Ahmet Adnan Saygun: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Sayfanın 20.52, 31 Ekim 2022 tarihindeki hâli değiştir Bjelica (mesaj \| katkılar) Devriyeler 28.580 değişiklik Gerekçe: kaynaksız. lütfen VP:ÖAY sayfasına bakınız. Etiket: Elle geri alma ← Önceki sürümle aradaki fark		00.31, 22 Eylül 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli. değiştir geri al SpdyBot (mesaj \| katkılar) Botlar 356.323 değişiklik k →‎Yunus Emre Oratoryosu'nun seslendirilişinden sonra: Bot: genel dz. ve madde bakımı (hata bildir) Etiket: AWB
(26 kullanıcı tarafından yapılan 39 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır: {{Kişi bilgi kutusu \| isim = ~~Ahmet~~Ahmed Adnan Saygun \| resim = Adnan Saygun.jpg \| resim_boyutu = \| başlık = \| doğum_adı = \| doğum_tarihi = {{doğum tarihi\|1907\|9\|7}} \| doğum_yeri = [[İzmir]], [[Osmanlı İmparatorluğu]] \| kaybolma_tarihi = \| kaybolma_yeri = \| kaybolma_durumu = \| ölüm_tarihi = {{ölüm tarihi ve yaşı\|1991\|1\|6\|1907\|9\|7}} \| ölüm_yeri = [[İstanbul]], [[Türkiye]] \|yattığı ~~yattığı_yer~~ yer = [[Zincirlikuyu Mezarlığı]], [[İstanbul]]▼ \| ölüm_sebebi = ~~[[Pankreas kanseri]]~~ ▲\| yattığı_yer = [[Zincirlikuyu Mezarlığı]], [[İstanbul]] \| ~~ölüm_sebebi~~ yattığı_yer = \| bedeninin_bulunuşu = ~~\| yattığı_yer =~~ \| yattığı_yerin_koordinatları = \| anıtlar = \| ikamet = \| milliyet = Türk \| soyu = \| vatandaşlık = \| savaşları = \| diğer_adları = \| tanınma_nedeni = \| rütbesi = \| eğitim = \| alma_mater = \| etkin_yılları = \| işveren = \| organizasyon = \| ajans = \| meslek = Besteci, müzik eğitimcisi, [[Etnomüzikoloji\|etnomüzikolog]] \| unvan = \| maaş = \| net_değer = \| etkiledikleri = \| etkilendikleri = \| boy = <!-- {{Boy\|m=0.00}} --> \| kilo = \| televizyon = \| dönem = \| önceki = \| sonraki = \| parti = \| boards = \| din = \| mezhep = \| ebeveynler = \| aile = \| eş = \| çocukları = \| partner = \| akrabalar = \| diğer = \| diğer2 = \| diğer3 = \| diğer4 = \| diğer5 = \| diğer6 = \| imza = \| ödülleri = \| website = }} '''~~Ahmet~~Ahmed Adnan Saygun''' (7 Eylül 1907, [[İzmir~~]], [[Osmanlı İmparatorluğu~~]] - 6 Ocak 1991, [[İstanbul~~]], [[Türkiye~~]]), [[Türk Beşleri]] arasında yer alan [[Klasik müzik]] [[besteci]]si, müzik eğitimcisi ve [[etnomüzikoloji\|etnomüzikolog]]dur. Türk müzik tarihinde [[Türk Beşleri]] olarak anılan bestecilerden birisi olan Saygun, ilk Türk operasının bestecisidir ve "[[Devlet sanatçısı]]" unvanını alan ilk sanatçıdır. Cumhuriyet Dönemi Türk müziğinin en çok seslendirilen eserlerinden "''[[Yunus Emre Oratoryosu]]''" en önemli yapıtıdır. Satır 72 ⟶ 71: Önemli din bilginleri yetiştirmiş İzmirli köklü bir aileden gelen Saygun'un babası sonradan [[İzmir Milli Kütüphanesi]]'nin kurucuları arasında yer alacak olan öğretmen [[Mehmed Celaleddin Saygun\|Mahmut Celalettin Bey]], annesi Konya'nın Doğanbey mahallesinden gelip İzmir'e yerleşmiş bir ailenin kızı olan Zeynep Seniha Hanım'dır.