Mutlak monarşi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Abdullah8tr (mesaj | katkılar)
Asurlularında bu yönetim şeklini kullandığını ilettim
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Yzkoc (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
 
(29 kullanıcı tarafından yapılan 34 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır:
{{Monarşi}}
'''Mutlak monarşi''', yasama ve yürütme kuvvetlerinin hükümdarda toplandığı bir hükümet sistemidir. Bu sistemde, devlet içinde tek ve en büyük otorite sahibi hükümdardır.Yasama, yürütme ve hatta yargı yetkisinin sahibi 'hükümdar(monark, kral, padişah)' dır.Mutlak monarşiyi meşruti monarşi ile karıştırmamak gerekir. Meşruti monarşi bir kuvvetler ayrılığı sistemidir. Mutlak monarşi ise kuvvetler birliğini esas alır. Yani mutlak monarşi, [[devlet]]in tek bir kişi tarafından hiçbir sınırlamaya bağımlı olmayarak yönetildiği rejim türüdür.
{{Hükûmet biçimleri}}
 
'''Mutlak monarşi''',<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=The Cambridge History of Eighteenth-Century Political Thought|erişimtarihi=13 Ocak 2016|bölüm=Philosophical kingship and enlightened despotism|bölümurl=https://books.google.com/books?id=eFNHyh9WY3AC&pg=PA523|tarih=31 Ağustos 2006|sayfa=523|yayıncı=Cambridge University Press|isbn=9780521374224|ad2=Robert|soyadı2=Wokler|ad1=Mark|soyadı1=Goldie|yazarbağı2=Robert Wokler}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=xzCpxEYO6JwC&pg=PA1438|başlık=Zibaldone|sayfa=1438|yayıncı=Farrar Straus Giroux|yıl=2013|özgünyıl=1898|isbn=978-0374296827|ad1=Giacomo|soyadı1=Leopardi|yazarbağı1=Giacomo Leopardi}}</ref> [[Yasama organı|yasama]] ve [[Yürütme erki|yürütme]] kuvvetlerinin hükümdarda toplandığı bir hükûmet sistemidir. Bu sistemde, [[devlet]] içinde tek ve en büyük otorite sahibi [[hükümdar]]dır. [[Yasama]], [[yürütme]] ve hatta [[yargı]] yetkisinin sahibi 'hükümdar'dır (monark, kral, padişah...). Mutlak monarşiyi [[meşrutiyet|meşruti monarşi]] ile karıştırmamak gerekir. [[Meşruti monarşi]] bir kuvvetler ayrılığı sistemidir. Mutlak monarşi ise kuvvetler birliğini esas alır. Yani mutlak monarşi, [[devlet]]in tek bir kişi tarafından hiçbir sınırlamaya bağımlı olmayarak yönetildiği rejim türüdür. Merkezi [[krallık]] anlamına ya da padişahın tek elden kendi kararlarıyla yönetimine denir.
Merkezi krallık anlamına ya da padişahın tek elden kendi kararlarıyla yönetimine denir. Avrupa'da [[beylik]]lerin yıkılmasıyla ortaya çıkmış ve güçlenmiştir. Mutlak monarşinin kurucusu Babil Kralı [[Hammurabi]]'dir. Mutlak monarşiyle yönetilen devletlere [[Suudi Arabistan]] ve [[Vatikan]] örnek verilebilir. [[Asurlular]]'da bu mutlak monarşi ile yönetilmiştir.
 
Mutlak monarşiler [[Avrupa]]'da ilk defa [[Kara Ölüm]] ve [[Rönesans|Rönesans’ı]] takip eden [[beylik]]lerin yıkılması gibi siyasi ve [[sosyal]] değişimler ile [[Orta Çağ]] [[toplum]]unun hükûmeti dengeleyici güçlerine karşı olarak hükümdarların merkezi bir devlet kurma çabaları sonucunda çıkmıştır. Başlangıçta [[Burgonya Düklüğü]]'nde görülmüş ve sonrasında [[İspanya]] ve [[Fransa Krallığı|Fransa]] Krallıkları’nın çeşitli topraklarını merkezileştirmek için bir model olarak yayılmıştır.
{{siyaset-taslak}}
 
Mutlakiyetçi hükûmet sistemi, 16. yüzyılın sonları ve [[17. yüzyıl]]da, [[Fransa hükümdarları listesi|Fransa Kralı]] [[XIV. Louis|14. Louis]] ve [[İspanya hükümdarları listesi|İspanya Kralı]] [[II. Felipe]] gibi daha [[Otokrasi|otokratik]] bir yönetim biçimiyle ilişkilendirilen figürler altında en tepe noktasını gördü. Mutlakiyetçi bir hükûmet kurmaya çalışan [[I. Charles]] parlamentoyu gereksiz olarak gördü ve bu sonrasında [[İngiliz İç Savaşı|İngiliz İç Savaşı’na]] ve takiben idamına yol açtı.
 
