Batı Avrupa Birliği

Batı Avrupa Birliği
Western European Union
Union de l'Europe Occidentale

Batı Avrupa Birliği bayrağı

██ Üye ülkeler	██ Ortak üyeler
██ Gözlemciler	██ Ortak iş birliği

Üyelik

10 üye ülke
6 ortak üye
5 gözlemci ülke
7 ortak iş birliği ülkesi

Kuruluş
- imzlanma

Brüksel Antlaşması
- 17 Mart 1948.

Londra ve Paris Konferansları

21 Ekim 1954.

Lizbon Antlaşması

1 Aralık 2009.

Yıkılış^[1]

30 Haziran 2011.

Batı Avrupa Birliği ya da kısaca BAB (İngilizce: Western European Union, WEU; Fransızca: Union de l'Europe Occidentale, UEO), yarı etkin bir Avrupa güvenlik ve savunma örgütüdür. 17 Mart 1948 tarihinde imzalanan Brüksel Antlaşması'yla birlikte kurulmuş ve 1954 yılında İtalya ile Batı Almanya'nın katılımlarıyla büyümüştür.^[2] Batı Avrupa Birliğinin genel merkezi Brüksel'dedir. Günümüzde başka bir uluslararası örgüt olan Avrupa Birliği ile karıştırılmamalıdır. Lizbon Antlaşmasının yürürlüğe girmesiyle işlevsiz kalmış ve 30 Haziran 2011 tarihinde Avrupa Birliği ile birleştirilmiştir.^[3]

Brüksel Antlaşması

Brüksel Antlaşması 17 Mart 1948 tarihinde Birleşik Krallık, Fransa, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda'nın katılımlarıyla imzalanmıştır. Antlaşmanın ekonomik, kültürel ve toplumsal alanlarda da iş birliği ilkelerini içeren hükûmetler arası karşılıklı bir savunma antlaşması olması öngörülmüştür. Avrupa Savunma Birliği Antlaşması'nın Fransız Parlamentosunda reddedilmesi üzerine, İtalya ve o zamanki Batı Almanya'nın da katılımlarıyla bu birliğin kurulması kararlaştırılmıştır. Katılımcı ülkeler üç temel amaçlarını metnin ön sözünde şöyle belirtmişlerdir:^[4]

Avrupa'nın ekonomik bakımdan iyileşmesi için Batı Avrupa'da sağlam temeller oluşturmak;
Birliktelik oluşturmak ve Avrupa'da sürekli entegrasyonu özendirmek
Herhangi bir saldırı durumunda üyeler arası yardımlaşma sağlamak

Brüksel'de yapılan görüşmeler genel olarak kültürel ve toplumsal başlıkları ele almış ve daha çok bir danışma konseyi oluşturulması amaçlanmıştır. Bunun yapılmasının arkasındaki neden Batı Avrupa ülkeleri arasında her alanda iş birliği sağlayarak Komünizm'in durdurulması konusunda bir önlem almaktır. Brüksel'de yapılan görüşmeler sonucu imzalanan Brüksel Antlaşmasının hükümleri daha sonra Paris Konferansında yeniden görüşülmüş ve 23 Ekim 1954 tarihli Londra Konferansında antlaşmaya son biçimi verilmiştir. Aynı tarihte İtalya ve Batı Almanya da birliğe katılmışlardır. Batı Avrupa Birliği de örgüte bu antlaşmayla verilmiştir.

Yapısal özellikleri

Batı Avrupa Birliği üç ana yönetimsel birimi vardır. Bunlar: Bakanlar Konseyi, Konsey Başkanlığı ve Genel Sekreterliktir. Batı Avrupa Birliği, bir Bakanlar Konseyi tarafından yönetilir. Konsey başkanı üye ülkeler arasında dönüşümlü olarak 6 ayda bir seçilir. Eğer Avrupa Birliği Komisyonu başkanı Batı Avrupa Birliği Komisyonu başkanının seçildiği ülkeden ise, Avrupa Birliği Konseyi başkanı her iki görevi de yürütür. Komisyonun genel sekreteri 20 Kasım 1999'da göreve atanan Javier Solana'dır. Solana aynı zamanda Avrupa Birliğinin Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikasını da yürütmektedir.

Katılımcı ülkeler

Batı Avrupa Birliği, 10 üye ülkeye, 6 ortak üye ülkeye, 5 gözlemci üye ülkeye ve 7 ortak iş birliği üyesinden oluşmaktadır. 14 Haziran 2001 yılında, Javier Solana yapılan toplantıda birliğe üye olmayan ülkelerin statülerinin değişmesi için öngörülebilir bir neden olmadığı belirtmiştir.

Üye ülkeler: (1954 Brüksel Antlaşmasına göre)

Fransa bugün NATO'nun askerî işlem ve görevlerine katılmamakla birlikte, bu birliğe üye tüm ülkeler aynı zamanda birer NATO üyesidir. Birlik içi yapılan oylamalarda tam oy hakkına sahip olan ülkeler bunlardır.

Gözlemci üye ülkeler: (Roma - 1992)

Gözlemci üye ülkeler Avrupa Birliği'ne üyedir ancak NATO'ya değildir. ¹

¹ Danimarka aslında ikisinin de üyesidir. Maastricht Antlaşması'yla birliğin aldığı kararlara katılmamama hakkını kullanmış ve Ortak Savunma ve Güvenlik Politikasına katılmamıştır. Bu nedenle Batı Avrupa Birliği'nde, AB üyesi olmasına karşın NATO üyesi sayılmaması daha uygundur.

Ortak üye ülkeler: (Roma - 1992)

Bu grup, NATO üyesi olup da Avrupa Birliği üyesi olmayan Avrupa ülkelerini kapsaması için kurulmuştur. Polonya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti de bu grupta yer almaktadır ancak yakın zamanda ayrıca Avrupa Birliği'ne katılmışlardır.

Ortak iş birliği üyesi: (Kirchberg - 1994)

Geçmişte ne NATO'ya ne de Avrupa Birliği'ne üye olan Avrupa ülkelerini kapsaması için kurulmuştur. Ancak ilerleyen yıllarda bu ülkelerin hepsi hem NATO'ya hem de Avrupa Birliği'ne katılmışlardır.