Aleksandr Hatisyan

Aleksander Hatisyan (Ermenice: Ալեքսանդր Խատիսեան) (17 Şubat 1874 Tiflis – 10 Mart 1945 Paris), Ermeni siyasetçi ve gazeteci. 28 Mayıs 1919 ile 5 Mayıs 1920 tarihleri arasında Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin başbakanlık görevini yürütmüştür.

Aleksander Hatisyan Ermenice: Ալեքսանդր Խատիսյան
Aleksander Hatisyan
Ermenistan Başbakanı
Görev süresi 28 Mayıs 1919 - 5 Mayıs 1920
Yerine geldiği	Ovannes Kaçaznuni
Yerine gelen	Hamo Ohancanyan
Ermenistan Dışişleri Bakanı
Görev süresi 30 Haziran 1918 - 4 Kasım 1918
Yerine geldiği	Yeni makam
Yerine gelen	Sirakan Tigranyan
Görev süresi 27 Nisan 1919 - 5 Mayıs 1920
Yerine geldiği	Sirakan Tigranyan
Yerine gelen	Hamo Ohancanyan
Ermenistan İçişleri Bakanı
Görev süresi 26 Ocak 1919 - 27 Nisan 1919
Yerine geldiği	Aram Manukyan
Yerine gelen	Sargis Manasyan
Ermenistan Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı
Görev süresi 13 Aralık 1918 - 7 Şubat 1919
Yerine geldiği	Aram Manukyan
Yerine gelen	Sahak Torosyan
Tiflis Belediye Başkanı
Görev süresi 1910-1917
Yerine geldiği	Vasiliy Cherkezov
Yerine gelen	Benia Chkhikvishvili
Gümrü Belediye Başkanı
Görev süresi 1917-1917
Kişisel bilgiler
Doğum	17 Şubat 1874(1874-02-17) Tiflis, Tiflis Vilayeti, Rus İmparatorluğu
Ölüm	10 Mart 1945 (71 yaşında) Paris, Fransa
Partisi	Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnak, Daşnaksütün)
Bitirdiği okul	Harkiv Üniversitesi
Mesleği	Siyasetçi, gazeteci
Dini	Ermeni Apostolik Kilisesi

Hayatı

Hatisyan, Rus İmparatorluğu'na bağlı Tiflis Vilayeti'nin merkezi Tiflis kentinde (bugünkü Gürcistan'ın başkenti) doğdu.

Rusya'nın Kafkas ordusunda I. Dünya Savaşı sırasında yararlanılan Ermeni Gönüllü Tugayları.

Siyasette Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnak) saflarında yer aldı. 1910 to 1917 yılları arasında Tiflis belediye başkanlığı yaptı. Bu dönemde Tiflis başpiskoposu Kont İllaryon İvanoviç Vorontsov-Daşkov, piskopos Mesrop Der-Movsesyan ve önde gelen sivil liderlerden Dr. Hakob Zavriyev danışmanlıklarını yapıyordu. 1914 yazında Ermeni Gönüllü Tugayları'nın kurulmasını birlikte gerçekleştirdiler.

Bakan ve başbakanlık dönemleri

Ekim Devrimi sonrasındaki siyasi ortamda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin kurulmasında aktif görevler aldı. Tiflis Ermeni Ulusal Konseyi ve Ermeni Ulusal Kongresi üyeliklerinin sonrasında Kongre tarafından daimi yürütme komitesine seçildi. Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilanından sonra, 30 Haziran 1918 tarihinde devletin ilk Dışişleri Bakanı görevini üstlendi. Bu dönemde 11 Mayıs – 4 Haziran 1918 tarihleri arasında Osmanlı İmparatorluğu ile yapılan Batum Antlaşması'nın görüşmelerine katıldı ve antlaşmanın imzacıları arasında yer aldı.

ABD Başkanı Woodrow Wilson tarafından görevlendirilen General James Guthrie Harbord ile görüşmesi. (1921 öncesi)

26 Ocak - 27 Nisan 1919 tarihleri arasında İçişleri Bakanlığı yaptıktan sonra 2. kez Dışişleri Bakanlığına getirildi ve bir ay sonra 28 Mayıs 1919 tarihinde başbakan seçildi. 5 Mayıs 1920 tarihine kadar bu görevini Dışişleri Bakanlığı ile birlikte yürüttü.