Mutlakiyetçilik ilk olarak [[Fransız Devrimi|Fransız Devrimi’nin]] ardından ve sonrasında [[I. Dünya Savaşı]]'nın bitişiyle büyük ölçüde geriledi. Her iki olay da halkın egemenliği temelli hükûmet sisteminin halk arasında yaygınlaşmasına yol açtı. Fakat, [[19. yüzyıl]]ın başlarında [[Meşrutiyet|Meşruiyetçilik]] ve [[Karlizm]] gibi [[liberal demokrasi]]ye karşı çıkan yeni [[siyasi]] hareketler ile [[20. yüzyıl]]ın başlarında çıkan [[bütüncül milliyetçilik]] için bir temel sağlamıştır.
 
Günümüzde Mutlak monarşiyle yönetilen ülkeler arasında, [[Brunei]], [[Esvatini]],<ref name="swazi-abs">{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14095303|başlık=Swaziland profile|tarih=3 Eylül 2018|iş=BBC News|erişimtarihi=22 Eylül 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230915104642/https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14095303|arşivtarihi=15 Eylül 2023|ölüurl=hayır}}</ref> [[Umman]],<ref name="oman-abs">{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-15288960|başlık=Q&A: Elections to Oman's consultative Council|tarih=13 Ekim 2011|website=[[BBC News]]|erişimtarihi=22 Eylül 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200128112015/https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-15288960|arşivtarihi=28 Ocak 2020|ölüurl=hayır}}</ref> [[Suudi Arabistan]],<ref name="Cavendish78">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse/page/78|başlık=World and Its Peoples: the Arabian Peninsula|sayfa=[https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse/page/78 78]|yayıncı=Marshall Cavendish|yıl=2007|ad=Marshall|soyadı=Cavendish|isbn=978-0-7614-7571-2}}</ref> [[Vatikan]]<ref name="vaticancity">{{Web kaynağı|url=http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en/stato-e-governo/organi-dello-stato.html|başlık=Organi dello Stato|erişimtarihi=25 Ocak 2014|arşivtarihi=2 Kasım 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131102165340/http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en/stato-e-governo/organi-dello-stato.html|website=vaticanstate.va|yayıncı=[[Vatican State]]|çeviribaşlık=State Departments|ölüurl=evet}}{{Web kaynağı|url=https://www.vaticanstate.va/en/state-government/state-departments/state-departments-1.html|başlık=State Departments|erişimtarihi=21 Eylül 2019|arşivtarihi=11 Nisan 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200411154311/https://www.vaticanstate.va/en/state-government/state-departments/state-departments-1.html|website=vaticanstate.va|yayıncı=[[Vatican State]]|ölüurl=evet}}</ref> ve [[Birleşik Arap Emirlikleri]]'ni oluşturan emirlikler<ref name="qat-abs">{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-20890765|başlık=Qatar: Regional backwater to global player|tarih=7 Ocak 2013|website=[[BBC News]]|ad1=Michael|soyadı1=Stephens|erişimtarihi=22 Eylül 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230601164832/https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-20890765|arşivtarihi=1 Haziran 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref name=":0">{{Haber kaynağı|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-05-02/education/29495629_1_monarchy-absolute-power-head|başlık=Vatican to emirates, monarchs keep the reins in modern world|arşivtarihi=16 Ekim 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131016094408/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-05-02/education/29495629_1_monarchy-absolute-power-head|gazete=[[The Times of India]]|ölüurl=evet}}</ref> vardır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://tr.euronews.com/2019/12/20/dunyada-monarsiyle-yonetilen-ulkeler-hangileri|başlık=Dünyada monarşiyle yönetilen ülkeler hangileri?|erişimtarihi=22 Eylül 2023|tarih=20 Aralık 2019|dil=türkçe|çalışma=euronews|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230607230138/https://tr.euronews.com/2019/12/20/dunyada-monarsiyle-yonetilen-ulkeler-hangileri|arşivtarihi=7 Haziran 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
 