<ref name=kurkcu>{{Web kaynağı \|url=http://www.belgeler.com/blg/1225/ahmed-adnan-saygun-ve-kerem-operasi-ahmed-adnan-saygun-and-kerem-opera \|başlık=Seta Kürkçüoğlu, '''Adnan Saygun ve Kerem Operası''', ''Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2006'' \|erişimtarihi=12 Kasım 2011 \|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150923183339/http://www.belgeler.com/blg/1225/ahmed-adnan-saygun-ve-kerem-operasi-ahmed-adnan-saygun-and-kerem-opera \|arşivtarihi=23 Eylül 2015 \|ölüurl=evet}}</ref> İzmir'de "''Hadikai Sübyan Mektebi''" adlı mahalle mektebinde başladığı ilköğrenimini "''İttihat ve Terakki Numune Sultanis''i" adlı çağdaş okulda devam etti.<ref name=kurkcu/>. Sanat eğitimine ağırlık veren bu okulda 13 yaşında iken [[İsmail Zühtü]] (nazariyat) Rosati (piyano) ve [[Macar Tevfik\|Tevfik Bey (]]piyano) yanında müzik çalışmalarına başladı. 1922 yılında [[Macar Tevfik\|Macar Tevfik Bey]]'in öğrencisi oldu. 1925 yılında Fransız ''[[La Grande Encyclopedie]]'''den müzikle ilgili makaleleri çevirerek birkaç ciltlik büyük bir ''Musiki Lugati'' meydana getirdi. Hayatını kazanmak için su şirketi, postane gibi çeşitli yerlerde çalışan, İzmir Beyler Sokak'ta bir kırtasiye dükkânı açıp nota satmayı deneyen ~~Ahmet~~Ahmed Adnan Bey, bu denemelerde başarısız oldu ve ilkokullarda müzik öğretmenliğine yöneldi.<ref name=kurkcu/> İlkokullarda öğretmenlik yaptığı dönemde [[Ziya Gökalp]]'in, [[Mehmet Emin Yurdakul\|Mehmet Emin]]'in, Bıçakçızade Hakkı Bey'in şiirleri üzerine okul şarkıları yazdı. 1925 yılında devletin yetenekli gençleri müzik eğitimi için Avrupa'daki önemli konservatuvarlara göndermek üzere açtığı sınava girmek isteyen genç müzisyen, annesinin ani ölümü üzerine bu fırsatı kaçırdı. Orta dereceli okullarda müzik öğretmenliği yapmak için açılan sınavı kazanarak 1926 yılından itibaren bir süre [[İzmir Erkek Lisesi]]'nde müzik öğretmenliği yaptı. === Paris'teki öğrencilik yılları === Satır 80 ⟶ 79: === Ankara yılları === Saygun, 1931'de [[Türkiye]]'ye dönüp ~~bir süre~~ [[Musiki Muallim Mektebi]]'nde müzik öğretmenliğine başladı, müzik imlası ve kontrpuan dersleri verdi. 1932 yılında piyanist Mediha (Boler) Hanım ile evlendi; bu evlilik bir süre sonra bozuldu.<ref name=kurkcu/> ~~Ahmet~~Ahmed Adnan Bey ve ailesi 1934'te [[Soyadı Kanunu]] üzerine matematik öğretmeni babasının isteği ile "''Saygın''" soyadını aldı; ancak başkası tarafından alındığı gerekçesiyle bir süre sonra soyadları "''Saygun''" olarak değiştirildi. Adnan Saygun, 1934 yılında ~~devlet başkanı~~ [[Mustafa Kemal Atatürk\|Atatürk]]'ün talebiyle, Türkiye'yi ziyaret edecek olan [[Rıza Pehlevi\|İran Şahı