20 Kasım 1919 tarihinde Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Başbakanı Nesib Bey Yusufbeyli ile iki devlet arasındaki özel konuları ve sorunları görüştüğü bir toplantı gerçekleşmiştir. Toplantıya ABD ordusuna mensup Albay James C. Rhea da katıldı. Görüşmeler 23 Kasım 1919 tarihinde Tiflis'te yapılan bir antlaşma ile imza altına da alındı.

ABD Başkanı Woodrow Wilson tarafından görevlendirilen General James Guthrie Harbord ile başta Ermeni Kırımı ve self determinasyon konuları olmak üzere bir görüşme yaptı.

1920 yılının yaz aylarında özel bir görevle yurt dışına çıktı. İç borçları kapatabilmek için diasporadaki Ermenilerden "Ermenistan için Altın Fonu" adı altında yardımların toplanmasını organize etti.

Eylül 1920'de Doğu Cephesi'nde taarruza geçen Kâzım Karabekir komutasındaki 15. kolordu, Mîsâk-ı Millî sınırları içinde olan Sarıkamış, Kars, Ardahan, Artvin, Batum ve Iğdır'ı geri alıp Gümrü'ye de girince, Taşnak yönetimi barış istemek durumunda kaldı. Barış görüşmeleri 22 Kasım 1920 tarihinde Gümrü'de başladı. 2-3 Aralık 1920 gecesinin sabahında antlaşmayı Ermenistan Taşnak hükûmeti adına imzaladı.

Diaspora dönemi

Aleksander Hatisyan'ın "Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin kuruluşu ve gelişimi" adlı kitabı.

Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı ele geçirip rejim değişikliğinin gerçekleşmesinden sonra, birçok diğer Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnak) yöneticisi gibi Hatisyan da ülke dışına çıkmak durumunda kaldı. Fransa'nın Paris kentine yerleşti. Diasporada geçirdiği yıllarda da aktif siyasetten uzaklaşmadı. Ermeni Ulusal Delegasyonu içinde önce başkan yardımcısı sonra başkan oldu. 11 Kasım 1922 - 24 Temmuz 1923 tarihleri arasındaki Lozan Barış Konferansı'na da katılılarak Ermenilerin haklarını korumak için çaba gösterdi.

Ayrıca Hatisyan, "Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin kuruluşu ve gelişimi" adlı bir kitap da kaleme almıştır. II. Dünya Savaşı sırasında Paris kenti Nazi işgaline uğrayınca, savaşın sonuna kadar Portekiz'in Porto kentine taşındı.

Ölümü

Hatisyan 10 Mart 1945 tarihinde Paris'te öldü.

Fotoğraf galerisi

• 
  1920 öncesi
• 
  1921 öncesi
• 
• 

Dış bağlantılar

• "The Treaty of Alexandropol (December 2-3, 1920)" (İngilizce). Milwaukee Armenian Community Center. 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2017. 
• "Alexander Khatisian (1874-1945 AD)". Armenian History Timeline (İngilizce). littlearmenia.com. 1998. 1 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2017. 

Siyasi görevi
Önce gelen: Ovannes Kaçaznuni	Ermenistan Başbakanı 28 Mayıs 1919 – 5 Mayıs 1920	Sonra gelen: Hamo Ohancanyan
Önce gelen: Sirakan Tigranyan	Ermenistan Dışişleri Bakanı 27 Nisan 1919 - 5 Mayıs 1920	Sonra gelen: Hamo Ohancanyan
Önce gelen: Aram Manukyan	Ermenistan İçişleri Bakanı 26 Ocak 1919 - 27 Nisan 1919	Sonra gelen: Sargis Manasyan
Önce gelen: Aram Manukyan	Ermenistan Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı 13 Aralık 1918 - 7 Şubat 1919	Sonra gelen: Sahak Torosyan
Önce gelen: Yeni makam	Ermenistan Dışişleri Bakanı 30 Haziran - 4 Kasım 1918	Sonra gelen: Sirakan Tigranyan