== Günümüzdeki mutlak monarşiler ==
{{lejant|#E6E6AA|Federal monarşiyi belirtir}}
{| class="wikitable plainrowheaders sortable"
|-
! Krallık !! Resim !! Monark
! Doğum !! Yaş !! Tahta çıkış !! Tahtta kalma süresi !! Veraset !! class=unsortable| Ref(s)
|-
|{{bayrak|Brunei|name=Brunei Kralığı}}
|[[Dosya:Hassanal Bolkiah, October 2021.jpg|100px]]||{{sort|Hassanal Bolkiah|[[Brunei sultanları listesi|Sultan]] [[Hassanal Bolkiah]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1946|7|15}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1946|7|15}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|4 Ekim 1967}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|1967|10|04}}|| [[Brunei'de veraset|Kan bağı]]||<ref name="brunei">{{Web kaynağı
|yazar=Government of Brunei
|başlık=Prime Minister
|iş=The Royal Ark
|yayıncı=Office of the Prime Minister
|url=http://www.pmo.gov.bn/pmo1/index.php?option=com_content&view=article&id=50&Itemid=82
|erişimtarihi=12 Kasım 2011
|ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20111007033949/http://www.pmo.gov.bn/pmo1/index.php?option=com_content&view=article&id=50&Itemid=82
|arşivtarihi=7 Ekim 2011
}}</ref>
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_Sharjah_and_Ras_Al_Khaimah.svg|25pik]] [[Şârika Emirliği]]
|[[Dosya:London Book Fair Simon Master Chairman's Award - son Altesse Sheikh Dr. Sultan Bin Mohammed Al Qasimi, winner 2017 - London Book Fair 2017 (cropped).jpg|100px]]||{{Sıralama|Sultan bin Muhammed El Kasımi|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[Sultan bin Muhammad Al-Qasimi]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1939|7|2}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1939|7|2}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|25 Ocak 1972}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|1972|01|25}}||[[El Kasımi|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs" />
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg|25pik]] [[Füceyre Emirliği]]
|[[Dosya:No image.svg|100px|link=|alt=]]||{{sort|Hamad bin Mohammed Al Sharqi|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[Hamad bin Muhammed El Şarki]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1949|2|22}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1949|2|22}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|18 Eylül 1974}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|1974|9|18}}||[[El Şarki|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs" />
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_Ajman.svg|25pik]] [[Acman Emirliği]]
| ||{{Sıralama|III. Humeyd bin Reşid El Nueymi|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[III. Humeyd bin Reşid El Nueymi]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1981|9|6}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1981|9|6}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|6 Eylül 1981}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|1981|9|6}}||[[El Nueymi|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs" />
|-
|{{bayrak|Esvatini|name=Esvatini Krallığı}}
|[[Dosya:King Mswati III 2014.jpg|100px]]||{{sort|III. Mswati|[[Ngwenyama]] [[III. Mswati]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1968|4|19}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1968|4|19}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|25 Nisan 1986}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|1986|04|25}}||[[Esvatini'de veraset|Kan bağı ve seçim]]||<ref>{{Kaynak
|soyadı= Simelane
|ad= H.S.
|bölüm= Swaziland: Mswati III, Reign of
|yıl= 2005
|başlık= Encyclopedia of African history
|editör-soyadı= Shillington
|editör-ad= Kevin
|cilt= 3
|sayfalar=1528-30|yayıncı= Fitzroy Dearborn
|tanıtıcı= 9781579584559}}</ref>
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_Dubai.svg|25pik]] [[Dubai Emirliği]]
|[[Dosya:Mohammed bin Rashid Al Maktoum (15-02-2021).jpg|100px]]||{{Sıralama|Muhammed bin Raşid el-Mektum|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[Muhammed bin Raşid el-Mektum]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1949|7|15}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1949|7|15}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|4 Ocak 2006}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2006|01|04}}||[[Mektum Hanedanı|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs" />
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_Umm_al-Qaiwain.svg|25pik]] [[Ümmü'l-Kayveyn Emirliği]]
|[[Dosya:No image.svg|100px|link=|alt=]]||{{Sıralama|Suud bin Reşid El Mualla|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[Suud bin Reşid El Mualla]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1952|10|1}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1952|10|1}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|2 Ocak 2009}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2009|1|2}}||[[El Mualla|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs" />