Rıza Pehlevi]] şerefine ilk [[Türk operası]] olan Op. 9 ''[[Özsoy Operası]]'''nı bir ay gibi çok kısa bir sürede yazdı. Liberettosunu [[Münir Hayri Egeli]]'nin yazdığı opera, Türk milletinin doğuşunu, İran ve Türk milletlerinin kökü uzak tarihe dayanan kardeşliğini ifade etmekteydi. Eserin prömiyeri 19 Haziran 1934 gecesi Atatürk ve Rıza Pehlevi huzurunda gerçekleştirildi. Sanatçı, ''Özsoy'''un sahnelenmesinden sonra [[Yalova]]'daki yazlık evinde kendisini kabul eden Atatürk'e Türk musikisi hakkında bir rapor sundu. Güneş-Dil ve Türk Tarihi teorilerinden etkilenerek hazırlanmış bu rapor, 1936'da "''Türk Musikisinde Pentatonizm''" başlığı ile yayımlandı. Satır 92 ⟶ 91: 1934 yılı Kasım ayı sonunda Saygun'a Atatürk'ten yeni bir opera sipariş geldi. 27 Aralık gecesi temsil edilmek üzere ''[[Taş Bebek (opera)\|Taş Bebek operası]]'''nı bestelemeyi başaran sanatçı, bu operada yeni Cumhuriyet insanının doğuşunu anlattı. Eser, 27 Aralık 1934 gecesi Ankara Halkevi'nde sahnelendi; orkestrayı çok hasta olmasına rağmen bizzat Saygun yönetti. Temsilin ardından İstanbul'a giden ve beş ay ara ile iki kulak ameliyatı geçiren Saygun'un, görevini ihmal ettiği gerekçesiyle Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası'ndaki ve ardından Musiki Muallim Mektebi'ndeki işine son verildi; [[Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı\|Ankara Devlet Konservatuvarı]]'nın kuruluş çalışmalarından da uzaklaştırıldı. Saygun, [[Devlet konservatuvarları]]'nda [[etnomüzikoloji]] bölümleri açılması yönünde çalışmalar yapmış, ancak bunlar Atatürk'ün desteğine rağmen{{Kaynak belirt}} ilgili kurumlarca hayata geçirilememiştir.<ref>{{Web kaynağı \| url = https://www.acarindex.com/pdfler/acarindex-efb71adc-6376.pdf \| başlık = Etnomüzikoloji Açısından Ahmed Adnan Saygun, İbrahim Yavuz Yükselsin \| erişimtarihi = 10 Eylül 2023 \| arşivurl = https://web.archive.org/web/20231101020305/https://www.acarindex.com/pdfler/acarindex-efb71adc-6376.pdf \| arşivtarihi = 1 Kasım 2023}}</ref> === İstanbul yılları === Satır 99 ⟶ 98: Saygun, İstanbul'da iken Ankara'da devam eden yeni bir konservatuvar kurma çalışması, Saygun'un savunduğu "''kültürel ulusallık''" fikrini değil, "''evrensel müzik''" anlayışını destekleyenler tarafından sürdürüldü. Konservatuvar, bu iş için danışman olarak getirilen konservatuvar [[Paul Hindemith]]'in evrenselci müzik görüşleri doğrultusunda 1936 yılından kuruldu. Adnan Saygun ise 1936 yılında [[Halkevleri]]'nin daveti üzerine Türkiye'ye gelen Macar besteci ve etnomüzikolog [[Bela Bartok]]'a Anadolu gezisinde eşlik etti. Birlikte özellikle [[Osmaniye]] dolaylarından derledikleri türküleri notalaştırdılar. Çalışmaları, "''Bela Bartok’un Türkiye’deki Halk Müziği Araştırmaları''” başlıklı bir kitap hâline getirilerek 1976 yılında Macar ilimler Akademisi tarafından İngilizce bastırılmıştır. Saygun, 1939 yılında Halkevleri'nin önerdiği müfettişlik görevini kabul etti ve bu vesile ile Türkiye'yi dolaştı. 