıl = 1989 |basım= 2| yayımcı = [[Türk Tarih Kurumu]]| yer = Ankara|id= ISBN 975-16-0153-3}}
* {{Kitap kaynağı| son = Gökbilgin| ilk = Tayyip | başlık = Edirne|yıl = 1993 |basım= 2| yayımcı = Türk Tarih Kurumu| yer = Ankara|id= ISBN 975-16-0562-8| bölüm = Osmanlı-Macar Mücadeleleri Esnasına Edirne}}
* {{Kitap kaynağı|son=İnalcık|ilk=Halil|yazarlink=Halil İnalcık|yıl =1995 | başlık =Fatih Devri Üzerinde Tetkikler ve Vesikalar I | yayımcı=Türk Tarih Kurumu | yer=Ankara |id=ISBN 975-16-0749-3}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=[[TDV İslâm Ansiklopedisi]]|erişimtarihi=9 Temmuz 2024|tarih=2003|bölüm=Mehmed II|sayfalar=395-407|yayıncı=Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları|ad=Halil|soyadı=İnalcık}}
* {{Kitap kaynağı| son =İnalcık | ilk =Halil | yazarurl = |eşyazarlar= | yıl =2008 | başlık =[[Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600)]] | yayımcı=Yapı Kredi Yayınları | yer=İstanbul |id=ISBN 978-975-08-0588-7}}
* {{Kitap kaynağı| son=Kinross|ilk=Lord|yazarlink=Patrick Kinross|yıl =1977 | başlık =The Ottoman Centuries | yayımcı=Sander Kitabevi | yer=İstanbul |id=ISBN 0-224-01379-8}}
* {{Kitap kaynağı| son =Nicol | ilk =Donald M. |yazarlink=Donald Nicol | yıl =1999 | başlık =Bizans'ın Son Yüzyılları (1261-1453) | yayımcı=Tarih Vakfı Yurt Yayınları | yer=İstanbul |id=ISBN 975-333-096-0}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=Masters of Warfare: Fifty Underrated Military Commanders from Classical Antiquity to the Cold War|yer=|yayıncı=Pen & Sword|yıl=2022|isbn=9781399070126|soyadı=Pinzelli|ad=Eric}}
{{S-start}}
{{S-hou|[[Osmanlı Hanedanı]]||30 Mart 1432||3 Mayıs 1481}}
{{S-reg|}}
{{S-bef|before=[[II. Murad]]}}
{{S-ttl|title=[[Dosya:Osmanli-nisani.svg|50px]] <br /> [[Osmanlı padişahları listesi|Osmanlı Sultanı]]|years=1444–1446}}
{{S-aft|after=[[II. Murad]]}}
{{S-bef|before=[[II. Murad]]}}
{{S-ttl|title=[[Dosya:Osmanli-nisani.svg|50px]] <br /> [[Osmanlı padişahları listesi|Osmanlı Sultanı]]|years=3 Şubat 1451 – 3 Mayıs 1481}}
{{S-aft|after=[[II. Bayezid]]}}
{{S-pre}}
{{S-bef|before=[[XI. Konstantinos]]}}
{{S-ttl|title=[[Dosya:Byzantine imperial flag, 14th century.svg|50px]] <br /> [[Bizans İmparatoru|Roma Kayzeri]]}}
{{S-aft|after=[[II. Bayezid]]}}
{{S-new|reason=Kendinden ilan}}
{{S-ttl|title=[[Halifeler listesi|İslam Halifesi]]}}
{{S-aft|after=[[II. Bayezid]]}}
|}
{{Osmanlı padişahları}}{{II. Mehmed dönemi}}{{Osmanlı şehzadeleri}}
{{Otorite kontrolü}}
[[Kategori:II. Mehmed| ]]
[[Kategori:1432 doğumlular]]
[[Kategori:Edirne ili doğumlular]]
[[Kategori:1481 yılında ölenler]]
[[Kategori:15. yüzyılda Osmanlı padişahları]]
[[Kategori:Divan edebiyatı şairleri]]
[[Kategori:Doğu ve Batı kiliselerinin ayrılması]]
[[Kategori:İstanbul'un Fethi]]
[[Kategori:Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi]]
[[Kategori:Çocuk hükümdarlar]]
[[Kategori:15. yüzyılda suçlar]]
[[Kategori:Zehirlenerek ölenler]]
[[Kategori:Suikast sonucu ölen hükümdarlar]]
[[Kategori:İstanbul ilinde ölenler]]
[[Kategori:İstanbul ilinde defnedilenler]]
[[Kategori:Fatih Camii Haziresi'ne defnedilenler]]
[[Kategori:Türkiye'de defnedilenler]]
[[Kategori:Orta Çağ'da çocuk hükümdarlar]]
[[Kategori:Bizans-Osmanlı savaşları'nda Osmanlılar]]
[[Kategori:Türk şairler]]
[[Kategori:Banknotlarda tasvir edilen insanlar]]
| |||