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_Sharjah_and_Ras_Al_Khaimah.svg|25pik]] [[Resü'l-Hayme Emirliği]]
|[[Dosya:Sheikh Saud Bin Saqr al Qasimi.jpg|100px]]||{{Sıralama|Suud bin Saqr El Kasımi|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[Suud bin Saqr El Kasımi]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1956|2|10}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1956|2|10}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|27 Ekim 2010}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2010|10|27}}||[[El Kasımi|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs" />
|-
|{{bayrak|Vatikan|name=Vatikan}}
|[[Dosya:Pope Francis Korea Haemi Castle 19.jpg|100px]]||{{Sıralama|Franciscus|[[Papalar listesi|Papa]] [[Franciscus]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1936|12|17}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1936|12|17}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|13 Mart 2013}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2013|03|13}}||[[Papalık Komisyonu|Seçim]]|| <ref>{{Haber kaynağı |başlık=Argentina's Jorge Mario Bergoglio elected Pope |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-21777494 |iş=[[BBC News]] |erişimtarihi=13 Mart 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150409061414/http://www.bbc.com/news/world-europe-21777494 |arşivtarihi=9 Nisan 2015 |ölüurl=hayır }}</ref>
|-
|{{bayrak|Suudi Arabistan}}
|[[Dosya:Salman of Saudi Arabia - 2020 (49563590728) (cropped).jpg|100px]]||{{Sıralama|Selman bin Abdülaziz el-Suud|[[Suudi Arabistan kralı#Suudi Arabistan kralları (1932–günümüz)|Kral]] [[Selman bin Abdülaziz el-Suud]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1935|12|31}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1935|12|31}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|23 Ocak 2015}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2015|01|23}}|| [[Suudi Arabistan kralı#Veraset|Kan bağı ve seçim]]||<ref>{{Haber kaynağı |başlık=Saudi Arabia's King Abdullah dies |url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-30945324 |iş=[[BBC News]] |tarih=23 Ocak 2015 |erişimtarihi=23 Ocak 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150122233542/http://www.bbc.com/news/world-middle-east-30945324 |arşivtarihi=22 Ocak 2015 |ölüurl=hayır }}</ref>
|-
|{{bayrak|Umman|name=Umman Sultanlığı}}
|[[Dosya:Secretary Pompeo Meets with the Sultan of Oman Haitham bin Tariq Al Said (49565463757) (cropped).jpg#/media/Dosya:Secretary Pompeo Meets with the Sultan of Oman Haitham bin Tariq Al Said (49565463757) (cropped).jpg|100px]]||[[Umman sultanları listesi|Sultan]] [[Heysem bin Tarık]]
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1954|10|11}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1954|10|11}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|11 Ocak 2020}}
|{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2020|01|11}}
|[[Umman sultanları listesi|Kan bağı]]||<ref>{{Web kaynağı
|yazar=Sultan Qaboos Centre for Islamic Culture
|başlık=About H.M the Sultan
|yayıncı=Government of Oman, Diwan of the Royal Court
|url=http://sqcic.gov.om/HM.html
|erişimtarihi=12 Kasım 2011
|ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120118223700/http://sqcic.gov.om/HM.html
|arşivtarihi=18 Ocak 2012
}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı
| author = Nyrop, Richard F
|başlık= Area Handbook for the Persian Gulf States
|yayıncı= Wildside Press LLC
|yıl= 2008
|sayfa= 341
| url = https://books.google.com/books?id=BPX0h_wbFtEC
| isbn = 978-1-4344-6210-7}}</ref>
|-style="background:#e6e6aa;"
|[[Dosya:Flag_of_Sharjah_and_Ras_Al_Khaimah.svg|25pik]] [[Abu Dabi Emirliği]]
|[[Dosya:Mohamed bin Zayed Al Nahyan 2022.jpg|100px]]||{{sort|Mohamed bin Zayed Al Nahyan|[[Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki emirliklerin yöneticileri|Emir]] [[Muhammed bin Zayid en-Nehyan]]}}
|{{Doğum tarihi ve yaşı|1961|3|11}}
|{{Yıl ve güne göre yaş|1961|3|11}}
|{{Sıralanabilir tablo için tarih|13 Mayıs 2022}}||{{Yıl ve gün cinsinden yaşı|2022|05|13}}||[[Nahyan Hanedanı|Kan bağı]]||<ref name="UAE monarchs">{{Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Walters |ad1=Timothy |soyadı2=Barwind |ad2=Jack A. |başlık=Media and Modernity in the United Arab Emirates: Searching for the Beat of a Different Drummer |dergi=Free Speech Yearbook |tarih=January 2004 |cilt=41 |sayı=1 |sayfalar=151-163|doi=10.1080/08997225.2004.10556311 |s2cid=108530356 |alıntı=Seven absolute monarchs exercise political power over a federation established in 1971.}}</ref>
|}
 
{{Hükûmet biçimleri haritası}}
 
== Kaynakça ==
{{Kaynakça|2}}
 
{{Otorite kontrolü}}
 
[[Kategori:Monarşi]]