1940 yılında bir konser için Ankara'ya gelen ancak ülkelerinden [[Nazi]] baskısı nedeniyle geri dönmeyen [[Budapeşte]] Kadın Orkestrası üyelerinden Macar asıllı ''Irén Szalai'' (sonradan Nilüfer adını almıştır) ile 1940 yılında evlendi; çiftin çocuğu olmadı. Halkevleri'ndeki görevinin yanı sıra 1940 yılında "Türk Müzik Birliği" adlı bir koro kuran Saygun, bu koro ile düzenli oda müziği konserleri verdi. "''Halkevlerinde Musiki''" adlı bir kitap yayınladı. "''Op. 19 Eski Üslupta Kantat''", "''Bir Orman Masalı''" adlı bale eseri ve "''Yunus Emre Oratoryosu''" gibi eserlerini bu dönemde besteledi. "''Yunus Emre Oratoryosu''" 1943 yılında [[Cumhuriyet Halk Partisi\|CHP]]'nin açtığı yarışmada birincilik ödülünü [[Ulvi Cemal Erkin]]'in piyano konçertosu ve [[Hasan Ferit Alnar]]'ın Viyola Konçertosu ile paylaştı. === Yunus Emre Oratoryosu'nun seslendirilişinden sonra === Saygun'un 1942'de tamamladığı Yunus Emre Oratoryosu 25 Mayıs 1946'da ~~Ankara’da~~Ankara'da [[Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi]]'nde seslendirildi ve büyük başarı kazandı. En önemli eseri kabul edilen bu eser, daha sonra Paris'te ve 1958'de [[Birleşmiş Milletler]] kuruluş yıl dönümü vesilesiyle [[New York]]'ta ünlü orkestra şefi [[Leopold Stokowski]] yönetiminde seslendirilmiştir. Bu eserle Saygun, çocukluğunda İzmir [[Kemeraltı Çarşısı]]'nın [[Dervişler Caddesi]]'nde (bugün [[Anafartalar Caddesi]]) [[Mevlevi]] dervişlerden duyduğu ezgileri Avrupa ve Amerika'ya, Birleşmiş Milletler çatısı altına, sonradan eserin çevrileceği 5 ayrı dile taşımış oluyordu. Sanatçı eserin Ankara'daki ilk temsilinden sonra 1946 yılında Halkevleri müşavir ve müfettişliğinin yanı sıra Ankara Devlet Konservatuvarı'na kompozisyon öğretmeni olarak atandı. Aldığı davetler üzerine Londra ve Paris'e gitti, halk müziği üzerine çalışmalar yaptı; konferanslar verdi. ''[[Yunus Emre Oratoryosu\|Yunus Emre]]'' den sonra, ''[[Kerem]]'', ''[[Köroğlu (opera, Saygun)\|Köroğlu]]'' ve ''[[Gilgameş]]'' başta olmak üzere üç opera, “[[Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan]]” gibi koral eserler, 5 senfoni, çeşitli konçertolar, orkestra, koro, oda müziği eserleri, vokal ve enstrümantal parçalar, sayısız türkü derlemeleri, kitaplar, araştırmalar, makaleler yazdı. Eserleri New York NBC, Orchestre Colonne, Berlin Senfoni, Bavyera Radyo Senfoni, Viyana Filarmoni, Viyana Radyo Senfoni, Moskova Senfoni, Sovyet Devlet Senfoni, Moskova Radyo Senfoni, Londra Filarmoni, Kraliyet Filarmoni, Northern Sinfonia, Julliard Quartet gibi topluluklar ve [[Yo-Yo Ma]] gibi virtüözler tarafından seslendirildi. 1971'de yürürlüğe giren Devlet Sanatçılığı Kanunu çerçevesinde ilk [[Devlet Sanatçısı]] unvanı Adnan Saygun'a verildi. Sanatçı, 6 Ocak 1991 tarihinde [[pankreas kanseri]] nedeniyle ~~hayatını kaybetti~~öldü. [[Dosya:Ahmet Adnan Saygun 2.jpg\|küçükresim\|Saygun'un Zincirlikuyu'daki mezarı]] [[Orkestra]], [[oda müziği]], [[opera]], [[bale]] ve [[piyano]] üzerine birçok yapıtı olduğu gibi, [[etnomüzikoloji]] ile [[müzik eğitimi]] konularında yayınları vardır. Çalışmaları ve diğer belgeleri ~~Ankara’da~~Ankara'da [[Bilkent Üniversitesi]] bünyesinde kurulan ~~“Ahmet~~“Ahmed Adnan Saygun Müzik Eğitim ve Araştırma Merkezi”nde bulunmaktadır. ~~Ahmet~~Ahmed Adnan Saygun’un yapıtlarının seslendirme üzerindeki hakları SACEM’e aittir. Yayınlanan bir kısım yapıtlarının telif hakları Southern Music Publishing, New York ve Hamburg’taki Peer Musikverlag’a aittir. Müzikolog [[Emre Aracı]] tarafından kaleme alınan kapsamlı bir biyografisi ''Adnan Saygun – Doğu Batı Arası Müzik Köprüsü'' adı altında Yapı Kredi Yayınları tarafından 2001 yılında yayımlanmış; hayat öyküsü ayrıca Mucize Özinal tarafından "''Dar Köprünün Dervişi''" (2005) adıyla romanlaştırılmıştır. 1990 yılında Sevda - Cenap And Müzik Vakfı Onur Ödülü Altın Madalyası almasının ardından yaşamöyküsü yine aynı vakıf tarafından Erdoğan Okyay derlemesiyle ve ''Çokseslilik Meşalesi - Ahmed Adnan SAYGUN'' adıyla yayınlanmıştır.<ref>{{Web kaynağı\|url=https://www.andmuzikvakfi.com/cokseslilik-mesalesi---ahmed-adnan-saygun-105\|başlık=Çokseslilik Meşalesi - Ahmed Adnan SAYGUN\|erişimtarihi=10 Eylül 2023\|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230402030435/https://andmuzikvakfi.com/cokseslilik-mesalesi---ahmed-adnan-saygun-105\|arşivtarihi=2 Nisan 2023\|ölüurl=hayır}}</ref> [[Dosya:Statue of Ahmet Adnan Saygun at AASSM.jpg\|küçükresim\|İzmir'de bulunan [[Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi]]'ndeki heykeli]] İstanbul Beşiktaş'taki Ulus semtindeki ana cadde, ~~Ahmet~~Ahmed Adnan Saygun Caddesi adını taşımakta ve bu cadde üzerinde, sanatçının bir boy heykeli bulunmaktadır. Aynı zamanda İzmir'de adının verildiği [[Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi]] (AASSM) 2008'de hizmete açılmıştır. == Eserleri == Satır 478 ⟶ 479: \|1989 \|---- \|76 \|''Piyano Sonatı'' \| \|1990 \|- \|77 \|''4. Yaylı Çagılar Kuarteti'' (tamamlanmamış) \| \|1991 \|} == Ödüller == * 1971: [[Devlet Sanatçısı\|Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı unvanı]] (Aynı yıl yürürlüğe giren kanunla ilk Devlet Sanatçısı unvanı Ahmed Adnan Saygun'a verilmiştir)<ref>{{Haber kaynağı\|url=https://tarihimizdeilkler.com/ilk-devlet-sanatcisi-unvanini-alan-isim-kimdir.html\|başlık=İlk Devlet Sanatçısı Unvanını Alan İsim Kimdir? {{!}} Tarihimizde İlkler\|erişimtarihi=10 Eylül 2023\|tarih=8 Temmuz 2020\|dil=tr-TR\|çalışma=Tarihimizde İlkler\|soyadı=tarihimizdeilkler\|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210622070654/https://tarihimizdeilkler.com/ilk-devlet-sanatcisi-unvanini-alan-isim-kimdir.html\|arşivtarihi=22 Haziran 2021\|ölüurl=hayır}}</ref> * 1971: [[Devlet Sanatçısı\|Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı unvanı]] * 1990: [[Sevda - Cenap And Müzik Vakfı]] Onur Ödülü Altın madalyası<ref>{{Web kaynağı\|url=https://www.andmuzikvakfi.com/altin-madalya-18\|başlık=Onur Ödülü Altın Madalyası Sahipleri\|erişimtarihi=10 Eylül 2023\|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230726210714/https://www.andmuzikvakfi.com/altin-madalya-18\|arşivtarihi=26 Temmuz 2023\|ölüurl=hayır}}</ref> == Kitapları == Satır 498 ⟶ 509: # ''Bela Bartok’s Folk Music Research in Turkey'', Budapeşte, Akádemiai Kiadó, 1976. # ''Atatürk ve Musıki: O’nunla Birlikte, O’ndan Sonra...'', Ankara, Sevda-Cenap And Müzik Vakfı, 1982. # Yavuz Daloğlu, ''Halk Türküleri'' - ''Yedi Karadeniz Türküsü ve Bir Horon'' (Kemençeci Rizeli Sadık'tan derlenmiş ve Ahmed Adnan Saygun tarafından notaya alınmış Doğu Karadeniz Havaları, Yaklaşık 85 yıl sonra ilk kez gerekli açıklamalar ve düzeltmelerle tıpkıbasım), İstanbul, OpusKitap, 2023. ~~== Çevirileri ==~~ ~~Atatürk ve Musıki: O’nunla Birlikte, O’ndan Sonra..., Ankara, Sevda-Cenap And Müzik Vakfı, 1982.~~ == Ayrıca bakınız == * [[Ahmet Adnan Saygun Sanat Merkezi\|Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi]] * [[Ahmed Adnan Saygun Piyano Yarışması]] Satır 510 ⟶ 519: == Dış bağlantılar == {{Commonscat}} * [https://archive.is/20121221194310/http://mssf.bilkent.edu.tr/turk/Adnan/ Detaylı Biyografi]▼ * Ahmed Adnan Saygun - Katibim Türküsü Üzerine Varyasyonlar [https://www.youtube.com/watch?v=6bAdHVwlg2A dinlemek için] ▲* [https://archive.istoday/20121221194310/http://mssf.bilkent.edu.tr/turk/Adnan/ Detaylı Biyografi] * [http://www.ykykultur.com.tr/kitap/?id=352 Emre Aracı, Adnan Saygun – Doğu Batı Arası Müzik Köprüsü (YKY, 2001)]{{Ölü bağlantı\|date=Nisan 2020 }} Satır 517 ⟶ 529: {{Otorite kontrolü}} [[Kategori:~~1904~~1907 doğumlular]] [[Kategori:İzmir ili doğumlu besteciler]] [[Kategori:Türk Beşleri]] [[Kategori:Çağdaş Türk müziği bestecileri]] Satır 525 ⟶ 537: [[Kategori:İzmir Atatürk Lisesinde öğrenim görenler]] [[Kategori:Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası sanatçıları]] [[Kategori:Devlet ~~Sanatçıları~~sanatçıları]] [[Kategori:UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Yönetim Kurulu Üyeleri]] [[Kategori:Türkiye'de opera]] [[Kategori:Etnomüzikologlar]] [[Kategori:1991 yılında ölenler]] [[Kategori:İstanbul~~'da~~ ilinde kanserden ölenler]] [[Kategori:Pankreas kanserinden ölenler]] [[Kategori:Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilenler]]